Vísir - 20.10.1953, Blaðsíða 4

VÍSIR
Þriðjudaginn 20. október 1053.
wssa r
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.

Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sjálfskipaftir sérfræðingar.
"T Tndanfarin tvö ár hefur verið á það minnzt erlendis, þegar
U haustað hefur að, og ákvörðunar um úthlutun Nóbelsverð-
laúna verið að vænta, að íslenzkur rithöfundur væri í þeim
fámenna hópi rithöfunda, sem til.greina gæti komið við úthlutun
bókmenntaverðlaunanna úr sjóðnum. Er þar átt við Halldór
Kiljan Laxness, og hefur það að sjálfsögðu vakið mestan
fögnuð kommúnista hér á landi, er nafns hans hefur verið
getið í sambandi við þessi virðulegu verðlaun. Raunar mundu
fleiri geta fagnað því, ef af yrði, þótt Halldór sé að sjálfsögðu
hjartfólginn kommúnistum vegna stjórnmálaskoðana sinna —
enda þótt hann telji sig aðeins „vinstri-sósíalista", þegar hann
er erlendis — þvi að flestir íslendingar mundu fyrst og fremst
líta á veitingu verðlaunanna sem viðurkenningu fyrir þjóðina
:.í heild en ekki á kommúnistum.
Einn hinna sjálfskipuðu sérfræðinga Þjóðviljans — sem
'venjulega er þó sérfræðingur blaðsins í utanríkismálum —
hefur á laugardaginn tekið að sér að rita um Nóbelsvei’ðlaunin
fyrr og síðar, það e" "ð segja gerzt bókmenntafræðingur. Getur
þetta kanoske samiú.i.a fyrri sérgrein hans, því að hér er um
heimsmál að ræða, Nóbelsverðlaunin eru heimsverðlaun. Þrátt
fyrir það verður ekki séfi, hvaða kosti maðurinn hefur til aö
kveða upp þá dóma, sem hann dæmir, því að áhugi og heilög
reiði veita honum ekki alhliða þekkingu 'á bókmenntum.
Þessum séri'ræðingi Þjóðviljans virðast margt til lista lagt,
;og nú „afgi’eiðir“ hann sænsku akademíuna og ýmsa rithöfunda
stórþjóðanna með hætti, sem sæmir þeim, sem allt veit og valdiö
.hefur. Vitaskuld er veiting Nobelsverðlauna að þessu sínni
(Sir Winston Churchill) „fráleitt“ og akademían hefur gert
sig áð athlægi. Þá veit maður það, — og svona hlýtur það að
'vera, þar sem bókmenntaofvitar Þjóðviljans segja það.
Annars væri gaman að vita, hve djúp þekking „bókmennta-
sérfræðdngs“ Þjóðviljans ristir um verk manns eins og Frakk-
anns Proudhommes og fleiri, Spánverjanna Eehegaray og
Benevente eða Þjóðverjans Eueken, en allt eru þetta „miðlungs-
:menn“ á máli hans. Það ér líka vafasamt að nudda sér utan
í Ibsen gamla, enda munu fáir hafa orðdð varir við kommún-
istískar tilhneigingar hjá honuni, en það gerir víst ekkert til.
.Aðalatriðið er að nota hann til blekkinga í kommúnistablaðinu,
eins og fleiri andans menn^sem ekki máttu vamm sitt vita, og
‘vildu þaöan af síður vera bornir lofi í blaði eins og Þjóðviljanum.
Það er vitanlega eklti í verkahring Vísis að verja geröir
.sænsku akademíunnar, „De aderton", .,sem Þjóðviljinn ræðst á
á hverju ári, þegar kommúnistar fá ekki bókmenntaverðlaun
Nobels. Ugglaust stendur sú stofnun jafnrétt eftir aðkasl
!.„bókmenntasérfræðingsins“. Hér skal heldur ekki haldið fram
þeirri skoðun, að Laxness eigi ekki að fá þessi frægu verölaun.
1 Öðru nær, Laxness er mikill rithöfundur, — þó ekki svo mikill,
íslendingar starfandr við frægustu
veðurfræiistofnun heints.
