Vísir


Vísir - 27.12.1950, Qupperneq 5

Vísir - 27.12.1950, Qupperneq 5
Miðvikudaginn 27. desembér 1950 v 15 1 h Þeir hættu lífi síitu Metjusgóöur Cameg-ies rerðiaunar um 30 memm ú ari hrerjju — reiur pú úr uvn þaö bii 1OO0 99umsvéhjendum **. Bftir Robert Yoder Fyrir nokkrum árum gerði maður nokkur sér ferð alla leið frá borginni Pittsbnrg í Pennsylvaníu til smábæjar- ins Canton í Texas-fyllci til að virða fyrir sér ungan svertingja, sem almennt var nefndur „Rindill“. Maðurinn faðir hans hafði sagt við hann, að það væri til skamm- ar að deyja auðugur. Árið 1904 varð ægilegt námaslys, einn þessarra harmleikja, sem koma eins og regn af heiðum Jiimni. Margir hug- rakkir menn týndu lífinu, er „Þú gætir náð því,“ sagði 'þeir gerðu tilraunir til að einhver, „ef þú færir meðjbjarga lífi annarra. Carnegie höfuðið á undan. „Þá rnundi lifrin snúast við í honum,“ skaut einhver inn í, „og það yrði hans bani.“ tók eftir þeirri einkennilegu staðreynd, að hetjuskapur varð oft hetjunnar bani. —- Hetjan örkumlaðist líka oft eða glataði lífinu, svo að elckjur og börn stóðu uppi hjálparlaus. Slíkum liarmsög- um lauk oft mjög hörmulega. Carnegis gat ekki keypt Svertinginn verðlaunaður. En nú var læknir kominn virti svertingjapiltinn fyrir á vettvang og hann kvaðj sér og hélt uppi spurnum um þessa firru niður, svo að hluta í örlögunum eða haft hanní grenndinni. Það hefði Rindill var reiðubúinn til að stjórn á þeim. En peningar mátt ætla, að Rindill hefði. reyna aftur. Að þessu sinni gátu dregið úr mestu vand- framið eitthvað ódæði, en það(hélt hann lausum kaðli í ræðunum. Þegar Carnegie var öðru nær. Ifann hafði j höndunum og brá honum hafði rugleitt malið gaí bann bjargað barni, sem hrapað utan um barnið. Þá var fimm milljónir dollara í hafði ofan í olíuborholu. Komumaður fór út á engið, þar sem borholan var og barninu hafði ekki björgunin tiltölulega auðveld hlutabréfum United States og það kom á daginn, að Steel-félagsins og sjóðurinn skoðaði hana, mældi hana og svo hristi hann höfuðið, eins og honum væri nú alveg nóg boðið. Nokkrum mánuðum áður höfðu aðrir menn leitað Rindil uppi. Þegar þeir fundu meint við þetta. Maðurinn frá Pittsburgh gekk úr skugga um allar staðreyndir með nákvæmni lögfræðings og fór siðan leið- ar sinnar. Það var ákaflega l)C^a s)^an orðið var nefndur „Hetjusjóður Carnegies“. Hann mælíi svo fyrir, að nota ætti fé þetta til að verðlauna lietjur eða eftirlifandi vandamenn þeirra. Sjóðurinn hefir gert skrítið,-en þó ótti skrítnara' hann, fóru þeir með hann út1 eftir að gerast i málinu. Því Þúsund skýrslur á engi nokkurt, þar sem lióp- J að þegar allir voru búnir að árkga. ur manna hafði safnazt utan Jgleyma þessu, barst Rindlil A ári hvcrju berast sjóðs- um þrönga holu, sem var Jbréf, þar sem honum var til- stjóminni skýrslur um það varía víðari en liola fyrir kynnt, að hann hefði verið hil þúsund lietjuleg afrek og símastaúr: Á botni holunnar var fonrn, sem gat rétt aðeins gengið. Það hafði ekki lieðið hana af fallinu, því það heyrðist kjökra i prísund sinni. Menn höfðu reynt að lcrækja í buxur þess eða iskyrtu með krók en ekki tek- ist. Þeir voru eiginlega ósjálf- hjarga. Holan var sextíu fet á dýpt og aðeins þréttán þumlungar á vídd. — Þess vegna hafði þeim orðið hugs- sæmdur heiðursverðlaunum sjálfsfórn, en aðeins um hetjusjóðs Carnegies — hann óttatiu á ári finna náð fyrir fengi verðlaunapening og augum sjóðsstjórnarinnar. — 2000 dollara, sem hann ætti Skilyrðið er, að maður leggi að nota til að menntast. ,sig í lifshættu við að bjarga Gjöf stálkonungsins. Verðlaun þessi bárust frá hópi manna, sem falið var fyrir fjörutíu og sex árum að gegna einkennilegu starfi. — Þegar stálkóngurinn Andrew Carnegie hætti störfum, átti hann um hálfan rnilljarð nð til Rindils. Svertingja- 1 dollara. Hann ætlaði að gefa ■drengurinn, Elbert Gray,1 drjúgan hluta þess, því að sextán ára gamall, var furð- anlega grannur og smávax- inn. Þeir vonuðust til að geta látið hann siga ofan í holuna. Það var eina vonin og Rindill sagðist reiðubúinn til að reyna. eða að reyna að bjarga lífi náungans. Sumir fá einungis verðlaunapening eða viður- kenningingarskjal, en öðrum cr sent le — 250 til 3000 dollarar. Fyrsta Carnegie-hetjan var seytján ára gamall piltur i Pennsylvaúíu-fylki, sem bjargaði félaga sinum frá drukknun. En á þessari tæpu hálfu öld hefir sjóðurinn greitt meira cn sjö milljónir dollara og það eru engar horfur á að hann komist í fjárþröng, því að hlutabréfa- eign hans gefur góðan arð. ! Og