Vísir - 04.09.1954, Page 4

VtSlB
Laugardaginn 4. september 1954
S&GBL&B
Ritstjóri: Hersteinn P&ksoiL
Auglýsingastjóri: Kristján Jóðmob.
Skriístofur: Ingólfsstrætl 1.
Otgeíandi: BLAÐAtJTGÁPAH VlSIR E-».
AtgreiQsia: Ingóllsstræti 3. Síroi IC&0 (timro ilimr).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan ki.
Fyrir fmtmtán árum.
Um siðustu mánaðamót voru liðin fimmtán ár síðan annari
heimsstyrjöldinni var hleypt af stað með því að Hitler
gaf herskörum sínum skipun um að ráðast á Pólverja. Tveim
dögum síðar sögðu svo Bretar og Frakkar Þjóðverjum stríð
á hendur, þar sem þeir vildu ekki hætta við árásina á Pól-
verja og draga hersveitir sínar til baka, eins og stjórnir Breta
og Frakka höfðu farið fram á.
Að þessu hafði vitanlega verið nokkur aðdragandi. Hitler
hafði sífellt færzt í aukana og ágengni hans við nágrannana
varð æ meiri, enda þótt hann gerði einnig griðasáttmála við
ýmsar þjóðir, til þess að sefa ótta þeirra. Bretar og Frakkar
slógu lengi undan. ] ar til þeim ofbauð loks eftir hernám
allrar Tékkóslóval-íu, og þeir gerðu samning við Pólverja,
þar sem þeir skuldbundu sig til að tryggja sjálfstæði landsins,
en Hitler hafði þá sýnilega ætlað sér að snúa sér næst gegn
þeim, því að þar var þjóðernisbrot, sem hann vildi „bjarga.“
Bretar og Frakar vildu einnig fá Rússa í lið með sér gegn
Þjóðverjum, og gerðu út menn til viðræðna við Stalín og
stjórn hans. En eins og góður kaupmaður — kapitalisti? —
vildi Stalin vita um boð beggja, og þess vegna hleraði hann
einnig eftir þeim kjörum, sem hann gæti fengið hjá Hitler
ef hann gerði viðskipti við hann en ekki Breta og Frakka. Og
endirinn varð sá, að Hitler gat boðið betur, því að hann gat
boðið mikil lönd og milljónir manna, sem þá félaga munaði
ekki um að kúga, þegar þeir hleyptu styrjöldinni af stað.
Rússar og Þjóðverjar gerðu með sér sáttmála um grið sín
á milli og skiptinu ránsfeng í ágúst-mánuði 1939, og er svo
var komið, mátti sjá, að styrjöld mundi skella á, því að Hitler
hafði þá tryggt það, að Rússar gerðu honum ekki aðeins engar
skráveifur heldur bókstaflega hjálpuðu honum, þegar tálmun-
inni milli þeirra, Póllandi, hefði verið rutt úr vegi. Tókust
líka ýmis viðskipti milli nazista og kommúnista, sem voru
Þjóðverjum hagstæð, þar sem hergagnasmiðjur þeirra voru
óseðjandi og ýmsar aðdráttarleiðir lokaðar eftir stríðsyfir-
lýsingu Breta og Frakka.
En enginn er annars bróðir í Ieik, og Hitler sánnaði það
tveimur árum síðar, þegar hann afréð að ráðast gegn Rússum,
samherjum sínum og góðu vinum. Munaði minnstu, að rúss-
neski risinn yrði undir, en það varð honum til hjálpar að hann
fékk mikla og skjóta hjálp frá Bandaríkjamönnum, er sendu
þeim ógrynni allskyns nauðsynja. Er það hlálegt, að kommún-
istastjórnin skyldi halda lífi fyrir tilverknað lýðræðisstjórnar,
sem kommúnisminn hefur alltaf viljað feiga og allt það skipu-
lag, því að með það fyrir augum gerði Stalín bandalagið við
Hitler.