Sá stofnnn er í SvíjijóA.
Hér á dögunum rakst eg á öli kennsla þar fram á ensku.
Þess má og geta, að einn af
aðaikennurum við þessa stofn-
un nú er íslendingur, Geir-
mundur Árnason, er nam veð-
urfræði í Osló og var síðan í
nokkur ár veðurfræðilegur
ráðunautur flugfélagsins SAS
og fór á vegum þess víða um
heim. Guðmundur vinnur nú
að háteóretiskum rannsóknum,
er miða að því að taka hinar
j nýju matematikvélar í þjónustu
um og mun hann hverfa þang-
að upp úr ár.amótum.
Stokkhólmi, í ökt. 1953.
Sig. Þórarinsson.
grein í Vísi um utanför Páls
Bergþórssonar veðurfræðings
til námsdvalar í Stokkhólmi.
Samtímis því sem eg tek
undir hrósyrði Vísis um þenna
ágætismann, vildi eg til fróð-
leiks bæta við nokkrum upplýs-
ingum um stofnun þá, sem Páli
var boðið að dvelja við í vetur.
Stofnun þessi heitir Institutet
för Meterologi og er alþjóðleg
vísindastofnun, þar sem fram j vegurfrœSirmar. Hannmun því
fer vísindaleg samvinna veð- | úvelja hjá Romby lengur
urfiæðinga frá mörgum lönd-^en j-jj áramóta því honum hefir
um í því skyni að reyna að i boðizt góð staða j Bandríkjun-
leysa þau veðurfræðilegu við-
fangséfni, sem nú eru efst á
baugi og þá ekki sízt það 'spurs-
mál, að geta spáð veðri lengra
fram í tímann en nú er gert.
Forstöðumaður stofnunarinnar,
Carl-Gustaf Romby, sá er bauð
Páli hingað, er í tölu allra
frægustu núlifandi veðurfráeð-
inga. Hann er sænskur, nam
veðui-fræði í Bergen og fluttist
ungur til Ameríku. Hann var
um 'skeið prófessor við Massa-
chusetts Institute of Techno-
logv og var síðan um skeið að-
stoðarforstjóri U. S. A’s Weath-
er Bureau í Washington og for-
stjóri veðurfræðistofnunarinn-
ar í Chieago. Árið 1947 var
hann kallaður til prófessorsem-
bættift í Stokkhólmi og hefir
komið þar upp þeirri alþjóð-
legu vísindastofnun, er fyrr
g'etur. Þar starfa nú vísinda-
menn frá mörgum löndum,
einkum enskumælandi. óg fer
GrímsstaðaholL
Leiðin er ekki lengri eh í
§&eÍMS$ÞÚ$
Fálkagöávi 2
þegar þér þurfið að setja
smáauglýsmgu 1 Vísi. —
Þær hríía jaínan —
smáauglýslngarnar
í Vísi.
BEZT AÖ AUG1.YSA 1 VÍJsi
!rgt er stetítió
Hausaveiðar og sameigin-
legt ástalíf í Burma.
Sumir ættbáikar fsar trúa á særingar og
hindurvitni og sakna gamfa timans.
Hausaveiðar og sameiginlegt
_ ástalíf er meðal þess, sem tíðk-
-að Visir þori að fullyrða, að hann sé mesti rithöfundur í heimi, ast afsekktnm hv^a,™
- einfakilega vegna þess, að Vísir játar, að hann hefur ekki * Te&r 7 opinberZ
hina víðfeðmu „þekkingu“ „bókmenntasérfræðings“ Þjóðvilj-!skýrSlum
...ans til að bera. Vísir treystist ekki til, svona á stundinni, að''
:,„afgreiða“ hina og þessa rithöfunda fjarskyldra þjóða sem
miðlungsmenn éSa aula, eins og Þjóðviljinn lætur sér sæma og
■án þess að skammast sín.
