Vísir - 19.04.1953, Blaðsíða 5

Laugardaginn 19. apríl 1953
VÍSIR
Saga um sorpblaðamennsku.
Nokkur arö tií Tíntuus.
i tiiefni ai útmjrpserindi.
Það er upphaf þáttar míns í
því máli, sem hér verður rætt,
að sl. mánudag flutti ég erindi
í Ríkisútvarpið ,,um daginn og'
veginn“. Nokkrir kaflar þessa
erindis vöktu athygli og birt-
xist þeir í Alþýðublaðinu sl.
miðvikudag, að ósk ritstjóra
þess.
Enda þótt ég voni að erindið
hafi skýrt sig sjálft, þá vil ég
þó segja þetta:
Eg hef ætíð í erindum mínum
um dag og veg fremur reynt
að segja eitthvað, sem mér þótti
á hverjum tíma nauðsyn bera
til að hafa orð á en að þylja
einhverja sjálfsagða hluti, sem
allir hlutu áð vera sammáia
um, að ekkert erindi ættu í
eyru hlustenda. Eg hef aldrei
leitazt við að vera neinum
stjórnmálasamtökum til óþurft-
ar, enda ekki verið neinum
flokki háður. Hins vegar hef
eg aldrei skirrzt við að segja
það hverju sinni, sem mér hefur
búið í brjósti, enda þótt gera
mætti ráð fyrir að það kæmi
einhverjum óþægilega í bili,
einkum ef um hefur verið að
ræða mikils verð mál, t. d.
stjórnmál, sem eg hef talið
skera úr um það, hvora líft
væri á þessu landi eða ekki.
Um þetta skal eg nefna dæmi
frá því á mánudaginn var:
Eg vil ekki vera í landi, þar
sem borgararnir lifa í sífelldum
ótta við að vera saklausir
dregnir á aftökupalla eða varp-
að í fangabúðir. Eg vil ekki
lifa í landi, þar sem einhver
ómerkingur getur setið við að
klóra af mér æruna, án þess
að eg geti borið hönd fyrir
höfuð mér. Það er skylda mín
að vara við öllu því, sem eg tel
að geti leitt til annars hvors
eða hvors tveggja þessa.
Frá réttum málstað
iná aldrei livika.
Sögurnar um rússneska rétt-
arfarið ættu að vera öllum á-
minning þess, að stefna ekki
í sömu átt og' þar var farið.
Stefnan, sem kennd er við
Bandaríkjamanninn McCarthy
er svo óhugnanleg, sem mest
má vera. Fyrir því minnist eg
á rússnesku læknamálin og ís-
lenzkt óhapp, sem mjög er í
anda þessarrar síðargreindu
stefnu. Eg man ekki, hvort eg
hugleiddi sérstaklega þann
möguleika, þegar eg var að
semja erindið, að einhverjir hér
teldu einkum að sér sveigt,
enda myndi það engu hafa
breytt. Það eru nefnilega til
vissir hlutir, sem betra er að
falla með en flýja frá, verð-
mæti, sem al'dréi má víkja frá,
hvað sem á dynur, ef maður
vill halda áfram að hafa ein-
hverja ögn af sjálfsvirðingu, og
velja skal milli þess að hneigja
sig fyrir svínaríinu af ótta við
skálkana, sem standa að því,
eða gæta að skyldum sínum við
manndóm og heilbcigða skyn-
semi, þá kýs eg fremur að
segja það, sem mér býr í brjósti
en þegja. Það er allt og sumt.
Sagan um færzluna á skúrn-
um er nú, orðín svo landsfræg,
að þarfleýsa er að rekia hana
lengri, en mergur þess máls er
sá, að því var slegið upp á
forsíðu Tímans, að sveitamaður
nokkur, sem talinn er komm-
únisti, hefði verið staðinn að
mælingum á brúm, og þar muni
hafa verið um njósnir að ræða,
landráð.
Fyrir tilviljun sannfærðist
eg um hvert vera myndi hið
eiginlega tilefni þessarrar sögu
að sögumaður hefði ekki verið
svo vitlaus, sem hann þóttist,
en ætlað þetta atvik til þess að
blása upp frétt, sem hresst gæti
upp á blaðið, en þar með var
komið að kviku málsins, ein-
kennum rógburðarstefnunnar,
að sitja, vitandi vits, við það
að klóra æruna af saklausum
samborgurum sínum.
Brotnar siðareglur
og bpðorð.
Nú er það satt bezt að segja,
að ég átti persónulega ekkert
sökótt við þann, sem talið var
að samið hefði þessa sögu, enda
gætti eg þess að nafngreina
hvorki hann, né blaðið, sem
hún birtizt í. Hins vegar var
sagan tákn ómenningar, sem
fest hefir rætur hér og brýn
nauðsyn ber til að rísa g'egn.
Þess vegna var hún nefnd til
dæmis.
í umræðunum, sem síðar
hafa orðið um þessi mál, hefur
enginn di’egið kjai-na þess í
efa, að starfsmaður Tímans
hafi, gegn betri vitund, borið
saklausan mann landráðasök.
