Vísir - 23.08.1950, Side 4

V I S I R
Miðvikudaginn 23. ágúst 1950
DA6BLA9
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN VlSIR H/R
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn EáLuíon.
Skrifstofa: Áusturstræti 7»
Aígreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimni línuij,
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjan ftl*
Handritamálið í deiglnmd.
Nokkur skriður virðist vera kominn á afgreiðslu hand-
ritamálsins, en um það hefir verið hljótt um skeið.
Nefnd, sem skipuð var dönskum fræðimönnum, hcfir fjall-
að um málið nú um langt skeið, en siðustu fregnir herma,
að hún muni skila áliti mjög bráðlega. Má vænta vinsam-
legrar afgreiðslu þessa máls af Dana hálfu að óreyndu,
enda fer best á því, að málið leysist á þá lund, sem norræn-
um vísindum hentar bezt og að mikill hluti handritanna
hverfi aftur til síns heimalands.
Við íslendingar munum flestir telja, að sum hand-
ritin eigum við óumdeilanlega, eða þau, sem fengin hafa
verið að láni i upphafi, en lent hafa fyrir handvömm í
Árnasafni. Um rétt til ánnarra handrita má deila, en til
þriðja flokksins eiga Danir allan lagalegan rétt. Kröfur
Islendinga um afhendingu handritanna, hafa sumpart
hyggst á lagalegum rétti samkvæmt ofansögðu, en aðal-
lega á siðferðilegum rétti og eðli málsins, sem er það að
handritin koma ekki að hálfu gagni meðan þau liggja í
erlendu safni, lítt eða ekki notuð. Fyrir Norðurlöndin öll
og raunar allan hinn menntaða heim, fer bezt á því, að
Háskóli íslands verði miðstöð norrænna vísinda, svo sem
hann í rauninni er, en fyrr en handritin verða hér til
frjálsra vísindalegra afnota, nær norrænudeild skólans elcki
fyllilega tilgangi sinum. Hafi danskir vísindamenn skilning
á þýðingu norrænna vísindaiðkana og vilji þéim framgang,
munu þeir einnig með tilliti til þess, -— auk þess, sem þeir
vilja vel gera til íslendinga, — mæla með afhendingu
handritanna.
Mál þetta hefir vafalaust þurft vendile'gan undirbúning
þannig að ekki yrði rasað um ráð fram, en óneitanlega
hefir drátturinn orðið lengri, en ástæða var til að ætla í
upphafi og menn gerðu sér vonir um. Samkvæmt blaða-
skrifum, sem nýlega hafa birst, er húið svo að Árnasafni,
að það getur ekki talizt vera í öruggri geymslu og jafnvel
í yfirvofandi hættu, ef ófrið skyldi bera að höndum skyndi-
lega. Á ófriðarármmm munu sérstakar ráðstafanir hafa ver-
ið gerðar að vísu, til þess að varðveita safnið, og má vænta
þess, að sami háttur verði á hafður, ef út af ber, en víst
er, að íslendingar verða ekki i rónni fyrr, en safninu hefir
verið komið fyrir hér heima á tryggilegum stað.
Prófessor Sigurður Nordal hefir í Idaðaviðtali gert ráð
fyrir því, að Árnasafni yrði gerð sérstök, örugg bygging,
ef til heimflulnings kæmi. Má vænta þess, að engin fyrir-
staða verði frá opinberri hálfu i því efni, en miklu frekar
ætti það að reynast okkur metnaðarmál. Jafnframt væri
athugandi, með tilliti til norrænna vísindaiðkana, hvort
tkki væri rétt að efna til sérstakrar sjóðsstofnunar, til
þesss að stuðla að og styrkja slíkar vísindaiðkanir erlendra
manna, þannig að hlutur þeirra yrði að engu Iakari, en
hann gerist nú í Kaupmannahöfn. Slíkur sjóður gæli hor-
ið ríkulegan ávöxt á ýmsa lund, en ekki myndi hann
stuðla sízt að æskilegri landkynningu. Væri þetta jafn-
fram nokkur þakklætisvottur fyrir vinsamlegan skilning
‘á vísindalegri aðstöðu hér hcima fyrir.
Handritamálið á að leysa án deilna og með gagnkvæm-
um skilningi. Myndi það bæta mjög sambúð þeirra tveggja
frændþjóða, sem hlut eiga að máli, og fullyrða má, að
vinveittar eru hvor annarri, þrátt fyrir smádeilur og gagn-
kvæman misskilning á síðari áriun. Sú gjöf yrði seint
of goldin, ef handritasafnið yrði af hendi látið, og það
myndi vissulega draga sviðann úr öllum sárum liðinna
alda. Núlifandi Islendingar eru vaxnir upp úr Danahatri,
en kunna að meta menntun og menningu þeirra þjóðar,
sem vissulega á einnig rík ítök hér á landi, þar sem við
höfum sótt menntun okkar að mestu til háskólans í Kaup-
mannahöfn. Munu margir hafa hér álíka skömm á Dana-
liatri, ef til væri, og það var talið sjálfsagt á fyrsta fjórð-
ungi þessarar aklar.
