Vísir - 11.10.1952, Qupperneq 4

3
VÍSIR
Laugardaginn 11. október 1952
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Megnið af dilkakjötinu
var greitt þegar í stað.
Síðan varð verðfall á kjöti. og þvi
er nokkilrt magn óselt.
##8
/#
Leyflsfími hmmæm*
Svo hefur um samist milli ríkisstjórnarinnar og herstjórnar-
innar á Keflavíkurflugvelli, að daglegur leyfistími her-
manna verði styttur þannig, að þeir hverfi héðan úr bænum
á virkum dögum fyrir kl. 10 að kveldi, að miðvikudögum und-
•anskildum, en þá mega þeir dvelja hér til miðnættis. Er hér
-um mikla bót að ræða frá því, sem áður var, enda fer ekki hjá
því að ýmsar misfellur verða á bæjarbragnum í samskiptum
hermanna og bæjarbúa, sem öðrum aðilanum verður ekki ein-
göngu gefið að sök, en báðir ráða þar nokkru um. Hermenn-
irnir grípa að vonum til margskyns ráða, til þess að dreifa
leiðindum sínum, en mjög skortir á að tsumt æskufólk hér í bæn-
um hafi tamið sér æskilegar umgengnisvenjur, og ekki er heldur
örgrannt um að einstaklingar hafi leitast við að torvelda sam-
Ibúðina í þjónustusemi við erlenda öfgar.
Bandaríkin hafa tekið að sér hervernd landsins samkvæmt
ósk eða með samþykki algjörs meiri hluta þjóðarinnar, enda
dvelur setuliðið hér henni til öryggis og öðrum lýðræðisþjóð-
um í vestanverðri Evrópu. Landkostir og náttúrufegurð er
lítil í grend við Keflavíkurflugvöll, enda staðurinn tiltölulega
«inangraður. Þótt hermönnum sé séð fyrir skemmtunum þar
.syðra, er það mjög að vonum, að þeir vilja einnig kynnast
landi og þjóð, eða leita gleðistunda í fábreyttum skemmtunum
þessa bæjar. Skemmtistaðir eru hér fáir, — of fáir fyrir bæj-
arbúa sjálfa, — en er erlendir hermenn bætast í hópinn, telja
ýmsir að þröngt sé setinn bekkurinn. Af íslenzkri hálfu hefur
lítið eða ekkert verið gert til þess, að kynna, hinum erlendu
setuliðsmönnum sanna þjóðmenningu, en landkynning hefur
verið látin eftir miður æskilegum fulltrúum að báðum kynjum,
sumpart í drabbi og óreglu af fleiri en einni gerð. Slík kynni
<eru engum til ávinnings, en ýmsum til meina.
Aðstaðan hér í bænum er slík, að um langt skeið hefur
verið skortur á viðunandi skemmtistöðum, og smáborgara-
þragur og þröngsýni hefur um of sett svipmót sitt á bæjarlífið,
sem ekki þekkist í stórborgum, sem ýmsir setuliðsmenn hafa
dvalið langdvölum eða rekja uppruna sinn til. Þegar bæjar-
búum sjálfum finnst þröngt um sig og skemmtanir einhæfar,
er heldur ekki að undra þótt öðrum sýnist hið sama, einkum
ef þeir eru betra vanir. Hætta er á að ærsl kunni að aukast í
skammdeginu, einkum ef efnt yrði til þeirra af ásetningi, svo
sem ýms dæmi eru til og þau nýlega frá Norðurlöndum. Gætu
slíkir atburðir spillt að óþörfu góðri sambúð þjóðarinnar og
setuliðsins og er ekkert eigandi á hættu í því efni. Okkur ís-
lendingum finnst skammdegið langt og þreytandi, en hvað þá
um hina, sem ekki eru því vanir?
Mjög væri æskilegt, ef unnt væri að sjá hermönnum fyrir
hollri fræðslu og heilbrigðum skemmtunum, er þeir sækja
hingað til höfuðstaðarins, en þegar ekki er unnt að sjá lands-
mönnum fyrir slíku, er tæpast ætlandi að mikið verði lagt af
mörkum í annarra þágu, þótt góðir gestir séu og verðskuldi
vinsemd og eðlilega fyrirgreiðslu af almennings hálfu. Ýmsir
setuliðsmanna hafa hinsvegar orðið fyrir aðkasti og móðgunum,
án þess að þeir hafi gefið efni til, en ekki sýnisí” mega gera
minni kröfur til menningar höfuðstaðarbúa en svo, að almenn-
ingur í heild og hver einstaklingur telji það ekki sæmandi.
Þetta skilja allir þeir, sem dvalið hafa í framandi löndum, en
hlotið þar vinsamlega fyrirgreiðslu.