Þó að Laxness hafi ekki íengið ■ Nobclsverðlaunin að þessu
;sinni kemur hann ugglaust til greina síðar, og væn það ánægju-
legt, ef íslenzkum manni hlotnaðist þessi heiður. Ilitt er svo
út í.,hött og ber enn vott um raúnlegan skort á kímnigáfu
.sahíiti:úa-ðra kommúmsta, er þeir geta ekki komið auga á rit-
snilld Chuichills.;Getué verið, að þessi furðuléga blinda þeina
staþcíi ejttnvað í sainbandi við afstöðu Churchills til komrnúnis-
nians? Ætli ekki. „Bókmenntasérffæðingurinn“ M.T.Ó. í Þjóð-
viljanum, og aðrir, sem þar burðast við að skrifa um bókmennt-
ir, meta menn eítir pólitískri afstöðu þeirra, —— öðru ekki.
Hitt má vcl viðurkeima að þeir Ibsen, Strindberg og Brar.des
■hefðu sannarlega átt skilið að vera sæmdir Nobelsverðlaunum,
en ,,de gustibus non est dispuíandum11, eins og' þar stendur.
Hins má og geta, að því fer fjarri, að Norðurlandabúar hafa
■ver'ið sérstakíega sniðgengnir við úthlutun Nobelsyerðlauna.
Minna má á nöfnín Björnstjérne Björnson, Selmu Lagerlöf,
Knud Hamsun, Sigrid Undset, Erik A. Karlfeldt, og fleiri.
M.T.C.. ,,bókmenntafræðingur“ Þjóðviljans, sem auk þess'
veit allt um hpimsmálin, hefur fjarska gaman ,af að skrifa.
Sýnir hann. lof'syeiiðöti áhuga á því að; fyliajdálká Þjóðviljans,
Hitt myndi e. r.. v. fara honum betur, ef hann faéri-sér svolMS-
hægara, og færi eklci alveg á lofi, svo mikiM vindur sýn-ist vera;tieika, sem veldiir því, að ækki j Burma-handbókin
.1 honum. —;r-.. , ... „ j bíta.á mejin vopp. ■ . ,!.frá æJktþálkum, sem bera.kyn
Fyrir skömmu kom. út hand-
,bók um Burma á vegum ríkis-
stjórnarinnar þar. Segir þar m.
á., að hinir fjölmörgu ættbálk-.
ar Burma séu náskyldir Kín-
verjum, Japönum, Kóreu-
mönnum, Tibetbúum og fleíri
Asíuþjóðum um margt. í
Burma eru til eins konar „ást-
arhús“., :hjá,, frumstæðum ætt-i
bálkum, sem- úmkringd- eru.
bambusgjrðinginn,, sem bunar
eru til úr sviðnum staurum,
sem reknir haía verið niður í
jörðina. Þá eru þar konur sem
hafa svo langan háls, að helzt
minna þeir á gíraffa.
Burma-ættbálkai’ eru fjöl-
margir, og ógernir.gur að lýsa
hverjum um sig. En allir virð-
ast þeir trúa á ýmisleg hindur-
vitni, og telja að með göldrum
megi bægja hvers kyns ógæfu j uppskafningá, en hugsa með
frá mannfólkinu. Með særing- féöknuði til fyrri konttnga lands
•uin má líka öðlast þann eígin- j'ins:
~ ~ ' .... greinir
I ættbállrinum Banyok eru
aðeins sex fjölskyldur, enda
vilja meðlimir hans alls ekki
giftast nerna þeir séu neyddir
til þess af hálfu hins opinbera.
Annar ættbálkur nefnist
Pandaung, en þar er mjög í
tízku, að kvenfólk lætur teygjá
á sér hálsinn til þess að hann
verði sem allra lengstur. Gerist
það með þeim hætti, að málm-
hringur er settur um háls þeirra
x bensku og alltaf bætt við nýj-
um hringum.
í Norðaustur-Bui’ma eru
háusaveiðar enn við lýði, og
þar trúa menn á mannfórnir.
