Vísir - 29.01.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudaginn 29. janúar 1953.
VÍSIR
ÞJDÐLEI KHUSIÐ:
Stefimmótið i Senlis.
HöfuncSurs Jean An<ouilh
LeikstiéTÍ s Lártiis Pálssan.
Franskar leikbókraenntir haía
á ýmsum tímum verið með því
bezta, sem skapað hefur verið
í heiminum af því tagi.
I þeim efnum hafa þó skipzt
á hæðir og lægðir, eins og geng-
ur í flestum efnum öðrum, en
um þessar mundir eiga Frakk-
ar nokkur leikritaslcáld, sem
skipa má á bekk með þeim
beztu, sem uppi eru. Þjóðleik-
husið hefur undanfarið gert sér
far um að sýna leikrit úr sem
ílestum áttum —. eins og sjálí-
sagt er — og þá hefur vitan-
iega ekki verið hægt að ganga
fram hjá samtímahöfundum
irönskum. Leikhúsið hefur þess
vegna kynnt Jean-Paul Sartre
(Flekkaðar hendur), sem er að
ymsu leyti sérkennilegastur i
þessum hópi, og Marcel Pagnol
(Top'az). Leikrit þessarra höf-
unda hafa fallið í góðan ja.
veg hjá leikhúsgestum hér, sem
érú að mörgu leyti vandlátari
og um leið dómbærari á það,
'sem borið er á borð fyrir þá, en
álíka stór hópur mundi vera
með öðrum þjóðum. Kemur þar
rnargt til greina, sem hér er
ekki ástæða til að rekja.
Nú hefur Þjóðleikhúsið teiviö
LI meðferðar vei’k þess þriðja
aí þeim leikritahöfundum, sem
hæst ber í Frakklandi um þess-
ar mundir — Stefnumótið i
Senlis eftir Jean Anouilh, mann
liðlega fertugan
Þótt Anouilh eigi ekki lengn
ævi að baki, hefur hann" þö
verið furðanlega afkastamikiii,
svo.ao næstum hefur komið fró
honum leikrit á ári hverju. Og
hann hefur ekki unnið að rit-
störfum fyrir sjálfan sig, því
að leikrit hans hafa verið synd
jafnóðum og þau hafa venð
íullgerð frá hendi hans heima í
Frakklandi, aulc þess sem þau
hafa verið sýnd víða um lönd,
ög bætist nú enn eitt við, sem
fær að kynnast þessum sér-
kennilega höfundi.
Anouiih skipar sjálfur leik-
ritum sínum í þrjá flokka og
gef.ur þeim litaheiti, sem fara
eftir efni þeirra — t.d. hvort
þau eru harmlcikir eða gaman-
leikii'.
„Stefnumótið í Senlis“ er á
mörkum gama ileiiv og harm-
leiks, og má b ?í kallast g'ott
sýnishprn á tækni höfundar á
báðum þessum sviðum leik-
ritunar. Höfundurinn notast
lítið eitt. við hið gamalkunna
bragð þeirra, sem semja gam-
anleik, hann grípur til mis-
skilnings, sem upplýsist þó
þegar í þriðja þætti, en annars
fer hann sínar eigin leiðir, og
engínn efast um getu hans.
Hann fær áhorfendur til þess
að fylgjast með, sem er vitan-
lega frumskilyrði', og þegar
hann hefur náð tökum á þeim,
missir hann þau ekki aftur.
Efni leiksins er í stuttu máli
það, að ungum manni, Georges,
hefur verið fengið .gott gjáforð
— hann hefur verið ,,gefinn“
stærstu málmstangaverk-
smiðju Evrópu. Hann elskar
ekki konu sína — sem áhorf-
endur kynnast aðeins af afspurn
því að þeir sjá hana aldrei, þótt
þeir heyri til hennar í einu
,,kastinu“ — en hjúskapnum
fylgir þó sú blessun, að for-
eldrar hans (Regína Þórðar-
dóttir og Gestur Pálsson) njóta
góðs af auðæfum konunnar.
Faðirinn hefur verið listamað-
ur af einhverju tagi, sem hefur
verið ,,að leita sér atvinnu í
30 ár“. Auðnum fylgir það
einnig, að Georges tekur í
þjónustu sína fornvin sinn —
Baldvin Halldórsson,. — en að
auki er eiginkona vinarins —
Herdís Þorvaldsdóttir — ast-
mey hans.
