Vísir - 08.04.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 8. apríl.- 1953.
VÍSIR-
S
rmr
leikrit eftir skáld-
sogu Victors Hugo.
fsEssiiaar 31. Miinsen samdi leikriíiH
og T»nta« Guðmundsson
Iföfnntlur ist|nrnaði.
Leikritið Vesalingarnir, sem
Leikfélag Reykjavíkur hafði
frumsýningu á í fyrrakvöld er
eitt lengsta — ef ekki lengsta
— leikrit, sem félagið hefur
efnt til sýningar á.
En þrátt fyrir lengdina —
leikritið stendur I næstum hálfa
fimmtu .klukku-stund — er .þó
aðeins hægt að. bregða upp
smámyndum úr hinu mikla
verki Iiugos, sem kom fyrir al-
menningssýónir fyrir ura það
bil níutíu árum. Skáldsaga hans
er með hinu lengsta, sem til er
af þessu tagi bókmennta, og
vitanlega er engin leið að gera
slíku verki skil á einni kvöid-
stund nema á þann hátt, sem
hér hefur verið gert. Mikið
veltur þess vegna á því, hvaða
atriði úr skáidsögunni eru tek-
in til meðferðar, hvernig' ieili -
ritshöfundinum. tekst við mótun
þeirra og meitlun, og svo að
sjálfsögðu meðferð leikenda á
því, sem þeim er fengið í hend-
ur.
Það er nú orðið ærið langí,
síðan eg las Vesalingana í is-
lenzkri þýðingu, og eg mundi
varla annað en þráðinn í sög-
unni, en leikritið rifjaði þegar
upp helztu atriðin, sem voru
farin. að mást í minninu. —
Gunnar R. Hansen hefur ein-
mitt stiklað á stærstu steinun-
um, tekið þau atriði sem upp úr
standa í þessu mikla verki, og
honum tekst að gera úr þeim
samfellda heild, þótt vitanlega
En yfir lífi hans hvílir. sá
skuggi, að sem galeiðuþræll á
hann að láta yfirvöldin fylgjast
með gerðum sínum, en það
gerir hann ekki, og er það
I meginþráðurinn, því að hann
! má heita hundeltur, þótt .hann
I geti leynzt langar stuhdir, cg
ímynd hins miskunnarlausa
lögregluvalds er löggæzlustjór-
inn Javert. En jafnvel hann
reynist aðeins venjulegur
mennskur maður inn við beinið,
og þess vegna-fer allt vel um
síðir.
Eins og þegai- er .sag.t, hefur
höfundi leikritsins, Gunnari R,
Hansen, tekizt yfirleitt ágæt-
lega, og þegar í fyrri mynd for-
leiksins er áhorfendum gefið
með .fáum -orðum af vörum
galeiðuþrælsinsr grei nagóð lýs -
ing á ævi hans og. aðstæðum,
þegar leikritið hefst, en í næstu
mynd er sýnt með hverjum
hætti Myriel biskup getur kom-
ið því til letðar, að honum snýst
hugur og afstaða hans til með-
bræðra sinna breytist vegna
kynna sinna af biskupnum.
Fyrrri kaflinn skiþtist í sjö
myndir, sem lýsa lífi Jean
Valjeans nokkrum árum sí'ðar,
þegar hann er orðinn verk-
smiðjueigandinn Madeleine,
allur annar maður í hvívetna.
Undir lokin hefur iöggæzlu-
stjórinn Javert þó komizt að
hinu sanna um þaö, hver hann
er, og þá verður Madeleine að
flýja.,
sé. gríðarlegu efni sleppt. En
Hugo er éinnig langorður í
Síðari kaflinn skiptist í
níu myndir, þar sem Jean
sögusinni, miklu langorðari en j Valjean hefur á ný tekið sé,
hann þyrfti að vera.jm í raun-| annað nafn> en rekst á Ja-vert>
svo að frelsið virðist. á enda,
inni á það 'við um flest skáld
verk, að hægt er að segja efni
þeirra í miklu styttra máli en
gert er. En þegar fráságnar-
tæknin er eins rnikii og hjá
Hugo, kvartar enginn ýfir
lengdinni.
Það, sem Gunnar R. Hansen
hefur því tekið sér fyrir hendur-
er að flísa utan af skáldsc-gunni,
unz hann hefur aðeins aðal-
efni hennar til að vinna með,
ádeiluna og mannúðarpredik-
unina. Og um þetta verður ekki
annað sagt, en að það hafi yfir-
leitt tekizt vel og á köflum á-
gætlega. Þar 'kémur þao 'viian-
lega mjög til greina, að Han-
sen er maður vel að sér í öllu,
sem áð leiklist lýttír, og að
hann hefur einnig á hendi
stjórn leiksins og sviðsetningu.
