Vísir - 08.11.1954, Blaðsíða 4

1
vlsm
Mánudaginn 8. nóvenaber 195^
songvararner
Marion Sundh og Ulf Carlén
í Ausfurbæjarbín
Ulf Carlén
Ágöngumiðar seldir í skrifstofu S.I.B.S. Aust
urstræti 9
Hljómsveitin fer af landi burt á miðvikudagsmorgun, svo nú eru síðustu forvöð
að hlusta á hana.
Ræktun sandanna er eitt mesta
framtíðarverkefni í landinu.
VíðiÉal vid I®ál SveiiBSSOia sa*isl»
g r aeísi slas st j ® r a.
Eitt þeirra œvintýra, sem hafa gerst og eru að gerast með
jjjóðinni á þeirri framfaraöld, sem við lifum á, er ræktun
sandanna. Öllum er kunnugt um hið mikla átak, sem gert
hefur verið á ýmsum sviðum til að rækta lasidið á undangengn-
um áratugum, og þarf ekki annað en nefna sléttun gömlu tún-
anna, engjabætur, áveitur og þurrkun, og mýraræktina, allt
unnið með stórvirkum nútímavélum, og á öllum þessum sviðum
hefur mikið áunnist, mörg ævintýri gerst, smá og stór, til hag-
bóta fyrir bændur og búalið, og þjóðina í heild.
Við þotta allt eru miklar
framtíðarvonir bundnar, meiri
en þegar hafa rætzt, því að
það .er svo um framkvæmdir
slíkar sem þessar, að til þeirra
þai'f vel að vanda, til þess að
þær gefi góðan arð, og á það
ekki sízt við um ræktun mýr-
anna, að jafnvel með bættum
vinnsluaðferðum, svo sem djúp
plægingu, tekur jarðvegsbreyt-
ingin eðlilega nokkurn tíma,
svo'að jafnan verður að bíða
fulls arðs af erfiðinu nokkuð
langan tíma. Er þetta sagt af
fullri viðurkenningu á þess-
um miklu framförum.
Verkeínið á
söndunum. ' '
Vegna mýraræktunarinnar
eru nú sveitirnar óðum að fá á
sig nýjan svip. Mýraræktar-
spildurnar eru á mörgum bæj-
um orðnar mörgum sinni stærri
en gömlu túnin. Það liggur við,
að segja megi, að í heilum og
hálfum hreppum sé sums staðar
búið að grafa svo mikið, að svo
horfi, að áður en langur tími
líði verði allt mýrlendi rækt-
að milli fjalls og fjöru, a. m.
k. þar sem framfarirnar eru
allra mestar.
Ósjálfrátt mun mörgum verða
á að minnast orða Landnámu:
,,þá var land allt viði vaxit
mxUi fjalls ok fjöru“, og spyrja,
hvort eigi muni sá tími upp
renna eftir 2—3 mannsaldra,
að allt ræktanlegt land milli
fjalls og fjöru verði komið í
rækt. Slíkar eru framfarirnar
og ræktunarhugurinn, að það
er að minnsta kosti afsakan-
legt, þótt menn velti slíku fyr-
ir sér. Ekki aðeins mýrarnar ;-—
heldur líka svartur sandurinn,
þar sem stórkostlegt framtíðar-
verkefni bíður. Og einnig þar
er það þáð, sem gert hefur ver-
ið, sem liggur til grimdvallar
þessum hugsunum manna.
Augu manna hafa opnast fyrir
því, að 'það getur oröið eitt
mesta og glæsilegasta ævintýr-
ið í ræktunarsögu þjóðarinnar,
að sandflæmin verði gerð að.
ræktarlandi eða góðu beiti-
landi.
Sandr æktarf r am -
kvæmdir nú.
Þetta allt var ofarlega í hug-
anum, er ég hitti að máli Pál
sandgræðslustjóra Sveinsson í
Gunnarsholti á dögunum, og
notaði tækifærið til að spjalla
við hann um sandgræðsluna o.
fl. í því skyni að segja frá rabbi
okkar í blaðinu, því að margir
lesendur þess munu gjarnan
vilja kynnast þessum málum
nánara. Talið barst fyrst að
framkvæmdum í ár og í fyrra,
og svaraði Páll fyrirspurnum
í því efni á þessa leið:
„Framkvæmdir í ár og í
fyrra voru meiri en nokkurn
tíma áður. Girtir voru samtals
á þessum tveimur árum 120—
130 km. Stærstu svæðin, sem
girt hafa verið á þessum tíma,
eru í Meðallandi og á Hóls-
sandi upp af Axarfirði í N.-
Þingeyjarsýslu austan Jökulsár
á, Fjöllum og eru girðing-
arnar á hvoru þessara svæða
um sig 40 km. á lengd. Á Hóls-
sandi er eitt mesta uppblást-
urssvæði landsins. Auk þess
var girt í Aðaldal, Kelduhverfi,
Breiðuvík í Barðastrandar-
sýslu, Kollsvík í sömu sýslu.
