Vísir


Vísir - 09.09.1953, Qupperneq 5

Vísir - 09.09.1953, Qupperneq 5
MiSvikudaginn 9. september 1953. ▼ fSI* Aðvaranir vegna kartöflusýki. Lamibuna5arrá2kiiieyti5 gefur út fyrirmæli. Vart hefur orðið kartöflu- hnúðorms á rótum kartöflu- grasa í Reykjavík. Kartöfluhnúðormurinn (Heterodera rostochiensis) er prsmár hringormur. Hinar af- löngu lirfur eru taeplega Vi mm. á lengd, en fullvaxið karldýr allt að 1,3 mm. Kvendýrin eru nærri hnöttótt og um % mm. í þvermál. Hnúðormarnir sníkja á kartöflujurtinni; valda veikl- un í henni og jafnvel upp- skerubresti. Ormarnir geta valdið miklum óþægindum í sambandi við útsæðisi’ækt o. fl. (sjá síðar). Þeir geta einnig lifað á tómatajurtum o. fl. tegundum af kartöflurætt. Kartöfluhnúðormarnir eru ná- skyldir og svipaðir hnúðorm- um tómatanna og hnúðormum í höfrum. Lífsferill kartöflu- hnúðmormsins er í aðalatriðum þannig: Hinar örsmáu, aflöngu lirfur brjótast inn í ungar ræt- ur framan við rótarodd og þi’ó- ast þar. Síðan fara hin þrosk- uðu, aflöngu karldýr aftur út í moldina og leita kvendýr- anna, sem sitja föst á rótun- um. Að lokinni æxlun þrútna kvendýrin smám saman mjög. Húð rótanna rifnar og eggja- full kvendýrin koma í ljós. Þau eru örsmá, gullhvít að lit, nærri hnöttótt, fest lauslega við rót- ina og sjást greinilega með ber- um augum. Smám saman um- myndast kvendýrin og verða að seigu gulu, síðar dökkbrúnu hýði (hulstri), sem einungis egg og lirfur eru innan í. Þessi hrúnu hýði sitja fyrst á rótum og kartöflum, en losna síðan af, og geta eggin og lirfurnar i þeim lifað minnsta kosti 10 ár. Ormarnir í rótunum valda veiklun; hindra eðlilega starf- semi rótanna og geta jafnvel drepið þær. Jurtirnar þrífast þess vegna illa, kartöflugrösin verða ljósleit og lin; blöðin verða oft hrokldn eða kryppluð og visna snemma. Þessi sjúk- dómseinkenni koma fyrst í ljós á neðri blöðunum, en geta smám saman breiðzt út upp eftir öllu grasinu. Undir slík- um grösum eru fáar kartöflur og venjulega smáar. Rætur ormaveikra grasa eru venju- lega loðnari á að líta en heil- brigðra. Uppskeran getur alveg brugðizt, ef mikið er af orm- unum. Venjulega byrjar veikin á blettum í garðinum. Smitun getur borizt með verkfærum, skóm.manna, sem vinna í garð- inum o. s. frv., en nðallega berst veikin samt með útsæðis- kartöflum. Ormahýðin geta setið á kartöflunum og verið i mold og' rusli, sem kann að fylgja þeim. Auðvitað getur. veikin borizt með öðrum plöntutegundum, sem ræktaðar hafa verið í smitaðri mold; t.d. káljurtum til gróðursetningar. í garðyrkjustöðvunum skal varast, að smituð mold lendi í gróðurhúsunum, séi’staklega þar sem ræktaðir eru tómatar. Víðtækar rannsóknir hafa sýnt, að á Norðurlöndum verður mjög sjaldan vart við kartöflu- hnúðorma, nema þar sem kartöflur eru ræktaðar árum saman (samfjeytt) á sama stað; t.d. í smágörðum. Þar sem höfð eru sáðskipti og látin líða þi;jú ár eða meira milli þess að kartöflur eru ræktaðar á sama bletti, hefur reynslan hingað til sýnt, að ormarnir gera engan verulegan skaða. Ef garður er smitaður, má ekki rækta þar kartöflur (né nota moldina í tómatahús) í mörg ár. Vel’ði kartöfluhnúðonna vart ber garðeiganda að tilkynna Atvinnudeild háskólans, Bún- aðardeild, það sem fyrst. — Kartöflugrös, sem ætluð eru til