En Georges er orðinn leiður
á konunni og öllu saman, og
býður því ungri stúlku — Mar-
gréti Guðmundsdóttur — sem
hann hefur kynnzt í Louvre-
safninu á stefnumót í húsi for-
*
eldra sinna í Senlis. Raunar
tekur hann *hús þetta á leigu.
Til þess að tryggja það, að for-
eldrarnir uppfylli jiær kröfur,
sem hann gerir til þeirra,
ræður hann tvo leikara — Arn-
dísi Björnsdóttur og Val Gísla-
son — til þess að taka að sér
lilutverk þeirra, og veitinga-
húsþjón að auki — Ævar
Kvafan — sem á að vera gamli
heimilisþjóninn.
Georges se.tur þessi þrjú irm
í hlutverk þeirra, þegar komið
er að stefnumótinu, en verður
að hverfa frá skyndilega, áður
en stúlkan kemur, og er ekki
Foreldra hans leika Regína
Þórðardóttir og Gestur Pálsson
mjög skemmtilega, og er lát-
bragð Gests — hins virðulega
letingja — á stundum prýðilegt.
Þó eru hlutverk þeirra í minna
lagi. Hinir „foreldrarnir" —
Arndís Björnsdóttir og Valur
Gíslason — eru lifandi í list-
inni í fyrsta þætti, þegar verið
er að setja þau inn í hlutverk-
in, sem þau eiga að leika vegna
stefnumótsins, grípa hvert tæki
færi tU þess að rifja upp gaml-
ar minningar úr starfsævi sinni
og vekja verðskuldaða kátínu,
en minni tilþrifa er af þeim
krafizt í síðari þáttum.
Margrét Guðmimdsdóttir er
dálítið viðvaningsileg, en fer
snoturlega með sitt hlutverk,
enda einkarlega viðfelldin og
lagleg stúlka, sem á vafalaust
eftir að skila hlutverki sínu enn
betur, er frá líður.
Loks eru ótalin Ævar Kvar-
an, Emilía Jónasdóttir og Guð-
björg Þorbjarnardóttir hafa lít-
il hlutverk, og Ævar þó stærst,
en ge®a þeim góð skil.
í fáum orðum: Góð sýning £
heild, sem mörgum mun verða
til ánægju.
H. P.
Margrét Guðmundsdóttir
og Gunnar Eyjólfsson.
rétt að skýra frekar frá gangi
leiksins, vegna þeirra sem eiga
eftir að sjá hann.
■Heildarsvipur leiksins er á-
kjósanlegur í meðferð leikenda,
og af hendi ■ höfundar rekur
hvert atriði annað, hnökra-
laust. . Leikstjðrinn — Lárus
Pálsson — héfur tekið við leik-
riti, sem er á köflum ágætlega
meitlað af höfundar hálfu, og
Stefnumótið í Senlis,
eftir J. Anouilh.
LEIKSTJÓRI: LÁRUS PÁLSSON.
Leikendur:
Georges, ungur maður ...........
Robert, vinur hans..............
Barbara, kona Róberts, ástmey
Georges ........................
Foreldrar Georges:
Hr. Delachaume .................
Frú Delachaume .................
Edmée, herbergisþerna Henriettu,
konu Georges .................
Isabella, ung stúlka ..... .....
Philémon, leikari ..............
Frú de Montalembreuse, leikkona
Þjónn frá hótel Chauvin ........
Húseigandi .....................
Gunnar Eyjólfsson
Baldvin Halldórsson.
Hcrdís Þorvaldsdóttir.
Gestur Pálsson.
Regína Þórðardóttir.
Guðbjörg Þorbjarnardóttir.
Margrét Guðmundsdóttir.
Yalur Gíslason.
Arndís Björnsdóttir.
Ævar Kvaran.
Emilía Jónasdóttir.
Þjóðviljinn.
* * I,
Herdís Þorvaldsdóttir' óg Baldviri Halldórsson.
Regína Þórðardóttir
og Gestur Palsson.
ber það á borð fyrir leikhús-
gesti eins fágað og hægt mun
að gera með þeim kröftum, sem
hér eru fyrir héndi. Þýðandinn
— Ásta Stefánsdóttir — á
cinnig lof skilið fyrir sitt verk,
því að leilcritið er á góðri ís-
lenzku.
