Vísir - 15.05.1951, Blaðsíða 5

Þriðjudágina 15. maí 1951
V T S I R
I
GUÐMLJNDUR DANIELSSGN:
Á' I
leg skattsvik.
Wee8*$3MJ®jig dr. Sigjwrðar
JÞ&s'esrÍMSseÞMStggB* sssst báhmenmtiv
hér m ssSssstn úri.
Mér hefir borizt í hendur út tvisvar sinnum á ári.
af Vatnajökli, liafi rýmkað
merkingu nafnsins, unz það
tók til landsins i heild, enda
ómögulegt að finna annað
nafn, sem bétur einkenndi
það, svo þeir menn, er um
höfin sigldu án sjókorts og
áttavita þurftu aldrei að ef-
ast um hvar þeir væru stadd
ir, þegar bjarmann af mesta
ísfláka Evrópu bar á loft
fyrir augum þeirra.
Greinin er frumleg, fróð-
tímaritið „Samfundet Sve-
rige-—Island“ 1. hefti, 1. ár-
gangs, janúar 1951.
Það er i svipuðu broti og
„Samtíðin“, rúmar 30 les-
málssíður og allt að því jafn
margar auglýsingasíður. Ut-
an á kápunni er Ijósmynd af
Þingvallabænum ásamt
kirkjunni, og hraimið og hin
mcrkilegu fjöll í baksýn,
þykkt loft og lítur út fyrir
rigningu. Þar fyrir ofan og
þvert yfir blár, hvítur og
rauður borði -— litir íslands.
Innan á kápunni er úrdrátt-
ur úr lögum Sænsk-íslenzka
félagsins og nöfn 13 stjórn-
enda þess, sem allir eru
sænskir, utan einn: Sigurð-
ur Þórarinsson prófessor.
Pappír og prentletur nátt-
úrlega óaðfinnanlegt.
Margar Ijósmyndir af is-
lenzku grjóti, vatnsföllum,
hveragufu og annarri nátt-
úrufegurð eru lesmálinu til
skýringar, eða til augnaynd-
is, eða íil eyðufyllis, sem
líka er góðra gjalda vert. Þar
að auki ein sem sýnir hvern-
ig þei'r Haukur Clausen og
Örn Clausen bregða við, þeg
ar skólinn er úti og mál að
fara heim til að lesa undir
morgundaginn.
Þá er að snúa sér að efn-
inu. Það er ekki sem fjöl-
breyttast, en ein góð grein er
þó í ritinu: „Uppkomsten av
naninet Island“ eftir’ dr.
phil. Helga PuBriem sendi-
herra.
Ritið hefst á ávarpi Sven
Tunbergs, formanns Sænsk-
íslenzka félagsins, sem var
stofnað 12. maí 1930, og átti
því 20 ára afmæli á árinu
sem leið. Haiin gei’ii- grein
fyrir sfofnun ritsins og niark
miði. Aæflað er að það komi
Þá kenuir stutt grein eftir
forseta Islands, lierra Svein
Björnsson: „En hálsning ocli
ett tack frán Islands presi-
dent“, þar sem liann lýsir i
fáum dráttum diplómatisk-
um og persónulegum kynn-
um sinum af Svium,og ber
forsetinn Svíuni vel söguna,
svo sem vera Ijer.
Prófessor Elias Wessén,
fyrsti formaður Sænsk-ís-
lenzka fclagsins, rekur sögu
félagsins i næstu grein. Ilann
telur að það liafi einkum
verið Alþingishátíðin 1930
sem vakið hafi áhuga ís-
landsvina víðsvegar í Sví-
þjóð fyrir félagsstofnuninni.
Fyrstá ársþing þess var hald
ið 3. sept. 1930. Aðalræðu-
maðurinn var Sigurður Nor-
dal pi'ófessor.
Þá er maður kominn að
grein dr. Ilelga P. Briem um
ti-ldrögin að nafninu Island.
