Vísir - 22.01.1951, Blaðsíða 5

Mámidaginn 22. janúar 1951
V I S I R
Óskaw Ilallfiórss&n:
Eitt getur bjargað smábátaútgerð-
inni — frilistagengi á 75 kr. pundið
Það er öruggasta og heppi-
Kegasta leiðln til að tryggja
útgerðina.
Otgerðarmenn og aðrir,
sem bera hag útvegsins fyrir
brjósti, hafa verið að velta
j)ví fyrir sér fi’á ])ví í haust,
hvernig hægt væri að lcoma
vélbátaflotanum á vertíð og
fá svokallaðan starfsgrund-
völl fyrir smáútgerðina. —
Gengisbreytingin og hagfræð-
ingaálitið frá s. 1. ári, sem
átti að bjarga þessari grein
atvinnuvegsins, hefir því
miður ekki gert það og kem-
ur þeim, er þetta ritar, j>að
ekki á óvart, og verður komið
betm' að j>ví síðar í jæssari
grein.
Verðið á slægðum fiski
með haus var s. 1. haust 75
aura kilóið og jafnvel niðri í
65 aurum hvert kiló, en út-
gerðarmenn og Landssam-
bandið hafa reiknað út, að
þeir jjyrftu að fá í hönd fai'-
andi vertíð 130 aura fýrir
kílóið, það er að segja 55 aura
hækkun á kiló, en j)að þýðir
aftur, að bátur, sem aflar 900
skippund yfir vertiðina, fengi
Hversvegna
þarf þrjú gengi?
Mínar tillögur hafa verið,
að hafa gengin á sterlings-
pundinu þrjú. Eg sá það
strax að hagfræðingaálitið
og gengisbreytingin s. 1. ár,
að hún var ekki néin fram-
tíðarlausn fyrir sináhátaút-
veginn, og skrifaði eg jíá um
þaðlanga blaðagrein, hvernig
fara mundi, og sagði að inn-
an sex mánaða mundu korna
kröfur frá útgerðinni og öðru
fólki um að fá nýtt gengi,
sem nú er ltomið á daginn.
Eg viidi hafa gengin þannig:
Matvörugengi 26 kr.
Vörukaupagengi 57 —
Frílistagengi 75 —
Eg hefi áður gert grein
fyrir, hvers vegna eg vil hafa
gengin þrjú og tek hér upp
stuttan kafla úr grein sem eg
skrifaði nýlega og skýrir
málið.
Að eg hafði gengin þrjú
voíu þessar ástæður: Að með
þeirri drepandi dýrtíð, sem
með þessari hækkun 247 þús- nú er, þarf fólkið að fá góðan
und króna hærra verð fyrir °» ódýran mat og nota til
veifíðarafla sinn en s. I. ár.
Hvað viija
útgerðarmenn?
Þeir eru ekkert fáir fisk-
framleiðendumir, sem hafa
aðri voru. Svipuð mundi
framkvæmdin verða nú, og
sízt betri.
Það eina, sem getur bjarg-
að smábátaútgerðinni, er frí-
listagengið, 75 krónur pund-
iðí eða vilja menn ekki hafa
það form á því, j)á að kalla
j>að „leyfða álagningu“, sem
á að gera nákvæmlega sama
gagn og frílistagengið, og
koma jafnt að gagni fátækum
sem rikuin, en þetta er eina
leiðin til að tryggja bátaút-1
veginum og frystihúsunum
starfsgrundvöll. Hefði þetta
fyrirkomulag verið haft síð-
astliðið ár, hafði ekki komið
til neinna stöðvana á smá-
bátaflotanum eða frystihús-
unum á þessari vertíð.
Allur fiskafli smábátaút-1
vegsins var s. 1. ár 115 þús-.
und smálestir, miðað við
slægðan fisk með haus, en
afli jiessi var óeðlilega lítill
vegna aflatregðu og litillar
þótttöku í j)orskútgerðinni.
f meðalári mundi aflinn
verða 130—140 þúsund smá-
lestir. Þá ætti allur fiskafli
smábátaflotans að vera 100
milljónir króna í meðalári,
miðað við hráefni með nú-
verandi gengi, en um 200
millj. kr. að útflutningsvcrð-
mæti.