Hann hefur því orðið uppvís
að einum ægilegasta rógburði,
er sögur greina, er sekur fyrir
guði og mönnum um að hafa
bi'otið eitt af grundvallarboð-
oi'ðum kristninnar og hinnar
frumstæðustu siðareglur, er
settar hafa verið til verndar
mannhelgi í þjóðfélaginu.
Sekt eða sakleysi kommún-
ista annars staðar í heiminum
skiptir engu máli í þessu sam-
bandi, fremur en að það rétt-
lætti þann, sem bæri ritstjóra
Tímans stórsökum að einhver
Framsóknai'maður einhvers
staðar á landinu hefði orðið
uppvís að lögbrotum. Náttúru-
lega hafa kommúnistar njósn-
að. Hver er sá afglapi, að hann
viti það ekki? En hvað kemur
það málinu við í þessu sam-
bandi? Hvers vegna eigum við
hinir að gera okkur að illa inn-
rættum aulum, þó ,að aðrir
menn hagi sér ósæmiiega?
Einu ér óþarfi að gleyma í
þessu sambandi, og það er, að
ógæfuferill Stalinismans er svo
ærinn orðinn, að það ætti að
vera þai'fleysa þ.eim, sem eink-
um télja sig kallaða til baráttu
gegn . honum,, að ljúga sökum
á fylgismenn hans, í stað þess
að segja sannleikann eins og
hann er, og ekkert nema sann-
leikann. Það er undarlegt, og
mér liggur við að segja grun-
samleg ótrú á þann málstað,
sem verið er að verja, ef grípa
þarf til þvílíkra vopna sem
þeirra, er Tíminn hefur beitt,
að því ógleymdu hver bjarnar-
greiði það er kommúnistum að
M
■skrifai svona, Hvað.skyldu vin-
ir Þjóðviljans annars vilja
borga fyrir t. d. eina svona
sögu á viku fram að kosning-
um? Það þætti mér gaman að
vita. Eða virðing fyrir dóm-
greind þeirra, sem ætlað er að
trúa þessu? Hún er ekki á
mái'ga fiska.
Tvær leiðir tiltækilegar.
Sú verri valin.
Nú er þess næst að geta í
málinu, að í fyrradag helgar
Tíminn mér næstum heila síðu,
þar sem birt er ósköp vesaldar-
leg skammargrein um mig, eng-
in tilraun gerð til að reyna að
færa sönnur á fyrri staðhæf-
ingar um landráðamálin, eii
gefið í skyn, að eg sé í vinnu-
mennsku hjá kommúnistum.
Enda þótt greinin væx'i á tak-
mörkum hins svaraverða, þá
prjónaði eg þó nokkrar setning-
ar aftan við erindi mitt, þar
sem það birtist og sagði:
„Skammargreinar Stalinista
um þá, sem þeir telja sig eink-
um þurfa að rægja vegna út-
varpserinda, birtast venjulega í
Þjóðviljanum á þriðjudögum,
að því er mig minnir. Gi'ein
séra Gunnars er því ókomin
enn.
Hin, sú, sem e. t. v. mátti
gera ráð fyrir að McCarthy-
istinn myndi skrifa vegna þessa
erindis, er hins vegar komin út.
Hún birtist í Tímannum í gær,
að því er eg ætla samstarfs-
mönnum höfundarins þar til
hinnar mestu óþurftar, því að
þeir munu, eins og allir aðrir
ærlegir menn, hafa mikla
skömm á atferli hans.
Tvennt var þessum gréinar-
höfundi tiltækilegt, eftir að
búið var að koma upp um hann.
Hið fyrra, að biöjast hrein-
lega afsökunar, ,,be a good
loser“, eins og Englendingar
segja, tapa di-engilega, lýsa yf-
ir því, að þetta hefði verið fljót-
ræði, vopnaburður, sem hvorki
honum né blaði hans væri sæm-
andi, lofa að gæta sín betur
eftirleiðis. Það hefðu allir góð-
viljaðir menn skilið, —- og fyr-
irgefið.
Hin var sú, að halda áfram
að feta í fótspor meistaraxxs,
ameríska rógberans, bei'ja
höfðinu við steininn, halda á-
fram að æpa „svart er hvítt“,
gefa í skyn, að hann sé karl,
sem vissast sé að vara sig á.
„Komdu ekki í færi við mig
bölvaður, því þá röki'æði eg
aldi'ei, kalla þig bara kommún-
ista, æpi svo hátt, að allir
heyri: Þú ert kommúnisti. Þú
hefur brotið hlutleysi útvarps-
ins. Hvort íslenzki bóndinn hafi
njósnað? Það skiptir engu máii,
því að það var njósnað í Sví-
þjóð, — og víst ertu kommún-
isti — éða hjálpai'kokkur
kommúnista, — og það er ennþá
verra, — Iaumukommúnisti er
það allra versta,— og eg ákveð
einn hverjir skulu kallaðir
það“.
Þetta var nú seinni leiðin, —
sú, sem hann fór — vesaling-
urinn.