. t-;? —7T-".V'L l.y*-'"4'-
>* j
W <% -s
'• 1 • .
f •: ..... •
I Landeyjum
eru byrjaðar girðingarfram-
kvæmdir. Þar verður byrjað nú
í haust úr Hólsá að vestan í
Markarfljót að austan, sunnan
byggðar. Þar hafa átt sér s.tað
miklar uppþurrkunarfram-
kvæmdir. Þar er land lágt og
flatt sem kunnugt er og hefur
á undangengnum tíma verið
grafinn mikill aðalskurður, 10
metra breiður í botn, til þess
að taka við vatni úr ræktunar-
skurðum. Þessi uppþurrkun
hefur haft þær afleiðingar í
Austur-Landeyjum,og hið sama
mundi ske í Vestur-Landeyj-
um, ef ekkert væri að gert, að
sandurinn hefur þornað og fok-
ið. Auk þess er hætta á að skurð
ina myndi fylla, og má geta
þess, að á þessu hausti fyllti
í skurðinn á 200 metra kafla.
Hér er um samræmdar þurrk-
unar- og ræktunarframkvæmd
ir að ræða. Sandinn verður að
þurrka til þess að hægt sé að
sá í hanp. í þau svæði, sem
girt verða, verður að sá þegar
á næsta ári. Eg geri ráð fyrir,
að þarna verði að sá í allt að
100 ha. á hvoru svæði.
Á Hólssandi og
í Kelduhverfi
eru svæðin, sem girt hafa
verið um 6—7 þúsund ha. Á
Hólssandi mundi allt beitiland
blása upp, ef ekki væri að gert,
en ef spurt væri um væntanleg-
an árangur, mætti benda á, að
þar sem sáð var í Kelduhverfi
fyrir 12 árum mætti nú fara
að reisa nýbýli. Þarna var
sandurinn kominn upp í tún
— en er nú gróið land.
Unun að sjá.
Það er unun að sjá gróið
land, þar sem áður var ber
sandurinn. Það mætti líka
minnast á Leiðvelli í Meðal-
landi, þar sem var gersamlega
örfoka — þar er að mestu mel-
gróður, sem hefur breiðzt út af
sjálfu sér. Það þarf ekki nema
rétt að koma honum af stað,
þar sem góð skilyrði eru fyrir
hendi. Hann þarf að hafa fín-
an sand, sem er á hreyfingu,
— það er hans eiginleiki að
þrífast bezt þar. Sandfaxið
sprettur einnig vel í sandi, sem
er á hreyfingu, Við sækjum
annars að okkar marki, með
því að
1. verja land svo að það blási
ekki upp,
2. koma gróðri í land, sem
farið er að blása upp, og
með sjálfgræðslu og rækt-
un.
Aðrar tegundir leita á.
— Sandfaxið.
í elztu girðingunni, þar sem
byrjað var með melgras eru nú
komnir vinglar og sveifgrös. —
Melurinn smáhörfar, en aðrar _
tegundir leita á. Um sandfaxið
vil ég geta þess, að við höfum
gert tilraunir með margar teg-
undir, um 20 talsins. Bezt hefur
okkur reynzt sandfax-fræ, sem
við höfum fengið frá Kanada“.
Framtíðarmöguleikar.
„Hver er skoðun þín, að því
er 'varðar framtíðarmöguleik-
ana?“
„í stuttu máli: Eg tel þá stór-
kostlega. Staðreynd er, að rækt.
unarkostnaður er sáralítill mið;
að við ræktun annars lands,
Þar sem sandurinn er laus hef-
ur reynslan kennt okkur, að-
hreyfa sandinn sem allra
minnst, því að ef vindasamt
er og þurrkur eftir að sáð er,.
er hætt við að fræið fjúki. Að-
ferðin er: Sáð, borið á og herf-
að, aðeins svo að fræið hylst,,
og svo valtað.“
Áburðarþörfin.
„En hvað er um áburðar—
þörfina að segja?“
„Komið hefir í ljós við rækt-
un sandanna í Kangárvalla-
Sinfóníuhlj'ómsveitin
Ríkisútvarpið
í Þjóðleikhúsinu þriðjudaginn 9. nóvember kl. 9 síðd.
Stjórnandi: 0!av Kielland
Einleikari: Jórunn Viðar
VERKEFNI:
Berlioz: „Benvenuto Cellini“-forleikur op. 23.
Beethoven: Píanókonsert nr. 3 í c-moll op. 37.
Brahms: Sinfónía nr. 3 i F-dúr op. 90.
Aðgöngumiðar í Þjóðleikhúsinu.
Fáll Sveinsson að slætti á hafraakri með Bautz diesel-dráttar-
i. vél.