Vísir - 31.10.1953, Blaðsíða 8

Þeir sem gerast kaupendur VÍSIS eftir
Ift. hvers mánaðar fá blaðið ókeypis til
mónaðamóta. — Sími 1660.
VÍ SIR
VISIR er ódýrasta blaðið og þó það fjitf-
breyttasta. — Hringið í síma 1660 og gcrist
áskrifendur.
Laugardaginn 31. oktcber1953
Alvarlegt atríði, ef Bandaríkin hætti
úthaldi veðurathuganaskipa.
Þeir teljs kestnaðinn of mik-
inn mið£ð við hagnaðinn.
En málið er iil athugunai* hjá
flciri þjóðum.
Ákvörðun Bandaríkjanna um, að hætta þátttöku í samstarf-
imu um veðurathugunarskip á N.-Atlantshafi, hefur vakið mikla
nuídrun þeirra, sem starfa við veðurþjónustuna og flugþjón-
qstuna á Norðurlöndum. — Upplýsingar þær, sem fást frá
veðurskipunum, eru hinar mikilvægustu fyrir veðurþjónustu
í þágu flugmanna, en cinnig fyrir almenna veðurþjónustu,
ekki sízt hér á landi.
Vísir hefur spurt veðurstoíu-
stjóra, frú Theresiu Guðmunds-
dóttur, um það atriði, og kvað
hún það „mjög slæmt fyrir
okkur, með tilliti til hinnar al-
mennu veðurþjónustu, að hafa
ékki not veðurskips þess, sem
er milli íslands og suðurodda
Grænlands", en þar hafa Banda
ríkjamenn og Hollendingar
veðurskip til skiptis.
í bandarískum blöðum er
skýrt frá ákvörðun Bánda-
ríkjastjórnar um að hætta þátt-
töku í ofannéfndu. samstarfi,
sem komið hefur verið á í þágu
flugvéla flugfélaga á Norður-
Atlantshafi, og segir í blöðun-
um, að • þar með kunni að
verða hætt. sjö ára alþjóðlegu
samstarfi, eins og það er skipu-
lagt nú. Það er Alþjóðaflug-
málastofnunin (The Inter-
national Civil Aviation Organ-
ization), sém hefur skipulagt
þessa starfsemi, og er sú stofn-
un ein af stofnunum Sameinuðu
þjóðanna. Voru æðstu menn
þessarar stofnunar kvaddir á
fund 27. október vegna fyrr-
nefndrar ákvörðunar.
Á N-orður-Atlantshafi eru 10
veðurathugunarskip og sam-
kvæmt sámningum leggja
Bandaríkin til 14 skip af 25,
sem notuð eru til að veita þessa
þjónustu árið um kring, en 15.
skipið hafa Bandaríkin lagt til
í stað kanadisks skips, sem sent
hefur verið til Kyrrahafs, sam-
kvæmt sérstöku samkomulagi
milli stjórnanna í Ottawa og
Washington.
Útgjöld meiri
en hagnaðurinn.
Af opinberri hálfu hefur
verið sagt í Washington, að or-
sök þess að Bandaríkin vilja
draga sig út úr samstarfinu sé,
að hagnaðurinn af samstarfinu
svari ekki til útgjaldanna við
að halda því áfram. Kostnaður-
inn við framkv. samstarfsins
er um það bil 17.5 millj. dollara
árlega. Bandaríkin telja kostn-
aðinn árlega við hvert af sín-
um skipum 1 millj. dollara, en
hinna landanna er minni. Bret-
ar geta t. d. haldið sínum skip-
um úti fyrir um 210 þús. doll-
ara. — Auk skipanna, leggja
ýms lönd fé af mörkum til sam-
starfsins, eða nú: Belgía, Dan-
mörk, ísland, írland, Mexíkó,
Portúgal, Spánn, Svíþjóð og
Svissland.
Að því er segir í blöðum hef-
ur fulltrúi Bandaríkjastjórnar
sagt, að hún vildi draga sín
veðurathugunarskip úr sam-
starfinu fyrir 30. júní næst-
komandi.
