Vísir - 29.04.1954, Qupperneq 4

VtSIB
Fimmtudaginn 29. -apríl ?.954
wasia

\U &híð
!—]
iii i
I 1.
DAGBLA8
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
A'u.glýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstrœti 8.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR HJ.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Síxni 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
FélagsprentsmiSjan hJL
Ný veríbólga ?
Undanfarna daga hafa forsvarsmenn alþýðusamtakanna sem
óðast verið að hvetja hin ýmsu vérkalýðsfélög til þess að
segja um samningum, og búast má við ýmsum tíðindum í
sumar, ef svo heldur fram sem horfir. Meðal annars virðist
það vera eitt helzta stefnumál þeirra, sem mestu ráða í verka-
lýðsfélögunum, að ekki verði samið lengur en til eins mánaðar,
eða segja megi upp samningum með þeim fyrirvara, í stað sex,
eins og verið hefur.
Áður en rætt verður nánar um þessi mál almennt, er
ástæða til þess að líta svolítið á þessa kröfu xun eins mánaðar
uppsagnarfrest. Það getur ekki talizt sanngjarnt, að unnt sé
að leggja niður vinnu í hvaða fyrirtæki sem er með eins mán-
aðar fyrirvara, ekki sízt, ef viðkomandi fyrirtæki hafa skipulagt
framleiðslu sína til langs tíma, miðað við tiltekin útgjöld, þar
með innifalið kaupgjald. Þetta hafa bræðraþjóðir okkar á
Norðurlöndum skilyrði, og þar dytti engum manni í hug að
byggja afkomu atvinnuveganna á svo ótraustum grundvelli,
sem svo skammur uppsagnarfrestur felur í sér. Þar er frekar
sanaið til eins árs, eða jafnvel lengur, og sýnist það ólíkt
skynsamlegra. Verkamenn og aðrir launþegar ættu ekki að
óttast, að þeir' bæru skarðan hlut frá borði, ef verðsveiflur
verða eða dýrtíð magnast, því að með breyttri vísitölu ætti
að vera séð við því. Þess vegna sýnist þessi krafa ósanngjörn
og óskynsamleg.
Á það hefur verið bent, hvað eftir annað, hér í blaðinu,
hver áhrif það hefði, ef sífellt yrði horfið að því að hækka
kaupið, gera krónuna verðminni, en sú verður útkoman er
vö.ruverð hækkar jafnhliða. Með því móti er dýrtíðinni hleypt
af stað á nýjan leik, og sú holskefla verðbólgu skellur yfir
okkur, sem við fáum ekki risið undir. Það er mikil missýning
að telja, að með því að fá nokkrum krónum hærri mánaðar-
laun, sé allur vandi leystur. Ef vöruverð hækkar jafnhliða, er
launþeginn engu nær, en hinsvegar skapast af þessu ný vand-
ræði í sambandi við útflutningsvörur okkar, sem eiga í harðn
samkeppni við erlenda keppinauta, sem ekki hafa sama til- J
kostnað við framleiðsluna og við.
Þegar verkfallið leystist í desember 1952, urðu menn bjart-
sýnir á, að nú loks hefði mönnum orðið ljóst, að leiðin út úr
öngþveitinu á sviði atvinnu- og fjármála væri ekki sú að hækka
kaupið von úr viti, heldur reyna að lækka vöruverð eða a.m.k.
halda því niðri. Á þeim grundvelli var raunverulega samið,
eins og menn muna. Ríkisstjórnin lofaði þá að beita sér fyiir
því, að ýmsar nauðsynjavörur almennings skyldu ekki hækka,
enda hefur verið haldið í horfinu síðan, eins og alþjóð er
kunnugt. Á þessum tíma hefur mjólk lækkað 1 verði, svo og
kartöflur, svo að dæmi séu nefnd, en hinsvegar hefur kaffi
hækkað vegna utan að komandi aðstæðna, sem við ráðurn
ekki við.
