Vísir - 11.06.1949, Page 5

Laugardagmn 11. júiú 1949
V I S 1 R
• 5
t*tir reikcE svipir fttvn ti ititt r:
Heimsókn í „LitEu Versali44 og
„kirkjuna á fjallinu66 hjá BaseE.
Msetur Svía í 36 ára stríðinu. - Bamiðr
sem sá Guðs móður. - Félagsskapur, sem
veit hvað hann vill.
Basei, 27. ntaí.
Veði;rhorfur voru ekki
góðar í gær, eins og eg gat
sm í lok greinarinnar, sem
eg skrifaði þá, en þóít hann
rigndi, þrátt fyrir hagstæða
spá, varð uppstigningardag-
urinn prýðilegur.
Ætlunin var að skoða
ýmsa lorna staði í grennd við
Basel, sem mun vera el/.ta
borg landsins, enda eru hús
gamalla ætta kölluð „Pal-
rizien-haus“ eða yfirstéttar-
hús. IJndir það vilja þó ekki
aliir landsmenn taka, að hér
í borg eigi éinhver ofurmenni
heima, því að þegar talið
bersl að „patrisíum'4 í Basel,
þá segja íbúar i öðrum lands-
hlutum að þeir sé „úrkynj-
aðir“.
En sleppum því, lálum
.Svisslcndinga um sína
hrepjjapólitík. Við höldum
fyrst lii Jílils slots, sem heitir
Botlmingen og var til
skamnis tínui eign manns
noklviirs hér í Basel. Hann
gat hinsvegar ekki húið i þvi,
þvi að þeir, sem gera kröfur
lil númtímaþæginda, setjast
ekki að í slíkum híbýlum.
Kuldinn er þar svo napur og
líráslagalegur um vetur og
svo er viðhaldskostnaðúr ó-
heyrilegur. Varð það því úr,
að „heimavarnarliðið1' tók
slotið í sína umsjá, gerði við
}>að, sem farið var að láta
n sjá lét þó allt halda sinni
upprunalegu mynd —- og
breytti þvi i veilingastað, til
þess að fá eitlhvað upp i
lcostnaðinn. Þetta „heima-
varnarlið" heitir á svissnesku
„Heima ksschutz“.
Reykjavík er
nokkru yngri!
Við stígum úr hílnum fyr-
ir framan þelta gamla slot
eða liöll og var síki mikið,
um fimmtán metra hreilt,
umhverfis hygginguna. Mjó
brú lá að Iienni á Ivo vegu og
hafði gömul vindubrú verið
þai- sem nú er aðalinngangur
fyrir geslina.
Þegar við gengunr yfir
brúna vissurn við ekki, hvað
höllin væri gömul, en hitt
duldist okkur ekki, er við
virtum hana fyvir okkur,
veggi, glugga og annað af því
lagi, að hún mundi hafa ver-
ið búin að sjá söguna stika
framhjá i nokltra manns-
aldra eða aldir, þegar Reykja-
vik félck kaupstaðarréltindi.
Maturinn var ekki með
neinu forn- eða miðaldasniði,
]>ví að eins og venjulega var
matseðillinn óskiljanlegur
öðrum en frönskumælandi,
svo að eg leiði hann hjá mér.
En það var kannske viðeig-
andi, að matseðiilinn væri á
frönsku þarna ,því að höll-
inni hefir verið gefið.nafnið
„Petit Versailles“ Lillu
Versalir.
600 ára gömul
bygging.
Þegar málsverði var lokið,
geklc til okkar imgur maður,
mjög ljós yfirlitum, svo að
við héldum, að hann mundi
upprimnimi miklu norðar ,á
hnetlinum en þar í Sviss.
iSpurði liann okkur, hvort
við hefðum löngun til að
skoða bygginguna. Ivom
okkur sizl lil hugar að neita
því góða boði og Ieiddi hann
okkur um höllina hátt og
lágt. Voru þar margir glæsi-
legir salir, en lnisgögn og all-
ur húnaður svo sem ætla
mátti eða víst var, að verið
hefði endur fyrir löngu.
Mest þótti okkur þó lil sal-
ar eins koma á efstu hæð að
sunnanverðu, en þar var
höllin hæð hærri en að norð-
an. Þar var veizlusalur mik-
ill og hékk þar fyrir miðjum
aðalvegg mynd manns, sem
hét Johann Cristoforus de
Grun og liafði verið land-
stjóri í Thann í Elsass, en ár-
tal var ]>ar ekkert. Leiðsögu-
maðurinn fræddi okkur ]>á á
]>ví, að maður þessi hefði
komið við sögu í ÓO ára strið-
inu (1618—48), en þá Iiefðu
Svíar um luíð haff aðsetur í
liöllinni.
„Litli magi“.
Við vorum svo lánsöm
þenna dag, að ekill okkar var
litill karl, sem kvaðst heita
Mágh, eða „litli magi“. Hann
var léttur á fóðrunum, þar
sem slaðar var munið, en
vissi þeim niun mcira um
Basel og allt unihverfi henn-
ar. Hann réð okkur nú, er
þessum þætti ferðarinnar var
lokið, að fara og skoða kirkju
eina, sem hann kvað vera
aðra þekktustu lcirkju Sviss-
lands. Hún er rétt við landa-
mæri Frakklands, og benti
karlinn okkur um leið á
kaslalarústir nokkrar á hægri
hönd, utan í fjallshlíð, sem
blasli við í litlu meiri fjar-
Þarna sést kirkjan að néðantii vinstri. Hún er í Sviss, en
kastalarústirnar efst fyrir miðju eru í Frakklandi.
finna lilla harnið sitt dáið
við rætur kletlanna. En
viti menn er hún fann litlu
telpuna, var húu heil á húfi
og sagði mömmu simii frá
því, að Guðsmóðir hefði
bjargað sér“.