Nú er mólum smáútvegsins
þannig komið, að j)að er ekki
nokkur leið að lóta rekstur-
þess 26 króna gengi, sem
jafnframt heldur 'ldýrííðþr-
vísitölunni niðri. Aðal út-
flutningsgengi okkar vildi eg
hafa á 57 krónur pundið og inn bera siS °S l>arf stórt á-
átti það að nokkru að jafnaitak lil að fleyta útgerðinni,
ódýra matvörug'engið. Jafn-, áfram. Vil eg meina, að það
viljað fá ábyrgð ríkisins fyrir fraJllt átti |jað að vera htói_ verði ekki gert ó betri né
þessu fiskverði, og eru þóllegt tþ j)CSS5 sem hvi vai. heppilegri hátt, en að taka
sérstaklega jafnaðarmenn og ætlað að flytja ihn mcgnið,80 tiJ 100 milljónir króna,
kommúnistar j)ar í meiri af nauðþurftum okkar 0«'með nnvcrandi gengi, af út-
hluta, j)ví fjöldi annara út- samræmast framleiðslukostm llutningsandvirði bátafisks-
gerðarmanna sér, að rilds- illum. Þriðja gengið, írílista-{ins 1 sölluðu eða frystu á-
sjóður er ekki fær um að gengið, var aðallega ætlað slan(li °g lala há’nn á frí-
greiða þessar álögur. Aðrir vélbátaútgerðinni, er þorsk- lista mcð 5°—70 núhj. kr.
útgerðarmenn hafa haldið iðar stunda j’Jvi j)að álagi til að bæta bátamönn-
því fram, að þeim væri nægi- 'þorskvejðaútgefðin, sem þarf um UPP nýfiskverðið.
legt að fa mestallan gjald- að bjarga. Á þetta gcugi á að 1>essi aðferð> hvort menn
eyrmn fynr afurðir sinar, flytja hni j)ær vöriu% sem (vilja heldur kalla hana fri-
ráðstöfunarrétt á honum og ekki ge{a tahst nauð’synja- Hstagengi eða „leyfða ólagn-
frjálsa verzlun, og mundu vörur og er j)að réttur aðili ingu“, cr að míriu áliti lang-
j>eir þá ekki gera meiri ki'öf- tU að ])jarga þorskvciðinni. ÚTggasta og hepþilegásta
ur. Svo eru þriðju aðiljarnir,
5Ó—70 milljónir króna, sem
eiga að bæta upp fiskverðið.
Því er fljótsvarað. Það á að
taka j)á af þeim ríku og efn-
uðu, sem geta veitt sér luxus
gegnum innflútninginn og
vilja endilega eyða fé sínu,
en hafa ekki fengið það í
mörg ór, vegna innflutnings-
haftanna. Við skulum t. d.
taka mann, sem vill eyða 12
þúsurid krónum í ferðagjald-
eyri. Hann á að geta fengið
keypt og innflutt á þennan
gjaldeyri, ef hann æskir
þess, hvað sem er, ætt sem
óætt, bil sem píanó. Það má
ekki eyðileggja þennan frí-
listagjaldeyri með neinum
smásálarskap og of þröngu
sjónarmiði. Gjaldeyrisleyfi
j)essi eiga um Ieið að vera inn
flutningsleyfi fyrir hverju,
sem er. Gjaldeyririnn þarf að;
vera það eftirsóttur, að j>að|
sé slegist og barizt um hann.!
Það er kominn tími til að'
gefa fólkinu frjálsræði, og
það á að fara vel með eig-
endur þessa dýra gjaldeyris.
Þeir gcra ])jóðinni mikið
gagn-
Það lilýtur að vera mönn-
um ljóst, að j)ótt ríkið vildi
ná þessu lúxusfé út úr fólk-
inu með sköttum, getur jiað
það ekki og á ekki heldur
neinn rétt á j>ví. Það sem liér
skeður, er þetla: Að fólkið
sjálft, en ekki ríkissjóður,
kemur með l>að fé, sem jiarf
að nola lil aðstoðar bátaút-
veginum og jafnframt gefur
rikissjóði marga tugi niill-
jóna í aukatekjur í auknum
innflutriingstollum. Fólk
það, sem fær þennari dýra
gjaidéyri, ætli ekki að greiða
innflutningsgjald af vörun-
um nema með venjulegu
géngi, ekki luxusgenginu.
Varan er jrví nógu dýr þrátt
fyrir þáð.
Til þess að þessi frílista
gjaldeyrir nái tilgangi sinum,
verður að vernda hann með
þvi að ætla honurn alveg sér-
staka vörufloldva, marga
vöruflokka af miður nauð-
syulegum vörum og luxus-
vörum, scm ekki má kaupa
fyrir annan gjaldeyri cn.
