Vísir - 12.04.1948, Side 2

2
V I S I R
s »
Mánudaginn 12. aprí# 1948
íslenzkir mtittir
ttt i ttýttstt itt i tt tt í
íslendingurinn, se.ni •gistir menningu i Peru né guða-
Kaupmannaliöfn í fyi'sta sinn dyrkun i Indlandi, Iieldur is-
og liefir eigi áður kynnzt; lenzkir nninir, sem þarna eru
slórkorgiun, veitir mörgu ný-
stárlegu cftirtekt. Hávaxin tré
garða og stræta snerta blund-
andi strengi J sálum okkar,
sem erum alin upp við fjalla-
fegurð íslands. \’ið íieínum
staðar andartak og hlustum á’
hávaða sporvagnanna, sjáum
h jólreiðamenn tugum og
hundruðum saman ' þjóta
fram hjá, æpandi sölumenn á
hverju horni bjóða vörur sin-
ar -fi máli, sem lælur undar-
lega i eyrum, þótt við höfurn
kynnzt þvi i skólabókunum
héima. Brátt veitum við eftir-
samankomnir og sýna okkur
marga þætti úr gömlli is-
lenzku menningarlífi, sem við
eru meira eða minna ófróð
um. •
Skiplihg islenzka þjóðfé,-
lagsins i bæjar- og sveita-
menningu veldur þvi, að fæst-
ir unglingar þekkja lil hlítar
háða aðalþætti menningar-
lifsins. Gömul sígild íslenzk
orð eru framandi unglingn-
um, sem alið hefir aldur sinn
i höfuðborginni. Jafnveljstúd-
entar frá Menntaskólanum i
Reykjavík kunna nú ekki
tekt húsum, sem byggð eru i skil á eins almennum luigtök.
stil sem er okkur algerlega uin og: vergjörmim konum
I deihmum um öllrumvarp-
ið háfa forsvarsmenn þess
haldið því mjög á lofti, að öl
, . , , . þpð er. þeir vilji láta brugga
ókunnur. Þetta eru stórbysi, og mylkum ám og nýlcga ^ afa|. tVFcngl. Þeir
á þjóð-
Khöfn.
ur. Þeir sem þekkja StafafelL
i Lóni, Staðarfellskirkju,
Hvammskirkju, Hof, Grund
i Kyjafirði, Munkaþverár-
Uirkju, Skálhojt og fleiri
merkisstaði eiga erindi á
þetta safn.
Eg vil ekki lelja upp ein-
staka muni þótt eg cigi skrá
yfir þá, mér finnst þeir, sem
lil I lafnar koma eigi að sjá
])á með eigin augum.
Við Íslendingar erum svo
fámenn þjóð. að við verðum
öðrum þjóðum fremur að
virða þau verðmæti, sem
þjóðin hefir skapað. Menn-
ingararfuiinn má ekki.glatast
sökum hirðuleysis þeirra.
sem eiga að 01411 þctla lilla
land. A gömluni islenzkum
sveitabæjum lcvnast munir,'
sem ef til vill virðast lílils
virði í fljótu bragði, cn þeir
eru eigi að síður þættir úr
gamalli menningarsögu.
Þessum munum þarf að
bjarga frá glötun ef ga.mla
íslenzka bændamenningin á
ekki að falla j gleymsku og
dá.
Ólafur Gunnarsson,
frá Vík i Lóni.
sem reist voru a nonum uiu- eg tal við háskólanema, sém
um meðan við urðum að gera aldrei hafði heyrl nafn-sr.
okkur að góðu að ditta að j \raldimar Briem nefnl. Þegar
moldarkofunum og verja þá svona er faiið þekkingu
falli. Þegar efnin leyfðu okk-1 stúdenta má nærri geta bvað
ur að leggja hús til fram- þeim liður, sem aðeins hafa
var byggingarstíllinn
búðai
Orðinn alll annar, meiri á-
herzla lögð á hið hagnýta
heldur en litræna fegurð.
Við komumst 1‘ljótlega að
raun um, að við erum i gam-
alli menningarborg, en okkur
finnst flest ólíkt því sem við
eigum að venjast.
íslendingar
hugsa heim.
