Vísir - 10.10.1953, Blaðsíða 4

• VIS'IR
Laugardaainn 1Ö. október 1953.
irfsiR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónssoa.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fitrun línur)
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan Iti.
Hættuástand við Adríahaf.
Þrætuepli milli þjóða eru algeng fyrirbæri og hafa oft valdið
friðslitum. Allir kannast við það, hversu lengi Frakkar
og Þjóðvérjar deildu um Alsace og Lorraine eða Elsass og
Lothringen, og' fleiri dæmi mætti nefna, en hið síðasta er
borgin Trieste við botn Adríahafsins og umhverfi hennar,
raunar allur Istria-skaginn. Fram að Iokum fyrri heimsstyrj-
aldarinnar laut borgin Austurríki, en kom í hlut ítala að
styrjöldinni lokinni, þar sem íbúarnir eru flestir af ítölsku
hergi brotnir, og' var svo fram til ófriðarlokanna síðustu.
l’ito hafði verið réttu megin við styrjaldarlokin, og gerði
ikröíu til þess að fá borgina og umhverfi hennar, en banda-
menn treystust þó ekki til þess, svo að borgin var sett undir
stjórn hersveita þeirra að nokkru leyti. Hefur verið deilt uni
hana og framtíð hennar annað slagið síðan, en nýlega náðu
•deilurnar hámarki, er báðir drógu saman lið í grennd við borg-
ina og létu ófriðlega. Krafðist Pella, forsætisráðherra ítala,
þess, að íbúarnir væ-u látnir greiða atkvæði um það, hvort
þeir vildu verða un <i ítaííu gefnir eða Júgóslaviu, en Tito
svaraði um hæl, að ekkert slíkt kæmi til greina.
Það var því greinilegt, að ástandið var því líkast, að púður-
iunnu hefði verið komið fyrir, þar sem menn færu ógætilega
með eld, og hyggilegast að gera sem minnst að því er framtíð
'borgarínnar snerti. Þá mátti gera ráð fyrir, að menn myndu
spekjast, er frá liði og hættan líða hjá, er greinilega vofði yfir.
Vegna þessa kom þaö mjög á óvænt, þegar það var tilkvnnt
:í fyi radag, að stjornir Bretlands og Bandaríkjanna hefðu tekið'
ákvörðun um það, að ítölmn skyldi afhent borgin, eða svonefnt
A-svæði, en Júg'óslavar réðu þegar svokölluðu B-svæði, sem
<er iandið aust.ur og suður af hcnni. Fögnuðu ítalir að sjáP'-
:sögðu, en viðbrögðin i Júgóslavíu urðu þau, sem við var að
þúast eftir það, sem á undan var gengið, að æsingar miklJr
•urðu í landinu'og er jafnvel ekki séð fyrir endann á því, hver
afieiðingin verður, hvort þetta veldur friðarslitum eða ekki.
Mönnum kann stundum að verða það ósjálffrátt á að ætla, að
stóiþjóðirnar hafi einung'is stjórnvitringum á að skipa, aðrir
geti vart valizt til að fara með umboð' þeirra. Sé svo, þá hefur
istjórnvizkan varla verið viðlátin, þegar Bretar og Banda-
xíkjamenn ákváðu að afhenda ítölum Trieste. Það g'elur legið
anilli hluta, hvorir eigi meira tilkall til borgarinnar, ítalir eða
Júgóslavar, en hitt mun flestum hafa verið Ijósi, að hættan
var á, að þessár blóðheitu þjóðir gripu til vopna, ef þeim þætti
sér misboðið að því er þetta áhrærir. Það er mjög hætt við því,
VÍÐSJÁ VÍSIS:
Þingkosningar í Travancore á
indiandi vekja athygii.
Tekst konimúiíistuin að auka fylgl sitt og
mynda fyrstu rauðu stjórnina í iandinu ?