Hann getur fyrst liinna ýmsu
nafngifta, sem landið hlaut
í öndverðu, snýr sér síðan að
vini okkar Flóka og afsann-
ar með öllu að hann hafi
nokkru sinni komið í Yatns-
fjörð á Barðaströnd. Aftur
á móti séu mestar líkur til
þess að hann hafi liaft sína'
afdrifaríku vetursetu í Vatns
firði á Snæfjallaströnd og
fjörðurinn, scm liann sá á
kÖldu vori fullan af hafís,
muni Kaldalón verið liafa.
Dr. Briem telur að nafnið
ísland liafi í munni Flóka
aðeins táknað Vestfirðina,
eða nánar til tekið þann
hluta landsins, sem hann
eygði af Jiinu liáa fjalli
(Skj aklf ann arf j alli norður
af Vatnsfirði?), en þeir sæ-
farendur, sem síðar lögðu
leið sína til Islands og all-
flestir iiöfðu fyrst landsýn
leg og skemmtileg.
„Ivulturglimtar frán Is-
land“ heitir næsta grein rits-
ins og er eftir prófessor Sig-
urð Þórarinsson jarðfræð-
ing. Maður hcfði getað vænzt
þess að hún væri góð, því
höfundurinn er gáfaður
maður og skennntilegur i
viðkvnningu, auk þess svo
nákominn bókmenntunum,
að hann er méðlimur Rit-
höfundafélags Islands, en
það sorglega skeður: þessi
grein ber vott um mestu fá-
fræjði og afleita ólilutvendni
og mætti lielzt af henni ráða
að ísland ætti engan hlut-
gengan rithöfund, nerna
Halldór Kiljan Laxness. Að
vísu er frá þvi sagt sem
dæmi um bókamarkaðinn
hér, að ljóðasafn Tómasar
Guðmundssonar og Daviðs
Stefánssonar seljist í þús-
undum eiritaka, og jafnvel
okkar einasta atomljóð-
skáld, (vár ende 40talistiske
lvriker) Steinn Steinarr lifi
eingöngu af skáldskapar-
tekjum sínum og rithöfund-
arstyrk, — og bækur Lax-
ness séu lcevptar af um það
bil tuttugasta hverjum ibúa
landsins.
En þegar að því kemur í
greininni að segja frá bóka-
uppskerunni á siðasta ári
(1950), þá kveður höfimdur-
inn svo að orði:
„Tíðindalaust á veslurvig-
stöðvum Norðurlandabók-
menntanna, gæii maður sagt
einmitt núna. Síðasta árið
hefir raunverulega verið al-
veg viðburðalaust á þessu
sviðí. Sá bókmenntáviðburð-
ur — nýr róman eftir Lax-
ness — sem undanfárna ára-
tugi hefir endurtekið sig á
næstum þvi liverju ári, hefir
að þessu sinni látið á sér
standa, en hans kynni þó að
vera von seinna i vetur —“
Síðan eru Svíar fræddir
um hvaða getgátur séu uppi
um efni og stíl þessarar til-
vonandi bókar skáldsins.
Ekki er það nema eðlilegt
að Halldór Kiljan Laxness
sé kynntur erlendis sem
mesti rithöfundur Islands.
En þegar íslenzkir menning-
arfrömuðir lýsa yfir þvi í
timaritsgrein ætlaðri útlend-
ingum til fróðleiks, að eiriu
bókmenntaviðburðir hér-
lendis síðustu áratugina, séu
slcáldsögur Laxness, og þar
sem hann Iiafi ekki sent frá
sér nýja bók í haust, þá sé
vitanlega ekkert að frétta af
skáldskap íslendinga það ár-
ið, — já, þegar maður hlust-
ar á slíkan málaflutning, þá
er það líkast því þegar fólk
„frélsast“ og gengur út á
torgið til þess að vitna um
hiriri Eina.
Því að það þykir dr. Sig-
urði Þórarinssyni frásagn-
arverðara i hópi Svia, að II.