Hugurinn Itvarflar heim og
allt sem 'íslenzkt er verður
okkur kærara er við sjáuni
það i billingum fjarlægðar-
innar. Brátt léifuin við að
öllu, sem er eitthvað tengt ís-
laiidi; hver smáfrétl að heim.
an er Vandlega Iesin, íslend-
ingamót eru baldin til þess
að „bin gömlu kynni gleym-
ist. ei“. Fólk skiptist á íslcnzk-
um bókum, fær islenzk blöð
að Íáni, íslenzkir söngvar eru
sungnir en fyrst og íremst
Imgsa allir heim.
Kaupmannahöfn býðúr
margvísleg skilyrði lil
þroska, þeim, sem þeirra vill
leita. Fjöldi merkra safna
þrýðir borgina og þar er frí-
ístundunum vel varið vilji
inénii kynnást þvi bezta sem
Jistamenn liðiima 'alda hafa
skapað. Sögulegu söfnin eru
ifullkoinin og vel skipulögð,
éilt hið merkast.a þeirra.ci
þ jómVnnjasafnið (Nálional-
inmseet). Á þéssu safni eru
ekki aðeius nnmir, sem sýu.a
.sógu Damnerkur frá þvi
{O.fiOÍL árum fýrir Krist lii
vorra daga, þar eru einnig
munir úr öðrum heimsálfum
sem sýn-a mcnningu f járlægra
þjða, siði þeirra og yenjur,
trúarbf og lijátrú o. m. fl.
íslenzku munirnir.
Það sem íslendingnum
hlýtift- að verða hugstæðasl
eru þó ekíti inenjár um gamln
notið harnafræ'ðslu. Keykja-
vik á enn ekki nógaf söfnúm,
seni geyma menjár liinnar
einu menningar, sem við átl-
um á íslandi, Ijændamenn-
ingarinnar.
fslenzku nuinirnir á Þjóð-
ininjasafnimi i Kaupmanná-'
höfn veita tilefni lil umhugs-
nnar. í þeirri deild sa.fnsins
nefnist Bondestanden og er á
I. hæð hússins er ein slofan,
nr. 20, algerlega helguð ís-
landi. í þessari stofu kennír
margra grasa, þar getur að
líla prjcmastokka, útskorin1
saumaskírn, snældur, drykkj-
arhorn. sýruker. spæivi, aská,
mjólknrilát, liihaksspp.nhir,
kolur, rúmfjalir, trafakeiii,
stokkabelti og fleira kvenna-
skraut, stuðla, skíði, hrodda,
broddstafi og margl fleira.
Nöfn hlutaniia eru skráð
lurði á islenzku og dönsku.
Hágnýt gildi
og list.
l’essii- uumir sýna ekkí að-
eins-hið hagnýla gildi þeirra i
þágu hðinna kynslóða, þeir
sýna einnig hvernig þ.júðíji
fullnægði listrænni þörf sinúi
meðan mymlaméitun Óg mál-
aralist vorn hcnni (’iþekkt
hugtök. S-vo að segja áhaÞda-
kuisir háfii listamenn i hijpí
ha'iida og yinnuinanna skoí--
ið Inigmyndir sýnav, óskir og
þrái* f rvimfjalii', töbakt§-
pontuv. aska og spæni újg
jiannig reist listhnéigð sinní
ób r o tg j a n lan ininnisvarða.
I*ái sé betur leitað í hinum
miklu húsakyantim safns-
ins má einuig finna merki
]>ess, að islenzkar konur liafo
ekki verið neinir cflirhátar
karlanna. Á við og dreif
innan um miðaldamuni Dana
eru úlsaumaðir reflar og alt-
arislöflum, sem forðum
prýddu Isí. höfúðból og kirkrj-
háfa sífellt vitnað í Dan-
mörku „"annað mesta bjór.
land heimsins" til þess að
svna fram á hver ósköp
mætti þamba af sterku öli
án þess að bíða tjóii, og sum-
ir þeirra hafa útmálað mjög
])ann reginmun, sem væri á
danska ölinu og þeim mein-
leýsisdrykk, sem lyrirhugað-
ur væri í frumvaipinu.
Svó undárlégá hefir tekizt
til, að enginn andmælenda
frujnvárpsins mun hafa leið-
rétt þeiinan málflutning,
Þingi hefir nú verið slitið, án
þess að friunvarpið væri
samþykkt, en þar sem það
hefir hinsvegar lieldur ekki
verið fellt, má húast við, að
það eigi eftir að koma á
sjónarsviðið a'ftur. Þessvegna
viljum við ekki láta umræð-
urnar um það l'alla niður, án
þess að eftirfarandi upplýs-
ingar komi 1‘ram:
Hér á landi hefir áfengis-
magn drykkja hingað til ver-
ið reiknað eflir nimmáli.