Leikritið skiþtist í forleik og
tvo kafla, sem eru alls í átján
myndum. Forleikurinn segir.
f rá því, er gaieiðuþrællinn Jean
Valjean kemst í kynni . við
Myriel biskup, öðling mikinn,1
er kemur þannig fram við út-
skúfaða óbótamann, að héift
hans breytist í viðleitni til þe.ss
að láta gott af sér leiða, og sú
viðieitni hefur það í fór mec’
sér, að hann kemst til metorða
og verður faðir smáborgariijn-
ar, þar sém hann setzt að.
þótt atvikin hagi því þannig,
að hann hafi líf löggæziustjór-
ans í hendi sér, en gefi honum
grið. Síðan er greitt úr öllum
flækjum, eins og vera ber, og
þarf ‘ ekki fleiri orð um þetta
að. hafa.
Þorsteinn Ö. Stephcnsen
leikur Jean Valjean í öll-um
þeim gerfurri, sem hann birtist
í, og léysir hann hlutverk sitt
vel af hendi. Þó virðist eðlilegt,
að meira bæri á sálarstríði
hans, er hann fréttir í öðrum
kafla, að maður hafi verið tek-
inn fastur sem Jean Valjean
og' muni hann verða dæmdur í
ævilanga þrælkun, þar sem
hann hafi verið galeiðuþræll.
Það er mikil innri barátta, sem
þá á sér stað hjá Madeleine
kaupmanni, er á um þac- að
velja að láta dæma saklausan
mann í sinn stað, eða segja
sannleikann og gera allt að
engu, sem hann hefur byggt
upp og ætlast fyrir í fram-
tíðinni. En að öðru leyti er leik-
ur Þorsteins góður og á köflum
ágætur.
Brynjólfur Jóhannesson leik-
ur löggæzlustjórann ^Javert,
járnkarl, er fæddist í fangelsi,
og .er í öllu starfi sínu að bæta
fyxir brot foreldra sinna með
því að vera ósveigjanlegur í
starfi sínu og skyldurækni —
þar til hann brotnar um síðir.
Leikur Brynjólfs er þannig, að
eg lield vart, að betur yrði
gert. Hann er frá upphafi, og
þar til hin mikia breyting verð-
ur, embættismaðurinn, sem
lifir einvörðungu fyrir starf
sitt, og lætur ekkert sveigja sig
af brautinni. Það þarf ekki
annað en að líta á hann í byr.jun
til þess að sjá hörkuna, sem
hann hefur innrætt sér. —
Brynjólfur hefur búið sér rétt
gerfi, og hann hefur skilið
hlutverk sitt til hlítar.
Þegar þeim hafa verið gerð
skil, er rétt að taka helztu leik-
endur í þeirri röð, sem. þeir
koma koma fram í köflunum.
í forleiknum birtast Myiriel
biskup og Baptistiné systir hans
— Guðlaugur Guðmundssou og
Inga Laxness. Þeirra hlutverk
krefjast lítilla tilþrifa, en þó
verður að fara snyrtilega með
þau, og mætti eitthvað að þeim j
finna, væri kannske það, að
biskupinn virðdst helzti ungur,
en slíkt er ekki lýti á leik
heidur gerfi.
Áróra Halldórsdóttir leikur
jómfrú Magloire, ráðskonu
biskuþs. Hún er síhrædd um
öryggi sitt og húsbænda sinna,
og gerir Áróra hlutverkinu góð
skil, enda er hún orðin sviðvön
fyrir löngu, þótt henni takist
jafnan bezt upp í gamanleikj-
um.
Steindór Hjörleifsson, sem er
meðal ■ hinna yngri leikenda,
leikur Lefévre bæjarþings-
skrifara . í öðrum kafl.a. líann
hefur skapað ágæta persónu,
skrafhreifinn náunga, sem er
einskdnar lifandi fréttabiað í
skrifstofu sinni. Steindór sýnir
að hann er afbragðs leikari,
ekki sízt þegar tekið er tillit til
þess, hveru ungur hann er, og
Elín Júlíusdóttir og Erna Sigurleifsdóttir í fyrri kafla.
lofar hann með þessu, að mikiis
megi af honum vænta.
Erna Sigurleifsdóttir leikur
verksmiðjustúlkuna Fantine, og
er leikur hennar afbragð. í
sama hlutverki kemur hún
fram í tveim allsendis ólíkum
gerfum, og raddbreytingar
hennar, sem koma mjög til
greina, eru tákn þess, að hún
er mjög vaxandi leikkona. Er
óhætt að segja, að hún og
Steindór hafi borið af, þe.gar
aðalleikendurnir eru undan-
teknir.
í öðrum kafla koma enn fram
nýir leikendur við hlið aðal-
leikendanna tveggja, sem fyrst
eru nefndir. Ragnhildur Stein-
grímsdóttir leikur Cosette,
fósturdóttur Jean Valjeans, er
nú héitir Ultime Fauchelevent,
og er leikur hennar léttur og
glaðværðin yfirleitt í fyrirrúmi.
