Vísir - 10.04.1953, Blaðsíða 4

VÍSIH
Föstudaginn 10. apríl 1953.
SÆ'.ÍU,^ DAGBLAÐ
j r' jr Ritstjóri: Hersteirm Pálsson.
j Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgeíandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Aígreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sitnar 1660 (fimm iínur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
„Jarðgöng friðarins."
TTugtök kommúnista eru oft næsta torskilin venjulegum
mönnum, og er það raunar ekki undarlegt, þegar tekið
er tillit til þess, hvernig hugsunarháttur slíkra manna er
mótaður. Þeir nefna það, að þjóðir komist undir lýðræðis-
stjórn, þegar þær eru beygðar undir ok einræðis, sem hafa
ætti gaddavír og hnútasvipu í skjaldarmerki sínu, en hitt er
vitanlega svartasta afturhald, þar sem lýðræði hefur verið í
hávegum haft um marga mannsaldra. Þeir nefna það einnig
innrás og ofbeldi, þegar samtök frjálsra þjóða gera tilraun til
þess að hefta yfirgang þeirra, og beita við það sömu vopnum,
og þeir grípa jafnan til sjálfir, þegar þeir telja, að þau geti
komið að gagni. Réttarríki kallast á þeirra máli þau ríki, er
láta njósna um hugsanir hvers borgara, og taka hvern þann
af lífi, er finnur ekki náð fyrir augum valdhafanna, en réttar-
hneyksli og dómsmorð, þegar sakamönnum er gefinn kostur á
að njóta allra réttinda til þess að verja hendur sínar í réttar-
sölum og skjóta máli sínu til hvers æðri dómstóls af öðrum. Og
svona mætti lengi telja.
Hið nýjasta í orðasafni kommúnista er það, að gera þurfi
„jarðgöng friðarins", eins og Vishinsky komst að orði á fundi
Sameinuðu þjóðanna fyrir tveim dögum. Þetta orðtak er
táknrænt fyrir hugsunarhátt kommúnista, eins og svo margt
annað, Kommúnistinn er orðdnn svo vanur moldvörpustarf-
inu, að hann getur ekki hugsað sér annað en að ekki sé hægt
að komast að friðsamlegri lausn deilumála, án þess að við-
hafðar sé starfsaðferðir moldvörpunnar. Allt á að gera í
felum, og sennilega að fela sem mest af því, sem gert er.
Þeir, sem sitja ekki fastir í hugsanahjólfari kommúnista,
fá ekki skilið, hvers vegna nauðsynlegt skuli vera að gera
„jarðgöng friðarins.“ Er ekki réttara að gera einskonar friðarbrú
milli landa og þjóða, svo að þær geti hitzt í birtu einlægni og
undirhyggjulaust? Þegar frið á að semja, á þar allt að vera
opið og í allra augsýn. Það, sem gerist undir jöi'ðinni, í
jarðgöngum, er hulið myrkri. Það er að vísu einnig hægt að
skapa þjóðum örlög í slíkum undirheimum, en þegar um fjör-
egg margra þjóða er að ræða, á ekki að varpa því á milli sín,
þar sem skuggar glepja mönnum sýn.
En það er einmitt þetta, sem kommúnistar vilja.. Vishinsky
sagði í sömu ræðu, og vitnað er í hér að framan: „Hafa ekki
ýmsar ráðstafanir Sovétríkjanna síðustu vikurnar sannað frið-
arvilja þeirra?“ Hann ætlast til þess, að fáeinar lítilfjörlegar
tilslakanir Rússa sé taldar jafngilda öllum þeim glæpum gagn-
vart tugum og hundruðum milljóna, sem framdir hafa verið á
um meira en mannsaldur. Rússland er þjóðafangelsi eftir sem
áður, og meðan engin meiri háttar breyting verður á stjórn-
arfari þar í landi, aðrir menn teknir við af þeim, sem nú
Hrottna þar, er engin ástæða til þess að ætla, að urn raun-
verulegan friðarvilja sé að ræða. Miklu meiri ástæðu er til
að ætla, að þær smávægilégu ráðstafanir, sem stjórn Malen-
kovs hefur gert upp á síðkastið, sé aðeins til þess að svæfa
lýðræðisþjóðirnar á ný, er þær voru farnar að rumska.
