Vísir - 11.03.1949, Blaðsíða 3

Föstudaginn 11. marz 1949

VISIR
WINSTDN S. CHURCHILL
13. -GREIN.
FRANSKA STJÓRNIN HUGLEIDDI UPPGJÖF,
ER HÚN RÆDDI SÍÐAST VIÐ BRETASTJÓRN
Ets stttní s'iltii Pétain iú
iieiri ilngvélar Írú
Breintn.
Hinn 11. júní, er Churchill vcir beðinn að hitta Reyn-
aud i Briare, skammt frá Orleans, var orrustan um
Frakkland komin á lokastigið. 51. (Highland) herfylk-
ið var innikróað við St. Valcry, 52. (Lowland) herfylk-
ið hafði gengið á land í Normandie og 1. kanadiska
herfylkið áitti að ganga á land við fírest. í Bandaríkj-
unum var verið að búa um útbúnað lianda brezka
hernum, er tapazt hafði við Dunkirk.
Þetta var fjórða ferð mín til Frakklands; og þar eð liér
var aðallega um hermál að ræða, bað eg Eden hermála-
ráðherra að koma með mér, svo og Sir Jolm Dill, yfirmann
herforingjaráðsins og auðvitað Ismay lieishöfðingja.
Árásir þýzkra flugvéla náðu nú langt suður vfir Ermar-
sund og við urðum að leggja enn stærri lvkkju á leið okk-
ar. Eins og áður naut „Flamingo“-flugvélin fylgdar 12
Hurricane-orustuflugvéla. Eftir tveggja klukkustunda
flúg lentuin við á litlum flugvelli.
Þarna voru nokkrir Frakkar á vakki, en brátt bar þar
að ofursta í hifreið. Eg var gaðlegur á svipinn og virtist
fullur trausts, eins og heppilegt þvkir, er á móti blæs, en
Frakkinn var þumbaldalegur og þurr á manninn. Mér
varð strax ljóst, liversu öllu liafði lirakað á aðeins einni
viku frá því er við vorum í París síðast. Eftir.skamma
stund var fsirið með okkur til hallarinnar, þar sem þeir
voru fvrir Revnaud, Pétain marskálkur, Wevgand hers-
höfðingi, Vuillemin hershöfðingi, yfirmaður flughersins,
og nokkrir fleiri, m. a. hinn ungi hershöfðingi de Gaulle
(hann var ]já varaherinálaráðherra í stjórn Raynauds).
Þar rétt hjá var aðalbækistöðvarleslin, þar sem nokkrum
olckar var komið fvrir. 1 höllinni var ekki nema einn sími,
á salerninu. Hann var mjög upptekinn, með löngum töf-
um og látlausum, öskruðum endurtekningum.
ViEdu ekld berjasí um París.
Klukkan sjö hófst Váðstefna okkar. Ismay bókaði skýrslu
um liana. Eg geri ekki annað en að festa á pappirinn end-
urminningar mínar af þessu, en þær eru á engan hátt í
osamræmi við hana. Þarna voru enga|- ásakanir, né gagn-
kærur. Við stóðum aðeins andspænis bláköldum stað-
reyndum. \'ið Bretar vissum ekki, hvar viglínan var, og
vissulega voru menn áhyggjufullir el' ske kvnni, að Inyn-
sveitir Þjóðverja gerðu einhverja skyndisókn, jafnvel til
okkar. En umræðurnar snerust annars aðallega um jætta:
Eg hvatti frönsku stjörnina til þess að verja París. Eg
lagði áherzlu á hve gífurlega þýðingu þ'að hefir að verja
stóra borg hús úr lnisi, og hversu tafsamt og kostnaðar-
samt slíkl væri innrásarlier.
Eg minnti Pétain marskálk á nætumar, er við vorum
saman í lest hans við Beauvais eftir ófarir 5. hersins brezka
árið 1918, og hvernig hann — eg minntist ekki á F'ocli —
hefði snúið taflinu við. Eg minnti hann einnig á orð
Clemenceaus, er hann sagði: „Fig skal berjast fyrir framan
Paris, eg skal berjast í Paiís og eg skal berjast að baki
Parísar.“ Marskálkurinn svaraði ósköp rólega og með
virðuleik, að þá hefði liann haft nær 60 herfylkja varalið,
en nú væri ekkert varalið til. Hann minntist einnig á, að
þá liefðu Bretar liaft 60 herfylki á vígstöðvunum. Að láta
skjóta París í rúst gæti engin álirif haft á endanleg úrslit.