K. L. sé ekki hættur ritstörf-
um og yinni nú enn að nýrri
bók, heldur en hinu, að tvær
veigamiklar skáldsögur eftir
Gunnar Gunnarsson hafi
verið gefnar út hér árið
1950, ný söguleg skáldsaga
cftir Kristmann, ný skáld-
saga eftir Hagalín, Fljótið
lielga eftir Tómas, Að ævi-
lokum eftir Þórberg Þórð-
arson. (En um þá bók
treysti ritdómari Þjóðvilj-
ans sér ekki að skrifa, þvi
hann taldi orðaforða sinn of
fátæklegan til þess að lýsa
öðru eins lisiaverki). Allt
jietta dregur Sigurður Þór-
arinsson undári i framtali
sínu, en niænir mcð vitring-
um Austurlarida upp í stjörn
urnar og spáir fyrir hinu ó-
komna.
Eklci veit ég hvað öðrum
virðist um slika landkvnn-
ingu, en niér duttu í hug
bókmenntaleg skaltsvik. —
Höfundur lýkur grein sinni
með þvi að benda á skáldið
Laxness og kúluvarparann
Huseby sem vaxtarbroddirin
á íslenzku þjóðlífi.
Að lokum þetta: Fátt ci'
eðlilegra en að Svíar beri
virðingu fyrir Laxness og
dái hann, og það getur svo
sem vel skeð, að þeir liafi
takmarkaðan áhuga fyrir að
kvnnast öðrum íslenzkum
höfundum. Um það fullyrði
eg elckert, en aftur á móti er
eg handviss um hitt, að ýms-
ir landar vorir kæra sig ekk-
ert um að á því verði breyt-
ing. Þeir hugsa eflaust sem
svo: Island er lítið, það rúm-
ar ekki marga mikla menn,
allra sízt marga af sömu
sort: eitt skáld, einn málari,
einn leikari, einn músíkant,
einn eða tveir myndhöggv-
arar og Gunnar I lusebv, það
er nóg, vér viðurkennum
ekki fleiri.
Eyrarbakka, 7. mai 1951.
Guðmundur Daníelsson.
----♦-----
Listvinasalur
opnaður hér.
Opnaður hefir verið í sýn~
ingarsalnum við Freyjugötu
„listvinasalurinn“.
Eru það Gunnar Sigurðs-
son og Björn Th. Björnssón,
sem gangast fviir þessu, en
styrktarmeðlimir geta allir
orðið gegn 100 kr. áiiegu
gjaldi (150 kr. fyrir hjón).
Salurinn verður öpinn dag-
lega kl, 13-20, nema fimmtu-
daga og sunnudaga til kl.
22,30 og er aðgangur ókeyp-
is, svo að starfsemin bygg-
ist að öllu leyti á því, að
styrlc t ar meðlim irnir verði
nægilega margir. Fyrir hver
jól er ætlunin að cfna til
liapjidrættis, en auk þcss
verða fræðslu- og kvnning-
arlcvöld mánaðarlega.
Um helgina komu um 300
gestir í „Listvinasalinn“.
•---v-----
1 fyrrinótt var jeppabif-
reiðinni R-0Í83 stolið frá
húsinu Lindargötu 36 hér í
bse.
Bifreiðin fanrist ekki aft-
ur fyrr en um 9 leytið í gær-
kveldi, cn þá stóð hún á
götu i Hlíðahverfinu og var
óskenund.
K.II.-inga:'!
Lítið í sýningargluggann í Ilaraldarbúð og sjáið sýnishorn af hinum glæsilegu vinningum.
Þið sem hafið fengið senda miða, eruð beðnir að gera skil í skrifstofu félagsins, Thorvaldsenstræti (5, opið'alla virka
daga, nema laugardaga, kl. 10 12. — Sími 81177.
SÖLUBÖRN. Kojnið í skriifstofu Sameinaða og takið miða til að selja. — Há sölulaun. — K.R. frestar aldréi happdrætti.
Q
iiai H J W V3 *»* •»* v* :&.* íiM'i* HA'HÍ Ji w U ’Jl 4* *•* W W WM liW'M'UM l í
3 -.«K -V#t* •»*■>#