Vísir - 18.08.1949, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 18. ágúst 1949
.. .. ■■■ .. ■ -I ■ ...■ It h 'l.M ~M .. l' lll' lÍiBÉI
V I S I R

Borgíi, Finnlandi, 11.8.’49. framkviema samnorrænna' segja sögu handritanna i
Síðastliðna átta daga liafa menningarhugsjón. Danmtirk stórum drá'ttum og gat eg
vinir Gautaborgnrhugsjónar-
innar haldið mót hér , Borgá,
bæ Runebergs.
Én hvað er [)á átt við
mcð Gautahorgarhugsjón-
inni?
hessi hugsjón er meira en
og Noregur voru hernUmirí
af Þjóðvérjiim, Isíánd aí'' |iví.
barídamönnum. Fiunar hörð-
ust gegn Bússum og Sviar
sátu sem á nálum í hlutleys-
isklip.il sinni, sein til allrar
hamirígju, há’ði fvrir þá og
vitanlega ekki skorast undan
100 ára gömul og faðir henn-diinar Nrírðuirlandaþ'jÖðirnar,
ar var danska skáldUF tókst að varðveita. Síðan
komst á, Itefur
Grundtvig, sefn víðfnegur cr ^ vopríahlé
fvrir andagift, luigsjónir og svo margs verið að gæta, ot
I rjálslyrídi.
Aður en nokkur lýðháskóli
var stofnaður á Norðuiiohd-
um, meðáii alþýðan lá í tlái
þekkingárleysis og hugsjóna-
svo mikið þurft að þyggja,
að Gautahorgárhugsjóniit
Iiel'ir ekki enn orðiö raun-
veruleiki. En baráttan fyt’ir
Jiessari hugsjón heldur á-
smæðar, kom Jicssi andans fram og einn liður í þeirri
jöfur með Jiá liugmynd, að haráttu er sá að h'alda iríeð-
reistur skyldi liáskóli háslcól- andi nániskcið á Norðtuiönd-
anna i Gautahorg og hann unum lil skiptis.
skyldi vera sainéiginlegur I ár var hier Runebergs' sjálfsagt það væri, að Danii;
lyrir öll Norðurlönd. j valinn sem samkomUstaður. j skiluðn okkur handritunuin,
Grundtyig hugsaði sér G. P. (). Christiansen var tók hann hjónaskilnað. Ef
þennan liáskóla, sem háborg eins og lyrr í hroddi fylk-
norrænnar menningar, með ingar og honum liafði lekist
Handritamálið.
A mánudagskvöldið hélt
eg erirídi um liandritin og
gerði grein fyrir sögu þe'i'rra
og liversu dýrmætur f.jár-
sjóður |iau eru okkur Isleml-
ingum, bæði frá vísindalegu,
þjóðlegu og inannlegu sjön-
armiði, orölengi ég það ekki
frekar, |>ví allir Islendingar
eru einhuga i því máli.
Að erindi mín loknu tók
(’.. P. (). til niáls, hef eg
aldrei heyrt útlending haltla
svo rökvisst og einlæglega
á okkar mákstað sem iiann
gerði. Sem dæmi þess, hversu
samhyggð meðal þjóða> hvar
Selrí þ;rr eru í heimimnn,
IivClur ríkisstjórn Dana til
Jæss að flýta afgreioshi
Jæssa ináls.
Handritin eru eini jijóð-,
legi arfur Islendinga. Pau eru
skrifuð á Islandi. Pau fjalla
um íslenzk málcfni og sýna
íslenzka réttla’tistiuinningu
og ást [ijóðarinnar til.sögu
og
hjón skilja, l'er koua í sam- j
eiginlega bréfakistu hússins!
og tekur þau hréf, sem hún *
hefur koniið með í félagshú-!
margir snjallir engan rétt á þeim bréfum.
Alveg sama máli gildir ís-
lenzku liandritin. Þau voru
gefin llafnarháskóla, seni
einnig var Islandsháskóli jiá,
Hugsjónin svaf í hundrað
ár.
a.m.k. 300 prófessora. Pessi að smala saman fyrirlesur-
liáskóli átti að vera í Gauta- um frá ölhnii Nprðurlönd-
lx>rg, sökum þess, að lega uni einkum voru mcÖal fyr-jjð. Vitanlega á maðurinn
hennar er bczt allra norr- irlesaranua
ænna horga, hún er svo að Finnar og sænskumælarídi
segju mitt á Nörðurlöndum Fhinar og ínun ég síðar
og.hún snýr móti vestri þ.c. j minnast á það, sem mér
Englandi og Ameríku. Til fannst skara fram úr.