Þó er nokkurt efamál, hvort
nauðsynlegt sé, að hún sé næst-
um sífellt brosandi, því að það
kemur í veg fyrir blæbrigði,
sem gera verður kröfu til i nær
öllum hlutverkum, þótt ailiaf
verði að undanskilja nokkur pg
þá fyrst og fremst í þessu icik-
riti Javert.
Knútur Magnússon leikur
Marius de Pontmercy, er verð-
ur eiginmaður hennar, hár og
glæsilegur ungur rnaður, sem
er dálítið óviss í fyrstu, en nær
sér á strik. Er ekki ósennilegt,
að Reykvíkingar eigi oft eftir
að sjá hann á leiksviði í fram-
tíðinni, því að mönnum mun
falla vel við hann.
öðrum köflum að segja langar
sögur í stuttum . myndum og
virðist í rauninni óþarfi að'
hafa þessi tvö atriði eins löng
og eru þau, því að þar heyrist
eiginlega ekkert nýtt varðandi
baráttu mannsins fyrir bættum
kjörum og auknum réttindum.
Leikurinn í þeim er líka næst-
um lélegur á köflum.
Skemmtilegastur í þessum
atriðum er stráksnáði, Gav-
roche, leikinn af Ómari Ragnars
syni. Er hann hæfilega frakkur
og -framhleypinn, eins og götu-
strákar eiga að vera, og verður
hann væntanlega - efnilegur
leikari, ef hann heldur eins
áfram.
Eins og getið er,- eru þau tvö
atriði, þar sem uppreistin kem-
ur við sögu nokku'ð langdregin,
og er raunar sama að' segja um
sum önnur, sem eru í þessum
kafla. Kann að vera að löng
seta á höi'ðum bekkjuni hafi
nokkur áhrif, en víst er, að það
er óhætt að stytta uppreistar-
atriðin nokkuð án þess að
það komi að sök.
Hér hefur ekki verið getið
alli-a leikenda, enda eru flest
þau hlutverk, sem ótalin eru,
lítil og valda ekki mifclu um
heildarsvip leiksins. Þó er rétt
að geta Áma Tryggvas.onar, er
leikur Thénardier, fyrrum gest-
gjafa. — Er hann í góðu gerfi,
er hann kemur inn fyrst, en
sviftir svo af sér „grímunni“,
og er þá helzti ungur, því að
hann er nefndur svo snemma í
leiknum, að hann hlýtur að vera
Steinunn Bjarnadóttir leikur * SGrfi Arna. En leikur
hans er. góður, og þarf. ekki
vcrður síðai’i iiiníimi að b.iðá
morgundagsius. — kr.
¥
Spakmæli da'gsins:
Hægara er að keuna lieil-
l'æðin en ha-hia þ.au.
Þortseinn Ö. Stephensen (Jean Valjean), Brynjólfur Jóhannes
son (Javert) og uppreistarmenn í síðari kafla. — Eram á borðið
liggur Knútur Magnússon (Marius dc Pontmercy).
Eponine, unga, fátæka stúlku,
dóttur afbrotamanns. í fyrstu
mynd annars kafla lýsir hún
ævi sinni og kemur upp unx
ástir. sínar á Mariusi, og þegar
tekið er tillit til franskra á-
stríðna, sem okkur er sagt, að
sé jafnan í báli, þegar ástin er
annars vegar, virðist ekki úr
vegi að gera kröfu til þess, að
j meii'a beri á rótinu í sál henn-
ar. —
Guðný Pálsdóttir, er leikur
ráðskonu Fauchelevents, jóm-
frú Toussaint, mun vera nýliði,
og skilar hún hlutverki sinu
með þeirri rósemi, sem það
— roskin kona — krefst, án
: sérstakra tilþrifa.
Einar Pálsson, Steingrímur
Þórðarson, Einar Ingi Sigurðs-
son, Óskar Ingimarsson, Þor-
grímur Einarsson og Einar Þ.
Guðmundsson leika uppreistar-
merin 1832, og eru eiginlega
þau tvö atriði, sem þeir koma
fram í, hvað langdregnust. —
■' Höfundi leikritsins tekst í
nema lagfæringu á gerf inu,. til
þess ao hann sé nær óaðfinnan-
legur.
Þá eru ónefnd Elín Júlíus-
dóttir, Helga Valtýsdóttir, Edda
Kvaran, Helga Bachmann,
Einar Þ. Guðmundsson, Einar
Þ. Einarsson og Gunnar
Bjarnason. Öll hafa þau lítil
hlutverk, eins og þegar er sagt,
en þó er sómasamlega með þau
farið.
Gunnar R. Hansen og Leik-
félagið hafa ráðizt. í stórvirki
með því að taka Vesalingana
til meðferðar,, og ætti að vera
óhætt að spá því, að margir
muni leggja leið sína í Iðnó,
meðan þetta leikrit er sýnt þar,
H. P.
Signrgeir Signrjónsson
TiœstáréttarlögmaOur.
Skrifstofutíml 10—12 og 1—6.
Aðalstr. 8. Sími 1043 og 80950.