Þá segja blöðin, að talsmenn
flugfélaga, bæði i Evrópu og
Bandaríkjunum, hafi lýst
undrun sinni yfir ákvörðun
Bandarikjastjórnar í þessu efni.
Eftir að ofanritað var skrifað
átti blaðið stutt tal við Agnar
Kofoed-Hansen flugmálastjóra,
sem kom frá útlöndum síðdegis
í gær. Kvað hann það rétt, að
ákvörðunin hefði vakið mikla
furðu. Hefði hann rætt þetta
við samstarfsmenn á sviði flug-
mála í Kaupmannáhöfn,
Kvað hann litið mjög alvar-
legum augum á þ.etta, . sökum
þess hve víðtækar afleiðingar
það mundi hafa fyrir flug-'og
veðurþjónustu, ef ekki rættist
úr. Bretar, Frakkar, Kanada-
menn og fleiri þjóðir hefðu nú
til athugunar hvað unnt væri
að gera og mundi vafalaust
verða reynt að fara samninga-
leiðir til þess að ráða fram úr
málinu.
Fryst sæði r.otað tlS ab
frjóvga komii'.
Tekizt hefur, í fyrsta skipti
í sögu vísindanna, að frjóvga
konu með sæði, sem geymt
hafði verið fryst um lengri
tíma.
Stórblaðið New York Times
greindi frá þessu fyrir fáum
dögum. Sá heitir R. G. Bunge,
og er vísindamaður við lækna-
skólann í Iowa, sem stóð fyrir
tilraunum í þessum efnum. Er
frá þeim skýrt í brézka vís-
indaritinu „Nature“, og segir
þar, að hér sé um að ræða þrjáf
konur, en ein þeirra mun ‘ ala
bai'n sitt innan fárra vikna.
í skýrslu um frjóvgun þessa
er vitnað í formálsorðum í í-
taskan líffræðing, Montegazza
að nafni, sem fullyrti árið 1866,
að unnt væri að nota fryst sæði
hermanns til þess að frjógva
kdnu hans að honum látnum.
Rannsóknir við Iowa-háskóla
leiða í ljós, að unnt sé að
geyma sæði um langan tínia í
frystu formi, en síðan má biða
,það og frjóvga konur með því.
j Vitnað er í dr. Arthur S. Park-
| es við læknarannsóknaráðið í
, London, sem fyrstur manna
i sýndi fram á, árið 1949, að
ígeyma mætti alifugla- og stór •
,gripasæði við 79 stiga frost á
.Celsiusmæli, með því að bæta
efninu glycei’ol við það. Áður
höfðu tilráunir' leitt í ljós, að
fryst sæði í saltupplausn glat-
aði oi'ku sinni.
Skemmtigarður gegnt
Þjóðleikhiisinu?
Rálgerð helldarútgáfa á hefmspeklritum
dr. Helga Péturss.
í undirhúningi er heildarút-
gáfa á heimspekiritiun dr. Helga
Pjeturss og er ætlað að hún
verði í 6 bindum.
Það er Félag Nýalssinna sem
vinnur að undirbúnirígi útgáf-
unnar og hefur fyrir nokkuru
hafið áskriftasöfnun í þvi skyni
að treýsta fjárhagslegan grund-
völl hennar.
Það var þegai’ í upphafi fé-
lagsstofnunai'innar eitt af
mai'kmiðum félagsins að ‘sjá til
þéss að almenningi gæfist kost-
ur á að lesa og eignast rit dr.
Helga um lífsskoðun hans og
heimspeki. Nú hefur Nýall, það
ritið sem flytur höfuðkenningar
di'. Helga, vei'ið uppseld og
eftirsótt bók í möi'g ár, og
sama ináli gegnir um sumar
aði'ar bækur hans, þær er síðar
voi'u gefnar út. Þykir Nýals-
sinnum að við svo búið megi
’ ekki standa lengur og hyggst
Málverk eftir Kjarval
í kanadfskum háskóla.
Vestur-íslcnzka blaðið Lög-
berg, sem nýlega hefur borizt
bingað til Iands, skýrir frá
nýrri gjöf til Manitobaháskóla.