þótt sjóðurinn hafi greitt ’ svo mikið fé, leitar hann ekki hetjurnar uppi, heldur bíður eftir þvi, að honum berist skýrslur um hetjudáð- . ir og sennilega verðlaunar : hann ekki helming þeirra manna, sem ættu það skilið á ári hverju. jHóf starfið í kyixþei. Heljusjóður Carnegies lief- ir ekki hátt um störf sín. — Sjóðsstjórnin hcldur úthlut- im.arf.imd þrisvar á ári og þát eru meðlimir búnir að atluiga skýrslurnar, sem þéim hafa borizt. Þeir gefa út tilkynningar um úthlutun- J ina til blaðanna, cn frásagn-, irnar af hetjudáðunum eru þurrar og einungis bundnar við sannreyndir án skrauts ( cða útflúrs. En af því að það er skylda s.jóðsstjórnarinnar ( að gefa mönnum til kynna, hvernig þeir eigi að koma' „frambjóðendum“ sínum á framfæri, eru skýrslur einnigi sendar bókasöfnum viða um heim. Annars má geta þess, að sjóðsstjórnin hafði ekki fyrir því að tilkynna, er hún tók til starfa upprunalega, því að hún hélt, að Carnegie vildi ekki láta auglýsa þetta tiltæki sitt. En gamli maður- inn vildi einmitt gera það, til þess að sjóðurinn gæti' náð til sem flestra enda þótt hann léti þetta afskiptalaust, er svo langt var komið. Sjóðsstjórnin tekur ekki aðeins það til greina við út- hlutun verðlauna, hversu milda. bættu menn leggja sig í. Hún flokkar annars hætt- una til þess að hægt sé að komast að niðurstöðu um, 'V ~ W Tilraunin misheppnast. Kaðli var brugðið undir liandarkrika honuni og hann var látinn síga ofan í holuna. Hann hefir sennilega rennt grun í það, sem mundi koma fyrir hann, ef hann festist í holunni. En þótt þrengslin yæru ótriileg, tókst Rindli samt að koma fótunum uridir liandarkrika barnsins og síð- an var hann dreginn upp, hægt og varlega. Hann liafði raunar ekki nieira svig- rúm en krassi í byssuhlaupi. Én skammt frá hrúninni missti r drengurin n taldð á barninu og það hrapaði aftur. Enn hafði það ékki beðið foaon sf byltunni. Það fór að gráta... . hvort menn eigi að fá verð-i laimapening eða fjárstyrlc. —• Hitt sem til greina kemur, er þörf þess, sem hetjudáðina1 hefir drýgt. Ef maður er vel eða sæmilega efnum búinn og liefir ekki orðið fyrir slikum meiðslum, að hann geti ekki séð sér farborða, er honum aðeins sendur verðlaunapen- ingur. Furðanlegra en skáldskapur. Þegar litið er yfir starfs- skýrslur hetjusjóðsins sja menn betur en annars, að sannleiluirinn er oft ein- kennilegri en skáldskapur. Þær eru líka sönnun þess, að enginn skáldsagnahöfundur getur látið söguhetjur sínar sýna meiri hetjuskap en margir þeii' menn, sem feng- ið hafa hetjuverðlaun Carn- egies í einhverri mynd. Þ. 6. febrúar 1923 kom til dæmis upp eldur í smáhúsi einu í smábæ i Texas. Húsið varð alelda á svipstundu og tvö börn voru inni í því. —- Charles Coe hikaði samt ekki, heldur ruddist inn í brenn- andi húsið og gat komið öðru barninu út úr því. Þegar eldurinn kulnaði fannst Coe inni í rústunum með hitt barnið í fanginu. Coe lét eftir sig ekkju og þrjú börn. Hetjusjóðurinn ákvað, að þeim skyldi greidd- ur lífeyrir, en það er algeng venja. Sjóðurinn greiðir um 115,000 dollara ái’lega í slik- an Íífeyri. Fjárhæðirnar fara sjaldan fram úr 1000 dollur- um á ári, en slík fjárhæð hlýtur að vera mörgum góð- ur stuðningur. Stundum kemst sjóðurinn einnig að þeirri niðurstöðu, að betra sé að greiða kostnað við nám barns látinnar hetju og þá cr það gert. : . Hve rnargir hiká? Hætturnar má oft meta af því, að margir menn þora ekki að leggja í það, sem sá snýr ekki l'rá, er lun siðir fær viðurkenningu hetju- sjóðsins. Þannig var það til dæmis einu sinni, að tólf menn höfðu neitað að fara olan í brunn, sem hrunið hafði ofan á mann nokkurn. Þrettándi maðurinn — fer- tugur svertingi ■— seig ofan í brunninn, mokaði frá manninum í tvær stundir og þá varð honum bjargað. En svo var veggur brunnsins ó- tryggur, að liann hrundi, er komið var við brún hans þéttingsfast með staf. Þarna kom það éinnig til greina, að maðurinn, sem af- rekið vann, hafði sjálfur unnið við að grafa brunna og gerði sér liættuna fullkom- lega ljósa. Verðlaun lians voru cinn fyi-sti gUlípcriing- urinn, senv úthhita'Ö van áuk 2000 doHára,' Sém' harin tiot- aði til að luuipa sér jörð. Þann 26. október s.l. var hinn nýi fundarsalur neðri málsíofu brezka þingsins vígður. Á myndinni sést hluti af fundarsahtum og meðal arinars 14 feta langt borð, er Kanada gaf málstofunni. ön samveldislöitdip sendu gjafir til málstofunnar ; tihfai vígslunnar. Ní hetjur á sama skipi. [ Venja er, að einungis eiui

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.