Herstjórn setuliðsins hefur sýnt skilning sinn á erfiðri að-
stöðu hér í bænum og komið til móts við kröfur ríkisstjórnar-
innar, þótt einstökum hermönnum kunni að þykja miður, er
þeir fara á mis við nokkrar af tiltölulega fáum skemmtistund-
um. Frístundum sínum geta þeir tæpast eytt í annað en að-
.gerðaleysi, ef frá er talið fræðslustarf og skemmtanalíf á Kefla-
víkurflugvelli. Til þess að vinna bug á heimþránni og sætta
sig við kalda dvöl í fjarlægu landi, kunna að vera valdar ýmsar
leiðir og ekki allar sem æskilegastar. En hins verða þeir að gæta
þeirra þjóða vegna, sem hér eiga samskipti, að ekki mega þeir
spilla sambúðinni af ásetningi eða gáleysi, en leitast frekar við
að skilja íslenzkt þjóðareðli og menningu, sem er rótgróin og'
forn, þótt ekki virðist hún rismikil við fyrstu yfirborðskynm.
Almenningur harmar, ef gert er á hlut einstakra setuliðsmanna
að ástæðulausu, eða hersins í heild, en óskar þess jafnframt
að kynningin leiði til skilnings og virðingar hvors aðila fyrir
hinum.
Frá Helga Péturssyni, for-
stjóra útflutningsdeildar S.Í.S.
hefir blaðinu borizt greinar-
gerð varðandi kjötútflutning
ársins 1951, sem er leiðrétting
á og .svar við skrifum Frjálsrar
þjóðar um það mál. Fara hér á
eftir meginatriði greinargerðar
Helga Péturssonar:
,,í grein undir fjögurra dálka
fyrirsögn í vikublaðinu Frjáls
þjóð, þann 9. þ. m., er hrúgað
saman illkvittnislegum rógi og
rakalausum ósannindum um
dilkakjötsútflutninginn. í
greininni segir að blaðið telji
það skyldu sína, ,,að greina
lesendum sínum frá þessu máli,
eftir þeim heimildum, sem fyr-
ir liggja.“
Það vekur nokkra furðu, að
sú eina tilraun, sem gerð er í
greininni til rökstuðnings öll-
um þvættingnum, fer alveg út
um þúfur, því að skírskotun
höfundar til hagtíðinda um
magn og verð stenzt ekki próf-
un, en þetta er sú eina skír-
skotun til heimilda, sem fyrir
finst í greininni.
Skylt er þó að geta þess, að
eitt sannleikskorn er þar að
finna. Höfundurinn segir það
irframgerðum samningum.
Allar voru þær greiddar gegn
farmskjölum við afhendingu í
New York og full gjaldeyris-
skil gerð tafarlaust hverju
sinni.
Á yfirstandandi ári voru
flutt út 197.7 tonn í febrúar.
Þessi sending var flutt vestur
samkvæmt samningi, sem gerð-
ur var í september 1951, en
innlausn farmskjalanna brást
vegna verðlækkunar á kjöti,
er orðið hafði í millitíð. Afleið-
ing þessa varð sú, að finna
varð nýja kaupendur að kjöt-
inu, og í lækkandi markaði
þarf að g'æta allrar varúðar til
þess að spilla ekki fyrir vör-
unni til frambúðar. Að sjálf-
sögðu er líka reynt að nota
þennan slatta til að kanna sem
Að gefnu tilefni og til þess
að forðast misskilning vill
Leikfélag Reykjavíkur taka
eftirfarandi fram:
Fyrrverandi stjórn Leikfé-
lags Reykjavíkur og leikrita-
valsnefnd ákvað á fundi í maí
1952, að taka sjónleikinn
„Ævintýri á gönguför“ eftir
Hostrup til sýningar á komandi
hausti, og var sú ákvörðun
staðfest á stjórnarfundi núvei-
andi stjórnar í ágústmánuði sl.
og leikstjóri valinn Gunnar R.
Hansen.
Leikfélagi Reykjavíkur hef-
ur hingað til ekki tilkynnt
blöðum og útvarpi með löngum
fyrirvara, hvaða verkefni liggja
fyrir á starfsárinu af þeirri á-
stæðu, að það er reynsla félags-
ins, að oft þarf að breyta til.
Það er gegn vilja forráða-
manna Leikfélags Reykjavíkur
að þetta hefur verið gjört að
flesta möguleika og finna sem blaðamáli, enda þótt það hafi
traustastan grundvöll til að
byggja á söluna í framtíðinni.
Af þessum sökum eru reikn-
ingsskil fyrir hina síðastnefndu
sendingu enn ókomin.
Til viðbótar skal þess getið,
að haustið 1950 voru 50.4 tonn
af kjöti.flutt til Bandaríkjanna.
Um sölu þeirra og gréiðslu
gildir allt hið sama og sagt var
satt, að Frjáls þjóð spurðist hér að framan um útflutning-
fyrir um það hjá mér, „hvort inn 1951.
greiðslan fyrir kjötið væri
komin“, og eg „neitaði að svara
spurningunni“. Má hver sem
vill lá mér það, að eg kýs helzt
að hliðra mér hjá að verða
heimildarmaður Frjálsrar
þjóðar, eins og haldið er þar
á spilunum.
