Vísir - 25.06.1948, Blaðsíða 2

V I S Ift
Föstudagijon 25. júní .1948
—
WINSTOIM S. CHURCHILL:
Bliku dregur á loft 42
Þjóitverjar fórnuilu flota sínum vii) illoreg.
'! Áttundi fundur stríðsráðs bandamanna hófst í
París }>. 22. apríl tO'/O á aluöruþriinginni ræðu Rey-
nauds, forsætisráðherra Frakka, um vaxandi ofur-
efli Þjóðverja á vesturvígstöðvunum. Chamberlain
og Churchill gáfu lýsingu á aðstöðunni í Noregi.
* Æðsta striðsráðið ályktaði, að fyrstu hernaðarmarkmiðin
acttu að vera: a) iiernám Þrándheims og b) hernám Nar-
vikur og flutningur liæfilegs bandamannaliðs til landa-
mæra Svíþjóðar.
Na'sta dag ræddum við hætturnar, sem vofðu yfir Belg-
uin og Hollendingum og neituil þeirra á að gera nokkrar
sameiginlegar ráðstafanír með okkur. Við gerðum okkur
fyllilega ljóst, að ítalir kynnu að segja okkur stríð á hend-
ur áður en varði og áttu flotaforingjafnir Pound og Ðarlan
að gera viðeigandi ráðstafanir á Miðjarðarhafi.
Sikorski liershöfðingi, forsætisráðlierra bráðabirgða-
síjórnarinnar pólsku, var einnig boðaður á þenna fund.
Hann kvaðst geta safnað 100,000 manna lier á fáeinum mán-
uðum. Einnig var hafinn undirbúningur fvrir stofnuii
pólskrar herdeildar i Bandarikjunum.
Á fundinum var það samþykkt, að ef Þjóðverjar gerðu
jnnrás í Holland, ættu lierir bandamanna að fara inn í Belg-
íu, án þess að frekar væri rætt við belgisku stjórnina og að
* Jbrezki flugherinn ætti að gera árásir á járnbrautastöðvar
og olíuhreinsunarstöðvar Þjóðverja í Buhr.
", ¥
(Þann 1. maí útbýtti Chamberlain meðal stríðsstjórnar-
innar langri tilkynningu, þar sem Churchill [sein varafor-
piaður samræmingarnel’ndar hernaðarins] var nánar tengd-
ur formönnum herforingjaiáðanna og jafnframt stofnað
nýtt aðalheiráð honum til aðstoðar, en formaður þess var
Ismay hcrshöfðingi).
Eg gat nú boðað og stjórnað fúndúm nefndar formanna
herforingjaráðanna — en ekkert varð gert nema með sam-
þykki hennar •— og það féll i minn hlut að „gefa henni
ieiðbeiningar og fyrirmæli". Ismav hershöfðingi, sem yar
æðsti maður aðalherforingjaráðsins, var gerður að aðstoð-
arforingja minum og fulltrúa og sem slíkur var hann gerð-
ur fastur meðlimur nefndar formanna herforingjaráðanna.
Eormenn foringjaráðanna voru að miklu leyti gerðir á-
byrgir gagnvart mér í hinu sameiginlega starfi sinu og þar
sem eg var fulltrúi forsætisráðlierrans gát eg að nafninu til
liaft talsverð áhrif á álcvarðanir þeirra og stefnu. Á hinn
bóginn var það elcki nema eðlilegt, að þeir sýndu fyrst og
fremst ráðherrum sínum trúnað og þeir liefðu ekki verið
nema mannlegir, hefðu þeir ekki fundið til nokkurrar
gremju yfir því, að hluti valda þeirra var fcnginn einum
. starfsbróður þeirra.
Áuk þess var það tekið greinilega fram í tilkynningunni,
að eg ætti að vinna störf min fyrir hönd samræmingar.
jnefndar hernaðarins. Á mér álti því að hvíla mikil ábyrgð,
án þess að eg hefði vald til þess að inna störf mín af hendi.
Eg liafði það samt á tilfinningunm, að mér tækist ef til vill
að gera hið nýja fyrirkomulag starfliæft.
