Vísir - 27.12.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 27. desembér 1950
v 15 1 h
Þeir hættu lífi síitu
Metjusgóöur Cameg-ies
rerðiaunar um 30 memm
ú ari hrerjju — reiur pú
úr uvn þaö bii 1OO0
99umsvéhjendum **.
Bftir Robert Yoder
Fyrir nokkrum árum gerði
maður nokkur sér ferð alla
leið frá borginni Pittsbnrg í
Pennsylvaníu til smábæjar-
ins Canton í Texas-fyllci til
að virða fyrir sér ungan
svertingja, sem almennt var
nefndur „Rindill“. Maðurinn
faðir hans hafði sagt við
hann, að það væri til skamm-
ar að deyja auðugur. Árið
1904 varð ægilegt námaslys,
einn þessarra harmleikja,
sem koma eins og regn af
heiðum Jiimni. Margir hug-
rakkir menn týndu lífinu, er
„Þú gætir náð því,“ sagði 'þeir gerðu tilraunir til að
einhver, „ef þú færir meðjbjarga lífi annarra. Carnegie
höfuðið á undan.
„Þá rnundi lifrin snúast við
í honum,“ skaut einhver inn
í, „og það yrði hans bani.“
tók eftir þeirri einkennilegu
staðreynd, að hetjuskapur
varð oft hetjunnar bani. —-
Hetjan örkumlaðist líka oft
eða glataði lífinu, svo að
elckjur og börn stóðu uppi
hjálparlaus. Slíkum liarmsög-
um lauk oft mjög hörmulega.
Carnegis gat ekki keypt
Svertinginn
verðlaunaður.
En nú var læknir kominn
virti svertingjapiltinn fyrir á vettvang og hann kvaðj
sér og hélt uppi spurnum um þessa firru niður, svo að hluta í örlögunum eða haft
hanní grenndinni. Það hefði Rindill var reiðubúinn til að stjórn á þeim. En peningar
mátt ætla, að Rindill hefði. reyna aftur. Að þessu sinni gátu dregið úr mestu vand-
framið eitthvað ódæði, en það(hélt hann lausum kaðli í ræðunum. Þegar Carnegie
var öðru nær. Ifann hafði j höndunum og brá honum hafði rugleitt malið gaí bann
bjargað barni, sem hrapað utan um barnið. Þá var fimm milljónir dollara í
hafði ofan í olíuborholu.
Komumaður fór út á engið,
þar sem borholan var og barninu hafði ekki
björgunin tiltölulega auðveld hlutabréfum United States
og það kom á daginn, að Steel-félagsins og sjóðurinn
skoðaði hana, mældi hana og
svo hristi hann höfuðið, eins
og honum væri nú alveg nóg
boðið.
Nokkrum mánuðum áður
höfðu aðrir menn leitað
Rindil uppi. Þegar þeir fundu
meint við þetta.
Maðurinn frá Pittsburgh
gekk úr skugga um allar
staðreyndir með nákvæmni
lögfræðings og fór siðan leið-
ar sinnar. Það var ákaflega l)C^a s)^an
orðið var nefndur „Hetjusjóður
Carnegies“. Hann mælíi svo
fyrir, að nota ætti fé þetta
til að verðlauna lietjur
eða eftirlifandi vandamenn
þeirra. Sjóðurinn hefir gert
skrítið,-en þó ótti skrítnara'
hann, fóru þeir með hann út1 eftir að gerast i málinu. Því Þúsund skýrslur
á engi nokkurt, þar sem lióp- J að þegar allir voru búnir að árkga.
ur manna hafði safnazt utan Jgleyma þessu, barst Rindlil A ári hvcrju berast sjóðs-
um þrönga holu, sem var Jbréf, þar sem honum var til- stjóminni skýrslur um það
varía víðari en liola fyrir kynnt, að hann hefði verið hil þúsund lietjuleg afrek og
símastaúr: Á botni holunnar
var fonrn, sem gat rétt aðeins
gengið. Það hafði ekki lieðið
hana af fallinu, því það
heyrðist kjökra i prísund
sinni. Menn höfðu reynt að
lcrækja í buxur þess eða
iskyrtu með krók en ekki tek-
ist.