Einn ættbálkur þar nefnist Wa,
og trúir ha-nn, að hausaveiðar
séu nauðsynlegar í sambandi
við frjósemi akranna. Þar er
talið, að „nauðsynlegt sé að ná
í 60—100 mannshöfuð í meðal-
ári.“
Flestir þessara ættbálka íást
lítið við stjórnmál, og margir
telja stjórnmálamenn nútímans
Uxn söngkennslu í skólum skrif-
ar „Ástríður“ á þessa leið:
„Undanfarnar vikur hafa börn
í einurn unglingaskóla bæjarins
verið prófuð í söng. Einstaka
barn, sem líefur fallega söng-
rödd, var tekið í skólakórinn, eu
hinum vcrið sagt að engin söng-
kennsla væri í skólanum fyrir
þau. Þetta varð sumum börnun-
um mestu vonbrigði, en þau
höfðu hlakkað svo njikið til söngs
ins, ekki til þess að syngja á
skemmtunum, heldur til þess að
fá að syngja með hinum.
Söngkennsla
fyrir alla.
Þegar ég var i barnaskóia vár
söngkennsla einu sinni í viku' og
engúirí víðað frá. Ekki var minni
rælít lögð við þau börnih, sem
lítið gátu, enda þörfnuðust þau
þess meir lieldur en hin. Og mun-
um við mörg búa að því allá
ævi okkar. Það er unun að syiigja
— raddirnar þröskast við æfing-
una, og að syngja með öðrum
kennir samstillingu. Aðeins fáir
útvaldir geta sungið einir. Eina
lækifæri hinría til þess að fara
ekki á niis við þessa ánægju ævi-
larígt, er að syngja með öðriini.
Og ætti ekki söngkennslan í skól-
unum að verá undirstaðan að
söngmenntun í landinu? Sá sem
syngur gengur glaðari til staría
en liinn, sem eklci syngur. Er ]iað
ekki lilutverk skólanna að lcenna
að það er ánægjulegt að syngjiv,
þótt röddin sé eklci mikil, kenna
samstillingu, kenna og auka söng
gleðiná etí ekki kæfa hana?"
Skyldugrein
eða ekki.
Eg* verð að taka undir með
Ástríði, að mér finnst það ekki
viðeigandi að visa neinu bárni
frá söng, ef það á annað borð
óskar eftir því að fá að syngja
nieð. AftUr á móti getur ekki leg-
ið öðru vísi í þessu, en að við-
komandi barn er i gagnfræða-
skóla, þar sem söngiir er ckki
skytdunámsgrein, en aftur á móti
æfður skólakór. í menntasköhm-
um er söngurinn skyldunáms-
grein, fyrir þá að minnst.i kosti,
seiti geta komið upp nokkrti
'hljóði. Þegar eg var í skóla var
söngrírinn ekki í liávegum hafður
og töpuðu flestir söngröddiríríi,
cr ])cir voi'ii prófaðir, en það var
algengasta leiðin til þess að eiga
frí í söngtíinum, það sera eftir
var vetrar.
Semja við
kennarann.
Annars þykist ég vita með
vissu, að sé samið við kenríaranu
um að leyfa viðkomandi ungling
eða unglingum að taka þátt i
söngæfingum skólakórsins, nam
það auðsótt mál. Söngkennarar
hafa yfirleitt þann áiniga fyrir
söngnuin, að þeir óska hélciur að
fleiri en færri syngi mcð. Eg
ráðlégg þvi Ástrlði að semja við
söngkennarann/þótt egi viti ekki
Liver Inmner. IJg er Ástriði alveg
samnjála í þyj, n<\ það ei' gaman
að kjinna að syn#j, Qg þeir„sem
hafa verið latir við söngnám í
æsku iðra þess alltaf, þótt síðar
verði.
leg nöfn, eins og t. d. Yahow,'
Klang Klang, Vamtu og Kuki.
Sums staðar verjast innfæddir
menn áreitni aðkomumanna
með eitruðum örvum og taam'b -
usspjótum. Þá eru til „ástar-'
hús“, þar sem ungt fólk fær að
hafast .við. Ef. einhver lvinna
urigu kvenna v.erðtu' ófrísk, er
því bara lýsfc. yfir, að hún sé
gift-
/