Hugleiðing um ör<
yggi innflytjenda.
Á nýársdag s.l. fluttu
nokkrir foryslumenn stofn-
ana og félagssamtaka, erindi
í útvarpið er fjölluðu flest
unx ástand og afkomuhorfur
í þeirn greinum er þeir töluðu
fyrir.
Meðal þessara ræðumanna
var einn bankastjóri Lands-
bankans. Hluti af erindi hans
fjallaði um hið sívaxandi
kæruleysi margra skuldu-
nauta bankans að standa eigi
við gefin loforð og skuld-
bindingar sínar. Ekki skal
hér boi’in fram nein afsökun
fyrir liönd þessara manna.
Hinsvegar hafa þessi orð
bankastjórans gefið mér til-
efni til umbugsunar um það
öryggi, sem viðskiptamenn
bankanna og þess opinbera
geta vænst af þessum aðilum,
af fenginni reynzlu.
í flestum löndum beims
hefir öryggi (tability) verið
ein nxeginregla hvers Ixaixka,
en á þessu Iiefir því miður
misbrestur orðið lxér heima
fyrir, svo senx eftirfarandi
dæjpxi samxar.
Á s. 1. hausti ákváðu inn-
flutningsyfirvöldin í saixi-
í'áði við útgerðarnxenn, að
fyrir andvirði Faxaflóasíldar
skyldi veitt innfl,- og gjald-
eyrisleyfi fyrir fatnaði, skó-
fatnáði og ýmsum bygging-
arvörum og átlu leyfi þessi
að falla undir svokallaðan
„frjálsan gjaldeyri“ þ. e. a. s.
handhafi leyfanna greiðir
viðkonxandi útflytjanda nxis-
mun á söluverði og ábyrgð-
ai’vei’ði síldai’innai', senx síðar
leggst á vöruna. I þessu til-
felli nam uppbót þessi frá
30—40% af nafnverði leyf-
anna.
Kaupendunx þessara leyfa
var á sínunx tíma tjáð, að þá-
Jverandi ríldsstjórn liefði gef-
| ið útgerðármönnum loforð
I uixx, að gjaldeyrir sá, sem
. imx kænxi fyrir þessa síld
j skyldi geynxdur á sérreikn-
ingi bankanna og einungis
notaður til greiðslu á vörum
þeinx, er fluttar yrðu inn á
leýfi þessi og mun ríkis-
stjórnin hafa gefið bönkuxx-
um ski’ifleg fyrirnxæli uxn
þetla.
Yaran var pöntuð skv.
leyfunum, eix þcgar greiðslan
átti að fara franx í böhkun-
um revudist liinix keypli
gjaldeyrir ekki fyrir hendi
og leyfiix urðu því aðeiixs
gágnsllflir pappírar.
Hvers gæti einslaklingur
eða fyi’irtæki vænzt, senx
þannig lxagaði sér gagnvart
viðskiptavinum sínuni ? —
Þeirri spurningu getur Ixver
og eimx svarað.
Því skyldi bankinn geta
væixzt hins gagnstæða?
Innflytjandi.
Gestur, sem
styrr hefir
staðið um.
Danski læknirinn frú
Kiistine Nolfi er nýkomin til
bæjarins í boði Náttúrulækn-
ingafélags íslands.
Mun hún dveljast hér í
hálfan mánuð og flytja fyrir-
lestra bæði hér í Reylcjavík
og víðar um laixd.
Dr. Nolfi liefir nú slundað
lækningar í full 40 ár. 1 12
ár var liún sjúkrahúslækixir
við ýms sjúkrahús og gat
sér þar svo góðan nrðstír, að
hiin var árum saman 1. að-
stoðarlæknir við þekkt
sjúlírahús í Ivhöfix. Alger
þátlaskipti urðu í lífi hennar
fyrir uixi 10 árum. Fékk hún
þá ki'abbamein í annað
brjóstið, en í stað þess að láta
1 skera það burtu, tókst lienni
að lækna sig á fáuixi nxánuð-
juixx nxeð breyttu mataræði,
sól- og' sjóböðunx. Hún vildi
j nxiðla öðruixx af þekkingu
þeii’ri og reynslu, er liún liafði
lilotið af liinni nýju aðferð
og setti í þvi skyni upp lieilsu-
liælið „Huixilegaarden“, sem
fjoldi nxanns sækir árlega.