Kongressí'lokkurinn ind-
verski Jhefur að uiidanfömti
tapað fylgi í Travancore-Cicfain,
sem er ríki á Indlandsskaga
suðvestast, og er fylgistap
þetta talin mikill Jmekkir fyrir
Nehru og flokk hans. Hafa
kommúnistar aukið þarua veru-
lega fylgi sitt.
Stjórn ríkisins, sem hefur
verið við völd í 16 mánuði, beið
ósigur á þingi hinn 23. f. m. við
atkvæðagreiðslu um trausts-
yfirlýsingu. Greiddu 56 atlcv.
móti traustsyfirlýsingunni, en
51 með.
Er þetta hafði gerst boðaði
maharajahinn eða þjóðhöfð-
ingi ríkisins þingrof og nýjar
kosningar.
Kommúnistar gera sér- nú
vonir um, að fá nægilega mikið
þingfylgi til þess að geta mynd-
að
fyrstu rauðu stjómina á
Indlandi og standa því fyrir
dyrum mikil átök í þessu
riiki milli krtninninista og
Kongressflokksins,
Þau átök munu vekja mikla
athygli um allan heim og hvern-
ig kosningar.fara, því að úrslit-
in geta orðið mikilvægur leið-
arvísir um það, hvernig vindur-
inn blæs á stjómmálasviðinu í
Indlandi yfirleitt, hvort byrinr
verður lýðræðissinnum eða
kommúnistum hagstæðari ;
komandi tímum.
Meim ætla, að Nehru sjálfu
muni ferðast um rikið flolcld
sínum til stuðnings, en hanr
ætlar til Suður-Indlands í þess-
um mánuði, er formlega verðui
stofnað nýtt ríki á austurströnc
skagans, Andgra, en þar eru
kommúnistar einnig öflugir.
Vinni kommúnistar enn veru-
lega á Travancore og einnig i
Andhra, getur vel farið svo, að
þeim vaxi mjög fiskur um
hrygg á Indlandi yfirleitt.
Travancore var eitt þeirra ríkja
í seinustu kosningum, þar sem
Kongressflokkurinn náði ekki
hreinum meirihluta (1952). í
deilunum á þingi að undan-
förnu gengu , jafnaðarmenn í
lið með kommúnistum, en jafn-
aðarmenn hafa hinsvegar lýst
yfir, að þeir muni ekki mynda
stjóm með kommúnistum.
er skrétjéij
Hann bar alls 65 titla.
Hertogsnn af ASfba bar an« a.
brezka aðelstitSs;.
Nýlega andaðist í borginni
Lausanne í Sviss spænski kon-
ungssinninn, hertoginn af Alba,
74 ára að aldri.
Hertoginn af Alba var stuðn-
ingsmaður Francos í borgara-
styrjöldinni á Spáni, en gerðist
síðan fráhverfur honum og dró
.að ófriður milli ítala og Júgóslava breiddist út, og þyrfti þá'síðan taum Don Juans, sem
<ekki að sökum að spyrja. En af viðbrögðum manna í Bretlandi keppir að því að ná konung-
■og Bandaríkjunum virðist mega ráða, að þar hafi verið búizt1 dómi' á Spáni.
við, að allt mundi verða með friði og spekt, þegar borginj Hertogi þessi mun frægastur
væri afhent ítölum. Þegar það kemur á daginn, að í odda kann fyrir þá sök, að hann bar fleii'i
að skerast, þá rjúka menn upp til handa og fóta, efna til aðalstitla en nokkur annar,
þegar frá eru taldir konungar.
Fullu nafni hét hann Jacobo
E
stjórnarfunda í skyndi eða boða ávarp, til áð ræða heims
vandamálin.
Vonandi fer svo, að ítalir-og Júgóslavar dæmi Trieste ekki Fitz-James Stuárt y Falco,
þess virði að berjast um hana, en þólt svo færi, ættu þeir, sem, sautjándi hertögi af Alba. Hann
vilja vera' forsjá heimsins nokkuð að læra af þessu. var sjöfaldur hertogi, fjórtán-
faldur markgreifi, tuttuguíald-
ur greifi og tuttugu og fjór-
faldur riddari. En meðan lýð-
ve'ldið stóð á Spáni kallaði haim
sig )VIr. Fitz-James Stuaxt.