Hér er um að ræða fagurt
jnálverk af Snæfellsjökli eftir j
Jóhannes S. Kjarval en gefend-
urnir voru Grettir L. Jóhanns-
son ræðismaður og' frú hans. |
Málverkið' hefur verið hengt
npp í íslenzku lestrarstofunni
í bókasafni háskólans.
15 erl. stúdentar
við Háskóiaitn.
15 námsmenn frá öðrum
löndum stunda nú nám í Há-
skóla íslands. Leggja flestir
^ þeirra stund á íslenzk fræði.
Sex eru frá Noregi, og leggja
fimra þeii'ra stund á læknis-
fræði, en einn islenzk fræði.
Tveir ei'u frá Færeyjum, og
les annar læknisfi'æði, en hinn
viðskiptafx-æði.
Fjói'ix' ei'u frá Bandaríkjun-
um og lesa þeir íslenzk fræði.
Einn þeirra er Vestur-Islend-
ingur, síra Erik Sigmar, og er
hann að vísu innritaður í guð-
fræðideildina, en leggur a. m.
k. jafnframt stund á íslenzk
fræði.
Fi'á Þýzkalandi, Englandi og
Spáni eru 1 frá hvei'ju landi og
stunda þeir allir islenzk fræði.
Schweltzer og Marshall
fengu frióarverðlaunin.
Friðarverðlaun Nobels fyrir
árin 1952 og 1953 féllu í hlut
þeirra Alberts Schweitzers og
George C. Marshalls.
Það er sérstök nefnd norska
Stórþingsins, sem úthlutar
þessum verðlaunum, eins og
kunnugt er, samkvæmt fyrir-
mælum gefandans, Alfreös No-
bels. — Báðir ei'u menn þessir
heimskunnir, Schweitzex’ fjöl-
gáfaður snillingur frá Elsass,
en Mai’shall er kunnastur fyrir
hugmynd sína og ráðagerð þá,
sem við hann er kennd, xxm
;,alhliða viðreisn Evrópulaiida
, eftir höi-mungar styrjaldar-
irínar. Schweitzer er vafalaust
með óvenjulegustu mönnum
sena nú ei’U uppi sakir fjölhæfni
[ sinnar og gáfna, en hann er
guðfræðimenntaður, læknir,
tónlistarsnillingur og héim-
1 spekingur.
100 ára vestur-
íslenzk kona.
í kanadiska blaðinu Winni-
peg Tribune birtist fýrir stuttu
niynd af íslenzkri kojm, Mar-
gréti Ólafsdóttur í tilefni 100
ára afmælis hennar.
Á myndinni með henni voi'u
tveir afkomendur hennar og
Var gamla kopan langamma
annars, en langa-langamma
hins.
Frú Margrét Ólafsson er
fædd að Voðmúlastöðum í
Áustúr-Landeyjum 17. sept.
1853 og voru foreldi'ar hennar
Þorbjörn Jónsson og Guðrún
Sigurðardóttir. Um langt skéið
átti Mai'grét heima í Vestmanna
eyjum en fluttist vestur um
haf ásamt maiini sírium, Jóni
Ólafssyni frá Efri-Steinsmýri
í Meðallandi 1884, og hafa þau
lengst af átt heima í Selkirk.
Jón maður Margrétar do
fyrir 5 árum, þá 95 ára gamall.
Eignuðust þau hjón 4 sonu,
en auk sona þeirra eru 14 barna
börn þeii'ra, 39 barnabarna-
böi'n og 1 barnabarnabarnabarn
á lífi.
Margrét er sögð hin einas+a,
hugsunin skýr, minni og heyrn
ennþá gott, en sjón tekin að
dapi-ast.
22 farþegas* fér-
ust í elcSi.
Nýlega biðu 22 farþegar
langferðabifreiðar bana í Mexi-
kó — fórust af völdurn elds.
Hafði heyi vei'ið komið fyrir
aftast í bifreiðinni, og komst
eldur í það, en ökumaðurinn
neitaði áð nema staðar. Fórust
22 farþegaj' af 30, áður en bif-
reiðin var stöðvuð.
Eiga að vera til-
búnir til byltingar,
Tudeh-flokurinn (kommún-
istar) í Iran, hefir fengið fyrir-
skipun um að vera reiðubúinn
til 'þess að gera byltingartilraun
og elysa Mosadegh úr haldi.