Þetta varð til ]>css, að hér-
aðsbúar afréðu að reisa þarna
kirkju og síðan lögðu fleiri
fé til byggingarinnar, sem cr
mikið mannvirki.
Sáum við greinilega, er við
vorum þarna á ferð, að þar
komu margir, því að krökkt
var af gangandi fólki á veg-
ununi, en auk þess mátli þar
heita röð af hílum, þar á
<)
Að ofan til vinstri má sjá hvernig kirkjan er byggð á
klettanösinni. Þar fyrir neðan sér inn eftir henni og gef-
ur rnyndin litla hugmynd um skrautið. A. o. til vinstri er
náðarkapella, sem höggvin er í klettinn og er mun lægri en
kirkjan sjálf og a. n. sést kirkjan að utan.
lægð en Öskjuliliðin frá
Skólavörðuhæðinni.
„Þarna er nú Frakkland/'
sagði karlinn. „Það er ekki
langt að fara.“
„Kirkjan á fjallimi".
„(>g þarna er kirkjan,"
meðal
bílum.
mörgu m langferða-
Hátíðleg stund.
Okkur lék hugur á að
skoða kirk juna, en þegar við
komum þangað laust eftirhá- !
degið, vildi svo til, að þar I
Hér sést suðurhlið Bottmingen-hallar og síkið umhverfis
hana.
sagði „litli magi“ rétt á eftir. slóð mcssa sem hæst. Prestar
,,Hún er hyggð á bjargi og ( vom þar fyrir altari og reyk-
þangað
1>'
lagt Iiöfðu þar fé af mörk-
um, höfðu lagt steiu í veg-
legt guðshús.
Þorp, sem lifir
á kirkjunni.
Þegar kirkjan hafði verið
reist og jjitagrímar fóru að
streyma að henni úr öllum
áttum, sáu ýmsir sér leik á
horði og stofnuðu þar gisti-
lnis fvrir ferðamennina. Eru
þarua nokkur hús af þvi tagi,
þar scm liægt er að fá inni
um langt skeið eða skamml,
eða einhverja næringu, ef
það nægir. Síðar liafa þar
verið reistir söluskálar fyrir
minjagripi og eru þeir allir
í sama bragganum sex eða
álta að tölu. Eru þar nær
hvarvetna hinir sömu gripir
I !ii sölu og eini ímmuriim á
hinum mismunandi húðum
er sá, að auk minjagripanna
niá kaupa vindlinga og tó-
hak í sumuni en súkkulaði og
brjóstsykur í öðrum.
Verð eg að segja það, að
iniðir ]>essar minntu mig
lielzt á fiskisöluskúrana á
planinu i Reykjavík i gamla
daga. En um hitt er e.kki að
efast að mikið var verzlað
þarna.
„Heimatsschutz“.
Að endingu langar mig tit
að segja nokkuru nánar frá
samtökunum, sem Svisslend-
ingar nefna „Heimalssghutz".
Þau hafa á stefnuskrá sinni
að varðveita hverskonar
þjóðleg verðmæti frá glötnn
og eyðileggingu, gamlar
hyggingar og mannvirki og
svo framvegis. Er það vissu-
lega gotl verk og þarft, en fé-
lagið gengur þó stundum
angað koma fjölmargir elsisilminn lagði gegn okkur. ; barátlu sinni>
dagrimar á ári hverju frá er við gengum i kirkjuna, en sy<) ^ el tirfarandi sa„a ber
þeim héruðum Sviss, þar sem
franska eða ílalska er töluð,
svo og frá Frakklandi og
Ilaliu“.
Okkur fýsíi vitanlega að
vita, Iiver orsökin væri fyrir
því, að kirkja þessi væri talin
svo sérstaklega heilög og
„litli magi" liafði svör á reið-
um höndum.
„Sagan segir“, lólc hann til
máls, „að kona ein hafi endur
fyrir löngu vdrið Jiarna með
dóltur sinni og hælti lilla
telpan sér of nærri kletta-
hrúninni, svo að hún féll
fram af henni. Móðirin varð
vitanlega dauðskelkuð, hrað-
við skildum vitanlega ekkert
af því, sem þar fór fraiii.
Litlu síðar sté preslur i stól-
inn og leit fram eftir kirkju-
gólí'inu. Var aðalkirkjunni
þá lokað, en hinir for.vitnu
— og við þar á meðal —
höfðum okkur á brolt, lil
jiess að guðsjijónustan gæti
farið fram með þeim hætti,
sem til var ætlast og þeir
notið fyllilega, sem til þess
voru þarna kbnmir.
En þótt viðstaða okkar
væri ekki löng þarna, gátum
við samt gengið úr skugga
um, að kirkjan er undurfög-
ur, dásamlega skrevtt hvert
aði sér niður og hjóst við að sem litið var og að þeir, sem
með sér.
Hið opinbera liafði í
hyggju að láta rcisa orkuver
við vatnsfall nokkurt, en það
Iilaut að hafa í för með séi.
að fallegur dalur færi undir
vatn. Mikil mótmælaalda reis
i landinu gegn þessu, en.
lnddið var áfram með allan
u n< li rbúning, ujipdræ 11 i r
gerðir, verkið hoðið út og
hvrjað að flytja nauðsynleg-
ar vinnuvélar og efni á vett-
vang. Allar venjulegar mót-
mælaleiðir Iiöfðu verið farn-
ar, en ckkerl stoðað, en nú
var gripið til örþrifaráða.
Frh. á 8. siðu.