Nú er hinsvegar svo að sjá, sem forráðamenn alþýðusam
takanna séu að hverfa frá þessari stefnu. Nú er ekki lengur1
um það talað, eins og gert var þá, að aðalatriðið fyrir verka-
menn og aðra launþega, sé eltki sem flestar krónurnar, heldur
sem mest vörumagn fyrir peningana. Nú virðist hitt vera aðai-
atriðið að knýja fram „kjarabætur“, eins og tíðkaðist hér áður,
með þeim afleiðingum, sem öllum eru kunnar.
Þegar hin mikla vinnudeila leystist í desember 1952 var
það meginviðfangsefni og keppikefli ríkisstjórnarinnar og
xaunar allra hugsandi manna í landinu að auka sem mest kaup-
mátt launanna. Mönnum var orðið Ijóst, að nú yrði að stinga
við fótum, og það var gert, með þeim árangri, að vísitölu-
breyting hefur ekki orðið teljandi á þessu tímabili. Að vísu er
•of snemmt að spá neinu um, hverjar verða kröfur verkalýðs-
félaganna þegar þar að kemur, en tónninn í málgagni kommún-
ista, og á stundum Alþýðublaðinu, spáir engu góðu, ■— svo
mikið er víst.
Allir vita, hvernig komið er fyrir togaraútgerðinni. Það
mál er ærið úrlausnarefni út af fyrir sig. En allsherjar kaup-
gjaldsbarátta eins og nú standa sakir eru vafasamt fyrirtæki,
svo að ekki sé fastar að kveðið. Og þaðan af síður óska menn
almennt eftir nýrri gengisfellingu. Hún væri neyðarráð-
stöfun, sem vonandi þarf ekki að grípa til.
Æskilegast væri, að samtök atvinnurékenda og launþega
kæmu sér saman um að halda áfram á þeirri braut, sem mörkuð
varlmeð lausn verkfallsiiis 1952. Þá yrði unnið að því áð auka
kaupmátt launanna, en ekki skerða, — og freista þess að
4nagna ekki nýja verðbólgu í landinu. t ;
Hvað vita Svíar um ísland?
Ungfni Ulla Sandström Gjör-
wellsgatan 15 Stokkhólmi, hef-
ur sér til gamans athugað
þekkingu 10 landa sinna á ís-
landi. Spuminganiar, sem hún
bar upp við þá alla voru þess-
ar:
1. Hversu stórt er ísland?
2. Hvað heitir stærsti stjórn-
málaflokkurinn?
3. Hvað heitir forsætisráð-
herrann?
4. Hver er aðalatvinnuvegur
íslendinga?
5. Hvern teljið þér mesta rit-
höfund íslendinga?
6. Hvaða íslenzkt kvæði dett-
ur yður fyrst í hug?
7. Hvað heita tveir stærstu
bæir íslands?
8. Hvaða mál er talað á ís-
Iandi?
9. Hvað heitir stærsta dagblað
íslands?
10. Nefnið 10 þekkta íslend-
inga.
.Menntaskólakennari, 32 ára,
svarar þannig:
1. Eins og helmingur Spánar.
2. Lýðræðisflokkur. 3.— 4.
Fiskveiðar. 5. Snorri Sturluson.
6. Reykjavík, eru fleiri til? 8.
íslenzka. 9.— Snorri Sturluson,
Lexness.
Húsmóðir, 24 ára, hefir
barnaskólamenntun.
1. Eins og Skán. 2. Sósíal-
demókratar. 3.— 4. Fiskveiðar.
5. — 6.— 7. Reykjavík. 8.
Danska. 9. — 10. —
Bókavörður, 58. ára. Mennt-
un fil. cand.:
1. Eins og Norrland. 2. Só-
ssíaldemókratar. 3.— 4. Fisk-
veiðar. 5. Snorri Sturluson. 6.
6. Edda. 7. Reykjavík. 8. ís-
lenzka. 9.— 10. Snorri Sturlu-
son, Laxness, Gunnar Gunnars-
son, Kristmann Guðmundsson.
Stúdent. frá verzlunarskóla,
27 ára. Nemur ensku og þýzku
í háskóla:
100.000 km2. 2. íhaldsflokkur.
3. — 4. Fiskveiðar. 5. Laxness.
6. Ó, guð vors lands. 7. Reykja-
vík og Akureyri. 8. íslenzka.
