Vísir - 17.11.1949, Síða 5

Fimmtudaginn 17. nóvcmber 1949
VISIR
3íyron Stearns:
Sveiflur í skapinu.
Menn bregðast ekki á sama
hátt vi'ð því, sem fyrir þá
kemur, þó að ínn sömu við-
burði sé að ræða og það gerist
fyrir augum manna á sama
degi og sömu stundu.
Þetta hefii’ sálfræðingum
verið kunnugt um fleiri ár,
og öllum þorra manna er það
ljóst. Einn daginn er forstjór-
inn blíður og vingjarnlegur
og ávítar ritara sinn ekki þó
að eitthvað fari óhöndulega
en daginn eftir verður liann
fokvondur hve lítið sem út
af ber. Hver móður veit að
börnin eru suma daga þæg
og góð, en aðra erfið við-
fangs. Annan daginn er
sungið, liinn daginn er allra
veðra von.
Öllum virðast sumir dagar
bamingjuríkir, en aðrir leið-
inlegii;. Oftast er þetta talið
stafa af því að stundum mæti
oss erfiðleikar, sem geri oss
gramt í geði, en annað slagið
gefi lífið tilefni til glað-
værðar.
En vísindin segja, að þess-
ar sveiflur í skapinu koini
ekki að mestu leyti af ytri á-
slæðum, heldur hvert á móti.
Þær koma innan frá.
Skapsveiflur eru
reglubundnari.
Dr. Rexford B. Hersey,
prófessor við liáskólann i
Pennsylvaniu, er um tuttugu
ára skeið liefir rannsakað
mannlcgt tilfinningalíf, hefir
komist að þeirri staðrcynd,
að allir menn verði íyrir
skapsveiflum. Eru jiær eins
reglubundnar og flóð og
fjara. Ytri áhrif ýta litið und-
ir þær né liefta. Sál vor lendir
svo að segja í lægðum og há-
þrýstisvæðum. Gleðilegir við-
burðir fá oss engrar gleði þá
daga sem skap vort stendur
á núlli eða neðar. Aftur á
móti þolum vér vonbrigði
betur þau tímabil sem skapið
stendur hátt.
Hér um bil þrjátiu og þrem
dögum eflir að vér höfum
komist lengst niður livað
skajiið snerlir, eða hæst upp,
megum vér vænta samskonar
ástands. Þetta cr liin venju-
lega sveiflulengd skapsins
upn og niður.
Dr. Hersey komst að þcss-
um reglubundnu skapskipt-
um árið 1927, er hann var að
rannsaka á hvern hótt takast
mætti að fullkomná sem bezt
vinnuskilyrði á viðgerðar-
stofnunum járnbrautanna.
Rúmt ár rannsakaði liann 25
verkamenn, fjórum sinnuni á
dag, og gerði yfirlit yfir
vinnu jieirra, samtal, skap og
allt andlegl og líkamlegt á-
sigkomulag þeirra. Doktor-
inn varð mjög undrandi yfir
því hvað af þessu mátti lau-a.
Hver verkamaður átti sín
vondu og góðu tímabil. Skap-
ið féll og hækkaði. Stundum
lá vel á mönnunum, eða mjög
vel, stundum allilla cða mjög
illa.
Ekki háð ytri
skilyrðum.
Einn þessarra viðgcrðar-
manna missti annan hand-
legg sinn í bílslysi um þetta
leyti eða á meðan rannsökn-
irnar stóðu yfir. En þar sem
bann var „bátt uppi“ var
hann hinn rólegasti á sjúkra-
húsinu vikurnar eftir slysið.
Hann mælti oft á þessa leið:
„Þetta heftir ekki framgang
minn í lífinu. Eg er viss um
að eg fæ betur launað starf
eftirleiðis."
Og honum varð að trú
sinni. Er hann kom aflur til
vinnu var liann gerður að
verkstjóra, fékk meiri völd
og hærri laun en nokkru
sinni fyrr. En er hér var kom-
ið sögu var skap lians komið
langt niður. I stað þess að
verða lirifinn af heppninni,
varð hann fullur kviða. Hann
brá heiti við unnustu sína, er
var indæl stúlka og þótti
mjög vænt um hann. En
hann sagði: „Hún mundi
harma það ef hún giftist
mér. Eg yrði lienni einungis
til armæðu.“
Roskinn vélfræðingur bélt
því fram, að skap hans tæki
engum breytingum. „Eg er
ætíð í góðu ska]ii,“ sagði
hann. En skýrsla dr. Herseys
sýndi að maður þessi breylt-
ist þannig fimmtu hverju
viku, að hann gagnrýndi
mjög yfirmenn sína, talaði
sama og ekkert við sam-
starfsmennina, cða vildi
helzt steinþegja.
Menn gera sér ekki
grein fyrir þessu.
Mjög fáir þessara manna
böfðu veitt breytingum þeim,
sem á þeim urðu, athygji.