Mikil deila kom fyrir nokknx
upp milli keisai’ans og Zahedi
forsætisráðhei'ra, en þess hefir
verið gætt, að ekkert kæmi um
það í blöðunum í fran.
Keisarinn fór nefnilega að
skipa hernum fyrir og setjá
menn í stöður í honum, án þess
að ráðgast við Zadhei hers-
höfðingja, sem varð öskureið-
ur. —- Sendiherra Bandaríkj-
anna, Loy Henderson, miðlaði
málum, en viðbúið er að allt
fari í blossa þá og þegar.
þvi gefa út öll heimspekirit dr.
Helga í vandaðri og fallegri
heildarútgáfu. Gert er ráð íyrir
að ritsafnið kosti 250 krónur
heft til áskrifenda, en dýrai'a
í þandi.
Þar sem Nýalssinnum þykir
ástæða til að menn lesi og kynn-
ist lífsstefnu og heimsskoðun-
um þessa sérstæða og gáfaða
íslenzka hugsuðar, vilja.þgjr
hvetja fólk að skrifa sig á fyrir
ritinu hið fyrsta og með því
flýta fyrir útkomu þess,
Félag Nýalssinna var stofnað
fyrir tæpum 3 árum. Stofnend-
ur voru 14 talsins en félagar
eru nú nokkuð á öðru hundx-að-
inu. Sveinbjörn Þox'steinsson
kennari hefur verið formaður
félagsins frá öndverðu, en með
honum í stjórn eru þau Sigurð-
ur Ólafsson kaupmaður og frk.
Kristín Sigui'ðai'dóttir.
Samkváemt upplýsingum sem
formaður félagsins, Sveinbjörn
Þorsteinsson, hefur gefið blað-
inu, sótti félagið nýlega um lóð
hér í bænum, þar sem það
byggði hús yfir starfsemi sína.
Ennfi'emur má geta þess, að
nýlega hefur Félag Nýalssinna
farið þess á leit við bæjaryfh'-
völin, ríkisstjórn og Alþingi að
hlutast til um það, að ekki
verði byggt á 1Ó<3 þeii'ri á horni
Hverfisgötu og Smiðjustígs,
þar sem hús dr. Helga Pjeturss
stendur nú. Verði þess í stað
komið þar upp Skrúðgarði, enda
’fer á allan hátt vel á því að
gegnt Þjóðleikhúsinu komi fag-
ur garður með blómum og
trjám. Með því móti myndi
nokkuð í-ýmkast um Þjóðleik-
húsið, en flestunx mun hafa
fundizt það sett í of þröngt um-
hverfi í hyrjun.
Þess má að lokum geta að
Félag Nýalssinna gefur. út tíiría-
ritið „íslenzk stefna“ og hefur
það komið út í tvö ár.
Stúdentar, X-D.
í dag fara fram kosningar til
stúdentaráðs Háskólans, og
verða bær harðsóttar að þcssi.i
sinni ekki síður en oft áður.
Fram hafa komið fimm list-
ar: D-listi Vöku, félags lýð-
ræðissinnaði-a stúdenta, sem
undanfarið hafa haft fimm af
níu fulltrúum í'áðsins, enn-
fremur listar Fi'amsóknax'stú-
denta, Alþýðuflokksstúdenta,
fi-jálsþýðisins og kommúnista.
Kjörfundur er í Háskólanum,
og hefst hann kl. 2 e. h., en
kosningu lýkur kl. 8 í kvöld. A
kjörskrá eru talsvert á 9.
hundrað stúdenta.
Vafalaust fjölmeima stúdent-
ar á kjörstað og leggja fram
sinn skei'f til þess að Vaka
haldi meii'i hluta sínurn, til
heilla fyrir þá sjálfa.
Kosningaskrifstofa D-
LISTANS er í Tjarnarkaffi.
— Símar eru 3552 — 5533
og 5899. — Þar verður hvers
konar fyrirgreiðsla veitt í
sambandi við stúdentaráðs-
kosixingarnar.
VÖKUMENN, HAFIÐ
SAMBAND VIÐ KOSN-
INGASKRIFSTOFU YKK-
AR.