En vel skyldu oddvitar Tím-
ans vera minnugir þess, að ef
það væri eitthvað, sem komm-
únistar hér eða erlendis teldu
svara kostnaði að gjalda við fé,
þá myndi það einmitt allra
helzt vera slefsögur af þeirri
gerð, sem þessi fyrirgi'eindi
höfundur blaðsins hefur setið
við að semja.“
Þetta var nú það. Svona
stóðu málin í fyrradag-.
Samábyrgð
Timamanna.
Eftir að Tíminn kom út í
gærmorgun var augljóst, að ný
stefna var uppi í málinu. Nú
var það ekki framar einhver
í hópi minni spámanna, sem
hér var að verki. Nú var það
blaðið sjálft, sem gerði, upp-
reisn gegn almennu velsæmi í
landinu. Það var ekki framar
Saga um sumarbústað, sem
höfundur léiðarans var að burð-
ast við að segja, heldur var það
Saga um sorpblaðamennsku.
Þar var því óafturkallanlega
yfir lýst, að dagblað þessa stóra
stjórnmálaflokks væri di'egið
niður í hyldýpi þeirrar spilling-
ar, sem fylgir því að bera sak-
lausa menn ósonnum stórsökum
halda að æpa um sekt hins
meinta brotamanns, löngu
eftjr að sakleysi hans er orðið
öllum augljóst Vinnumaðurinn
hefur auðsjáanlega ekkert gert
nema það, sem húsbóndinn vill
vera láta, rógur annars er gleði
hins. Þar er því skotið inn í
svartrammaða grein, að eg
muni vera fi'éttamaður Þjóð-
viljans í vetur, þegar spurt er
í austur, ekki minnzt á hið
eiginlega tilefni, bóndann og
njósnir hans, sem taldar voru,
heldur þvargað um þau njósna-
mál kommúnista, sem upp hafa
komizt og alkunna eru, sagt,
næstum berum oi'ðum:
„Við vitum, að þetta er ó-
satt, en það gerir ekkert til.
Við segjum það samt. Við ætl-
uðum að klóra æruna af þess-
um kommúnista, og því höld-
um við áfram. Sigurði skal ekki
verða kápan úr því klæðinu að
koma í veg fyi'ir það. Við af-
greiðum hann einfaldlega með
því að kalla hann kommúnista,
skjótum nokkrum sinnum eit-
urörvum að honum í blaðinu,
unz enginn trúir honum fram-
ar.“
Hitt, að þeir beiti sömu vopn-
um og þeim, sem hinir rúss-
nesku í'ógberar hafa nú sann-
anlega gert, að hlaða ósönnum
stórsökum að höfði saklauss
manns, — það skiptir ekki ínáli.
Tíminn skammast sín auðsjá-
anlega ekki fyrir það.
Mín vegna mega skriffinnar
Xímans gjarna halda áfram í
þessum dúr. Það gerir mér
ekkert til. Eg hef góðan mál-
stað að verja, sem eg vil heldur
falla með en flýja frá. En til
þess mun ekki koma. Eg veit,
að svo mörgum góðviljuðum
mönnum er ljóst hver vá myndi
fyrir hverns manns dyrum, ef
á er ekki að ósi stemmd, að
Tímamenn munu aldrei skrifa
mig niður í skítinn vegna þessa.
Það er trú mín, að þeirra smán
verði því meiri, sem langhund-
arnir gerast frakkari, og æru-
meiðingarnar andstyggilegri.
Þehn mun aldrei takast að eitra
svo andrúmsloftið að enginn
verði framar óhultur um sig.
Til þess mun áreiðanlega aldrei
koma. Þeir munu sennilega
halda áfi-am að kalla mig
fréttaritara Þjóðviljans. Geri
þeir svo vel. Það mun þeim
sjálfum vei'ða verst.
En þó að Tímanum mjuni
áreiðanlega ekki takast að
trylla menn svo vegna þessa
máls, að þeir haldi ekki vöku
sinni, þá hefur honum þó lukk-
ast að sannfæra lesendur sína
um það, að úr því að sumir
starfsmenn hans skirrast ekki
við að drótta að mönnum land-
í'áðasökum til þess eins að
hressa upp á hina fátæklegu
forsíðu sína, þá muni hagræð-
ing sannleikans á öðrum svið-
um nokkuð í samræmi við það,
þegar til annarra og stærri
hluta er að vinna.
Sigurður Magnússon.
BiLAR MILAR
Höfum úrval af góðum og ódýrum bílum, Morris módel
1950, Chevrolet módel 194(5, Plymouth 1947, Austin 8
1946, Ford Junior. Ennfremur fleiri gerðir af vöru- og
.sendit'erðabiíreiðum.
Hafnarstræti 4, II. hæð. Sími 6642.
Pípur
svartai' og galvaniseraðar,
nýkomnar.
Helgi Magnússon & Co.
Hafnarstræti 19 — Sími 3184.
Getraunir Vísis eru vinsælar,
en það er erfitt að fylgjast með þejm, ef þér l’áið ekki blaðið að staðaldri. Án þátttöku:—engiut
von um vinning. Hringið í síma 1660, og gerist áskrifendur. . t ^