Um einstaka leikara er það
að segja, að Baldvin Halldórs-
son á sennilega erfiðasta hlut-
verkið í þriðja þætti, og skil-
aði því með þeim ágætuni, að
hann fékk mest lófatak áhorf-
.enda, sem hann hafði vissulega
unnið til þess. Þó virðist hann
of hokinn á köflpm, erí er
annars ágætur í ham manns-
ins, sem hatar fornvin sinn, en
veiður samt að þiggja af auði
’conu hans, og neyðist til að
,slá“ ókunnuga þégar auðlind-
in er þorrin.
IJerdís Þorvaldsdóttir hefur
á hendi híutverk, sem gerir
ekki mikla kröfu til tilþriía,
en leysir það vðl af hendi.
Leikur Gunnars. Eyjólfs-
poijar lcrefst .ekkj . v.erulpgs
tilfinríingaofsa, en gerir þó
miklar kröfur, og leysir hann
,bað af hendi'.með .þeii'ri snyr.ti-
, mennsku, spm honum yirðist
i lagin.
Frh. af 1. síðu.
tapi. Þjóðviljinn hefur annað
slagið veiið að efna til saín -
ana og happdrættis til þess ao
fá eitthvað upp í tapið, en nær
þó skammt. Kemur sér þó vel
til að fóðra erlendar gjafir.
Hálf milljón
ofan á fyrra tap.
Ofan á þetta milcla tap, sem
Þjó'ðviljamenn geta ekki neitað,
að sé á blaðinu á hvei'ju ári,
ætla þeir svo að taka á sig
hálfrar milljónar bagga, en
látast vera að safna fé hér-
lendis, og á þetta að draga
athyglina frá því, sem er raun-
verulega að gerast.
Þetta ei’ einfalt reiknings-
dæmi, sem talar sínu máli, og
kommúnistar geta reynt að
rengja, ef þeir þora.
Nú er það fullyrt, eins og
Vísir greindi frá í fyrradag, að
fénu, sem skoðanabræður
þeirra í húsakynnum Rauða
hersins í Vínarborg ætluðu að
senda verkfallsmönnum í des-
ember, renni til Þjóðviljans,
enda mun ekki af veita, en
mikið í húfi, er kosningar nálg-
ast, og þeir óttast fylgishrun,
nema ef vera kynni, að þeim
tækist að halda í horfinu með
stærra blaði og þess vegna meiri
ósannindavaðli.
Féð sent
um Svíþjóð.
Og þess vegna fullyrða þeir,
sem vel þykjast vera kunni- dr
í herbúðum þeirra, að fé þessu
hafi verið beint til Sviþjóöt",
en þar hefur til skamms ti.ua
verið eins konar miðstöð Notð
urlandaáróðurs kommúnista.
Þgr haía kommúnistar erind'
rejca, sem anpast ýmislegt fyrir
þá. Ástæðulaust er að geta
nafns þessa erindreka þeirra
hér, enda vita Þjóðviljamenn
það bezt sjálfir, og geta látið
þess getið, ef þeir vilja.
Að lokum má geta þess,
að íslenzkir kommúnistar í
Svíþjóð nefna sig „vinstri-
sósíaldemókrata“ til þess
að villa þar á sér heimildir.
Er það og næsta skiljanlegt,
því að kommúnistar eru yfir-
leitt ekki í miklum metum með
Svíum, ekki sízt vegna afskipta
þeirra af öryggismálum lands-
ins. En það þykir íslenzku
kommúnistunum næsta þægi-
legt gerfi að nefna sig „vinstri-
sósíaldemókrata", en hér heima
ganga þeir undir öðru nafni.
Júgóslavar dæmdir.
Belgrad (AP). — Níu menn
í Jugoslavíu hafa verið dæmdir
í fangelsi fyrir samsæri gegn
ríkisstjórninni.
Einn hlaut 15 ára fangelsi, hin-
ir 1—8 ára. — Menn þessir
höfðu gengist fyrir samtökum
konungssinna í þorpum í Norð-
ur-Makedoníu.
Fjáriög Frakka á iei5
gegmim þingið.
París (AP). — Fulltrúadeild.
franska þjóðþingsins samþykkti
í gær fjárlagafrumvarpið og fer
það nú til efri deildar.
Útgjöld nema sem svarar til
4000 millj. stpd. og fer þar af
Vs til landvarna. — Eftir er að
finna tekjustofn til að standa
straum af um 80 millj.
MARGT Á SAMA STA£>
LAUGAVEG 10 - StMl 33SÍ