Fisksala til Bretlands.
TT’f rétt er hermt um fund Edens utanríkisráðherra Bretlands
og fulltrúa brezkra útgerðarmanna, virðist ekki ástæöa
til þess að ætla, að horfið verði frá löndunarbanni því, sem
.sett var á íslenzkan ísfisk í Bretlandi á síðasta ári. Er og
eðlilegt, að brezkir útgerðarmenn reyni að viðhalda því í
lengstu lög, því að á meðan enginn fiskur kemur með íslenzk-
um togurum til Bretlands, græða þeir meira en nokkru sinni.
Á hinn bóginn er hætt við því, að risið lækki nokkuð á þeim,
er líður fram á sumarið, og að því kemur, að ísfiskur héðan
fer að berast á markaðinn á vegum Dawsons auðkýfings. Eins
og Vísir skýrði frá í-gær, hefur stjórn Félags íslenzkra botn-
vörpuskipaeigenda nú gert uppkast að samningi við Dawson,
og er því aftur komin hreyfing á þessi mál. Verður þess vænt-
anlega ekki langt að bíða, að aðilar hafi komið sér saman
um öll atriði, svo að unnt verði að hefjast handa, og þar sem
brezkir útvegsmenn eru svo eindregnir í fjandskap sínum við
íslendjnga. sem hermt er í síðutu fréttum, ætti það að. vera okkur
aukin hvatning til þess að reyna a£> ná samkomulagi við Dawson,
,§r báðir geti haft hag af og unað vel.
VÍÐS JÁ
VISIS:
Yoshida ætlar að reyna
að ná meiri hluta á ný.
En bæði róttækir og íhaldsmenu
ern lioiiiiiii niótsnúitii'.
Deilur um innanríkismál
hafa farið í vöxt í Japan síðan
friðarsamningarnir voru undir-
ritaðir í San Francisco.
Kom það greinilega fram, er
Yoshida-stjórnin féll á dögun-
um, og verður nú gengið til
þingkosninga í annað sinn á
misseri.
Það, sem varð Yoshida að
falli, var ágreiningur í stjórn-
arflokknum, frjálslynda flokk-
inum, sem hélt þingmeirihluta
í seinustu kosningum, þótt
hann yrði fyrir nokkru fylgis-
tapi. Gat Yoshida því haldið
völdunum, án þess að þurfa að
leita samstarfs við aðra flokka.
En tvö flokksbrot gerðu upp-
s.teit gegn Yoshida, annað við
fprystu Hirokowa, hitt við for-
ystu Hatoyama, en það var sem
kunnugt er Yoshida, sem var
við völd í seinasta þætti her-
námstímans, og kom fram við
samkomulagsumleitanir um
friðarsamningana og verndar-
samninginn.
Grundvallaratriði
hin sömu.
Deilurnar í flokknum hafa
ekki leit í ljós verulegan skoð-
anamun á grundvallaratriðum,
en „uppreistarmennirnir“ hafa
leitazt við að grípa þau tæki-
færi sem gefizt hafa, er andúð-
aröldur hafa risið meðal al-
mennings, til að vinna að> falli
Yoshida. — Hinn 28. febrúar
urðu harðar deilur í fulltrúa-
deildinni milli Yoshida og jafn-
aðarmannaleiðtogans Nishim-
ura, og neitaði Yoshida þá að
biðjast lausnar, þótt hann biði
lægra hlut við atkvæðagreiðslu,
af því sumir í flokki hans sátu
hjá, en hálfum mánuði síðar
var .samþykkt vantraust á
stjórn hans með 229 atkvæðum
gegn 219.
