Vísir - 07.02.1953, Blaðsíða 5

Laugardaginn 7. febrúar 1953
VlSIR
Eggert Stefánsson:
Jól í Rómaborg.
Pegar Agustus keisari efndi
til manntals og eig-nakönnunar
Úti á Via Appia Antica er
yor„stemning“. Það er 17. des-
ember og 13 stiga hiti.
Rótbitnir hagarnir hér í
grennd við borgina eru grænir
eins og á sumardegi og naut-
gripir og fé eru á beit á þessu
eldgamla haglendi. Fjárhirðar
fylgjast með hjörðum sínum
og flytja þær til, leita uppi
beztu hagana svo að skepnurn-
ar fái fylli sína og leggist.
Pinjurnar — hin beinvöxnu^
öldruðu tré, með kórónu sína
— líkjast krýndum þjóðhöfð-
ingjurn, er dagað hefir uppi á
þessum gamla vegi — eins og
leifar sögunnár er liggja í brot-
um meðfram honum — þessari
lífæð hins forna rómverska
ríkis — út til yztu æða veldis
þess------.
Það var eftir þessum vegi,
sem hraðboðar Augustusar
keisara riðu — í austur og suður
•— með boð um að halda mann-
tal í öllu ríkinu. í sórautlegum
skikkjum ríða þeir eftir vegin-
um, fram hjá marmarasúlum,
sem eru vörður hans, og hof-
um, sem reist eru til dýrðar
hinum ýmsu guðurn og gyðj-
um Rómverjanna. Þær glitra
í sólskininu og eru tákn hins
mikla öryggis og glæsileiks,
sem Rómaveldi byggist á. —
Augustus vill byggja.
Augustus keisari er mikill
„friðarfursti“. Um allt ríki
hans hefir verið tímabil friðar,
og ekkert getur haggað ör-
yggi þess. Hann heldur því
manntal og eignakönnun — vill
vita hvað hann á, og hvað hægt
sé að gera. Hann vill byggja
hinum eilífu guðum Rómverja
fögur hof og glæsileg leikhús
og' aðrar hallii', sem giltra af
silfri og gulli —- tákni hins
mikla auðs þessa víðáttumesta
og voldugasta ríkis heimsins.
Dýrmætar tegundir marmara,
voldugir klettar og allskonar
steintegundir eru fluttar til
Róm í byggingarnar — frá ný-
lendunum,, hinum ríku og far-
sælu nýlendum, sem eru undir
verndarvæng Rómaborgar og
njóta Pax Romana.-------
Boðberar Augustusar keis-
ara hafa ferðazt niður alla ít-
alíu, farið hjá Pompei og yfir
anda hans. Það koma engar
fréttir til hans um að fyrir ut-
an Betlehem hafi smalar, sem
vöktu yfir fé sínu — í djúpi
næturinnar — séð á himninum
töfraljós — og að undurfögur
vera ávarpaði þá — að himn
arnir hafi opnazt og herskarar
birzt og sungið fyrir þá „frið
ur á jörðu og velþóknun guðs
yfir mönnunum". —
Augustus veit ekkert um
þetta, og fer í gröfina án þess
að heyra þessar fréttir. Það er
ekkert útvarp, engar frétta-
stofur, engir hátalarar. Annars
hefði hann líklega hræðzt og
gert gagnráðstafanir------því
hver veit nema eitthvað sterk-
ara og voldugra sé þarna að
fæðast í heiminn, er hvorki
hann né Róm ráði við----------
og því verði að kæfa það í fæð-
ingunni? En þegar það frétt-
ist í hinum mörgu búðum víxl-
aranna, er voru við rætur Pala-
tina-hæðarinnar — þar sem
stórmennin lifðu og höfðu hall-
ir sínar — að fram væri kom-
inn nýr spámaður, er hafði
sagt, ,,að sælir væru fátækir“,
þá vissu þeir of vel, að hinir
purpuraklæddu, skrautelsku
Rómverjar myndu ekki ganga
í flokk — ef mynda ætti nýjan
— sem dýrkaði fátæktina. —
ekki silfur, marmari, eða önn-
ur nytsöm efni......
Keisararnir halda því áfram
að byggja sér hallir------úr
marmara og granít — efni,
sem stenzt tímans tönn og
kynnir komandi kynslóðum
frægð þeirra og veldi, er alltaf
muni standa.
Augustus keisari byggir hið
fagra hringleikahús, sem Júlíus
Cesar hafði byrjað á — en
ekki lokið við — og svo bætir
hann við glæsilegum hallar-
göngum. Það eru tvöföld boga-
göng, sem haldið er uppi af
270 súlum, og ætlað til þess að
leikhúsgestir þyrftu ekki að
standa úti í rigningu er þeir
biðu. — Og þar reisti hann
einnig guðunum Júpíter og
Júnó fögur hof......