9.— 10. Snorri Sturluson, Ás-
geir Ásgeirsson, Laxness, Kjar-
val, Stefán íslandi, Sveinn
Björnsson.
Pylsusali á götunni, 62 ára.
Banraskólamenntun:
1. Eins og Suðursvíþjóð. 2.—
! 3.— 4. Fiskveiðar. 5.— 6,— 7,—
8. Danska. 9.— 10.—.
Smásali, 28. ára. Barnaskóla-
menntun:
1. Eins og Gotland. 2. Sósíal-
demókratar. 3.— 4. Síldveiðar.
5.— 6.— 7. Reykjavík. 8. fs-
lenzka. 9.— 10.—.
Verkstjóri í iðnfyrirtæki, 65
ára. Barnaskólamenntun:
1. Eins og Gotland. 2.— 3.—
4. Fiskveiðar. 6. Snorri Sturlu-
son. 6. Édda. 7. Reykjav.ík. 8,
íslenzka. 9.— 10. Snorri Sturlu-
son og Leifur Eiríksson.
Skrifstofustúlka í banka, 26
ára. Stúdentspróf:
1. Eins og Svealand og Gaut-
and. 2. Sósíaldemókratar. 3.—
4. Fiskveiðar. 5. Snorri Sturlu-
son. 6. Edda. 7. Reykjavík. 8.
Fornnorræna. 9.— 10. Njáll,
Snorri Sturluson, Sveinri
Bjömsson, Gunnlaugur orms-
tunga, Kraka.
Menntaskólanemi, 18, ára:
1. 20.000 km2. 2. Sósíaldemó-
kratai', 3. Thors. 4. Fiskveiðar.
5. Snorri Sturluson. 6. Kveðja
Gunnars til Hliðarenda, 7.
Reykjavík og Akureyri. 8. ís-
lenzka. 9.— 10. Laxness. Jón
Sigurðsson. Örn Clausen. Huse-
by, Ásgeir Ásgeirsson,
Blaðamaður, 47 ára. Lýðhá-
skólamenntaður:
1. Eins og hehningur Svíþjóð-
ar. 2. Sósíaldemókratar. 3. Jón
Sigurðsson. 4. Fiskveiðar. 5.
Snorri Sturluson. 6. Edda. 7.
Reykjavík og Siglufjörður. 8.
íslenzka. 9.— 10. Sveinn
Björnsson, Páll ísólfsson, Lax-
ness, Helgi Briem, Snorri
Sturluson.
Ulla Sandström lætur þess
getið að fólkið hafi verið spurt
áður en sænsku blöðin fóru að
skrifa um forsetaheimsóknina.
Rannsókn sem gerð var hér
í Reykjavik fyrir nokkrum ár-
um sýndi, að íslendingar vita
mun meira um Svía en þeir um
okkur, hinsvegar fór þekking
íslendinga á öðrum þjóðum að
verða hæpin þegar komið var
austur fyrir Svíþjóð, vestur
fyrir Noreg og suður fyrir
Danmörku.
í Bergmáli i gær var meinleg
prentvilla, sem verðúr áð leið-
rétta áður en lengra er haldið. t
dálkinum var birt bréf frá „Til-
skerameistara“, sem varaði við
taumlausum innflutningi tilbúins
fatnaðar, en í kaflanum með yf-
irskriftinni „Prjónavörur“ segir,
svo: „Mikið af þessu innlenda
„dóti“ ..... þarna átti auðvitað
að vera: innflutta „dóti“ ...
Sjálfsagt hafa flestir lesið það 1
málið, þvi það kom greinilega
fram í bréfinu, að það hlaut að
vera hið innflutta, sem verið var
að gagnrýna.
Vinningar í happdræiti
Islenzkra getrauna
Rétt úrslit:
X 2 1 -— ÍXX — 22X—1 IX
1. vinningur: 1 röð með 12
réttum.
2. vinningur: 24 raðir með 11
réttum.
3. vinningur: 264 raðir með 10
réttum.
Alls 289 vinningar á samtals
kr. 104.464.00.
50.000 kr.
19736 (1/12,4/11,5/10).
2886 kr.
