Vísir - 07.08.1953, Qupperneq 5

-SSjstúdágiim 7'. ágúst 1933;
TlSTR
Eliefu ár í fangekum Rássa, 5:
ELINDR LIPPER
3 stéttir Ráðstjórnarnkjanna — tilvonandi,
núverandi, fyrrverandi
fangar.
luitttjabúðativrfið sh ipiist
etinhwm * prennt
í»að, sem mest ber á í lífi
manna í Ráðstjórnarríkjunum,
er óttinn.
Frjálsir borgarar þar óttast
mjög að vekja á sér tortryggni
með ógætilegum athugasemd-
um, menn forðast t. d. að tala
um stjórnmál. Fangar þora ekki
að ræða stjórnmál, því að þá
má búast við að dómar þeirra
yrði þyngdir og jafnvel að refs-
ingar kæmi til. Njósnarar og
flugumenn eru margir í fanga-
búðunum. Aga er haldið uppi
með ótta — ótta við að svelta,
ótta við refsivist eða að vera
lokaðir inni. Og fangar, sem
látnir hafa verið lausir lifa í
sífelldum ótta. Á hverjum degi
byggðir frjálsra borgara. í þess-
háttar fangabúðum mega fang-
ar skrifa ættingjum sínum.
Þarna eru lokaðar fangabúðir
líka og eru fangarnir þar að-
eins notaðir til erfiðustu þræla-
vinnu. Þeir mega engum skrifa
og eru algerlega einangraðir frá
umheiminum.
Meðhöndlaðir sem
glæpamenn.
í þesúm lokuðu íangabúðum
voru:
1. Fangar, dæmdir með þess-
ari athugasemd:
„Fái harða erfiðisvinnu ein-
göngu.“
ur samfélaginu), en það hljóm-
ar mjög líkt og SWE (skaðlegur
samfélaginu), en glæpamenn
heyra undir síðari flokkinn. —
Þeir, sem táknaðir eru með
nafngiftinni SOE, standa því
nær jafnt að vígi við glæpa-
mennina, um það að fá vinnu,
sem talin er skárst.
■( 2. Fangar, sem upprunalega
búast þeir við að verða teknir voru dæmdir í fangelsi, en sið-
fastir að nýju.
Alkunnugt er, að gárungarn-
ir segja, að þrjár stéttir manna eftir
sé í Ráðstjórnarríkjunum. Þ. e
an fluttir í fangabúðir.
3. Fangar, sem fengu dóm
„ströngum ' lagagrein-
um“, — en það eru allir liðir
núverandi fangar, fyri’verandi ; 58. grein refsilaganna nema
fangar og væntanlegir fangar. 7. iiðurj 10., 12. og 14 liður (en
Þetta er ekki beint gár eða 14. liður um skemmdarverk
skop. Það er varla til. fjöl- andbyltingarsinna er venjulega
skylda í landinu, sem ekki á notaður til viðbótar til kæru á
einhvern ættingja, náskyldan g]a:pamenn, sem margsinnis
eða fjarskyldan í fangelsi eða hafa neitað að vinna. Stjórn-
fangabúðum. Iendur fangabúðanna með-
Enginn ráðstjórnarborgari höndla samt þessa fanga sem
lætur nokkurntíma í ljós hvað | giæpamenn, fremur en and-
liann hugsar í raun og veru. hyltingarmenn.
Hvorki við bestu vini sína né 4 Fangar dæmdir fyrir að
nánustu ættmenni. Börnunum vera ^Trotskysinnar".
er liennt að líta upp til flokks- 5 útiendingar.
ins, ekki til foreldra sinna.
í að ryðja land eða sendar í
gipsnámurnar. Jafnvel áður en
Katorga var komið á af nýju,
voru skilyrðin í lokuðu fanga-
búðunum mjög áþekk og í Ka-
torga-búðunum. f Kolyma voru
hinar illræmdu gullnámu-
fangabúðir Yelgala, og voru
þær af þessari tegund. Þess-
háttar fangabúðir höfðu serstök
sjúkraskýli. Það var mjög sjald
gæft að fangar þaðan væri flútt
ir á almenna fangelsisspítala.
Yelgala hafði systur-fanga-
sem prinsessu, ög það rnundi
verða litið svo á, að hún gerði
sér ekki ljóst hver ábyrgð
hvíldi á henni í þeim efnum, ef
hún giftist manni. sem — þótt
saklaus væri — hefði verið að-
ili í skilnaðarmáli, sem kom
fyrir rétt.
Því hefur verið lýst yfir af
opinberri hálfu, að nVálið háfi
aldrei verið rætt innaii ríkis-
stjórnarinnar, m. a. á þingi, óg
var það harmað þar af hálfu
stjórnarinnar, að það hafði ver-
búðir og í einum af þeim, við ið gert að blaðamáli, og á fundi
Zolotist gullnámurnar, voru' Blaðamannaráðsins (Press
allra þjóða fangar. Þjóðverjar, Cöuncil) var Daily Mirror vítt
Austurríkismenn, Finnar, Lithá fyrir, að hafa stofnað til fyrr-
ar, Eistlendingar, Rúmenar, nefndrar atkvæðagreiðslu.