. Það álti fyrir því að liggja að standa aðeins í viku. Eg
hafði þó samband við Ismay hershöfðingja bæði i einkalifi
og opinberlega frá 1. mai 1910 til 27. júlí 1945, þegar eg
lagði niður völd og samband hans við ncfnd formanna
Jierforirfgjaráðanna var órofið og jafnstyrkt allan þann
tíina., ■
Ljósaskiptunum lauk með árásinni á Noreg.
(Þ. 3. mai lOðO höfðu Bretar flutt lið sitt á brott
frá Namsósi og Andalsnesi, bækistöðvunum, s.em nota
átti til að kvía Þrándheim.)
Við, sem höfðum yfirráðin á liöfunum og gátum ráðizt
lívar sem var á varnaiausa strönd, stóðumst fjandmannin-
um ckki snúning, þótl hann yrði að fará langar leiðir á
landi og vinná’bug á margvíslegum erfiðleikum. Beztu
liersveituni okkar, skozku og írsku lífvörðunum, kom
Jcapp. áræði og þjálfun hinna ungu manna Hitlers nijög á
óvart.
Við urðúm að hugga okkur eftir mætti við röð happa-
tírjúgra brottflutninga liðssveita okkar. Okkirr mistöksl
við Þrándheitti — allt sat fast við Narvik! í fýrstu yikþ
inaimánaðar var þetta eini árangurinn, sem við gátuini
Ibent brezku þjóðinni á, bandamönnum okkar og hlutlauá-
íum þjóðum, hvort sem þær voru oklcur vinveittar eða
ji fjandsamlegar.
V Þegar þess.e.r gætt, live mikinn þátt eg átti í þessum yið-
burðum og að ekki var hægt að gefa skýringar á örðugleilc-
um þeim, sem liöfðu komið okkur á kné eða göllunum á
lierráðs- og stjórnarháttum okkaf og liernaðarrekstri, þá
er það mesta furða, að eg skyldi hjara og halda virðingu
minni hjá almenningi og trausti þingmanna. Þelta átti rót
sina að rekja til þess, að í sex eða sjö ár liafði eg spáð at-
burðarásinni og aovarað menn i sífellu, án þess að það
bæri árangur, en nú miiintust menn þeirra orða minna.
Ljósaskiptin voru á enda, þegar Hitler réðst á Noreg. Þá
gaus upp blossi ægilegustu hernaðarsprengingar, sem menn
kunna frá að greina. Eg liefi þegar lýst þeim álögum, sem
Frakkar og Bretar höfðu verið í um álta mánaða skeið,
meðan allur heimur var fulliir undrunaf.
Þetta timabil varð bandamönnum til mikils tjóns. Jafn-
skjolt og Stalin hafði samið við Ilitler, fengu franskir
koimnúnistar linuna frá Moskvu og fordæmdu stríðið sem
„glæp heimsvalda- og auðvaldssinna gegn lýðræðinu“.
Þteir reyndu efir mætti að grafa undan siðferðisþreki liers-
ins og tefja alla framleiðslu.
Ekkert þessu líkt átti sér stað i Bretlandi, þar sem kom-
múnistar undir stjórn Rússa voru magnlitlir, þótt ekki
skorti þá kappið. f’.n við vorum samt enn flokksstjórn, andl
slaða:: mjög fjandsömleg forsætisráðhefranum og við nut-
uni ekki kappsfulls og einhuga stuðnings verkalýðshreyf-
ingarinnar. ,
Værukær stjórnin sem var að visu einlæg en vanabundin
í öllum staríshátlum, vakti ekld það kapp mcð mönnum i
valdaslöðum eða vopnaverksmiðjunum, sem lifsnauðsyn
var á. Yfirvofandi glötunar og hvatningar liættunnar var
þörf til þess að leysa blundandi mátt brezku þjóðarinnar úr
læðingi. Ilættumerkið áttí senn að hljóma.
Narvík náðist um síSir í lok maímánaðar.
Rétt er hér a.ð gela endaloka norska ævintýrísins, þótt
þar sé þá hlapið nokkuð fram i tímann. Þ. 24. maí, á liættu-
stundu stórkosllegs ósjgurs, var afráðið næstum einróma
að við yrðuni að sameina allt lið okkar i Frakklandi og
heima fvrir. En við urðum að ná Narvik, bæði til-þess að
tryggja eyðileggingu hafnarinnar og undanliald liers vors.