Þeir töldu þær eiga rót sína
að rekja ti! ýmissa ytri á-
stæðna. Höfðu þeir afsakanir
á reiðum höndum. T. d. að
þeir hefðu sofið illa, jagast
við konuna, veðrið væri
slæmt o. s. frv.
Dr. Hersey vildi gjarnan
rannsaka þetta mál betur,
hvers vegna skapið stigur og
fellur, og hvernig vér getum
hagnýtt fróðleik þcnnan um
flóð og fjöru tilfinningalífs-
ins. Hann fór þá að rann-
saka sínar eigin skapsveiflur.
1 Hann varð þess fljótl full-
viss, að er hann var í vondu
skapi, var liann gagnrýninn
^ framar venju, gramur af litlu
og ómannblendinn. Vildi þá
. ógjarnan ræða við fólk. Hann
' skipulagði þá störf sín áþann
hátt að vinna sem mest í ein-
rúmi er hann var i slæmu
skapi. En halda fyrirleslra
og veita viðtöl er skapið var
golt eða í hámarki. Hann
rannsakaði sjálfan sig líka
lífeðlislega um langan tíma
til þess að fá sönnun fvrir
því, að hve miklu leyti skapið
sé háð starfsemi líkamans.
Ilann hóf samstarf í þessu
efni við dr. Michael .1. Benn-
elt við Doctors Hospital í
Philadelphia. En hann er sér-
fræðingur í þeim fræðum.
Hormónar hafa
mest áhrif.
Dr. Ilersey og dr. Bennctt
álíta að oft komi snurða
á lijónabandsþráðinn og ó-
eðlilegir hjónaskilnaðir
vegna þess að skap konunnar
hefir komist niður i mikinn
bylgjudal af fyrrnéfndri or-
sök.
Það er vel skiljanlegt að
þessi þekking geti haft mikla
liagnýla þýðingu. í fyrsta lagi1 niður i
er það hugarlétlir að vita, að verður
ingar á því livenær flóð er og
hvenær fjara í tilfinningalífi
þeirra geta þeir haft gagn
af því.
Þá cr bezt að fást við hin
erfiðari verk, þau sem þarfn-
ast mikillar orku og eru
vandasöm, á hinu betra
tímabili, þegar liæfileikar og
skap er í hæsta „gear“. Þegar
öldudalinn keinur
íliyglishæfileikinn
fram úr raknar þá er liinir minni, minnið ótryggara og
vóndu dagar eru liðnir. I meiri likur fyrir mistökum.
öðru lagi geta menn liagað Kjarkur og dugnaður hefir
störfum sínum all injög i
samræmi við þessa vilneskju.
Menn geta fylgst með þessum
sveiflum, nieð því að veita
athygli hvenær menn koinasl
Við rannsokmr þessarra , , ,
. , ...... hæst og lægst og reikna fra
manna kom í ljos, að tolu- j, ,7..... ..:
breytingar
verðar breytingar urðu á
störfum skjaldkirtilsins, lifr-
arinnar og yfirleitt annarra
kirtla. Þá breyttust rauðu
blóðkornin einnig. Hormón-
rýrnað. A hmum vondu dög-
um ættu menn að leysa af
hendi léttari, vélræn störf.
Því allir erfiðleikar vaxa
mönnum þá í augum eins og
liorft væri á þá gegnum
stækkunargler.
„Gætið þess,“ segir dr.
Hersey, „að gera eltki mý-
þeim tíma. Er ekki úr vegi
að merkja þá daga í alman-
akinu þegar menn eru ánægð- j
ir og illa fyrirkallaðir. í | flugu að úlfalda einungis
lægðinni cru menn sjaldan ( vcgna þess, að þér eruð neð-
„ . . i lengur en viku og þægilegra arlega á hringferð yðar.
ar skjaldkirtilsms haía meiri i 7. . , • • 7 • , , . , . ..
., að íesta í minm hina vondu Innan skamms konnst þer
álirif en nokkuð annað á
Venjulega
en góðu daga.
upp aftur. Og þá brosir lífið
r , við yður. En þér verðið þá
n | Þekkmg a skapsveiflunum færir um að ganga a liolm við
gegnleg. hverja þá Örðugleika er lífið
Hafi menn komist til þekk- kann að færa yður.
skapsveiflurnar.
taka sveiflur í
skjaldkirtils hormónanna j
fimm vikur, frá lægstu til
hæstu stöðu. Hersey og
Bennelt komust að þeirri
staðreynd að ef allt væri með
talið, sem til greina kemur
við skapsveiflurnar taki þær
33—36 daga.
Þessi hringrás tilfinninga-
lífsins orsakast af uppbygg-
ingar og niðurrifsstarfsemi
líffæranna. Framleiðsla og i , . - .. ,, , , ,,
„ , , ” ■funaiir i sameimiðu þinqi og Samqonqumalanefnd:
ekki á. Á timabilinu fram-
Þmgfundir hófust í gær á son og Brynjölfur Bjarna-
venjulegiim tíma og var fgrst son.
lá þá fyrir að kjósa fasta- S. Ólafsson, Þorsteinn Þor
nefndir. jsteinsson, Villijálmur Hjálm
Fjárveitinganefnd: Pétur' arsson, Karl Kristjánsson cg
Ottesen, Gísli Jónsson, Ing- Steingr. Aðalsteinsson.
