Vísir - 23.12.1952, Blaðsíða 8

8
V I S I R
Þrifiiudaginn 23. desember 1952
MINNINGARDRÐ
Rannveig Schmidt, andaðist
2. júlí 1952 í San Fransisco,
sextug að aldri. Mig hefur lengi
langað til að skrifa um hana
nokkur kveðjuorð, þó ekki hafi
orðið af því fyrr. Árið 1944 kóm
út lítil bók, það var ekki fyrsta
bókin, eða ritverkið sem ís-
lendingar vestan hafs sendu í
búið heima fyrir. Nafn bókar-
innar var einfallt og látlaust:
,,Hugsað heim“, en sagði þó allt
sem segja þurfi. Formáli fyrir
bókinni var bréf til höfundar
frá Halldóri Kiljan Laxness, og
-segir þar m. a.: „Allt sem heitir
menning var þér jafnan per-
sónulegt áhugamál, — hvers
vegna er slíkt svo sjaldgæft um
margar fagrar konur, að maður
finnur ástæðu til að lofa það?
— og þó hafa konur hjá okkur
öll réttindi sem þær vilja á
menningarsviðinu, og töluverð-
ur hópur þeirra á þess meiri
kost að sinna menningarmálum
,en karlar, sem oft eru þræl-
bundnir grófum viðfangsefnum
og tímafrekum hversdagsstörf-
um. Það væru litlir gullhamr-
ar að nefna fagra konu séní, en
eg verð að segja eins og er, að
eg þekkti fleiri en eina og fleiri
en tvær, ekki síður gefnar en
þú ert og áttu fleiri tómstundir
og meira næði en þú, en voru
■sari'! ekki orðnar sendibréfs-
færar á móðurmáli sínu á þeim
aldri sem þú byrjaðir að læra
kínversku, og enn ekki orðnar
samtalsfærar um almenn efni
um það bil sem þú skrifar bók
um allt sem heiti hefur. Hvað
það <er ánægjulegt að hitta þig
enn á þessum blöðurn, fulla af
þeim lifandi áhuga, sem gerir
sumu fólki æskuna að varan-
legri náðargjöf óháðri árum, í
stað þess hún sé, eins og hjá
flestum, aðeins hverful ljós-
brigði nokkurra morgunstunda
lífsins og kannski ekki einu.
sinni það.“ En því tilfæri eg-
þessi ummæli Kiljans að í þeim
felst mikil mannlýsng.
Þegar hugsað heim kom út
hafoi Rannveig Schmidt verið
búsett erlendis í samfleytt 31
ár og ekki séö. íslending um 10
ára skeið.
En fsland var allsfáðándi I
huga hennar þrátt fyrir tímann
og fjarlægðina sem aðskildi. í
einum kafla bókarinnar stend-
ur þetta: „Stundum greip þig
hræðsla,- já skelfing, og þér
fannst þú vera búin að gleyma
íslenzkunni. Á leið þinni kynnt-
its þú mörgu gáfuðu og mennt-
uðu fólki, en þú hittir engan,
sem var alin upp við Njálu og
Laxdælu. Enginn kunni að
1 njóta þess með þér að lesa
Bragarbót Matthíasar. Enginn
hafði heyrt getið um Eiðinn
hans Þorsteins Erlingssonar:
,,og skrautið hún fékk svo frítt
og margt við föður og móður
| síðu; hún átti þó sitt æðsta skart
í augunum sínum fríðu“......
Enginn vissi hvað þú varst að
fara með, ef þú nefndir hann
Einar Benediktsson. „Hleypir
skeiði hörðu halur yfir ísa.
Glymja járn vð jörðu, jakar í
j spor rísa“. Þú sýndir þeim
myndir að heiman og þeir
'sögðu: „Þetta eru falieg fjöll,
|hvað heita þau?“ En þeir
j höfðu aldrei séð Esju eða Akra-
fjall; þeir höfðu aldrei séð sól-
ina ganga til viða r heima,
bjartar sumarnætur eða norð-
urljós. Þeir skildu ekki, þeir
kunnu ekki að tala um það, sem
þér var hjarta næst. Alltaf var
eitthvað sem þú saknaðir.“
Rannveig fann miltið til sín
sem fslendings, en lífið í Ame-
ríku og lífið á íslandi er eins
og samrunnið í vitund hennar.
í nýársboði hjá vinum sín-
um í Ameríku þar sem eru fjög-
ur hundruð manns samankomin
og hávaðinn er gífurlegur
minnir það hana „helzt á klið-
inn í fuglunum, þegar við fór-
um inn í hellinn í honum
Heimakietti á árunum“ Hug-
urinn sækir sífellt samlíkingar
heim og hann er aúðugur af
myndum.
1945 gefur Rannveig út bók
um kurteisi, sjálf sagði Rann-
veig við mig, að hún múndi
hafa skrifað þá bók öðru vísi,
en hún gerði, éf hún hefði verið
kunnugri hugsunarhætti fólks
hér heirria fyrir. Bókin er frá-
sagnir af kurteisisvenjum
ýhisra þjóða, meira en tilsögn
í kurteisi, en með bókinni vildi
Rannveig stuðla að aukinni
siðfágun í sambúð og framkomu
manna hver við annan og er
þess sízt vanþörf. Vestra byrj-
aði hún að skrifa í skandinavisk
blöð og ávann sér með persónu-
legri viðkynningu og skrifum
sínum í Heimskringlu víðtækra
vinsælda meoal Vestur-íslend-
inga. Á þessum árum vann hún
