Vísir - 11.04.1953, Blaðsíða 5

Laugardaginn 11. apríl 1953.
Ví SIR

f
1
Eru það geislavirk svið í há<
foifusium sem ydðt5a fár-
viðrunum?
Það hefur vart farið fram Jijá
mönnum, að veðurlag' víða um
heim hefur verið með eindæm- |
um að ýmsu leyti undanfarið
ár.
Ekki er nema eðlilegt, að
menn spyrji sjálfa sig af þeim
sökum, hvað því valdi, og veð- j
urfræðingar og vísindamenn í
ýmsum löndum hafa komið
fram með kenningar í þessu1
efni. Margir eru þeirrar skoð- J
unar, að það sé vaxandi I
geislaverkunum í háloftun-.
um að kenna, hversu grátt veðr-
ið leikur mannkindina á ýmsum
stöðum.
Halda smnir 'þeirra því
fram, að eigi færri en ellefu
geislavirk svið hafi myndazt
af völdum kjarnorkuspreng-
inga, og af þeirra völdum sé
sífellt að myndast ókj7rrðar-
svæði.
Ókyrrðarsvæði nafi svo sem
myndazt alla tíð af eðlilegum
orsökum, en þau hafi aldrei
staðið lengi eða verið mjög tíð.
Hinn illi andi.
Inni í miðjum Bandaríkjun-
um, nærri landamærum - Kan-
ada, er eðlisfræðistöðin Wood-
Mounton, er fæst við rannsókn-
ir á háloftunum. Þar .hefur ver-
ið reistur 85 metra hár turn, og
efst á honum eru sérstakir
mæliklefar, er snúa má á ýmsa
vegu. Eru klefar þessir ein-
angraðir innbyrðis með blýi. í
klefum þessum eru geislavirk
svið yfir meginlandi Banda-
ríkjanna mæld á sex stunda
fresti allan sólarhringinn, og
gefa mælingarnar mikilsverðar
bendingar varðandi veðurfarið.
Forstöðumaður stofnunarinn-
ar, prófessor Lionel Glasner,
hefur látið svo um mælt, að
menn viti ekki enn, hversu
inilsil áhrif þessi geislavirku
svið hafa, þar sem þau komist
ekki út í geiminn. Þau þjóta um
háloftin fyrir áhrif frá snún- j
ingi jarðar, aðdráttarafli tungls
og sólar, skjótist í hendings
kasti milli heimsálfa, ef svo má
segja, og koma hvarvetna fram
sem hinir illu andar veðurfars-
.ins.
Mest yfir
úthöfunum.
Það er mikið happ, hefur
próf. Glasner og sagt, að hin
geislavirku svi.ð virðast einkum
myndast yfir úthöfunum. ,Ef
þau gerðu það ekki, mundi veð-
urfarið verða enn verra á meg-
inlöndunum. Hann telur að
rekja megi orsakir náttúruham-
fararaia við Norðursjó um
mánaðamótin janúar—febrúar
til geislavirkra ókyrrðarsvæða,
og bætir því við, að ef sprengd-
ar yrðu sex vetnissprengjur,
mundi það tvöfalda tíðni ó-
veðra um heim allan.
Vonandi hafa Glasner og
menn hans í Wood-Mounton
rangt fyrir sér, en ef þeir hafa
á réttu að standa, er vonandi,
að þessi geislavirku svæði
finni einhvera leið til þess að
komast út úr gufuhvolfmu, og
heimsækja aðrar stjörnur.
Votviðrasamasti
marzmánwður.
í sambandi við þetta .gæti
kannske verið f róðlegt að
kynna sér það, að í New York
var marz-mánuður síðast liðinn
votviðrasamari en nokkur
marz undanfarin 127 ár. Úr-
koman í mánuðinum mældist
rúmlega 201 millimetri. Síðan
1859 hefir .úrkoma í marz aldrei
orðið meiri en 152,4 mm. Sé
hinsvegar litið á þetta frá ann-
ari hlið,. var marz þurrviðra-
samur, því að 8.-9. okt. 1903
mældist 238 mm. úrkoma, en
hún orsakaðist af fellibyl. í
september 1882 varð úrkoman í
New York 367 mm. — einnig
sökum fellibyls.
En svo að horfið sé aftur að
fyrra efni, þá skýra veðurfræð-
ingar borgarinnar einnig frá
öðr.u einkennilegu fyrirbrigði
í mánuðinum. Venjuleg storma-
leið í New Yoi'k er frá suðri til
norðausturs, en að þessu sinni
fóru allir stormar beinustu leið
norður á bóginn. Undanfarin
170 ár hefur það ekki átt sér
stað. Þessu valda einhverjar
truflanir í háloftunum.