Sannleikurinn um kjötút-
flutninginn er annars þessi:
Á árinu 1951 voru flutt til
Bandaríkjanna samtals 905.4
tonn.
Allar þessar sendingar voru
sendar vestur samkvæmt fyr-
Alls hafa því verið send til
Bandaríkjanna síðustu tvö ár-
in 1153.5 tonn a£ kjötinu. Fyrir
955.8 tonn greiddist allt sölu-
verðið, um 14.5 millj. kr., við
afhendingu og var jafnóðum
skilað Landsbanka íslands, en
sölu á síðast sendu 197.7 tonn-
unurn er ekki lokið.
verið á vitorði margra, að fé-
lagið ætlaði sér að taka þetta
verkefni, og teljum við ekki á-
stæðu til að ræða það frekar
opinberlega á þessu stigi máls-
ins.
Deila sú, sem risin er milli
Þjóðleikhússtjóra og Lárusar
Sigurbjörnssonar út af bóka-
safninu, er Leikfélagi Reykja-
víkur algjörlega óviðkomandi.
ítaiir sfgruðu Breta.
Napoli (AP). — Knatt-
spyrnulið brezka Miðjarðar-
hafsflotans og ítalska flotans
kepptu hér í k.nattspyrnu fyrir
nokkru. Lauk leiknum með
sigri ítala, sem setíu 3 mörk
Þetta eru staðreyndirnar um' gegn einu.
kjötsöluna, og geta menn nú --------------
borið þær saman við uppspuna umhugsunar um hvort þetta
Frjásrar þjóðar. Mætti sá sam- ungvið sé í raun og veru setj-
anburður vekja einhverja til andi á í vetur ...“
* BERGMAL ♦
Vatnsleysi og
rafmagnslpysi.
Það var enginn fagnaðarboð-
slcapur, sem fram kom í fregn
í Vísi um daginn, þar sem sagt
var frá því, að svo gæti farið,
að hér yrði að taka upp
skömmtun rafmagns að nætur-
lagi í haust, ef haustrigningar
brygðust og hreinviðri yrðu, í
staðinn. Því miður eru þó allar
horfur á, vegna mikilla þurrka
undanfarnar vikur og mánuði,
að vatnsleysi bagi rafveitur
okkar, a. m. k. þær, sem ganga
•fyrir vatnsorku.
Haustrigningar
eru víst heldur hvimleitt
fyrirbrigði í augum flestra, því
að maður hugsar yfirleitt um
þær í ljósi þeirrar staðreyndar,
að þeim fylgja pollar og óhi-ein-
indi á götum, slettur af þeys-
andi bifreiðum og þar fram
eftir götunum. En þegar mað-
ur hefir það í huga, hver af-
leiðingin getur orðið, ef þær
bregðast, þá hlýtur maður að
líta þær öðrum augum, og
teija þær nauðsyn og blessun,
Um það
yrði að ræða,
ef af slíkri skömmtun yrði,
að lokað yrði fyrir aðrennsli
til Ljósafossstöðvarinnar um
næ.tur, til þess að safna „í sarp-
inn“, hækka vatnsborðið á lón-
inu fyrir ofan stífluna til þess,
að meira vatn verði til þess að
knýja rafalana á daginn, þegar
orkuþörfin er vitanlega mest.
Vonandi nægja þær ráðstafan-
ir til þess að sjá okkur fyrir
nægri raforku á þeim tíma sól-
arhrings, til þess að ekki þurfi
að grípa til enn strangari tak-
markana.
Það er
áreiðanlegt,
að það verður mikill gleði-
dagur allra íbúa á orkusvæði
Sogsins, þegar nýja virkjunin
verður fullgerð og hún tekur
að veita yl og birtu um allar
jarðir. En böggull fylgir
skammrifi, því að stöðin mun
ekki fullnægja orkuþörfinni
lengi. Áburðarverksmiðjan
mun samstundis gleypa ó-
hemju orku, þegar hún v.erður
tekin í notkun, og þá er hætt
við, að sagan endurtaki sig enn
— við verðum að búa við'
skömmtun og öll óþægindi,
sem henni fylgja.
Framtíðin.
Ekki er ráð nema í tíma sé
takið ■— í þessu efni sem öðru.
Jafnskjótt og lokið verður við
virkjun þá, sem nú er unnið
kappsamlega að, verðum við
snúa okkur að þeirri næstu, því
að ekki verður orkuver reist
á einum degi frekar en Róm.. .
Menn tala mikið um iðnvæð-
ingu um þessar mundir. Eg
held, að við verðum að byi’ja
á því að „rafvæðast“, svo kem-
ur hitt á eftir.
Gáta dagsins.
Nr. 263.
Hangir uppi í heitum bolla
allra manna maturinn,
margur er sopinn sætur,
en enginn biti ætur.
Svar við gátu nr. 262:
Lúsakambur.