23275 (2/11. 6/10) 40876 (2/11,
6/10).
1546 kr.
9287 (1/11,4/10), 19709 (1/11,
4/10), 19718
(1/11,4/10), 19727 (1/11,4/10)
19730 (1/11.4/10) 19733 (1/11,
4/10), 19735 (1/11,4/10). 19733
(1/11,4/10), 19763 (1/11,4/10),
19817 (1/11,4/10), 19898 (1/11,
4/10), 21089 (1/11,4/10),
22060 (1/11,4/10), 32266 (1/11,
4/10), 32509 (1/11,4/10),
34453 (1/11,4/10).
Stuika
óskas’t til afgreiðslu á kaffi-
stofu nú þegar. Uppl. í síma
5454 kl. 6—9 í kvöld. —
Æ?4*§'$€g t ÍÞ&íi SSB9
Ilandtöskur
Töskur fyrir
íþróítafatnað
í stóru úrvali.
„Geysir” li.f.
Fatadeildin.
Umerðaröryggi 7
og bifhjólin.
í Bergmáli s.l. mánudag var
rætt um nýja hættu í umferðinni,
sein stafaði af fjölgun hinna litlu
bifhjóla og rciðhjóla mcð hjálp
; armótor, sem fjölmargir ungl-
; ingar þeysa nú á um bæinn. Sam-
kvæmt upplýsingum, sem Berg-
mál hefur aflað sér í tilefni af
fyrirspurnum „Gamla“ um þetta
efni, er farið með bifhjól, sem
hafa yfir eitt hestafl sem biíreið
þ. e. próf þarf til þess að fá rétt-
indi til þess að aka þeim, og 17
ára aldur. En um þau, sem em
undir eitt hestafl, þarf einungis
skrásetninga og númer, eða með
öðrum þegar um reiðhjól með
hjálparmótor er að ræða.
Nýju tegundirnar.
Þá má taka það fram, að það
munu vera liinar nýju tcgundir
bifhjóla, sem hingað eru komn-
ar, cr valdið hafa áhyggjum. Og
hefur Bifreiðaeftirlitið, seni sér
um þessi mál látið mæla styrk-
leika véla þeirra, og þau senx
reynzt hafa haft yfir 1 hestafl,
hafa verið tekin úr umferð, þeg-
ar viðkomandi hefur ekki uyp-
fyllt áðurgreind skilyrði, um ald-
ogpróf. Reyndar munu sum þess-
ara nýju hjóla vera gefin út með
% liestafls styrkleika, en vera
kraftmeiri í notkun.
Vandamál víða.
í öllum löndum cr þetta nokk-
urt vandamál, en eins og sakir
standa verður sú leið farin hér,
sem að ofan greinir, að því er
biflijól og reiðhjól með hjálpar-
vél (undir 1 lia.) varðar, sem ervt
ekki talin hættuleg í umferðiniií
frekar en venjuleg reiðhjól, þar
sem einskis prófs er krafist og
aldurstakmarkið ávallt verið
lágt, ef það er nokkuð. Ef þeinj
skyldi aftur fjölga mjög svo af
þeim stafaði hætta fyrir umferð-
ina í ijænum yrði það mál tekið
til nýrrar athugunar.
Fjölgar ískyggilega.
Það er mála sanast, að litlu
bifhjólunum hefur fjölgað i-
skyggilega í bænum í vor, og
rekst maður á hvcrjum degi á
fjölmarga unglinga, sem þeysa
á þeim fram og aftur. Anðvitað
eru þessir uriglingar misjafnlega
gætnir og fara sumir varlega, en
aðrir liafa mest gaman að þvi að
aka sem hraðast. Og þessi farar-
tæki geta náð talsverðum hraða,
eins og vegfarendum flestum
mun kunnugt. Það er því nauð-
synlegt að þeir er aka á þessum
hjólum séu vel að sér í öllum ura
ferðarreglum og kunna einnig
nokkur skil á meðferð vélknú-
inna tækja. En um þetta inál hof-
ur verið svo rækilega rætt hér
i þessum dálki vegna þess að
ýmsir hafa verið að spyrjast fyr-
iik mn KoHo mAI ___ Irt*