þennan. Auk jtess á hann að
mæta og, ef með þarf, vemda
vöruskiptaverzl un frá þeim
löndum, sem kaupa íslenzkar
afurðir gegn dýrum vörum.
Ctgerðarmenn vilja
fá gjaldeyrinn.
Nú vijja útgerðarmcnn
ekki una j>vi lengur, að vernd-
aði r innflytjendur og S.Í.S.
fái gjaldeyrinn i jafnríkuleg-
um mæli og síðasfliðin ár.
Þeir vilja fá hann sjálfir, sem
eðlilegt er. Þessir aðiljar hafa
rakað saman margra iriill-
jóna króna gróða á kostnað
framleiðenda. Ú tgerðarmenn
hafa verið gjaldeyris]>rælar
fyrir þessa aðilja, eins og
einn góður útgerðannaður
orðaði það. Þessir vemduðu
aðiljar heildsalarnir og S.I.S.,
vilja hafa frjálsa verzlun
með bundinn gjaldeyri, það
er að segja stórkostleg
gjaldeyrisfríðindi sér til
lianda, sem eru á kostnað fá-
tækra sjómanna og útgerðar-
manna.
Vilja j>essir aðiljar skipta
um lilutverk, taka að sér út-
gerðina og framleiðsluna, og
alla j)á áliættu, sem þeim
fylgir, cn afhenda okkur
gjaldeyrinn og innflutnings-
verzlunina, með jxim for-
réttindum, sem j)eir hafa
hafl undanfarin ár?
Að endingu þetta: Hagið
gcngisskráningum eftir
markaðshorfum, afurðasölu
og j)j óðarhag.
Þeir liafi gjaldeyimn, sem
til lians liafa unnið og hon-
um fylgi jafnframt frjáls
verzlun.
Óskar Halldórsson.
svo sem eg og mínir líkar,
sem vilja láta bátaútvegs-
menn fá sérstakt gengi á
gjaldeyrinum, svokallað frí-
listagengi, 75 krónur pundið,
eða vilja menn ekki bafa
j>etta form á því, mætti kalla
j>að „leyfða ólagningu“, sem
væri í framkvæmdinni það
sama og frilistagengið. Þessi
aðferð, „leyfð álagning“, var
böfð við Faxaflóasaltsíídar-
söluna árið 1949, þegar salt-
síldin var seld fyrir 170 kr.
tunnan f. o. b., en fram-
leiðslukostnaður var talsvert
yfir 200 kr. á tunnuna. Svip-
að fyrirkomulag var haf t um
svokallaðan hrognagjaldeyri
fyrir tveim árum. Þetta gafst
útgerðinni ytiiieitt yel.
leiðin, hvert hehlur litið cr
til rekstrar bátaútvegsins,
Hvað kernur vélbátaútgerð- frystihúsanna eða saltanda
inni að gagni, svo veiðar geti' fisksins.
hafizt strax?
Fiskábyrgð kemur að lilc-
indum ekki til greina. Alj>ingi
Það þarf 50—70 millj. kr.
uppbætur ofan á núverandi
mundi ekki samþykkja haria. fiskverð, til þess að bátaflot-
Frjáls gjaldeyrir til útvegs- inn og' lrystihúsin fái starfs-
manna og fiskframleiðanda gru-ndvöil, og fer j>að nokkuð
kemur ekki að því gagni, sem
hann hefði gert áður á meðan
útgerðin var sæmilega stödd.
Reynslan var sú haustið
1949 með frjálsa síldargjald-
eyrinn, að stórir innílytjend-
ur sóttust eftir þcssum gjald-
eyri og fengu hann fyrir
lítið hjá þeim, sem fátækari
voru og höfðu ekki efni á að
notafæra sér hann iil vöru-
knupa, eins og þeir, sem efn-
eftir aflamagni bátaflotans.
Menn verða að muna, að
það má ekki hafa frílistann
með j>essu háa gengi nema
fyrir takmarkaðri upphæð,
eins og bent er á hér. Hann
má ekld taka meira af gjald-
eyrinmn en.honum er ætlað
verksvið fyrir, sem er uppból
á núverandi fiskverð.
Menu spyrja hvaðan s igi
að' taka ; alkiþfessa :iænjnga.
þorpum og’ sveitum Grílkklands skortir víðas
snæði tí! þess að veita börnum fi-æðslu, en mynd þess
r.r hye lélcjý skilyrði grísk ungmenrii! verða aö una viS