Þegat' Fraiico hersHÖfðingi
braíizj; ,til valda, á;: Spánij fékk
hann aðalsmönnúm aftur titla
sína, en hertoginn af Alba var
til viðbótar gerður að sendi-
herra Spánverja á Bretlandi og
gegndi hann því embætti árin
1939—45, en þá sneri hann
baki við Franco, og taldi hann
skaðlegan hagsmunum Spánar.
Þá tók hertoginn að .' vinna
að endurreisn konmigsdæmLs á
Spárii, og vilcíi -fá JDon Juan,
son Alfons 13. Spó-narkonungs,
fyrir þjóöhöfðirtgja. Alfons
Brottrekstur af flugvellimian.
. "Á . rcj i
ins og Vísir skýrði i'ró í gær, "hafa, tveir af starfsmöíinum
ameríska býggi.nga:rfélggsinsr. s.em jáfnan'.er nefhfc úámiíton
i dagleg'u tali, þótt' riáfriið muni'úéx;a íengra, haíi veép-’sagt^upp,
«g er víst, að uppsögn annars þeirra er að minnsta kosti ólög-
mæt samkvæmt því, sem.fyrir liggur í máli þessu í dag. Heíur
faglærðum manni verið sagt upp, meðan ófaglærðir menn eru
í vinnu, og maður þessi er auk þess trúnaðarmaður ASÍ, en þeir,
eiga að sitja fyrir vinnu.
i Því miður hefur það vcrið nokkuð títt, að leiðánleg og
overjandi mistök hafi átt sér stað á Keflavíkurflugvelli, en þö
hafa slíltir árekstrar verið sjaldgæfari í seinni tíð. Það, sem
gerzt hefur að þessu sinni, virðíst vera að amerískur yíirmaður
KefUr c’.-.ki þekkt reglur þær, sem gilda um ráðriingu og uppsögn
marma þar syðra. Verður að gera þá kröfu til manna, er hafa
á hendi einhverja stjórn eða eftirtit, að. þeir viti, hver takmörk
þfeím eru sett, org að þeir setji sér ekki reglur í þessu efr.i sjálfir.
Værrtanlega verður 'þegar 'hætt úr þessmn - místökum. sve að venititega scw Jimtrtie.
komizt’ verð?" hjá árekstrum.
ur árið 1878, og' er faðix hans
lézt árið 1902, erfði hann yfir
33 mismunandi titla og hallir
um allan Spán, svo og list-
munasafn geysiverðmætt.
Meðal titla hertogans var
tíundi' hertoginn af Bei'wick,
sem gaf til kynna, að hann væri
kominn af Jakob 2. Bretakon-
ungi og Mi's. Godfrey sem var
fædd Arabella Churchill, syst-
ir hins fræga hertoga af Marl-
borough, en hann var einni.E
forfaðir Sir Winston Churchill.
Hins vegai' neita Bretar að við-
urkehna Berwick-titilinn, enda
þótt hann sé meðtalinn á að-
alsskránni, sem kennd er við
Gotha.
' Hertoginn af Alba gerði sér
far urn að semja sig að enskum
siðum og klæðaburði, til þess
að undirsti'ika enskan uppruna
sinn. Ömmusystir hans var
Evgenía, keisaradrottning
Napoleons 3.
Romirtgux. ávarpaði hertogann
Hertsginn af Alfca var ~tæád-
Gluggatjaldaefni
ár silkidamaski
úr silkidamaski 160 cm. á
breidd, verð kr. 43,00 pr. m.
Ásg. CL GunnlaugS'
son & Co.
Au staarstraeti' 1.
■ >-<: t' •i : n fetd
tm
• Heimilisfáðif skrifar Bergmáli
bréf um ljótt orðbragð í útvarps-
þáttum, og er það á þessa léið:
„Það kemur stöku sirinum til
mín drukkinn maður, einn af.
