Vísir - 31.05.1950, Blaðsíða 4

a
S I H
Miðvikudaginn 31. maí 1050
VfSX K
DA6BLAÐ
Utgefandi: BLAÐACTGAFAN VlSIR H/F.
,V
Ritstjórar: Kristján GuSlaugsson, Hersteinn Pálsson,
Skrifstofa: Austurstrætj 7, x
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línurji.
Lausasala 50 aurar,
Félagsprentsmiðjan K.f,
Sýningin i Berlín.
|Jm hvítasunnuna stefndu þýzkir kommú'nistar öllum
ungherjum Vestur-Þýzkalands til Berlínar. Var þetta
gert með ærnum fyrirvai’a og látið í það skína, að þetta
]ið myndi ekki sætta sig við anna%, en að Berlín lyti einni
stjórn, og ætlaði jafnvel að taka borgina herskildi. Jafn-
aðarmenn i Vestur-Þýzkalandi lýstu fyrstir þessum fyrir-
ætlunum kommúnista, og kröfðúst þess að gerðar yrðu
viðeigandi ráðstafanir, til þess að komið yrði í veg fyrir að
áformin gengju fram. Vesturveldin fylgdust að sjálfsögðu
vel með öllu því, sem fram fór og þótti þeirn ástæða til að
hafa nokkurn viðbúnað til þess að vernda Vestur-Berlín
Agegn innrás þeirri, sem yfir vofði og æfðu herlið sitt sér-
staldega til þess að standa gegn slíkum árásum, auk þess
sem lögregluliðið var eflt mjög af stjómvöldum vestur-
Wuta borgarinnar.
Er leið að hvítasunnuhátíðinni tóku ungherjar komm-
únista austan járntjalds að streyma til Berlínar. Var grei'tt
fyrir flutningi þcirra á alla lund, þanniiA að þeir höfðu
umráð vfir margvíslegum flutningatækjum, sem sauð-
svartur almúginn varð að sætta sig við að víkja úr þessa
dagana. ‘Sérstakar járhrautarlestir fluttu ungherjana, auk
bifreiða og almenningsvagna, en allar voru sveitir þessar
Idæddar einkennishúningum, sem mjög minntu á klæða-
hurð nazista fyrr á árum, enda var öll hegðan sVeitanna
eftir því. Lögreglulið Vestur-Berlínar leyfði hins vegar
engum þeim, sem slíkan einkennisbúning bar, að fara yfir
línu þá, sem aðsldlur borgarhlutana, og kusu þá unglið-
arnir að varpa einkennisbúningnum fyrir borð um stund,
til þess að fá leyfi til að skygnast um í Vestur-Berlín.
Svo hófust hátíðaliöldin með því, að forseti Austur-
Þýzkalands flutti snjallt ávarp til hinnar kommúnistlísku
æsku. Ræddi hann aðallega um iþróttir og ást á Stalin, og
fullyrti að hann væri einhver mesti íþróttafrömuður, sem
heimurinn hefði alið. Gerðu kommúnistar góðan róm að
máli hans. Því riæst var dansað og sungið og farið i hóp-
göngur, en engin tilraun var gerð til þess að brjótast yfir
márkalínu þá, sem aðskilur áUstur frá vestri í borginni.
Oft verður lítið úr því högginu, sem hátt er rcitt.
Ekld er talinn vafi leika á, að kommúnistar ætluðu sér
að ná yfirráðum í Berlín og til þess var unghcrjum þeirra
boðið þangað fyrst og fremst. Herlið vesturveldanna í
Berlín er kommúnistum þyrnir í auga, enda er Vesíur-
Berlin einskonar vin í eyðimörku kommúnismans í Þýzka-
landi. Til þess að eyða henni var flutningabanni skellt á
|)ennan borgarhluta á sinni tíð og því haldið uppi um
jnargra mánaða skeið, og eru raunar flutningar þangað
torveldir enn*á ýmsan hátt. Vesturveldin sýndu hinsvegar,
að þau ætluðu sér ekki að víkja fýrir ofbeldisaðgerðum
kommúnista. Þau mynduðú „loftbrúna“ og héldu flutning-
um uppi til Berlínar loftleiðis og með ærnum kostnaði.
Leikar fóru svo að í þessum átökum sigruðu þau og kom-
múnistar kusu að slá undari. Einnig að þessu sinni gengu
Vesturveldin með sigri af hólmi, ekki í átökum, enda kom
tkki til þcirra, heldur 'vcgna hins, að þau sýndu alvöru
og festu, sem réði úrslitum um áfdrif Befíínarborgar.
\afalaust gera kominúnistar ckki aðra tilraun til að ná
ítlLri Berlín á vald sitt fyrsta kastið. Ráðningin um hvita-
sunnuna ætti að dugá þcirn, scm vcganesti næstu mánuðina.’