Því næsl lýsti Weygand hershöfðingi vígstöðunni, að *
svo miklu leyti, er honum var hún kunn, í orustunni, er
barst fram og aftur í 80 100 km. fjarlægð, og fór mörg-
um lofsorðum um fræknleik franska hersins. Hann lagði
til, að allur tiltækilegur liðsauki yrði sendur á vettvang,
en umfram allt, að hverri orustuflugvélasveit Breta yrði
teflt fram. „Nú, einmitt nú, er úrsltastun<Iin,“ sagði hann,
þess vegna er rangt að halda flugsveitum eftir á Bretlandi.“
En, samkvæmt ákvörðun stjómarinnar, er tekin hafði
verið i návist Dowdings flugmarskálks, er eg hafði kvatt
sérstalclega á stjórnarfund, svaraði eg: „Þetta er ekki at-
riðið, sem úrslitum ræðui og þetta er ekki úrslitastundin.
Sú stund mun upp reima, að Hitler teflir frani flugher
sínum gegn Bretlandi. Ef við getum lialdið yfirráðum í
lofti og ef við getum haldið sigbngaleiðunum opnum, og
það muiiuin við vissidega gera, munum við vimia þetta
allt aftur fvrir ykkur.“x) IJvað sem það kostaði varð að
hafa 25 flugsveitir til taks lil þess að verja Bretland og
Ermarsund, og ekkert gat fengið okkur til þess að láta
þær af liendi. Við vorum staðráðnir í að lialda stríðinu
áfram, livað sem yfir dvndi, og við álitum, að við gætum
gert það um alla framtíð, en að láta af hendi flugsveitir
þessar, væri sama og að eyðileggja eina lifsmöguleika
ókkar. A þessu stigi málsins beiddist eg þess, að sent yrði
eftir Georges hershöfðingja, yfirmanni herjanna á norð-
vesturvigstöðvunum, en hann var þarna i nágreiminu, og
var það gert.
Weygand neínir vopnahlé.
Brátt kom Georges liershöfðingi. Eftir að lionum hafði
verið skýrl frá þvi, er fram hefði faríð, staðfesti hann
skýrslu Weygands um víglínu Frakka. Eg hvatti enn til
þess, að skæruliðaáformuiu mínum yrði beitt. Það væri
ekki alýeg víst, að þýzki herinn værí eins sterkur og hami
virtist vera, þar sem hann brytist fram. Ef allir frönsku
herirnir, sérlivert herfylki og hersveit, berðist gegn Þjóð-
verjum á sinni víghnu af öllu afli, gæti hugsast að sóknin
slöðváðist. Mér var svarað með lýsingum af liinu hræði-
lega ástandi á þjóðvegunum, er væru þéttskipaðir flótta-
fólki, varnarlausu fyrir vélbyssuhríð þýzkra flugvéla,
hinum almenna flótta íbúanna og vaxandi upplausn borg-
aralegra stjórnarvalda og herstjórnar.
Weygand minntist á, að I'rakkar kynnu að verða að
biðja um vopnahlé. Reynaud mælti strax, höstum rómi:
,.Það er stjórnmálalegs eðlis.“ Samkvæmt skýrslu Ismays
sagði eg: „F'.f Frakkland i vanda sínum telur bezt, að her
landsins gefist upp, þá hikið ekki okkar vegna, því að
hvað sem þið kuimið að gera munum við berjast áfram
og áfram og áfram.“ Er eg sagði,. að ef franski herinn
héldi áfram að berjast, hvar sem unnt væri. gæti hann
lialdið i skefjum eða þreytt 100 þýzk lierfylki, svaraði
Weygand hershöfðingi: „Jafnvel þó svo væri, myndu þeir
samt hafa önnur 100 herfylki til þess að ráðast inn í land-
ið og sigra okkiu'. Hvað invnduð ])ér gera?“
Við þessu svaraði eg, að eg væri enginn liermálasér-
fræðingur, en tæknilegir ráðgjafar mínir væru þeirrar
skoðunar, að bezta ráðið til þess að fást við innrás Þjóð-
verja á Bretlandseyjar, væri að drekkja eins mörgum og
unnt væri á leiðinni yfir sundið og berja liina í liausinn,
tr þeir skriðu á land. Weygand svaraði með raunalegu
brosi: „Að minnsta kosti verð eg að viðurkcima, að þið
hafið mjög góða skriðdrekagildru.“ Þetta voru siðustú
eftirtektarverðu orðin, er eg minnist, að hann segði.