Með sameiginlegum átökum tókst að leggja Hitler og banda-
menn hans að velli, og munu þjóðir heimsins hafa haldið, er
styrjöldinni lauk, að nú mpndi renna upp Fróðafriður, þar
sem „brúna hættan“ væri úr sögunni. Eftir styi’jöldina voru
fjölmörg lönd í sárum, heilar borgir í rústum, atvinnutækin
eyðilögð og víða blasti hungur við, ef ekki yrði að gert. Það
var þörf uppbyggingar, sem öllum kröftum væri beitt við, og
vopnin lögð að öllu leyti til hliðar.
En rússnesku valdhafarnir voru á annari skoðun. Lýðræðis-
ríkin'höfðu að vísu forðað ríki þeirra frá glötun með mikilli
og góðri hjálp, þegar Hitler sendi herskara sína austur á bóg-
inn, en þakklætið var þeim ekki efst í huga. Það hafði mis-
tekizt að hjálpa Hitler við að koma lýðræðisríkjunum á kné,
en þau voru að mörgu leyti illa á sig komin eftir stríðið, og
því var sjálfsagt að halda þar áfram, sem frá hafði verið
horfið, þegar bardögum lauk í stríðinu.
Síðan hefur kommúnisminn smám saman fært út kvíarnar,
hneppt æ fleiri þjóðir í viðjar, og það er fyrir löngu ljóst orðið,
að hættan, sem mannkyninu stafar af honum er enn meiri
en af nazistum. Fyrir fimmtán árum vonuðu menn, að öllu
mundi verða óhætt, ef nazisminn yrði upprættur. Nú er það
greinilegt, að enn válegri tíðindi geta gerzt en þá virtust vofa
yfir. Þau tíðindi væru, ef svo skipaðist í heiminum, að komm-
únismanum tSekist að tvístra samtökum frjálsra þjóða o"
bi’eiða sig ýfir þann hluta heimsins, sem enn hefur aðeins
þekkt hina rauðu sælu af afspurn.
Sovét-iistamenn í Þjó&teikhúsinu.
Um þessar mundir gista frá-
bærir listamenn frá Sovétríkj-
unum ísland á vegum MÍRs,
og komu þeir fram í fyrsta
sinn á miðvikudagskvöld í
Þjóðleikhúsinu.
Píanóleikarinn Tamara
Gúséva er gædd miklum gáfum
og hefur hlotið hina beztu
þjálfun. Auk þess hefur hún
mjög sérstæðan persónuleika,
þótt ung sé að árum. Kom hann
berlega í ljós í frábærri með-
ferð hennar á cismoll prelúdíu
Rachmanninovs, því margjask-
aða verki, sem henni tókst samt
að glæða lífi. Eftirtektarverð
var og meðferð hennar á
tokkötu eftir Khatsjatúrían, og
í tveim Chopin-verkum sannaði
hún, að hún getur leikið það
tónskáld væmnilaust. Klykkti
hún út með verki eftir Liszt,
leiknu af fullkominni tækni.
Hnéfiðluleikarinn Mstislav
Rostropovitsj er einnig ung'ur
maður og vaxandi, sem ræður
yfir fullkominni og fágaðri
tækni, svo að vart verður
lengra komizt; enda eru verk
þau, er hann lék, ekki á færi
annarra en virtúósa. Um báða
þessa ágætu tónlistarmenn má
hinsvegar segja hið sama og
sagt hefur áður verið um
kollega þeirra frá Sovétríkjun-
um, að efnisval þeirra er tæp-
lega í samræmi við sendíför
til kynningar á sovét-list. Mun
íslenzkum áheyrendum að
sjálfsögðu leika hugur á að
heyra nokkuð af nútímatónlist
Sovétríkjanna, enda er þar um
auðugan garð að gresja, ef
marka skal þær deilur, sem
um hana hafa staðið.
Abram Markov annaðist
undirleik hjá Rostropovitsj. Er
hann Sfburða píanóleikari,-^svo
sem ágæt frammistaða hans í
kafla úr sónötu eftir Grieg b^r
vitni um. Hann lék einnig und-
ir fyrir listdansarana með að-
stoð Þorvalds Steingrímssonar.