Hvítasunnuhátíðin í Bérlitt og allt það tilstand, sem
henni fylgdi mun verða minnisstæð, ekki aðeins í Þýzka-
landi, heldur og um allan heim. Ágéngni kommúnistanna
hirtist í allri sinni dýrð, og með henni einnx samári he'fur
þeim oft orðið mikið ágengt. Sé mótleikurinn hinsvegar
markaður af festu og alvöru, slá þessir menn undan og
íreystast ekld til stórræðanna. Slík er saga kommúnisla
uin allan htím og cinnig hér á landi. Þennan ofbcldisflokk
verður að taka íostum tölcum og sýna liontim fullii and-
f'íöðu. Þá fyrst renriur hann af hólminum.
Viðháld og fégrun fram-
bui’ðar tungunnar hlýtur að
verða eitt af aðalverkefnum
Þj óðleiklnissins. Einliver
benti nýlega á l>að í blaði, að
hirin viðbjóðslegi „nesjafram-
burður“ sém helzt mætti
þykja hæfa „ledingjum og
göduslæbingjum", væi'i far-
inn að læðast inn í ríhnálið.
En það er önnur framburð-
ai’spilling sérii þegar héfir
unnið stórkostlegt skemmd-
arverk, ckki éínuhgis á frám-
bui’ðinum héldur og á tal-
hæfni marina ýfirléitt. Þétla
er sú tegund máíliélti, sem
ber L. M og N hljóðlaust franx
á undátí K. P og T eri setur H
eða raddlausan linykk í stað-
inn. Þetta „hljóðrof“ er upp-
runalega skylt stami en ér
bráðSmitandi og hefir smám
saman þær afleiðingar. að
L-in, M-in og N-in liverfa al-
veg, en K-in, P-in og T-in
tvöfaldast. I útvarpinu heyr-
ast þessir raddlausu stafir of t
alls eldíi, t. d. voru ménri í
augiýsingu einhverntíma
„ámittir um að skila pöttriri-
arseðlum sínum á sköttunar-
skrifstofuna“. Og í fi'étt eða
fi'ásögn var sagt, að í sveitum
á sumrin „yrðu pittar og
stúdettar úr Mettaskólanum
að hjálppa stúkkunum til að
mjókka kýrnar“. Á prént-
ai'aafmæli var eirihvér, sem
taldi það vera mótsögn að
tala um „ómettaðan prétt-
ai-a“ og svo mætti lengi telja.
Talhæfni minnkar.
Eins og Ivokframburður
Dana gerir þá mjög illhæfa
til að tala önnur mál vel, eins
gerir hnykkja mállýzkan
framburð Islendinga á öðr-
um málum mjög afkáralegan.
Danir og Bi'etar skilja það
tæplega þegar íslendingar í
staðinn fyrir mælk og milk
scgja mehlk og niihlk, en í
útvarpi hljómar þetta sem
næst ítíekk og milck. Þá er ogí
óviðlaxnnanlegt að heyra i
útvarpinu erlend marina- og
staðanöfn eins og t. d. Datte,
Fraldcó, Akkara, Kattara-
boi’g, Allwerpen, Appafjöll1
o. s. frv. — Eflaust segja nú
einliverjir, að þar sem þessil
mállýzka sé orðinn svo al-
menn, þá sé varla annað að1
gei'a én að viðurkenna liana,
cnda geri það riú þegar srim-
ir inálfræðingár. — En éig-
um við þá'ekki lika að við-
ui'kerina „nesjamálið“, serii
mun vei’á orðið álika algengt
hér i liöfuðstaðnuití? —
Eigum við ekki samkvæml
hinum marglofsungnu lýð-
ræðislegiun að gefa lxvaða úr
kyrijun sém er færi á að vinna
sig fram? —
H-vað segir Þjóðleikhús-
í'áðið? — Ilvað segja liljoð-
fræðingar og þcir sém kenna
framsögu ?
Þeir sem hafa vanist á
hnykkj af r amburðinn reyna
oft að gera rétt L, M og N
hlægileg nieð því að bera þau
fram afkái'alega og með|
vælutón. En. það raslcar elddj
þeirrí staðrevnd, að liinri
raddaði Ijöðræni framburð-
ur er liinn upprunalegi og
fagi'i framburður og að liann
er ríkjandi í öllum málum
skyldum íslenzku. Og á með-
an íslenzkan liefir ekki með
öllu sagt skilið við hann, iná
auðvitað liefja hann aftur til
vegs og virðingar. Þáð er sízt
erfiðara en að ketíriá sains-
konar réttaii fi’amburð á er-
lendum málum. — Þó að
Þjóðleildiúsið væi'i sérStak-
lega nefnt í þessu sambandi,
þá á fræðslumálastjórnin,
Háskólinn, útvárpið, kirkjan
og leikskólarnir ekki síður
hluta að rnáli.
---------H.
ing F.Í.LD.
Hin ái'lega nemendasýning
fél. ísl. listdansai'a var haldixi
í Þjóðleikhúsinu laugardag-
inn 20. mai. Efnisskráin var
mjög fjölbreytt og bar
smekkvísi og hu'gkvæmni
kennara skólaris fagurt vitni.