Kjarnorku-
sprengingar.
Veðurfræðingar New York-
borgar vísa alveg ,á bug þeirri
staðhæfingu, að kjarnorku-
sprengingar geti verið undirrót
veðurhamsins. Einn þeirra hef-
ir meira að segja látið svo um
mælt, að þótt allar kjarnorku-
sprengjur, sem Bandaríkin geta
framleitt á næstu 10 árum, væru
sprengdar í einu, gæti þær ekki
framleitt þá orku, er leyst lief-
ur verið úr læðingi í stormum
síðasta vetrar.
Og sennilega verður hver að
hafa þá skýringu, sem honum
þykir líklegust í þessu efni, þar
til hið sanna kemur í ljós.
ráðamenn krabbameinsfélag-
anna hafi mikinn áhuga fyrir
því að styrkja slíka sjúklinga
til erlendra sérsjúkrahúsa, þar
sem beztu hjálpar er að vænta.
Slík sjúkrahús eru enn ekki til
hér á landi, og verða máske
aldrei.
Við ráðum við sum tilfellin,
en önnur ekki. Af þeim ástæð-
um er slík mannúðarhjláp bæði
æskileg og' nauðsynleg.
í þessai-i grein er aðeins stikl-
að á stóru, en hér er mál í upp-
siglingu, svo merkilegt og' stór-
brotið, að það ber af alefli að
styðja, hraustlega, bæði af öll-
um almenningi, bæ og ríki.
Fjársöfnun krabbameinsfé-
laganna hefst á morgun. Styðj-
um nauðsynlegt málefni, styðj-
um forgöngumennina í merki-
legu starfi, og það gerum við
bezt með .því, ungir og gamlir,
að leggja fé fram til starfsins,
auðvitað eftir efnum og ástæð-
um.
J. Sv.
MATSVEIN
vantar á M.B. Njál., sem
er á þorskanetjaveiðum.
Upplýsingar um borð í bátn-
um, sem liggur við Granda-
garð.
Baráttan gegn krabbameinum
að heljast fyrir alvöru bér.
Sfyðjurni fjársöíiiiifi krafeba-
m-eiensfélaganna á nnnrgun-
Fyrir nokkrum áratugum var kunnugt er verður það mörgum
berkJaveikin skæðasti
dómur á íslandi.
sjúk-
Nú er þetta breytt. Berkla-
veikin er sem k'mnust dr að
hverfa í landinu. Þakka má
krabbameinssjúkling að aldur-
tila fyrir örlög fram, að þeir
koma of seint til lækna með
sín mein, og þá vitanlega æði
oft vegna þess að þá slcortir
þenna merkilega árangur fyrst'þekkingu á því hvað um er að
n . .... ~M . vera.'Eitt meginatriði í störfum
og fremst samtokum foksms, og _ _ . 5\
. £ o z. ii- ' z. i Krabbamemsfelagsms er skyn-
jafnframt og ekki sizt brenn- , . " ■ • ■ .
t r, . . ^ _ . samleg rræðsla um pessi mal,
andi ahuga lækna. sem Guð-!
mundar Björnssonar landlæknis, síendurtekin fræOsla. Veit eg
!
Nauðsyn á
geislafallbyssu.
Með auknum sprengingum
geti svo farið, að veður versni
enn — þæði v>m sumar og vet- ^
ur — og aðalhlutverk eðlis-
fræðinga verði á næstunm að
ganga úr skugga um það,
hvernig hægt verði að ráðast á
þessi ókyrrðarsvið og' gera þau
að engu.
Enn sé menh ekki svo langt
komnir á sviði geislaþekking- (
arinnar, að hgegt sé ,að leysa
þetta vandamál fljótlega, en
Glasner álítur, að mennirnir
verði að koma sér upp einskon- |
ar geislafallbyssu, en hún vrðij
að geta unnið hlutverk sitt án
„'efnis".
Meðan. hún sé ek-ki fyrir
hendi, sé ejigjin ypn til þess, að
hségt sé að koma lagi á veður-
farið.
og Siguvðar Sigurðssonar,
berklayfirlæknis. Og má segja
að á því sviði horfi' mál þann-
ið við nú, að stórþjóðirnar taki
okkar aðferðir til fyrirmynar.
me? vissu að nágrannar okkar
Danir tejja að hundruð manns-
lífa bjargist árlega, með þessu
móti.