gamans má geta Jæss, aðy Namsskeiðið var hált nað,1 eða Danakonungi, sem einn
(irundtvig vildi gera J>a Jiegar eg kom til Borgá, enjig var Islandskonungur. Nú
kröfu til kennara Gautaborg- Jiangað kom eg s.l. sunnu: er llafnarliáskóli ekki Is-
ar-háskólans, að þeir skildu,1 dag kl. 11 f.h. Upp úr liá-' landsháskóli, haníi er nú í
skrifuðu og töluðu ísienzku. deginu var lagl af stað í Reykjavík, nú er Dana-
skenuntilerð ut í skcrjagarð- konungur ekki Islandskon-
inn við Borgá. Kg þékkti migur en æðsli maÖur lands-
laa í Jiessum íríða hóp og ins er forsetinn á Bessastöð-
Eius og nærri má geta, var þur eð ínér lannst útsýnið um.
Grundtvig allt ol' langt á heltlur takniarkað þaðan sem j Enginn andmielti sjónar-
undan' sínum tima og í ég sat í hátnum, vippaði eg miðiim okkar C. P. (). og
Jumdrað ár svaf Jæssi hug- mér upp á Jiak lians. (Pessi fimiskur doktor, Marlti
sjón Þyriiirósarsvel'ni. j bætur heilir á særísku „sjöl- Ruuta, gat Jæss, að lianii
Atburður, sem gerðist ut- l"'' <>g nota Finnar alhnik- Jjekkti hliðstætt dæmi. Finrí-
an Norðurlanda, varð Jiess *ð slíka báta til skeininti- m* hefðn átt gömul handrit
valdamli, að hugsjónin vakn- j ícrða, síðnn Bússar tóku j Rússlandi.
aði á ný. Er Adolf llitler bátana þeirra i stríðsskaða-
komst til valda í Þýzkalandi biétur).
árið 11)33, hélt liann því i Ekki Jjarf ncnia einn gikk
fram, Pýzkaland og Norður-[í liverri veiðistöð, brátt hætt-
löud í sameiningu, ættu a'ð j ust fleiri við á þákið og með-
vcrðajal þakfaranna sá ég liáan og rituni og Jiað gerðu Rússar.
Er umræðtinuin var lokið,
gat C. P. (). [æss, að hann
vondan J strax í hug, að þessi tignár- 'mýndi
skáklskapar. Pau eru
Jiekkt og clskuð af gervallri
íslenzku þjóðinni. Pessvegna
ber að senda Jiau liéim til
Islands. Dörísk réttlætistil-
linning og þákklæti tyrir þá
þýðingu, seni gömlu skinn-
bækurnar hafa haft fyrir
andlega þróun í Danmörku
og Norðurlöndum, gerir af-
hendingu Jieirra að siðferðis-
legri skyldu döusku þjóðar-
innár.
Jörgeri Bukdal, rithöfund-
ur, Danmörku.
JÓrgen Dahl, hémdi, Nor-
egL
Josef Olsson rektor, Sví-
Jjjóð.
lldiner J. Wahlroos, rit-
stjóri og rektor, Finlandi.
Askorunin var samþykkt í
1 > )
einu hljoði, eins af 35 dönsk-
uin Jiaittakendum, sem Sví-‘
um, Norðmönuum og Finn-
um og Fimilanttssvium.
Er ákveða skyldi fundar-
stað næsta Gautahorgar-
námsskeiðs, létu fulltrúnr
allru þjóðanna í Ijós Jiá ósk,
að' Jiað vrði á Islándi. Par
eð ínér var ókunnugt um,
hvort íslendingar niyndu
vilja skipuleggja slíkt náms-
skéið, gat eg ekki gert ann-
að én veitt upplýsingar um
largjaíd til ÍsÍaríds og verð-
lag lieima. Iíal'i íslélizkir
héraðsskólakenna ra r eða
aðrir íslenzkir æskulýðsleið-
togar áhugá fyrir Jjessu
máli, eru þeir vinsamlega
béðriir að skrifá untlirritiið-'
um Róntoftevej 41, Söhorg,
Köhénhavn, Danmark, eða
Höjskoleforstandér cand.
mag. C. P. O. Christiansen,
Grundtvigs HÖjskole, Fretl-
riksborg, Danmark.
Eg imm síðar skýra nán-
ar frá Jiessu merka náms-
skeiði, en flýti mér nú að
senda þessar linur svo áskor-
unin komizt sein fyrst lieim
en hún er þegar birt i finnsk-
um blöðúm og á Jeið til
allra hinna Norðurlandanría.