Var þá komið að þeim dag-
skrárliðnum, sem fæstir hefðu
viljað af missa, listdansi ung-
frú Írínu Tikhomírnóvu og
dansfélaga hennar, Gennadí
Ledjakks. Er þettá í annað sinn,
sem fulltrúar hins nafntoga
rússneska balletts koma hér
fram, og eru þessir listamenn
sýnu meiri en þeir, sem hér
voru síðast. Ungfrú Írína hefur
yfir afburða-tækni að ráða,
enda ein af fremstu ballerinum
Mikla leikhússins (Bolsjoi
( Teatr) í Moskva. Ledjakk hefur
^ að sjálfsögðu minna hlutverk,
' svo sem venja er, þegar slíkar
listakonur eru annars vegar,
en tækni hans er mikil og
traust og hann hin geðþekkasti
maður. Samdans þeirra í
„adagíó“ úr Svanavatninu var
mjög hugnæmur, og pas-de-
deux úr Don Quixote var dans-
að af mikilli kímni, og loks
náði glaðværðin hámarki í
kómískum vals eftir Mosj-
kovski. Einnig dansaði ungfrú
Írína hinn fræga eindans
„Deyjandi svan“ eftir Fókín
við lagið fagra eftir Saint-
Saens. Var það ógleymanleg
frammistaða.
Að sjálfsögðu var listamönn-
unum öllum vel fagnða og hlý-
I lega, og bárust þeim blómvend-
ir margir.
Þrír íslenzkir listamenn
önnuðust tvö milliatriði á milli
dansanna. Lék Gísli Magnús-
son „slætti“ eftir Grieg og
Sæverud með lýtalausum full-
komleik, og Guðmundur Jóns-
son söng nokkur íslenzk lög
með aðstoð Weisshappels. Var
þeim einnig einkar vel fagnað.
B.G.
Stjórnín fús til að
leggja deiluna um
kaffið í gerð.
„ Verkamannafélagið Dagsbrún
hefur með bréfi sínu dags. 18.
ágúst s.l., mótmælt þeim veilð-
hækkunum sem orðið hafa á
kaffi og telur þær vera brot á
grundvelli kjarasamninga frá
í.desmeber 1952.
Að þessu tilefni hefur ríkis-
stjórnin með bréfi, dags. 3. þ.
m., tjáð Verkamannafélaginu
Dagsbrún, að hún muni að sjálf-
sögðu standa við öll sín fyrir-
heit í þessu efni, en telji hins
vegar að umrædd verðhækkun
fari ekki í bág við þau fyrirheit,
sem gefin voru í desember 1952.
En þar sem upp er. kominn á-
greiningur um þetta mál hefui:
ríkisstjórnin tjáð sig fúsa til að
hlíta úrskurði gerðarmanna eða
dóms um ágreining þenna.
Afstaða ríkisstjórnarinnar í
þessu máli er því enn hin sama
og hún tjáði Alþýðusambandi
íslands í marzmánuði s.l. í til-
efni mótmæla þess, út af verð-
hækkun á kaffi, sem þá varð.
(Frá félagsmálaráðuneytinu).
Stjörnubíó :
Glaðar stundir.
„Glaðar stundir“ (HAPPY
TIME) er gamanmynd frá
„Columbiafélaginu. Hefur hún
á sér svipaðan léttleikans og
lífsgleðinnar blæ og franskar
myndir, enda gerist hún í
Quebec í Kanada, meðal fólks
af frönsku bergi brotnu, sem
haldið hefur tryggð við franska
tungu og venjur. Kvikmyndin
er lýsing á einni fjölskyldu að-
allega. Húsmóðirin er banda-
rísk og upp alin á annan hátt
en maður hennar og skyld-
menni hans, en í þeirra upp-
eldi mótuðust þau af frönskum
lífsskoðunum og venjum. Hér
er bæði af alvöru og kímni
tekið á þeim vandamálum, sem
skapast er' unglingar eru að
vakna til lífsins. — Kvik-
myndin er veí leikin og mjög
skemmtileg á köflum. Sérstaka
athygli vekur frábær meðferð
Charles Boyer á hlutverki
föðursins, og Bobby Driscoll,
sem leikur son hans á gelgju-
skeiðsaldri, fer einnig ágætlega
með sitt * hlutverk, en öðrum
eru gerð mjög góð skil. —
Drykkfeldi bróðurinn er og vel
leikinn, en óskiljanlegt hvers
vegna háttur þessa vínþambara
er gerður áberandi, en það
rýrir gildi myndarinnar, sem
að öðru leyti verður að
telja athyglisverða og mjög
skemmtilega.