Þeir voru eiginlega ósjálf-
hjarga. Holan var sextíu fet
á dýpt og aðeins þréttán
þumlungar á vídd. — Þess
vegna hafði þeim orðið hugs-
sæmdur heiðursverðlaunum sjálfsfórn, en aðeins um
hetjusjóðs Carnegies — hann óttatiu á ári finna náð fyrir
fengi verðlaunapening og augum sjóðsstjórnarinnar. —
2000 dollara, sem hann ætti Skilyrðið er, að maður leggi
að nota til að menntast. ,sig í lifshættu við að bjarga
Gjöf stálkonungsins.
Verðlaun þessi bárust frá
hópi manna, sem falið var
fyrir fjörutíu og sex árum að
gegna einkennilegu starfi. —
Þegar stálkóngurinn Andrew
Carnegie hætti störfum, átti
hann um hálfan rnilljarð
nð til Rindils. Svertingja- 1 dollara. Hann ætlaði að gefa
■drengurinn, Elbert Gray,1 drjúgan hluta þess, því að
sextán ára gamall, var furð-
anlega grannur og smávax-
inn. Þeir vonuðust til að geta
látið hann siga ofan í holuna.
Það var eina vonin og Rindill
sagðist reiðubúinn til að
reyna.
eða að reyna að bjarga lífi
náungans. Sumir fá einungis
verðlaunapening eða viður-
kenningingarskjal, en öðrum
cr sent le — 250 til 3000
dollarar.
Fyrsta Carnegie-hetjan var
seytján ára gamall piltur i
Pennsylvaúíu-fylki, sem
bjargaði félaga sinum frá
drukknun. En á þessari tæpu
hálfu öld hefir sjóðurinn
greitt meira cn sjö milljónir
dollara og það eru engar
horfur á að hann komist í
fjárþröng, því að hlutabréfa-
eign hans gefur góðan arð.
! Og þótt sjóðurinn hafi greitt
’ svo mikið fé, leitar hann
ekki hetjurnar uppi, heldur
bíður eftir þvi, að honum
berist skýrslur um hetjudáð-
. ir og sennilega verðlaunar
: hann ekki helming þeirra
manna, sem ættu það skilið á
ári hverju.
jHóf starfið
í kyixþei.
Heljusjóður Carnegies lief-
ir ekki hátt um störf sín. —
Sjóðsstjórnin hcldur úthlut-
im.arf.imd þrisvar á ári og þát
eru meðlimir búnir að
atluiga skýrslurnar, sem
þéim hafa borizt. Þeir gefa
út tilkynningar um úthlutun- J
ina til blaðanna, cn frásagn-,
irnar af hetjudáðunum eru
þurrar og einungis bundnar
við sannreyndir án skrauts (
cða útflúrs. En af því að það
er skylda s.jóðsstjórnarinnar (
að gefa mönnum til kynna,
hvernig þeir eigi að koma'
„frambjóðendum“ sínum á
framfæri, eru skýrslur einnigi
sendar bókasöfnum viða um
heim. Annars má geta þess,
að sjóðsstjórnin hafði ekki
fyrir því að tilkynna, er hún
tók til starfa upprunalega,
því að hún hélt, að Carnegie
vildi ekki láta auglýsa þetta
tiltæki sitt. En gamli maður-
inn vildi einmitt gera það, til
þess að sjóðurinn gæti' náð
til sem flestra enda þótt hann
léti þetta afskiptalaust, er
svo langt var komið.
Sjóðsstjórnin tekur ekki
aðeins það til greina við út-
hlutun verðlauna, hversu
milda. bættu menn leggja sig
í. Hún flokkar annars hætt-
una til þess að hægt sé að
komast að niðurstöðu um,
'V ~ W
Tilraunin misheppnast.
Kaðli var brugðið undir
liandarkrika honuni og hann
var látinn síga ofan í holuna.