einnig mikið að því að kynna
ísland með fyrirlestrum. Húti
skrifaði mikið í norsk og dönsk
blöð og var nákunnug mörgu
andans fólki í bókmenntum og
listum, í Danmörku og Noregi.
3. júní í ár skrifaði hún grein
um Hedvig Collin sjötuga í
Tidens Kvinder, greinin er
fjörleg'a skrifuð og. skemmti-
leg, og er það víst það síðasta
sem Rannveig skrifaði. Hedvig
Collin er kunn á Norðurlönd-
um og' víðar fyrir teikningar
sínar og barnabækur og hafa
komið út bækur eftir hana á ís-
lenzku. Tore Segelcke kynnti
Rannveig hér í útvarpi skömmu
áður en hún fór og vakti það
erindi verðskuldaða athygli,
síðar fengu Reykvíkingar að
kynnast snilld Tore Segelcke
í Brúðuheimilinu.
Rannveig Schmidt var Reyk-
víkingur, dóttir hjónanna Þor-
varðar Þorvarðssonar prent-
smiðjustjóra og fyrri kónú
hans, Sigríðar Jónsdóttur. I
móðurætt sína var hún komin
af 'Skúla fógeta ;og þaðan var
nafn hennar, Á þeim. árurn var
margt manna að' alast hér upp
í Reykjavík sem síðar urðu
þjóðkunnir. Á æskuheimili
Rannveigar kom margt gáfu-
manna, Þorsteinn Erlingsson,
Indriði Einarsson, Jón Ólafs-
son, Einar Hjörleifsson, Þor-
steinn Gíslason og f'leiri góðir
og gáfaðir fslen.dingar eins og-
húh segir sjálf. Jón Ólafsson
var mjög áfram um áð konur
menntuðu sig og eggjaði hann
hana og' studdi til náms í verzl-
unarskólanum. Hún var fyrsta-
stúlkan sem lærði á ritvél hér
á landi og kenndi hún síðan tvö
ár við Verzlunarskólann vél-
ritun. Snemma fór Rannveig
að vinna fyrir sér og var alltaf
sívinnandi, vann hún hjá Jóni
Ólafssyni og spilaði í Gamla
Bíó á kvöldin, þar til hún um
tvítugt fer utan. Gekk hún á
skóla í Kaupmannahöfn og
lagði stund á málanám, jafn-
framt var hún í tímum i píanó-
leik hjá prófessor Haraldi Sig-
urðssyni. í níu ár starfaði hún
hjá íslenzku sendisveitina i
Kaupmannahöfn, sem fyrsti
ritari. Á þeim árum stóð heim-
ili hennar opið íslendingum og
greidai hún götu margra þeirra
eftir mætti á ýmsa lund. Að
eðlisfari var hún ákaflega
hjálpsöm og greiðug. Seinni
maður hennar var danskur að
ætt, Adam Vilhelm Schmidt
og fluttist hún með honum til
Ameríku 1925. Bjuggu þau
fyrst í Los Angeles og síðan í
San Francisco og í níu ár
starfaði Rannveig þar á dönsku
ræðismannsskrifstofunni. 1944
missir Rannveig mann sinn.
Ríkisstjórn Ólafs Thors stóð
fyrir því að bjóða Rannveigu
Schmidt heim sumarið 1945 og
var hún þess verðug í alla staði.
Ferðaðist hún þá einnig nokkuð
um Norðurlönd. Rannveig var
svipað farið og konunni, sem
átti sjö börn í sjó og sjö á landi,
Öðrum þræði langaði hana til
að sétjast að hér á landi, og
hefði eflaust gert það; ef henni.
hefði boðist staða við sitt hæfi,
en því miður varð það ekki og
vorið 1949 fór hún aftur til
Ameríku. Rannveig Schmidt
þráði að eiga sem mest sam-
neyti við gáfað og menntað
fólk, og þessa þrá sína fékk
hún uppfyllta í ríkum mæli alla.
ævi. Hún naut þess að vera til
og hvarvetna sem hún fór var
hún landi sínu til sóma og ís-
land er ríkara en ella að hafa
átt hana.
Ragnheiðus G. Möllers
Peningagjafir
til Vetrarhjálparinnar. — N. N.
25 kr. Tóta 100. Lyfjabúðin
Iðunn 700. S. N, 100. J. Th. 100.
N. N 50. Guðrún Ásmundsd.
100. B. B. 50. Veggfóðursverzl.
Victors Helgasonar 200. Guðný
& Matthías 50. Nenna & Lilla
50. Óskar Gíslason 100. Estet &
Steingrímur 100. Steinar 20.
N. N. 50. M. Ó. 50. Eyjólfur
Gíslason 50. Birgir 20. N. N
100. S. E. 100. N. M. 100. S. J. S.
20. Gunnar & Hjörtur 50. Frá
systkinum 100. G. H. 50. B.
Guðmundss. 100. Nýja-bíó h.f.
300. Karl Runólfsson 50. Frá
Elliðavatni 165. N. N. 50. N. N.
200. Frá gamalii konu 20. O. E.
100. Anna Sveinsd. 50. T. B.
50 kr. — Kærar þakkir. f. h.
Vetrarhjálparinnar Stefán A.
Pálsson.
MAGNVJS THORLACIUS
hæstaréttarlögmaður
Máinutningsskrifstofa
Aðalstræti 9. — Sími 1875.

í
Ekmaimngir, silftir Irá 5 kr.
BarnaskeiSar og gafflar, silfnr írá 75 kr.
Háismeií, silfar frá 35 kr.
Áræfeö3Hl.; siifur frá 55 kr.
Bamamál
OR, 70 miðistunandi gerðir.
KLUKKUR, IIC’ misuiunanái gsrðir.
STEMIfRINGÁR, mjög glæsilegt -úrvál
nýkomiS.
S|G'3 '■aiíB.xcil urvai

' Laugavcg 39 —- Sírni 3462
•W/VWWa
'£ M ■
■
W/'