Mikill slyrr hefir staðið unx
dr. Nolfi og aðferðii’ hennar
í Dannxörku og ríðar á Norð-
urlöndum. Hefir liún verið
gagnrýnd harðlega og jafnvel
höfðað nxál gegn lienni, er
sykursýkisjúklingur einii
andaðist á lxæli hennar. Hihs-
vegar hafa ýmsir norskir og
sænskir læknar tekið nxálstað
hennar opinberlega.
Fyrirleslrarferðir hefir
hún farið víða um Norður-
lönd og einnig Holland.
Kenxur hún nú í fyrsta skipti
til íslands og flytur fvrir-
leslra sem fyrr segir i Reykja-
vík og víðar. Fyrsti fvrir-
leslur hennar verður í Lista*
nxannaskálanum n. k. mið-
viluidag.
JTi S'k yn es s ee <r/
frá Slysavarnaféiagi íslands.
Sjúkrabifreið Slysavarna-
félagsins hefir að undan-
förnu farið tvær ferðir út á
Reykjanes að sækja sjúkl-
inga. I fyrra skiptið var unx
að ræða einn af þeim nxönn-
unx, sem vinna við að bjarga
úr oHuf lu tnin gask ipinu
„Clam“ út við Reykjanesvita
og fcngið liafði slænxa zink-
eitrun nicð háum liita.
Hin ferðin var farhx til að
sækja konu, sem liafði lær-
brotnað i Grindavík.
♦ BERGMAL >
„HÁB“ hefir sent liiér eftir-
íarandi hugleiöingar um land-
búna’Barmál. Hanix segir m- a-:
„. .. . Ljótt er þaö rne'5 óþnrrk-
ana á Austurlandi í sumar. Þaö
er svo sem ekki ný bóla á þessu
landi, aö drojii komi úr lofti
og fleiri en einn eöa tveir. Samt
er þaö sannleikur, að íslenzkir
bændur treysta á sól og þerri
til að verka hey sitt, en miklu
rninna hefir verið gert að því
að verka súrhey eða bara vot-
hey. Eg held, að votheysturn-
arnir hljótí að vera mesta þing,
heyið” bezta fóður úr þeim og
mjólkin sem á sumardegi.
En turnarnir eru ekki
nægilega margir og eru
vafalaust margvíslegar á-
stæður til þess — skortur á
einhverju sviði, því að ann-
að þekkist ekki á landi voru
nú. En þeir eru framtíðar-
tæki, sem gera bændur ó-
háða mesta fjandmanni sín-
um — og vini — veðrinu.
*
Annars flaug mér dálitiö í
hug, senx kom nxér til þess að
hripa þessar línur. Og hugdett-
an er þessi: Er ekki lxægt að
lxraðfrysta hey ? Hvernig væri
■að reyna slíkt? Menn frysta all-
an fjandann nú á dögum, græn-
meti í mannskepnuna og hvers
vegna er þá ekki lxægt aö frysta
gras ofan í venjulegar skepnur?
Mér datt t. d. Reyöarfjörður í
hUg í þessu sambandi- Þar hefir
veriö óþurrkatíð'í sumar eins
og annars staðar á þeini lxjara
lxeims, en þar niun víst hver
fjölskyldunxaður éiga nokktirar
skjátur eða eina belju og vitan-
lega þarf þetta hey.
*
Á staðnum er hraðfrysti-
hús, sem ekkert hefir að gera
að sumarlagi og ætti þess
vegna að geta fryst tuggu
fyrir menn og geymt. Það
ætti að geta komið sér vel í
óþurrkatíð eins og verið hef-
ir þar eystra í allt sumar, svo
að menn hafa engu náð inn.“
*
Eg er lxvorki sérfræöingur i
grænum grösum né frystitækni,
svo að eg skal ekki dæma um
. þessa hugmynd, en eg' segi eins
. og Ixréfritarinn — hvers vegna
skyldi ekki vera hægt að frysta
gras ofan í skepnur, úr því aö
j grænmeti, fryst fyrir nxann-
, skepnuna, þykir bezti nxatur ?
j Hinsvegar er eg anzi hræddur
um, að það yröi dýrt hey, senx
j íengist úr frystihúsinu og
að mjólkurd’ropimx yrði ekki al-
l veg gefinn, sem fengist úr þeirri
kú, er gefiö væri lxraöfryst- En
um það skal ég ekki fullyrða
og' ef einhvern langar til að at-
huga möguleikajxa á að franx-
kvæma hugmynd FIÁB, þá nxun
honuýi það gleðiefni að falja
frá öllu tilkalli til höíundár-
! lauua-