Baðst hann þá lausnar, en í
stað þess að víkja fyrir þeim,
er kynnu að hafa getað myndað
samsteypustjórn, rauf hann
þing og lagði málið fyrir þjóð-
ina.
Fær Yoshida
meirihluta?
Yoshida er margreyndur
stjórnmálamaður, ákveðinn og
einarður, sem fráleitt mun
sleppa völdunum, geti hann
með nokkru móti haldið þeim.
Hann á enn miklu fylgi að
fagna, og svo gæti farið, að
honum tækist að fá meirihluta,
og losa sig jafnframt við hina
„órólegu deild“ flokksins, en
þó er líklegra, að úrslitin verði
þau, að enginn flokkur fái al-
geran meirihluta, og að í Jap-
an sé framundan öngþveiti, og
tíð' stjórnarskipti.
Vafalaust hefur andúð farið
vaxandi á Yoshida, vegna þess
að hann fór með völd á her-
námstímanum, og litið er á
hann sem manninn, er 'Banda-
ríkjastjórn ber traust til. Meðan
Japan var réttindalaust — eða
paut engra réttinda, sem her-
namisstjórnin gát élcki háft af-
skipti af — studdi þjóðin
Yoshida fúslega, því að hann
gætti hagsmuna hennar eins
vel og unnt var, en eftir fengið
sjálfsforræði er öðru máli að
gegna.
Þjóðarmetnaður
segir til sín.
Nú er eins og þjóðarmetnað-
ur Japana krefjist þess, að
þjóðin losi sig við allt sem er
tengt sex ára erlendum yfir-
ráðum, og minna metið starf
hans á hernámstímanum og
hlutur hans í því, að Japan
fékk mjög væga friðarsamn-
inga. Á hann hefur verið ráðist
Úr öllum áttum sem bandarísk-
an „attaníoss11, róttæku flokk-
arnir stimpla hann afturhalds-
mann og íhaldsflokkarnir segja
hann frjálslyndan um of. Hefur
hann reynt að draga úr andúð
almennings með því að fara
sér hægt um þann vígbúnað
Japana, sem samkomulag varð
um við Bandarikin. en það
hefur valdið óánægju í Wash-
ington, án þess að draga úr
gagnrýninni heima fyrir í
Japan.
Einn spáir sigri Rússa.
Margir Japanar virðast telja,
að fyrir vörnum landsins sé séð
með varnarsamningunum, ef til
innrásar kæmi, en ef slíkar
varnir brystu — og a.m.k. einn
japanskur hershöfðingi telur,
að Rússar muni sigri í
bandarísk-rússneskri styrj-
öld — væri það til bóta, að hafa
ekki verið flæktir í slíka styrj-
öld með Bandaríkjamönnum.
Bandarískir stjórnmálamenn
hafa orðið fyrir nokkrum von-
brigðum yfir viðhorfi manna í
Japan nú, eftir að hafa fallist
á hina ■ vægu friðarsamninga,
sem þeir fengu, og ef til vill
ekki gert sér fyllilega grein
fyrir erfiðleikunum við að'
koma á hernaðárbandalagi milli
þjóða, sem áttu í styrjöld fyrir heyra álit mér
skömmu, og land annara her- um þetta.
numið í sex gy eftir á.
Eftirfarandi bréf liefúr Berg-
máli borizt frá „Gámla“:
„Móðurmálsdálkar".
„Fyrir mörgum árum var stúng-
ið upp á því, að mig minnir af
manni í blaðamannastétt, að dag-
blöðin tækju upp þann hátt, að
hafa sérstaka dálka, „móðurmáls-
dálka“, til fræðslu og leiðbein-
ingar, og væri þörí'in mjög brýu,
vegna vaxandi málspillingar -—
Þessi tillaga féll ekki í góða jörð,
en hún var þörf, og það sem
fyrir tillöguhöfundinum vakti, er
í rauninni þegar komið i fram-
kvæmd, méð flutningi þáttarins
um íslenzkt mál í Rikisútvarp-
inu.