Við manntalið sést, að Róm
hefir nær milljón íbúa — og
| hún vex og vex. Hringleika-
t húsið, sem kemur svo við sögu
hinnar nýju trúar — Colosseum
er byggt eftir manntalið.
Hin skrautlegu böð, er rúma
3000 manns, eru öll skreytt
hvítum marmara, og eru eins
og jöklar tilsýndar. Þau veita
Rómverjum hin mest hugsan-
legu þægindi — heit böð —
köld böð — nudd — hvílurúm,
þar sem kunningjar hittast og
ræða málin — og niðri í kjöll-
urum þjóta þrælarnir með
kræsingarnar og svaldrykkina
handa gestunum, þegar þeir
kalla.------
Að byggja upp einstakling-
inn, fága hann eins og gim-
stein — það var hin volduga,
nýja bylting, er hélt innreið
sína hljóðlega yfir Via Appia
Antiea, og aðeins stöðvaðist
snöggvast við veginn til að
hvetja þann og þá, sem gefast
upp......
Marmara er hægt að brjóta
— en erfitt að eyða....Hann
heldur áfram að skreyta hallir
hins nýja siðar. — Þúsund ára
björg, sem hafa verið notuð
í hin glæsilegu hof hinna
fornu guða — skreyta nú kirkj-
urnar í Róm.......Hinn tígu-
legi svipur marmarans er bæði
úti og‘ inni.
Það, sem áður klæddi hof j
Júpíters — klæðir nú hallir j
þessa nýja siðar —■ er sigraði!
hina gömlu guði........ Heil
fjöll, sem fornöldin notaði í
hallir sínar — leikhús og böð',
eru nú á ölturum hins nýja sið-
ar er sigraði..... Hið ytra
form hefir lítið breytzt —
marmarinn eyðist seint. Hann
á kannske eftir að segja manni
áframhaldandi sögu —- um
bardaga mannsins til fullkomn-
unar, um afdrif menningarinn-
ar — og þjóða — ef einhver er
þá til að hlusta.----
Söngskemmtun
Gunnars Óskars-
sonar.
Gunnar hefur einnig gert það
skýrt, að honum er full alvara.
Það hefði einhver byrjandinn í
hans sporum látið sér nægja
lófatak og blóm, og talið sér og
öðrum trú um, að nú værí
björninn unninn. Þess vegna
hlýtur maður að vænta mikils
af honum, þegar fram líður, og
þess vegna er froðlegt að hafa
heyrt hans fyrsta konsert.
Fritz Weisshappel aðstoðaði
af prýði, og veitti hinum hlé-
dræga söngvara mikinn styrk
með sinni öruggu framkomu.
B. G.
Það, sem skildist ekki.
Víxlararnir og okrararnir
höfðu of náin kynni af Róm-
verjum, er seldu þræla sína og
ambáttir og allt, sem þeir máttu
missa, fyrir skraut og glitr-
andi líf munaðar í hinum
glæsilegu höllum sínum. Þær
glitruðu af gulli og gimstein-
um, austurlenzkri dýrð, pmp-
ura og pelli, sem barst til höf-
uðstaðarins frá öllum nýlend-
um þeirra. „Sælir eru fátækir“
skildist því ekki, og var eigin-
lega hlægilegt og því algerlega
hættulaust hinu volduga ríki,
þó svo að einhver vildi flytja
inn og taka upp þessa nýju
heimspeki.
Hið volduga rómverska ríki
var örugglega grundvallað á
glæsilegum lögum, er náðu til
allra þegnanna, og var haldið
uppi af sigursælum her, bezt
útbúnum í fornöld. Ríkinu gat
stuggur
sínum hof. — En ef ekki átti
að borga keisaranum skatt,
varð að rannsaka málið.
skagann til Brundisium — þar J því aldrei staðið
sem Via Appia Antica endar (þessari fjarstæðu — —
við borgina við Adríahafið. ...| Keisararnir halda því áfram
Svo hafa þeir tekið skip inn íjað byggja sér hallir og guðum
botn Miðjarðarhafsins, komið
við í Sýrlandi og fært Quirino
landstjóra skipun keisarans
um manntalið — og þar sem
Gyðingaland er einnig í um-
dæmi hans, eru boð send þang-
að líka. Og svo fer allt á ferð
og flug í þessari nýlendu líka
— allir verða „að skrifa sig í
sinni fæðingarborg", — Svona
gekk þetta nú til þá.
„Friður á jörðu.“
Augustus keisari veit ekkert
um það, að lítið'.þorp í Gyð-
ingalandi — algerlega óþekkt
—- á eftir að verða heimsfrægt
og heilög borg í hugum mill-
jóna manna — einnig eftirkom-
Róm er byggð
á bjargi.
Engin borg er eins voldug
og engin eins unaðsleg í nautn
um sínum og hin mikla höfuð
borg Rómaveldis, glitrandi af
gulli og gimsteinum. Hún sýn-
ist eilíf —■ sýnist aldrei muni
líða undir lok. Guðir hennar
hafa verndað hana — hún er
byggð á bjargi -— úr mamiara
og granít ■—■ sem eyðist aldrei.