ógæfusömu „útigarigshrossunúm”,
sem sumir kalla svo. Hann þigg-
ur matarbita oftast ,'ijær pg reýn-
ir að vera svo prúður, sem hairn
má. Samt hrjóta blótsyrði af vör-
um hans stundúm, en þá bætir
hann alltaf við „Fyrirgefið þér.“
Enginn sagði: Fyrirgefið.
Bétt eftir eina slika heimsókn
heyrðum við heimilisfólkið sögu-
þátt eða leikrit lesið í útvarpið
með’ þeim munnsöfnuði, sem þar
heyrist æði oft. Greind telpa
spurði á eítir: „Þvi segir fulli
maðurinn í útvarpinu ekki: Fyr-
j irgefið þér, eins og hann N. N.?“
Og hún nefndi um leið nafn ó-
gæfumannsins.
Mér datt í hug, livort ég ætti
aS biðja liana að fara og reyna
að kenna þeim mannasiði, sem
eru að bölva í eyru útvarpshltist-
enda, svo börnum komi ekki tii
hugat’ að þar séu fullir menn á
ferð, ókurteisari en „útigangs-
klárarnir“ i liöfuðstaðnum. Heim-
ilisfaðir".
Svo er hér bréf frá „Grámanni“:
Olnbogabörn íþróttanna.
„Hér á þessu landi er oft og mik-
ið skrifað og skeggrætt um íþróft-
ir. Bær og ríki hafa á undan-
förnum árum lagt mikið te i
styrki til ferða-flugs flokka
manna til annarra landa, þó ýms-
um finnist að sæmra væri að sitja
heima lieldur én að sækja margs
konar mót og keppnir út í lönd,
og því miður alloftast til litils
heiðurs eða íþróttunum til fram-
dráttar.
Með örfáum einstaklingsaírek-
um (Huseby, Torfi) eni slóðir
þessara „garpa“ varðaðar léleg-
um frammistöðum. Það eru ekki
smávegis upphæðir, sem það op-
inbera héfur lag't ai' mörkum til
undirbúnings þessara untanfara
— (til byggingaframkværnda,
kennslukrafta og áhalda). Margt
af einstaklingunum, sem íþröttir
æfa, gera það sér til hressingar
og ánægju ,og við því er ekkert
að segja. En aíi láta óbreytta borg
ara bæja og ríkis standa straum
af öllum þeim lcostnaði, sem liér
hefur gert verið, er frá mínu
sjónarmiði og margra annara
mesta firra — óunideilanlega
rangt.
Að kunna að sparka bolta.
Tökmn t. d. skrifstofumumi,
einhleypan á góðum launum. Ef
hann sparkar fótbolta í fristund-
um sínum, er liann oft og ein-
att með það sama koininn að
einhverri „jötunni“. Það er lagt
fé í félagsheimilið lians. íþrótta-
húsið og æfihg'avÖllinp. En aá,
sem Ieggur lánd undir fór upp til
fjalla éða að éinlxvérri véiðiánni,
kostar það sjálfúr — og á að géra
það.
Þjó eru taldar íþróttir að ganga
á fjöíi og véiða láx, Það er engin
„íþrótf“ sfö. spárlta i félaga s'ijnn
eða géfa hbrium a „kjártínn", lin
ein er sú íþroit, s'em .ráðáinénn
þess 'opinfo'éfa hafá á úhdáiil'öi'u-
um árum sniðgengið, —■ skálc-
íþróltin. Þó er óhætt að fullyrða,
að skákmennirmr okkar hafa við
hvert tækifæri sýnt, sig verðúga
þess að þeirn væri gaumui' gefinn.
Skáksigrar. í
Skemmst.er að ininnast i'rægð-
orfarar Friðriks-. ólafssonar, pg
feliur þó enginn skuggi við þáð
á fraTmnistöíttt, Rglthirs Möher.
jF.rnmmjstaðán. yjfbBióttöteiir öpdr
végisskákmanná hefúr álxírei-ver-