Samkyæmt því er leyft að
selja hér öl með allt að 2ý4%
vinanda og ])að taiið óáfengt.
Flutningsmeim fruinvarpsins
hal'a kosið að taka upj) aðra
aðfcrð til þess að mæla á-
fengismagnið. Mæ.likvaði
þeirra hyggist ekki á rúm-
máli, hehlur þunga, og Jiefir
það í för með sér, að hundr-
aðstalan lækkar um rúmlega
fjörða hluta, Samkvæmt hon-
um telst „óáfengt" öl þvi að-
eins innihalda læplega 1,8%
vínanda, og ]iað 4% öl, sem
frumvarjiið fjallaði úm, er
því í raim réttri rúmlega
5% samkvæint þeirri reglu,
seni almdnningur á að venj-
ast.
En hvað er þá danska ölið
öiið.
„Pilsner" og „Lageröl"
(GamJe Garlsberg og Bayersk
Ol) 2,2%, miðað við þunga.
„Export" öl 4- 5%, miðað
við þungá. „Porter" og aðrar
sérlega sterkar Jegundir ö
(>%, miðað við þunga. Af
þessum tegundum er lang-
samlega mest diukkið af
„Pilsner", „Gamle Garlsherg"
og „Bayersk 0l“.
Hvað er svo um ölið að
segja á hinuni Norðurlönd-
unum?
Samkvæint ujiplýsingmn
frá uorska aðalkonsúlatinu
og sænska sendiráðinu hér er
áfengisinagnið í norsku öli
frá Ý>~4%, (miðað við
þyngd) og í Sviþjóð má ekki
selja sterkara öl cn 2(4%
(miðað við rúnunál), m. ö:
o„ þar er „áfengt" öl bann-
að eins og- hér.
Og- hvað eru algengustu öl-
tegundir sterkar í Þýzka-
landi, „mesta bjórlandi
heimsins?"
„Pschorr" Múnchener öl er
.'!,()%', miðað við þunga.
„Hofbráu" 3,9%, miðað við
þunga. „Pilsner" 3.65%, mið-
að við* þunga.
Það er því enguih hlöðum
um það áð fletla:
1 ) að ölið, sem flutnings-
menn og fylgjendur frum-
varj)sins viklu láta hrugga
hér og hafa takmarkalaust.
á hoðstólum Iianda börnum
og iinglingum, var sterkara
en það öl, sem alinennt er
notað i „mestu bjórdrykkju-
löiulum heims" og,
2) að í áróðrinum fyrir
Jiessu friimvarjii hefir verið'
heitt villandi tölum.
Beykjavík, 21. marz 1948.
F.h. stjórnar Áfengisvarnar-
nefndac kvenfélaga í Reykja-
vík og Hafnarfirði.
• '
Kristín Sigurðardóttir
, formaður.
Ástríður Eggertsdóttir
ritari.
Vanti yður að veila ei'k'ixlmn kimningja eða viðskijita-
vimim npplvsingar nm:
• ísland almennt.
• Viðskipti við útlönd,
• Fjármál og* bankaniál.
• Löggjöt' og tollskrá.
• Embætti og' fyijrtæki.
Þá sendið þér ( e
Directory of lceiand 1948
Fæst
Verð
bjá
kr.
búksölmn.
25,00.
2 duglega verkamenn
Og
1 vaiian .heitingamánn vantar lil Sand-
gerðis. Gppl. í siinimiiiii;6528. 1678 og L366.
H.F. MIÐNES.
sterkt? '
I bók. sem út kom í Dan
mörku 1945 Iijá úlgáfufélagi
Ejnar Munskaavds: Lovgivn-
ing om Alkohol eftir Sven
Rögind, er sfyrkleiki öls tal-
inn e.ins og hér segir:
,.Lys Pilsner" og „Hv.idöl"
1 2%, miðað Við þunga.
Tii fermingargjafa:
Borðlampar. ■— Leslhmpar. —r Skerínar, mikið úrval.
Skermabúðin
Laugavi'gi 15.
Safnið íslenzkum frímerkjum.
ísleitzka frímerkjabókixi
Kostar kl. 15.00 —• Fæst hjá flestum bóksölum.