Eg vildi nú skjóta þvi fram í
Bérgmáli, hvort þessi tillaga eigi
ekki enn rétt á sér. Blöðin rétni
að leggjast á sveif með útvavp-
inu.Jil bættrar meðferðar tung-
unnar í ræðu og riti og aukiún-
ar mál-smekkyísi.
I Furðuleg' þróun.
j Eg hef stundiim hugleitt live
furðulegt það er, sem iðujega
kemur fyrir, ekki sízt i blaða-
greinum, að tekið cr til orða eitt-
hvað í áttina við það, sem er
gömul málvenja, — eins og menn
hafi verið að leita að hinu rétta,
en eklci fundið það, og afleiðing-
in verður sú, að menn láta það
flakka, sem þeim dettur í hug
út úr vandræðum. Af þessu stafar
m. a. sú hætta, að rétt máltilfinn-
ing almennings sljóvgast æ meir.
Bendingar í útvarpserindum og
„móðurmálsdálkum" mundu lcoma
Ilér að miklu gagni.
Ný orð í stað gamalla,
sern þó eru „góð og gild“.
Slik leiðbeiningarstarfsemi ætti
einnig að geta komið í veg fyrir
að almennt verði farið að nota
ný orð eða orðskripi i stað gam-
'alla, sem þó eru „góð og gild“.
Eg kann t. d. ekki við það fyrir
mitt leyti, scm mjög tiðkast í
seinni tíð, en er alóþörf breyting
og m. a. hvað eftir annað sést
i blöðunum, og heyrist einnig í
útvarpi, að segja eða rita báts-
verji eða bátsverjar, í stað skip-
verji og skipverjar. (Skipsverjar
eru líka farnir að skjóta upp koll-
inum). Ef svo fer fram, sem nú
er, verður liinu gamla og góða
orði, skipyerji, útrýmt úr daglegu
tali, cn bátsverjar leysa skip-
verja af hólmi. Eg vildi gjarnan
fróðari manna
• Hugmyndin góð.
I Hugmynd „Gamla" er góð, eins
Bandaríkjamönnum og reyndar bezt hefur komið i
að þakka. 1 l.jós á vinsældum þáttarins imi
Réttindi þau, sem vinstri íslenzkt mál í útvarpinu. Og svo
flþkkarnir og verkalýðsfélögin er það lika alltaf gott að ein-
staklingar: séu á vcrði, og láti til
sjn heyra, cf þeir verða varir við
einlivei' málskrípi, sem eru að
festast í málinu. Þessi dálkur er
góður vettvangur fvrir slíkt. kr.
*
Spakmæli dagsins:
Hugur ræður háll'um sigri.
njóta, ber að þakka stjórnar-
farslegum umbótum, sem
Bandaríkjamenn komu á. Og
jafnvel kommúnistaflokkurinn
japanski á tilveru sína frjáls-
lyndi Bándaríkjamanna að
þakka, því að ástríða þeirra,
að koma á stjórnmálalegu
frelsi, leiddi til þess, að .h.ann
reis ur .dái, en allir forsprakkar
þeirra voru áður annaðhvort í
útlegð eða fangar. Nú hefur
flokkurinn að sögn vel skipu-
lagðar „skæruliðasveitir", og
aðalritari flokksins hefur hvatt
japönsku verkamennina til þess
að berjast fyrir friði „með
minningu um Stalin greypta í
hjörtu sín.“ — Þótt kommún-
istar hafi engar líkur til að ná
völdunum geta þeir meö til-
stuðningi viiistri flokkanna
valdið miklu. öngþveiti og þff-
iðleikum irieð verkföllum og
Gáta dagsins.
Nr. 404.
Hvers má sízt án vera
við hverja máltíð?
Svar við gátu nr. 403:
Litur.
uppþotum. — En hvað sem
þessu líður virðast erfiðleikar
.framundan á vettvangi innan-
landsmála í Japan, og vígbún -
aðardeilan gæti haft víðtæka
áhrif á gang þeirra alþjóða-»
mála, sem Kyrraliaf varSa. j