ólfur Jónsson, Björn Ólafs-j Landbúnaðarnefnd: Þor-
son, Helgi Jónason, Halldór steinn Þorsteinsson, Sig. Ó.
Ásgrímsson, Karl Kristjáns- Ólafsson, Páll Zophanías-
son, Ásmundur Sigurðsson son, Haraldur Guðipunds-
og Hannibal Valdimarsson. son og Finnbogi R. Valdi-
Þingfararkaupsnefnd: Jón marsson.
Páhnasön, Jónas Rafnar, | Sjávarutvegsnefnd:. Gísli
Gísli Guðmundsson, Rann- .Tónsson, Sig. Ó. Óla'fsson.
veig Þorsteinsdóttir og Áki ViJhjálmur Iljálmarssoon.
Jakobsson. Ilannibal Valdiinársson og
Allsherjarnefnd: Jón Sig- Steingr. Aðalsteinsson.
urðsson, Ingólfur Jónsson, Lðnaðarnefnd: Gisli Jóns-
Stefán Stefánsson, Jón Gísla son, Lárus Jóhannesson,
son, Skúli Guðmundsson, Rannveg Þorsteinsd., Hanni-
Finnur Jónsson og I.úðvik bal Valdimarsson og Stein-
Jósefsson. grimur Aðalsteinsson.
Utanrikismálanefnd: Ól-| Heilbrigðis- og félagsmála
afur Thors, Bjarni Bcne- nefnd: Gísli Jónsson, Lárus
diktsson, Jóhann Jósefsson, Jóhannesson, Rannveig Þor-
Skaptímabilið jHcrmann Jórtasson, Ev- steinsdóttir, Haraldur Gitð-
33 daga. steinn Jónsson, Stefán Jóh. mundsson og Finnbogi R.
Dr. Hersey og dr. Bennett Stefánsson og Finnbogi R. Valdimarsson.
eru þess fullvissir, að undan- Valdimarsson. I Menntamálanefnd: Sig. Ó.
íekningar frá því að skap-j Varmenn: Gunnar Tlior- Ölalsson, Þorst. Þorsteins-
tímabilin vari 33 daga, stafi oddsen, Jóhann Hafstein, son, Rannveig Þorsteinsd.,
af óeðlilegri starfsemi skjald-j Björn Ólafsson Páll Zoph- Páll Zophoníasson og Finn-
kirtilsins. Ef liann starfar aníasson, Bjarni Ásgeirs- bogi R. Valdimarsson.
meir en góðu liófi gegnir get-Json, Ásg. Ásgeirsson og Ein-1 Allsherjarnefnd: Lárus Jó
ur tímabilið komist niður í ar Olgeirsson. hannesson, Þorsteinn Þor-
þrjár vikur. En ef framlciðsla I Þegar fastanefndir liöfðu steinsson, Hermann Jónas-
kirtilsins er minni cn eðlile'gt verið kosnar i sameinuðu son, Ilannibal Valdimars-
er getur tímabliði lcngst all þingi v'oru haldnir fundir i son og Brynjólfur Bjarna-
leiðum vér meiri orku en
vér notum. Þá erum vér færir
í allan sjó og hvergi hræddir.
> En svo fer að vér notum
! meiri orku en likaminn
framleiðir, og það höldum
vér áfram að gcra þar til
orkuvarasjóðurinn er eyddur
og tekið er af höfuðstólnum.
Þá kemur aftui’kippurinn i
skyndilega. Vcr verðuin'
þrevtt, dauf, huglaus og
skapvond. En vér erum í.
góðu andlegu ástandi nokk-'
urn tíma eftir að vér byrjum
niðurleiðina. Og vér erum í i
,,lægð“ fyrstu dagana eftir að
orkusöfnun hefir hafist. i
Þegar neyðiii er stærst er j
hjálpin næst.
mikið fram vfir hið venju-
lega. Það virðist gegna sama
máli um könur og karla. En
hjá konum liafa tiðir enn-
fremur áhrif á skapið. En
þessar tvær ástæður verka
samtímis, getur fram komið
illt ásland. Taugaveiklun og
djúpur kviði.
báðuin deildum og fór þar son.
einnig fram nefndakosn-1
ing.
EFRI DEILD.
Fjárliagsnefnd: Lárus Jó-
hannesson, Þorsteinn Þor-
steinsson, Bernharð Stefáns
son, llaraldur Guðmunds-
NEÐRI DEILD.
Fjárhagsnefnd: Jón Páhna
son, Jóh. Hafstein, Ásg. Ás-
geirsson, Skúli Guðmunds-
son og Einar Olgeirsson.
Samgöngumálanefnd: Sig.
Bjarnason, Stefán Stefáns-