Hún er hörð eins og eilífðin.
Hún trúir bara á mátt sinn og
megin. —- Quo vadis, .dpmine?
er þá spurt með skelfingu......
Eg hefi verið langt í burtu.
Eg hefi hlustað á þessa stoltu
trúarjátningu, dregizt inn í
heima þeirra —■ fyllst þeirra
hreinu skynsemi, er viðurkenn-
ir ekkert nema það, sem er
raunveruleiki og hægt að taka
á. Hið dularfulla er myrkur.
Það sem ekki er hægt að
skynja eða sjá er sjónhverfing
ein. Marmarinn er hvítur, harð- ) ekkert að óttast þá. Þeir fagna
ur, hreinn og svalur eins og honum óspart og senda blóm.
skynsemin. Marmarinn var En hann er samt óviss, og hann
líka byggingarefni Rómverj- ( vantreystir sér, af því að hann
anna og tákn heimsveldis gerir meiri kröfur til sín en á
af ; þeirra.... Einstaklingurinn heyrendurnir. Og í lokin biður
er ekkert í þessu sambandi —' hann af sökunar og fullvissar
aðeins þjónn ríkisins, þræll fólk um, að hann hefði helzt
hinna voldugu — keisaranna
— konunganna. Líf hans er
einkis virði og sama máli gegn-
ir um fórnir hans og óskir —
Ungur og ákaflega geðþekk
ur tenórsöngvari, talsvert ó-
styrkur og skelkaður við fullan
sal áheyrenda. En hann þarf
Leikfélag Hafnarfjarðar
sýnir gamanleikinn, Ráðs-
kona Bakkabræðra, næstkom-
andi sunnudag kl. 2 í Austur-
bæjarbíói. Verður þetta þá 20.
sýning á þessu leikári. Leikfé-
lagið sýndi leikinn 86 sinnuni
á árunum 1943 og 1945. —
Ráðskonan er leikin af Huldu
Runólfsdóttur, en bræðurnir á
Bakka af þeim Sigurði Krist-
inssyni (Gísla) Eiríki Jóhann-
essyni (Eiríkur) og Valgeiri
Óla Gíslasyni (Helgi). —
Myndin hér að ofan sýnir þau
Huldu Runólfsdóttur og Frið-
leif Guðmundsson í einu atriði
leiksins.
Þýzkar
loffkúlur
Og
Veggjkulur
í eldhús og baðherbergi, ný-
komið í miklu úrvali.
VÉLA- OG
RAFTÆKJAVERZLUNIN
Bankastræti 10. Sími 2852.
Tryggvagötu 28, sími 81279.
Byggingum er
haldið áfram.
Það var engin sekt við að
segja „borgið keisaranum það,
sem keisarans er •— og guði
það sem guðs er“. — Þetta var
dularfullt en ekki táknrænt.
Fornöldin skilur ekki óhlut-
lægar hugsanir — „sælir eru
þeir sem hungrar og þyrstir
eftir réttlætinu“. Þetta er
einkamál; þetta getur hver
haft eins og hann vill — ríkið
hefir ekkert við þetta að at-
huga-------þetta er ekki gull,
og dauða hans.
helgar meðalið.“
jTilgangurinn
— Það er allt.
Sólarflóð yfir
snjófönn.
„Quo vadis?“ Inn í þenna
heim kemur svo byltingin.
Áhrif hennar er eins og sólar-
flóð yfir snjófönn .... Við
þessa heitu birtu er fylla hug
hinna kúguðu — hinna voluðu
— hinna vei'ðlausu þræla, er
þjófélagið taldi einstaklinginn.
Fyrir fjöldann eru þessi nýju,
heitu orð eins og skúr yfir
eyðimörk. —
viljað .hætta við að syngja.
Hann er ekki fyrsti söngvar-
inn, sem fer misjafnlega af stað,
ekki sá fyrsti, sem óskar sér út
í hafsauga fremur en að standa
uppi á palli og syngja fyrir
fólk, ekki sá fyrsti, sem gerir
sér það ljóst, að það er erfið
braut, sem hann hefur lagt út
á. En hann hefur hlotið góða
tilsögn. Hljómfalleg náttúru-
rödd hefur verið vel tamin, og
hann hefur smekkvísi og tón-
heyrn. Hann á margt ólært.
Það er ótrúlega langt bil á milli
ungs söngvara í miðju námi,
sem stígur hikandi skrefum
fram á konsertpallinn, og hins
þroskaða listamanns, sem flytur
hverja hendingu ljóðs og lags af
prótti og innlifun.
Þýzk
!|OS
með
búsnúoieirufn
nýkomin.
VÉLA- OG
RAFTÆKJAVERZLUNIN
Bankastræti 10. Sími 2852.
Tryggvagötu 28, sími 81279.
IPappírspokagerðin h.f.
Vitastig 3. Allsk. pappírspokar)
i