Hann hefir sennilega rennt
grun í það, sem mundi koma
fyrir hann, ef hann festist í
holunni. En þótt þrengslin
yæru ótriileg, tókst Rindli
samt að koma fótunum uridir
liandarkrika barnsins og síð-
an var hann dreginn upp,
hægt og varlega. Hann
liafði raunar ekki nieira svig-
rúm en krassi í byssuhlaupi.
Én skammt frá hrúninni
missti r drengurin n taldð á
barninu og það hrapaði aftur.
Enn hafði það ékki beðið
foaon sf byltunni. Það fór að
gráta... .
hvort menn eigi að fá verð-i
laimapening eða fjárstyrlc. —•
Hitt sem til greina kemur,
er þörf þess, sem hetjudáðina1
hefir drýgt. Ef maður er vel
eða sæmilega efnum búinn og
liefir ekki orðið fyrir slikum
meiðslum, að hann geti ekki
séð sér farborða, er honum
aðeins sendur verðlaunapen-
ingur.
Furðanlegra
en skáldskapur.
Þegar litið er yfir starfs-
skýrslur hetjusjóðsins sja
menn betur en annars, að
sannleiluirinn er oft ein-
kennilegri en skáldskapur.
Þær eru líka sönnun þess, að
enginn skáldsagnahöfundur
getur látið söguhetjur sínar
sýna meiri hetjuskap en
margir þeii' menn, sem feng-
ið hafa hetjuverðlaun Carn-
egies í einhverri mynd.
Þ. 6. febrúar 1923 kom til
dæmis upp eldur í smáhúsi
einu í smábæ i Texas. Húsið
varð alelda á svipstundu og
tvö börn voru inni í því. —-
Charles Coe hikaði samt ekki,
heldur ruddist inn í brenn-
andi húsið og gat komið öðru
barninu út úr því. Þegar
eldurinn kulnaði fannst Coe
inni í rústunum með hitt
barnið í fanginu.
Coe lét eftir sig ekkju og
þrjú börn. Hetjusjóðurinn
ákvað, að þeim skyldi greidd-
ur lífeyrir, en það er algeng
venja. Sjóðurinn greiðir um
115,000 dollara ái’lega í slik-
an Íífeyri. Fjárhæðirnar fara
sjaldan fram úr 1000 dollur-
um á ári, en slík fjárhæð
hlýtur að vera mörgum góð-
ur stuðningur.
Stundum kemst sjóðurinn
einnig að þeirri niðurstöðu,
að betra sé að greiða kostnað
við nám barns látinnar hetju
og þá cr það gert.
: .
Hve rnargir hiká?
Hætturnar má oft meta af
því, að margir menn þora
ekki að leggja í það, sem sá
snýr ekki l'rá, er lun siðir
fær viðurkenningu hetju-
sjóðsins. Þannig var það til
dæmis einu sinni, að tólf
menn höfðu neitað að fara
olan í brunn, sem hrunið
hafði ofan á mann nokkurn.
Þrettándi maðurinn — fer-
tugur svertingi ■— seig ofan
í brunninn, mokaði frá
manninum í tvær stundir og
þá varð honum bjargað. En
svo var veggur brunnsins ó-
tryggur, að liann hrundi, er
komið var við brún hans
þéttingsfast með staf.
Þarna kom það éinnig til
greina, að maðurinn, sem af-
rekið vann, hafði sjálfur
unnið við að grafa brunna og
gerði sér liættuna fullkom-
lega ljósa. Verðlaun lians
voru cinn fyi-sti gUlípcriing-
urinn, senv úthhita'Ö van áuk
2000 doHára,' Sém' harin tiot-
aði til að luuipa sér jörð.
Þann 26. október s.l. var hinn nýi fundarsalur neðri málsíofu brezka þingsins vígður.
Á myndinni sést hluti af fundarsahtum og meðal arinars 14 feta langt borð, er Kanada
gaf málstofunni. ön samveldislöitdip sendu gjafir til málstofunnar ; tihfai vígslunnar.
Ní hetjur á sama skipi.
[ Venja er, að einungis eiui