Þá niá kalla hinar fyrirhug-
uðu allsherjarskoðanir, sem-
Ný barátta er enn á ný að fram eiga að fara nú þegar,
hefjast hér á landi, fyrir for- ( raunar eftir því sem efni og á-
göngu krabbameinsfélaga stæður leyfa, stórmerka nýjung'.
landsins, gegn enn skæðari ó- Með þessu eina móti er unnt að
vini, krabbameinunum, og er ná í sjúklinga þá er með veikina
það vel farið, því að kunnugt er ( ganga á byrjunarstigi, og er þá
að sá sjúkdómur veldur ægi- mikið unnið. O.ft fer þannig'
legu mannfalli árlega hér á hvað snertir krabbamein hinná
landi, og má með sanrii segja innri líffæra að jafnvel fyrstu
að sumar tegundir krabbameina sjúkdómseinkenni, . koma þá
á|erast með ári hverju. For- ,fyrst í ijós, er.'yeikin er .óv,ið-
göngu þessa mikla mannúðar- ráðanleg. Af þessum ástæðum
máls hafa þegar margir af okk- ]-,er hráða nauðsyn til slíkra
ar ágætustu læknum og leik- skoðana og rannsókna. Augljóst
mönnum, og hefur þegar á er það að eigi nokkurt vit að
Þúsundír vita aO gæfan ftjlgli
hríngunum Jrá
SIGURÞÓR, Iíafnarstræti 4
Margar gerSir fyrírliggjandi.
Barðstrendingar
skemmta gamla
fólkinu.
Barðstrendingafélagið í Iívk.
hélt kaffiboð fyrir aldrað fólk
ættað úr Barðastrandarsýslu, á
skírdag sl., í Skátaheimilinu
við Snorrabraut eins og venja
hefir verið undanfarin ár. —
Hátt á annað hundrað manns
sóttu boðið.
Guðmundur Jóhannesson
stýrði hófinu. Til skemmtunar
fyrir gamla fólkið var m. a.:
Ræða, sem síra Árelíus Níels-
son hélt. Kvikmyndasýning,
„ullarvinnsla“ eftir Ósvald
Knudsen, með skýringum eftir
Kristján Eldjárn fornminja-
vörð. Þá var leiksýningin „Trú,
von pg kærleikur“, eftir síra
Bpðvar heitinn Bjarnason,
fyrrum prest að Rafnseyri og
loks söng Kór Barðstrendinga-
félagsins nokkur lög undir
stjórn Jóns ísleifssonar. Var
þessum skemmtiariðum tekið
frábærlega vel.
Af hálfu gestanna tóku til
máls Ari Arnalds, frú Guðrún
Björnsdóttir, frú Þuríður Guð-
mundsdóttir, Bjarni Hákonar-
son, Guðbjartur Ólafsson og
(Tryggvi Pétursson. Að lokum
ávarpaði formaður Barð-
. strendingafélagsins, Alexander
Guðjónsson, gestina og árnaði
þeim allra heilla. Mun óhætt
að fullyrða, að þetta var gamla
fólkinu góð skemmtun, enda
rifjaði nú margur upp gamlan
kunningsskap og vináttu að
heiman úr átthögunum.
Kvenfólkið í Barðstrend-
ingafélaginu sá um allan beina
af miklum myndarskap.
Skemmtunin hófst kl. 2 e. h.
og lauk um 7-leytið og fóru
allir glaðir og reifir til síns
heima.
XV.
MARGT A SAMA STAÐ
LAUGAVEG II) _ SIMl 3367

Pappírspokagerðin h.í.
[Vitastíg 3. Allsk. pappirspokarí
jLœJiii intjtí-
jstnfa
mín er flutt í Ingólfsstræti
8. Viótalstími er eftirleiðis
kl. 1,30—2,30 nema á þriðju-
dögum og fimmtudögum kl.
2—3.
Bjarni Oddsson
læknir.
stuttum tíma mikið áunnist, sbr.
stórgjöf til Landspítalans, til
Röngtcnáhaldalcaupa.
Barátta þessara manna verð-
ur efalaust margþætt. Sem
vera að slíkum rannsóknum, þá
útheimtast störf margra lækna
víðsvegar um land, og kostar
það mikið fé sem eðlilegt er.
Þá hefi eg hlerað það að for
140 ferm. geymsluhús til leigu og IV2 hektari af afgirtu
landi, ef óskað er. Hentugt fyrir fiskþurrkun og annan
útgerðariðnað. Upplýsingar í 'síma 5948.
Finnlandsferð
Hér með tilkynnist, heiðruðum viðskiptamönnum vorum,
að ráðgert er, ef nægur flutningur fæst, að m.s. Reykjafoss
fermi timbur í Kotka í Finnlandi 10.—15 .maí n.k. Til-
kynningar um flutning óskast sendar aðalskrifstofu vorri
(Sími 82460) eigi síðar en fimmtudaginn 16. apríl n.k.
• 1 lJ.; 1 ' 1 .1 • *. » ' ' ‘ ' ' 5 1." ^ ■ 1 I
Hi. Eimskipafélag Islands