Skrúðgarðarnir í Reykjavík
iiafa oft verið til umræðu í þess-
um dálki, en til þess liggja þær
ástæður, að almenningi er yfir-
leitt mjög annt um þá, og vill
að þeim sé haldið vel við. Hér
fer á eftií’ bréf frá ,,Borgara“
um blómagarða Réýkjavíkur, en
það er á þe'ssa leið: „Nú Joksins
má segja, að blóm séu orðin
þökkaleg á Austurvelli, og þó
ekkei't sérstakt við þau. Ekkért
til samanburðar við það, sem var
í allt fyrrasúmar, hér hefur aldr-
ei sézt þvílíkt skraut á almanna-
l'æri, en það mátti víst ekki
•standa iengi.
.1 / jjint/isgarSuriiin.
Og svo minnzt sé á hinn gamla
Alþingishúsgarð, sem opinn er aí
ménningi á stundum. Þá finnst
sumum ósköp að sjá hann orð-
ið. Blómin jafnvel lélegri en þau
voru fyrst í vor. Hverju sætir
þelta? Og livernig er umhirðan
um trén? Þau virðast sjálf viði
vaxin eða laufgreinum frá rót
að toppi. Er það nærri broslegt
að sjá og víst á móti öllum gröð-
urreglum skrauttrjáa. Fá ekki
kunnáttumenn eða reglulegir
garðyrkjumenn að koma þar
nærri ?
TjarnargarSúrinn.
En um nýja Tjarnargarðinn,
sem ætti að heita Glæsivöllur eða
Skrúðvangur er allt annað uppi
á teningnum. Það virðist ágætt,
ef ekki verður skemmt. Það mun
líka hafa verið einliver gróðrar-
stöð, sem annaðist um það, eða
einhverir karlar sem kunnu. —
Bæjaryfirvöldin hér ættu að fá
þá lánaða eða að minnsta kosli
að hiðja þá úm að slá Austur-
völ), svo hægt væri að líta þang-
að, líka á grasið, án þess að
ergja sig.
Uellugangarnir.
En eitt ér várhugavert á skrúð
garði þessum. Hellilögðu gang-
arnir eru ófærir með bilum á
milli og grasið upp úr, þar sem
l'ólk bæði eyðileggur skó sina,
lirasar og meiðist, ef misstigið
er, og eru fleiri dærni slíks, það
sem af er, hvað þá seinna. Auk
þess eru slíkir hellugangar ekki
fallegir.
KAUPHOLLIM
er miðstöð verðbréfaskipt-
anna. — Sím{ 1710.
Wi
Stytla Jóns Sigurössonar.
En meðai annárrá orða: Hvers
vegna er ekki sett nafnplata á
styttu Jóns Sigurðssonar á Aust
urvelíi? Hundruð útlendra og inn
lendra koma þarna og virða
han'a i’yrir sér og fjöldi þeirra
tekur myndir af lienni. En þeir
fá ekki að vita liver maðurinn
er. Sumir lialda að þarna sé Is-
iands „óþekkti hermaður“. Læt
ég svo staðar numið að sinni. —
Borgari".
Bergmál liefur engu við þetla
bréf að bæta, en þakkar „Borg-
ara“ tilskrifin. -— kr.
Ferð að Hagavatni.
Páll Arason bifreiðarstjóri efn-
ir til ferðar norður að Hagavatni
um helgina.
Lagt verður af stað kl. 2 e. h.
í dag og komið aftur í bæ-
inn á sunnudagskvöld. GengiíS
verður upp á Langjökul og auk
þess verður komið við i Skál-
holti í annarri hvorri lei'ðinni.
Farmiðar seldir hjá Orlof og
Ferðaskrifstofu ríkisins.