Ungverjar og tékkneskir menn|
voru þarna rneðan á styrjöld- Almenningur
inni stóð. Og vinnuskilyrði var meg þeim.
Eftirlit hver
með öðrum.
10. liður í 58. gr. (um áróð
ur og fortölur) gildir um margt, þeirra voru hræðileg. Dánartal-
sem er mjög meinlaust og al- an var líka svo há, að aðeins
gengt. Þegar maður hafði verið örlítið brot þessara fanga lifði
dæmdur samkvæmt 10. lið var af vistina í búðunum.
sagt: „Hann hlýtur að hafa sagt! í Yelgala og systur-fanga-
eitthvað í hugsunarleysi“. Allir búðum Yelgala voru venjulega
Flokkurinn er hugsjón þeirra
og fyrirmynd. Enginn dirfist
að verja fanga, sem er and-
byltingarsinni. Glötunin er vís
hverjum þeim, sem sýnir pess-
um vesalings fórnarlömbum
snefil af samúð.
10 til 12 þúsund fangar.
Næsti kafli:
ALLIR FANGAR VERÐA
AÐ SKILA VISSUM LÁG-
MARKSAFKÖSTUM.
þekktu skopsögu, þar sem nafn
Stalins var lagt við hégóma,
og margur var sá maðurinn,
sem fékk tíu ára fangavist fyr-
ir að hafa látið sér það gár um
munn fara. Var þá dæmt eftir
58. grein 10. lið. Fangar, sem
dæmdir voru eftir þessum lið,
voru þó betur settir en aðrir.
í þessu felst dálítið yfirlit
yfir það, hvernig refsingin hæf-
ir glæpnum í fangabúðum Ráð-
stjórnarríkjanna. En svo eru
vikulega til undantekningar.
Allir stjórnendur fangabúða og
framleiðsluráðsmenn þekkja
vissa andbyltingarsinna, sem
þeir viðurkenna að sé góðir1
starfsmenn og reyna þeir þá að Fjölskyldan lætnr
Astarævintýri —
Fx’h. af 4. s.
þar á hendur yfirumsjón með
rekstri húss og heimilis. Frá
þessu var skýi’t eftir áreiðan-
legum heimildum, en aldrei op-
inberlega staðfest.
vernda þá með öllum þeim ráð-
til sín taka.
6. Vanir glæpamenn (óbetr-
anlegir glæpamenn).
7. Fangar, sem á einhvern
hátt hafa vakið á sér vanþókn-
un stjórnenda í öði’um fanga-
búðum.
Auk þess eru refsivistar-
búðir og þangað eru sendir all-
ir fangar, sem brotið hafá mót
reglum fangabúðanna. Dveljast
þeir þar um langan tíma eða
skamman. Refsivistirnar eru í
í’auninni bana-búðir. Fanga-
verðirnir þar eru sérstaklega
útvaldir og eru fangarnir al
gerlega ofurseldir grimmd
þeirra.
Mismxtnandi búðir
og aðbúð.
Miðstjórn fangabúðanna er í
Moskvu. (Skammstöfunin á
rússnesku er GULAG). Tvær
tegundir af fangabúðum eru til
1. betrunar fangabúðir (ILAj.
2. þvingunar vinnubúðir
( K ATORGA). Betrunar-vinnu
búðirnar eru víðsvegar í Ráð- Strangleikurinn
stjórnarríkjunum og taidar í
þrem flokkum. Nálægar vinnu-
búðir, fjarlægar og afskekktar.
Þegar fangi fær sinn dóm er
jafnframt ákveðið í hvaða
vinnubúðaflokki hann skuli
vera, en það fáer lxann ekki að
vita. Verstar eru hinar af-
skekktu fangabúðir.
Betrunarfangabúðirnar 1
um, sem þeir eiga völ á. En ráð var eiSr iyrr en eftii
þeirra eru ekki mjög víðtæk, krýninguna, að því er taiið er,
því að frjálsir borgarar hafa að malið var tekið fyrir innar
stöðugt eftirlit hvor með öðr- konungsfjölskyldunnar. Sagt er,
um, og það er hættulegt að vera að Margrét hafi þá hreyft mál-
andbyltingarsinna vilhollur. En inu við móður sína og systur,
fyrir fangann er það vinningur, I Elisabetu drottningu. Nánustu
Kolvma eru afskekktar og þar
er líka strangleikinn mismun-
andi. Þar ei’u almennar fanga-
búðii’, þar sem fangarnir eru
settir í allskonar vinnu og' eru
þær búðir staðsettar í nánd við
inn cr, að erlendis er litið á ís-
laml sein aðila að samtökunum
eftir uiiptökuna, þótt raunar hafi
ckki annað skeð, en að nokkrar
íslenzkar konur hafi lýst yfir
þeim vilja síniim, að starfa í sam-
bandi við aðrar Norðurlanda-
konur að bindindismálum. —
Kannské’eliihýfer viicii gefa nán-
ari skýringu á málinu. — kr.
mismunandi.