rannsókna, skal grafa varlega upp (varast að hrista þau) og búa síðan um þau með mold og öllu saman. Hnúðarnir á rót- unum sjást bezt, ef moldin er skoluð varlega af. (Ekki skal skola rætur grasa, sem send eru til rannsóknar). Landbúnaðarráðuneytið hef- ir gefið út svohljóðandi bráða- birgðafyrirmæli um varnir gegn kartöflukvilla þeim sem gert hefir vart við sig hér í Reykjavík: Bráðabirgðafyrirniæli um varnir gegn kartöflu- hnúðormi. Komið hefur í Ijós, að nokkr- ir garðar í Vesturbænum í Reykjavík eru smitaðir af kar töfluhnúðormi og hans hefur einnig orðið vart í Aldamóta- görðunum í Suðausturbænum. Þess vegna er hér með skor- að á garðeigendur að sýna fyllstu varúð, svo að veikin breiðist ekki út. Öllum, sem rækta kartöflur á Seltjarnai’nesi og í Reykjavík vestan Lækjargötu, Fríkirkju- vegar, Sóleyjargötu, Miklatorgs og Reykjanesvegar er hér með bannað að flytja kartöflur til geymslu, sölu eða neyzlu út af fyrrgreindu svæði. En heimilt er að nota kartöflurnar til neyzlu og sölu í verzlanir á of- angreindu svæði, enda hafi ekki orðið vart kartöfluhnúðorms í görðunum. Þar sem vart. verður kartöflu- hnúðorms í görðum, er óheimilt að ráðstafa kartöflunum nema til eigin neyzlu. Ennfremur er bannað að flytia mold, plöntur eða plöntu- hluta, kartöflupoka, garðyrkju- áhöld eða annað það, sem vald- ið getm’ smitunarhættu, út fyrir hið sýkta svæði. Fyrst um sinn, unz annað er ákveðið, er Grænmetisverzlun ríkisins, Jarðhúsunum við Ell- iðaár, (eða öðrum almennum geymslum) óheimilt að veita móttöku kartöflum, meðan rannsókn stendur yfir urn út- breiðslu kartöfluhnúðormsins. Landbúnaðarráðuncytið, 5. september 1953. Rannsókn á útbreiðslu þessa plöntusjúkdóms er hraðað svo sem mest má verða, og verða gefin út ný fyrirmæli og leið- beiningar til garðeigenda eins fljótt og við verður kornið. (Frá landbúnaðarráðuneytinu). HELGI HJDRVAR: Konur og kurteisi Eg þakka ritstjóra „Vísis“ fyrir að hafa birt í blaði sínu, vel og virðulega, orð mín úr útvarpinu um ávarpsform, og því betra þykir mér þetta, að við reyndu.mst vera sammála um sjálft efnið, þ. e. kurteis- leg ávaipsorð. Það met eg miklu meira en hitt, hvað okk- ur kann á að greina um hlut blaðamanna í þessu máli. En þá kem eg að fyrirsögn- inni: Nú hefur „Sigriður" lagt, fyrir mig í þessu blaði nokkrar prófspurningar úr íslendinga- sögum. Eg hef áður lesið þetta prófefni, en mun svara fáu að sinni, og þó þessu: Mér er nær að halda, frú „Sigríður“, að Bergþóra sjálf hafi verið dálítið subbuleg í eldhúsinu, á yðar mælikvarða. Það er efalaust, að þar takið þér henni stórum fram. En í öðru viljið þér vísvitandi standa henni að baki. Sú Berg- þóra, sem höfundur Njálu legg- ur orð í munn, hún mundi á hverri öld og hverjum tíma taka sér á varir þau orð ein, sem hæfa hinum beztu siðum Bergþóra mundi þéra yður. Þær Bergþóra steinsdóttir og mundu ekki telja það kurteisi að viðhafa orðin „alþýða" og „alþýðufólk" eins og þér gerið (og því miður fleiri en þér), með þessmn subbulega keim, að sjálfsögð snyrtimennska hæfi ekki alþýðu. Þér hafið ekki lesið fornsögurnar yður til skilnings, né heldur lært þar, að þérað hefur verið á íslenzka tungu allt frá fornri tíð.. Þér hafið ekki skynjað þá viðræðu- menning' Hallgerðar, sem lýst er með þessum orðum: „síðan hætti hún að tala“. Eg mun ekki fara í blaða- karp um þetta efni og varla svara fleiri slíkum athuga- semdum, heldur vildi eg geta tekið málið upp á annan hátt. Þá mun eg svara yður nánar. Auður Vé-1 Verið þér sælar Hallgerður | kæra frú Sigríður. á meðan„ 4.9.1953. Helsi Hjörvar. Getraunaspá 26. leikviku — kerfi 48 raðir. Aston.V. — Blackpool (x) 2. Bolton — Manch. Utd. 1 Burnley — WBA (1) Charlton — M’bi’o 1 Huddersf. — Chelsea 1 Manch.City — Cardiff Preston — Newcastle 1 Sh. Utd. — Sh. Wedn. Sunderland — Arsenal 1 Tottenh. — Liverpool 1 Wolves — Portsmouth 1 Stoke — Birmingham 1 Skiladagur er á fimmtudög um. 2. x (2) (x 2) X (x) Veri helztu nauðsynja 1. þ. m. Hæsta og lægsta smásöluverð ýmissa vörutegunda í nokkrum smásöluverzlunum í Reykjavík reyndist vera þann 1. þ.m. sem hér segir: Vegið Lægst Hæst rneðalv kr. kr. kr. Rúgmjöl .... pr. kg. 2.80 3.10 2.89 Hveiti — 2.90 3.30 3.15 Haframjöl .... — — 3.20 3.30 3.28 Hrísgrjón .... —- — 4.95 7.10 6.38 Sagógrjón — 5.75 7.35 5.95 Hrísmjöl .... — — 4.10 6.70 6.26 Kartöflumjöl — 4.60 5.20 4.75 Baunir .... 5.00 6.00 5.52 Kaffi óbrennt .... — 26.00 28.25 27.02 Te, % lbs. pk 3.10 3.95 3.68 Kakao Vz lbs. dós 7.50 9.20 8.50 Molasykur .... •— — 4.20 4.70 4.31 Strásykur —. 3.20 3.55 3.47 Púðursykur .... — — 3.20 6.00 4.19 Kandís .... — 6.00 7.10 6.54 Rúsínur .... — — 11.00 11.90 11.45 Sveskjur 70/80 .... — — 15.90 18.60 17.53 Sítrónur .... — 9.50 10.50 10.45 Þvottaefni, útlent Pi'- pk. 4.75 5.00 4.87 Þvottaefni, innlent .... — — 2.85 3.30 3.10 Á eftirtöldum vörum er sama verð Kaffi brennt og malað .. Kaffibætir .............. Suðusúkkulaði ........... öllum verzlunum. . kr. 40.60 pr. kg. . — 14.75 — — . — 53.00 — — Mismunur sá er fram kemur á hæsta og lægsta smásölu- verði getur m.a. skapast vegna tegundamismunar og mismun- andi innkaupa. Skrifstofan mun ekki geía upplýsingar um nöfn einstakra verzlana í sambandi við framangreindar athuganir. . , Varaforsætisráðherra írans- Til ársins 1906 var til í Grikklandi dýrmæt safn fornra leirmuna, en þeir brotnuðu allir i smátt í landskjálftum, sem þá gengu yfir. Fyrir mörgum árum tók Stanford-safnið í Banda- hefir lýst yfir, að seinasta fjár- ríþjunum, að.sér að setja brotin saman á ný, ogs er verkinu nú svo langt komið, að ntenn hagsaðstoð Bandaríkjanna (45 þvkja§t sjá fyrir endann á því. Er myndin af tveim starfsmönnnm safnsins, sem Vimia við að | setja broíin sainan, og geta menn gert sér í hugarlund, er þeir líta á ntyndina, að það muni i múlj. d.), sé kvaðalaus með ekkert áhl aupaverk. I öllu. Fáein orð til sagnfræðings. Sverrir Kristjánsson sagn- fræðingur skrifar langhund í Þjóðviljann í morgun vegna viðtals, sem Vísir birti við Ingólf Möller nýlega um sólar- hring í Leningrad. í sambandi við skrif Sverris, sem eru meðal þess grunnhygn- islegasta, sem Þjóðviljinn hefir birt eftir hann, óskar Ingólfur þess eins getið, að þegar hann sjái, að hús í Leningrad sé grátt, þá viti hann, að það sé ekki hvítt, og hafi hann ekki skýrt frá Öðru en því, sem fyrir augun bar. En því má bæta við, að sagnfræðingurinn hefur aldrei til Rússlands komið, og þykist því vita allt um það land, en reynir þó engu að hnekkja af því, sem Ingólfur lýsti.

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.