Aðalárásin á Narvilc frá Rombaksfirði var liafin þ. 27.
maí með þrcm stórfylkjum (tveim úr útlendingaher
Frakka og einu norsku) undir ágætri stjórn Béthoúarts
hersliöfðingja, yfiriuanns frönsku sveitanna. Ilún bar til-
ællaðan árangur.
Við urðum nú að hlaupast frá öllu, sem yið liöfðum unn-
ið með miklum erfiðismunum. Undanhaldið var í sjálfu sér
mikið þrekvirki og gerði miklar kröfur til flotans, sem
hafði i mörg horn að líta, þar sem hann varð bæði að berj-
as við Noregsstrendur og suður við Ermarsund. Dunkirk
var fyiir dyrum og öll lítil skip voru látin lialda suður á
bóginn, sem því gálu við koniið. Stóru lierskipin urðu að
vera við þvi búin að lninda innrás. Mörg beitiskipanna
höfðu þegar verið send suður til innrásarvarna, svo og
tundurspillar.
Glorious og tveim tundurspillum sökkt.
Broltflutningarnir frá Narvik gengu vel og þ. 8. júní var
allt liðið, bæði franskt og brezkt, samtals 24,000 menn, á-
samt ógrynni birgða og búnaðar komið á skipsfjöl og hélt
á brott í fjórum skipalestum án. þes sað fjandmaðuriim
fengi áð gert. 1 : ,
Skipalestirnar voru verndaðar fyrir flugher Þjóðverja uf
flotaflúgvélum, gn einújig af Ilurricaneflugvélum, senr
höfðii bækistöð á laúdi. - Ilinir hugprúðu flugmenn þeirra
úniiu á eftir það þrekvirki —- sem varð þeirra hinzta — að
lenda vélum sínum á fl.ugslöðvarskipinu Cdorípus, sem yar
i för með Ark Royal og meginflotanum.
Oruslubeitiskipin Scharnhorst og Gneisenau höfðu farið
fiá Kiel þ. 4. júni ásamt beitiskipinu llipper og fjóruin
tundurspillúm með það fyrir augum að ráðast á slcip og
bækistöðvar í grennd við Narvík og létta þannig á þeim
þýzku sveitum, sem á landi voru. Þjóðverjar höfðu enga
nasgsjón af þj'ottflulningi okkar fyrr cn 7. júní.
j^egar jiýzþa flotaforingjanum barst njósn uin skip okk-
ar, afi,'éð,4)gnn þegar að leggja til atlögu við þau. Árla þ.
8. júní.rakst hann á olíuskip, sem togari fvlgdi, lierflutn-
ingaskipið Orama, sem hafði engan her innanborð og spit-
alaskipið Atlantis. Hann virti rétt þess en sökkti liinunl
skipunum. Sama dag snéni Hipper og tundurspillarnir áft-
ur til Þrándheims, en .prustubeitiskipin liéldu áfram leit
Frh. á 7. síðu
Stýrimann
og 2 háseta vana síldveið-
um vantar á mótorbátinn
Marz R.E. 27 —- Uppl. í
síma 7053 eða um borð í
bátnum við Grandargarð.
Herbergi óskast
Lítið hei’bergi með eldun-
arplássi óskast fvrir eldri
konu. Uppl. í síina 3246.
Margt er nu til
í matinn
Ivæst skata, norðlenzk salt-
sHd i áttungum, þurrkaður
þg' pressaður saltfiskur í
25 lcg. pökkuin, nýskotinn
svartfugl, súrsað hvalrengi
FISKBtíÐIN
Hverfisg. 123. Sími 1456.
HAFLIÐI BALDVINSSON
Unglingstelpa
þskast til að gæta tveggja
ára barns. Upplýsingar í
síma 7464.
Feiðadiagtii,
VERZL.C?
Kristján Guðlaugsson
hæstaréttarlögmaðnr
Jón N. Sigurðsson
héraðsdómslögmaðar
Anstnrstræti 1. — SfmJ S4M.
SUtnabúlin
6ARÐUR
Garðastræti 2..,— S&ni 72W.