I allri þessari raunalegu víðræðu verða menn að hara i
huga, að cg leið sálarkvalir yfir ]i\ í, að Bretland, með -18
milljónum ibúa, slcyldi ekki liafa getað lagt fram ríflegri
skerf i styrjöldinin á landi gegn Þ’éðverium orf að t’l bessa
var mannfallið að 9/10 í liði Frakka og 99/100 þjáning-
enna höfðu þeir orðið að bera einir.
Eftir enn eina klukkustund eða svo, risurn við úr sæt-
um og þógum hendur okkar, meðan við biðum liess, að
matur væri á borð borinn. í þessu liléi rædcli eg við Georges
hershöfðingja einslega og stakk fyrst upp á þvi, að bai-
dögum vrði haldið áfram hvarvetna á F.eimavígstöðvun-
um og skæruliðahei naði í fjöllum og í öðru lagi að bcrjast
frá Afríku, en slíkt hafði eg einni viku áður talið „ósig-
urslijal“. Þessi ágæíi og virti vinur niinn hafði aldrei haft
frjálsar hendur til þess að stjórna hinum frönsku herjum,
enda þólt liann bæri mikla ábvrgð, og liann taldi háðar
uppástungur mínar harla vonliflár.
Bretum bannað aS fl’úga.
Um klukkan 10 settust menn að borðum. Eg sat á hægri
bönd Reynaud en de Gaulle liei'shöfðingi á hina lilið mér.
1) Eg stend i þakkarskuld váð Ismay Iiershöfðingja
lyrir að hafa 'munað þessi orð.
Island teknr þátt í
norrænni garðyrkjn-
sýningu.
Ákveðið hefir verið af liin-
halda á næstkomandi haústi
um ýmsu garðyrkjusam-
böndum á Norðurlöndum að
7. Norðurlanda-garðyrk ju-
sýninguna dagana 17.—25.
sept. og verður hún að þessu
sinni í Helsinki.
Er hér um að ræða liina
fyrstu garðyrkjusýningu af
þessu tagi síðan 1937, en á
ófriðarárunum var að sjálf-
sögðu ekki liægt að koma
slíku samstarfi við.
Garðyrkjufélag íslands
tók ]iátt í Norðurlandasýn-
ingunni 1937, sem þá var
baldin í Kaupmannahöfn, og
hvggst einnig að taka þátt í
þeirri, sem nú stendur fyrir
dvrum, ef ástæður leýfa.
Mikill undirhúningur er
Jjegar liafinn vegna sýning-
ar þessarar, enda mun liún
verða sú fjölbrevttasta, sem
cfnt Iiefir verið til o<>: v'erður
allt gert til þess af liálfu
Fimia sem annarra Jjjóða
að liún megi vcrða sem bezt
úr garði gerð og hin glæsi-
lcgasta.
Félágið hcfir útnefnt tvo
‘fulltrúa á sýninguna, þau
Jóhann Jónasson, bústjóra á
Bcssastöðum, sem jafnframt
er formaður félagsins og
Rögnu Sigurðardóttur,
Hveragérði.
Það má geta þcss að jafn-
vel sumt af framleiðslu okk-
ar er, livað gæði sncrtir, álit-
ið með því bezta. sem nú
þekkist á Norðurlöndununi
og má þar til nefna t. <1.
blóm, nellikur og rósir, en
jafnvel þekktir danskir garð
yrkjuframleiðendur, senr á-
litnir eru fremstir i sinni röð
á NorðurlÖndunum og þótt
víðar væri leitað, viðurkenna
vfirburði liins íslenzka á
þcssu s\riði.
Ilelzt hafði verið lnigsað
að flvtja garðyrkjuafurðir
béðan loftleiðis til Helsing-
fors. en það mun revnast ó-
rfernin«nr. þar sem að engir
flugvellir eru har nægilega
stóvii' fvrir ' hinar burðar-
meiri flugvélar okkar.
Mveékt ú 2
tssjjfestte vitstffts.
Kveikt hefir verið á tveim
nvjum vitum, á Lansanesi í
Arnarfirði og á Sléttueyri í
m.vnni Jökulfjarða.
1 jóseinkenni vitans á
Langancsi er hvítt, rautt og
grænt leiftur á 15 sek. milli-
bili. Sjónarlengd er 15 sjó-
milur og ljóslueð 17 m. ------
Ljóseinkenni vitans á Sléttu-
eyrí era hin sömu. nema .á
honuin kviknar með 10 selv.
millibiii. Sjónarlengd er 8
sjómilur og ljóshæð 7.0 m.
r