Ölafur Gunnarsson,
frá Vík I Lóni.
VilS nazista í op-
inber embætti.
Pýzkur kommúnistafor-
sprakki í Austur-Þýzkalandi
telur rétt að ráða fyrrverandi
nazista til opinberra starfa,
ef trygging er f>TÍr því að
þeir sé andvígir Bandaríkja-
ntönnum.
Þetta kom í Ijós í viðtali. cr
birt var í „Naclit-Express“ og
gefið er úl með leyfi Rússa á
liernámssvæði þeirra í Þýzka-
lautli. Þar segir. A\altcr Ul-
bricht nokkur, sém er liátt-
sctliir í efnáhagsnéfntl Rússa
i Austur-I’ýzkalandi, að tiini
sé til koniinn að leyfa Jijóð-
nékiuuu Þjóðvorjuni að taka
við emháettum við þcirra hæfi
til þess að vinna að érídur-
reisn landsins.
Ulbricht fullyrðir í yiðtal-
inu að margir nazistar liafi
tekið sinnaskiptum síðan
Hitle.r beið ósigur sinn og
ýiiisum Jieirra sé nú Ijóst, að
„yfirgangssenii lierjiánisliðs
Bandaríkjanna i Þvzkálandi
miði að eyðingu Jiýzku þjóð-
arinnar.“
frelsa heiminn og
inenningarboðlierar. Þá1 tígulegan marín, sem ég veitti
vöknuðu nokkrir Norður- sérstaka athvgli. Mér flang
landahúar við,
Þegar Finnar urðu sjálf-
stæðir 1 desember 1917,
hefðu Jieir farið Jiess á leit
við Sovétstjórríiiia, að luin
skilaði þeim Jiessum hand-
gegn pessari hugmyntl.
Frcmstur í Tlokki þessara
hera áskorun til
tlrauin og snérust öndverðir svipur hlvti að vera C. P. O.,-1 danska Ríkistlagsiiis og rikis-
og Jiað revndist rétt vera. stjÖrnarinnar undir atkvæði
Þessi 182 cm. höfðingi halði næsta dag og hað þáttlak-
inanna var C. P. (). Clirist- frétt, að Islendingurinn væri endur að ihuga málið.
iansen skólastjóri Friðriks- uppi á þaki og nú kom luuinl Þriðjudaginn 9. agúst var
luirgarháskóla, sem Isleiui- til Jæss að lcita hans. I svohljóðárídi áskorun borin
ingum er að góðu .kiinnúr | Við lögðunist endilangir á'nndir atkvæði og samþykkt
fyrir ötula baráttu hans hátsþakið og horfðum upp i 'í cinu
l'yrir þvi, áð Danir skili olck-
ur handritunum, Holger
Kjær og Paul Engberg,
kennarar á Askov.
P. O. Christiansen hóf
liarátlu í anda Grundlvigs og
ef sfríðið heí’ði ekki skollið
á, hefði nú sennilege gnæl’t
saninorræim háskóli á liajð
einni í Gautaborg.
Baráttan heldur
áfram.
Striðárin voru ekki ólijá-
kvæmilegt tímabil til þess að
heiðan FinnlaiidShimjiiinn.
Brátt har Jiað efni á góma,
sein. (',. P. (). lá mjög á
lijarta. Hvað getum við
nú gert til Jiess að flýta af-
hendingu ísJenzku handrit-
anna? C. P. O. kvaðst hafa
hugsað ser að semja áskorurí
til danska Ríkisdagsins og
ríkisstjórnarinnar, og l'á
hana samjiykkta á þessu
móti, þar sem svo margir
fremstu menn Norðurlanda
voru samankomnir, spurði
hann, hvort eg viídi ekki
— Opið bréf frá fimmta
Gautaborgarnámsskeiðinu til
ríkisstjórnar og Ríkisdags
Danmerkur:
Finimta Gautahorgar-
iiámsskeiftið sainankomið í
Borgá og með JiátttakeiHlum
frá fimm norrænum (ijóðum
tekur einhuga unilir hæn
dö nsku lýðháskólas tj óra u ná,
um að íslenzku hándritin
verði scntli hciríi til Islands.
Gautaborgarnámsskeiðið, ér
vinnur að aukniim skiliiingi
meðal norrænna þjóða og
Þessi bandaríska stúlka er mjög dugleg að sitja hest, jafn-
vel þótt hann sé lítið scm ekki taminrí. Hún vann í sum-
ar fyrstu verðlaun í keppni, er fór fram í Palm Springs
í Kaliforniu í að sýna lisitir svipaðar þéírri, er niyndiu,
I V.-' i . .
symr.