Þar að auki eru í hverjum
almennum búðum flokkar. sem
eru undir ströngum aga og
fylgja sérstakir verðir þeim til
vinnu. í öllum almennum búð-
um er líka refsingaskúr, sem er
undir lás og slá um nætur. í
öllum almennum búðum er líka
fangakleíi, þar sem menn eru
lokaðir inni.
Dómurinn — betrunarvinna
— hefur mjög mismunandi þýð
ingu fyrir hina ýmsu fanga. Og
fangabúðirnar eru mjög mis-
munandi. En fyrst og fremst
er stórmunur á örlögum tveggja
aðalflokkanna, glæpamannanna
og andbyltingarsinna. En á það
hefur áður verið di’epið.
Vægilegast er farið með þarin
flokk andbyltingarsinna, sem
ekki hefur verið dæmdur af
dómstóli, heldur af hinni ósýni
legu dórharáiiéfncL Vægástá á-
sökuh ef SOE (þýðir hættuleg-
að geta komizt hjá drepandi
þrældómi einn.og einn dag.
Ekkert nafn —
aðeins númer.
Kat’orga var á keisaraveldis-
dögunum strangasta þvingun-
arvinna í námum Síbei’íu. Hún
var afnumin þegar byltingin
varð sigursæl, en tekin upp aft-
ur í styrjöldinni, ásamt dauða-
hegningu fyrir stríðsglæpamenn
og þá, sem höfðu samstarf við
Þjóðverja. Þeir, sem komust
undan því að vera dæmdir til
dauða, voru dæmdir í 20 til 25
ára Katorga.
Katorgafangar, bæði karlar
og konur, voru fluttir til Kol-
yma til þess að taka út refsingu
sína.
Katorgafangar eru fluttir i
hlekkjum. Þeir hafa engin nöfn,
aðeins tölustafi á baki.
Þeir búa í fangabúðum og
sofa á berum borðum í „koj-
um“, sem. eru þrjár í röð, hver
upp ai' annarri. Þeir hafa hVorki
strádýnur né ábreiður og geta
því aldrei farið úr vinnufötum
sínum þó að þau sé vot. Hafi
hegðan þeirra verið góð, geta
þeir fengið ábreiðu eftir 3 ár.
Slíkar fangabúðir eru alger-
lega einangraðar. Allt samband
við umheiminn er þeim bannað.
Konur settar
stritvinnu.
■ KöhUi’, sém voru itatorga-
fangar, voru settar í vegavinnu,
ættingjar hennar komu saman
á fund og talað mun hafa verið
við prinsessuna mjög á sömu
Samveldisforsætisráðherrarn-
ir er sátu samveldisráðstefnuna
neita að málinu hafi verið
hreyft við þá, eins og gert
mundi hafa verið svo sem venja
er, ef ráðahagur er fyrirhugað-
ur. Á hinu er ekki talinn vafi,
að Sir Winston Churchill hafi
rætt málið í trúnaði við aðal-
einkaritara og trúnaðarmann
drottningar, Sir Alan Lascelles.
Það er ekki heldur mikill vafi
ríkjandi um það, að aðskilnað-
ur þeirra Margrétar prinsessu
og Townsends var ákveðinn í
von um að ekki yrði neitt úr
neinu þeirra milli. — Prinsessan
fór með móður sinni til Afríku
sem fyrr var getið, en Towns-
end til Brussel, og var sagt, að
hann hefði sjálfur óskað eftir
stöðu sinni þar. —-
Um það bil og prinsessan kom
heim aftur birti Daily Mirror
niðui’stöðu atkvæðagreiðslunn-
ar. Af 70.000 þátttakendum í
henni greiddu 96.8 atkvæði með
því, að prinsessunni yrði leyft
að giftast Townsend.
Þeir, sem málum eru kunn-
astir, segja að ef orð hefði kom-
ið um það frá Buckinghamhöll,
að stöðva atkvæðagreiðslu
Daily Mirrors hefði það verið
gert, og öll blaðaskrif um mál-
lund og vænta mátti, er f jöl- j ið dottið niður. En þetta var lát-
skylda er fyrirhúguðum ráða- | ið afskiptalaust, vegna þess —
hag andvíg: Að Margrét væri' að því er þessar heimildir telja,
enn ung og' henni kynni að snú- ’ að nánustu skyldmenni prin-
ast hugur og iðrast ákvörðunar, sessunnar hafi taliö rétt að
sem hún hefði tekið að lítt komast að raun um sjónarmið
hugsuðu máli. Hún mun hafa almennings — ef aðskilnaður-
verið minnt á skyldur sínar inn yrði til þess — sem ekki
Þótt mikið sé talað, um það, að Margrét Englandsprinsessa hafi
hug á að giftast Townsend flugmanni, hefur það þó flogið fyrir
nokkrum sinnum, að hún mundi verða drottning Belgíu. Hér
sést hún fagna Baudouin Belgíukommgi, og þótt bæði virðist
„halda áð sér liöndum“, mun það mála sannast, að stjórnir
beggja landa óski eftir giftingu þeirra.