Dansai’nir voru sýnilega
sarndir með þáð fvrir augiim
að sýna sem flestar hliðar
danstælaxi, og fifllt tillit tekið
til aldurs neixxendanna. Sér-
staka atliygli vakti hið korn-
unga daxxspar, Guðrún Grið-
jónsdóttir og Grétar Sigux’ðs-
son seixx dönsuðu Pas de deux
er saminn var af Sif Þórz og
Sigríði Ármanns. Sýndu þau
ótrúlegri leikni og' nxýkt og
er trúlegt að Grétar eigi íxxikla
framtíð fyrir sér senx list-
dansari ef lxann lieldur áfránx
að þjálfa sig. „Púðurkvast-
inn“ sánxin af Ellý Þorláks-
son og dansaður af Eddu
Benjanxínsson vakti mikla
lirifningri, enda skemmtilega
saixxinn. Yfirleitt fannst íriér
dansar, sanxdir af kennurum
skólans bera af lxinum.
Japanskur dans Srgrúriar
Ólafsdóttur og Bóndadans
éftir Sif Þói’z og Sigi'íði Ár-
mann sýndu gléttni og
kýmnigáfu, þótt hinar urigu
dansnxeyjar i japanska dans-
inunx hefðu stundum liugsað
mcira um áhorfendiir en
dansixxn sjálfan.
Þá er konxið að síðasta 'og
veigamésta atriði danssýn-
ingarinnai’, en það var lítill
ballelt, dansáður af eldri
nemendum skólans. .
Er nxjög ánægjulegt að sjá
að við liöfunx þarna eignast
ballettflokk, senx liefir fengið
beztu kénnslu í undirstöðu-
atriðunx danstækninnar og
með áframhaldi þjálfun gcf-
ur okkur vonir unx glæsilegar
balletlsýningar í Þjóðleik-
Framh. á 7. síðu.
>BERGMÁ
FerÖaskrifstofa íslands
hefir á margan hátt unnið
ágætt starf, og í sumum
greinum fitjað upp á merki-
legum nýjungum, ekki sízt
hvað snertir ferðalög lands-
manna sjálfra, hópferðir og
annað slíkt. Allt er þetta
góðra gjalda vert, enda ekki
tilgangurinn að sneiða á
neinn hátt að stofnuninni éða
starfsmönnum hennar.
*
Má einnig benda á Skot-
landsferðir Heklu, sem aö ýmsu
lcyti voru mjÖg merkileg nýjitixg
þótt þær ef tii vill yrðu ekki sú
tek j UlintL (g j al d ev r i söf lun) j
sem vonir stóðu til. AS minnsta
kósti gafst þá ýmsum efnalitl-
um Islendingum kostur á að
skoSa sigr um, sem þeir annars
kannskc hefSu aldrei , féngicl
tækifæri til. Þetta ber aS þakka,
sem og margt annaS um starf-
semi skrifstofunnar., Hins ,vég-
ar eru sumar auglýsingar hemr
ar, ætlaSar erlendum ferSa-
mönnum, vægast sagt hæpnar.
Til dæmis rakst ég á um
daginn auglýsingu í íslenzku
íþróttatímariti, frá Ferða-
skrifstofunni (Iceland Tau-
rist Bureau). Þar er sagt,
„for the sportsman Iceland
is an ideal place“ og þar er
talað um „amenities for
sports and recreation". Þetta
þýðir, að fyrir sportsmenn
(væntanlega láxveiðimenn,
fjallgöngumenn o. fl.) sé ís-
land fyrirtaks land, er hafi
upp á að bjóða ágæt skilyrði
til íþróttaiðkana og livíldar.
Allir sjá, aS þétta getur ekki
staSizt. Hér eru lítil sem engin
skilyrSi til þess aS taka á móti
erlendum feröalongum í stórum
stíl til sumardvalar. Frumskil-
yrSi vantar — næg gistihús.
Hitt er nánast a'S gabba fólk
hingaS í hótelleysiS til sport-
iSkana. ViS eigtun ekki einu
sinni írumstæSustu fjallaköfa
handa álmgasömum ferSa-
mönnuni, aS fráteknum sælu-
húsum, sem auövitaS eru ekki
ætluS því fólki. Hér þarf aS
sjálfsögSu aS hefjast handa um
byggingu gistiliúsa, fyrr verS-
ur Island aldrei ferSamanna-
land (í likingu viö Nor.eg og
Sviss).
*
Þess vegna ættum við að
forðast allar auglýsingar,
sem geta ekki talizt annað en
skrum, fyrr en hér hafa risið
upp gistihús og skálar til
f jalla, en að því ber að vinna,
m. a. af því, að okkur vantar
fleiri og arðbæra atvinriu-
vegi en sjávarútveginn. —
Ferðamannastraumur hingað
er þess vegna mjög ákjósán-
lepur. en ekki eins og er.