Vísir - 24.11.1954, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 24. nóvember 1954
VISIR
FRAMFARIR OG TÆKNI ♦
Er ga§-tnrbman iram-
tiðar bíla-hrejiillíitn ?
Tdrbmuht*eyfilS er mlkjií Séttaríl og kn’ýr
vagmnn áfram me& ofsalegtim hrala.
Nýlega var reyndur bíll á
tilraunasvæði Chrysler-smiðj-
anna í Chelsea í Michigan, sem
vakti feikna athygli.
Þetta var að sjá sem venju-
legur Plymouth-bíll, en þegar
betur var að gáð, kom í ljós,
að hann var allt öðru vísi, þ. e.
a. s. knúinn gastúrbínu í stað
venjulegs benzínhreyfils. Bíll
þessi náði feikna hraða, en há-
vaði í honum var nær enginn,
aðeins eins og andvarp, segja
þeir, sem viðstaddir voru.
Ýmsir bílaverkfræðingar líta
svo á, að gastúrbínan sé fram-
tíðarhreyfill bílanna. Túrbínur
þessar eru náskyldar þrýsti-
'loftshreyflum flugvélanna, sem
sennilega eiga eftir að útrýma
venjulegum skrúfu-hreyflum.
Með notkun túrbúninnar í
bílum vinnst margt. Þar þarf
ekkert vatn og þarafleiðandi
heldur ekkert kælikerfi, sem
er rúmfrekt og kostnaðar-
samt. Þar skiptir- líka minnstu
máli, hvort eldsneytið sé
„vandað", því að unnt er að
Ibrenna bæði flugvélabenzíni
og hráolíu. í túrbínu-hreýflin-
um er ekki nema eitt rafkerti,
og er það aðeins notað til þess
að setja vélina af stað. Á
veturna er auðvelt að setja
hreyfilinn af stað, og hann þarf
engan upphitunartíma. í hreyfli
þessum er sjálfvirk skipting,
og þess vegna er engin tengsli
(kúpling) eða ,,gírstöng“. Þar
þarf aðeins benzíngjafa, hemla
og „aftur-á-bak“. En það, sem
e. t. v. skiptir mestu máli, að
túrbínuhreyfillinn er svo
sniklu léttari en venjulegir,
vegur aðeins tæpan helming á
við benzín-hreyfil af gömlu
gerðinni, en það skiptir megin-
máli. Meira að segja telja verk-
fræðingar, að unnt sé að
hreyfil í vörubíl fyrir fjórum
árum, 175 hestafla, og er hann
enn í notkun. Sá hreyfill vegur
ekki nema um rúm 100 kg., og
er um 1100 kg. léttari en benz-
ínhreyfill af venjulegri gerð
með sömu hestaflatölu, og tek-
ur ekki nema 13% þess rúms,
sem hann myndi taka.
Aðrar bandarískar bíla-
smiðjur hafa ekki legið í leti
á þessu sviði. General Motors-
smiðjurnar hafa sýnt slíkan bíl
á þessu ári, aðeins í tilrauna-
skyni, og Ford er líka með sitt-
hvað á prjónunum.
En túrbínubíllinn í fjölda-
framleiðslu á enn langt í land.
Snúningshraðinn í túrbínun-
um er ákaflega hár, 35.000—
40.000 á mínútu, en útblástur-
inn svo heitur, að hann svíður
eða kveikir í því, sem fyrir
kann að verða. Mjög verðmæt-
ir málmar, sem þola mikinn
hita, eru notaðir við smíðina,
svo sem nikkel, kobalt, molyb-
denum, króm og tungsten, en
þeir eru mjög dýrir. En allt
stendur þetta til bóta.
Reiðhjólið, sem stúlkan heldur á hérna á myndinni, er smíðað
úr gleri, en er þó a. m. k. eins sterkt og venjulegt reiðlijól.
Aðalkostur þessa reiðhjóls er þó sá, að það er miklu léttara en
venjuleg, og sumir segja, að þetta verði framtíðarfarartækið á
þjóðvegum Danmerkur, þar sem reiðhjól þykja ómissandi.
fertjstuiia í
sroii þrýstHoftsfliggvéla ?
Beeing-smi&jurnar hafa slíka risafiugvél i
smíðuirs, sem aær 80O ksn. me&alhraða
í 12 jjsús. BTE-. hæð.
Eins og kunnugt er, þykja
smækka túrbínu-hreyfilinn enn Bretar hafa staðið einna fremst
meira. | í framleiðslu stórra þrýstilofts-
En það eru ekki aðeins knúinna farþegaflugvéla, en nú
Chrysler-smiðjurnar, sem fást telja Bandaríkjamenn sig hafa
við tilraunir á þessu sviði, síður teiknað vél, sem sé fullkomnari
en svo. Brezku Rover-smiðjur- en þær, sem fyrir voru.
nar hafa smíðað túrbínu-bíl, I Það eru Boeing-smiðjúrnar
sem vakti athygli á þjóðvegum^ í Seattle á vesturströnd Banda- hreyfla B-47 sprengiflugvélar,
Belgíu með því að aka þar um ríkjanna, sem hafa ráðgert og ; risaflugvélina B-52, sem
með 240 km. hraða á klst. En þessa risaflugvél, sem verður knúin er átta þrýstiloftshreyfl-
v'erði komið fyrir sérstökum
hreyflum til þess að hægja á
ferðinni í lendingu.
Boeing-smiðjurnar njóta
mikils trausts og álits, liafa
smíðað margar stærstu þrýsti-
loftsflugvélár Bandaríkjahers
svo sefn hinaf ffægu séx-
Hults-aximar sænsku þykja
þær beztu í heimi.
Þær reynast jafnvei eiorður í bppbndi
og í frumskógiifli Suður-Ameríióí.
Einhver frægasta axa-verk-
smiðja heims er sænsk, heitir
Hults Bruk, og stendur á
gömlum merg.
Verksmiðja þessi er ekki að-
eins fræg fyrir þá sök, að hún
er stærsta sinnar tegundar í
Evrópu, þar sem hún fram-
leiðir um 300.000 axir á ári,1
heldur og vegna þess, að hún
er yfir 250 ára gömul.
Hults-verksmiðjan stendur í
djúpu gili sem er í skógivax-
inni klettaöxl við Kolmarden,
skammt frá verksmiðjubænum
Norrköping. Hún var stofnsett
árið 1697, og hóf þá framleiðslu
nagla. Það var ekki fyrr en
seint á 19. öld, að þessi verk-
smiðja tók að einbeita sér við
framleiðslu axa. Til gamans má
þó geta þess, að axa-framleiðsla
á þessum slóðum á sér æva-
forna sögu, því einmitt á þess-
um sama stað voru smíðaðar
steinaxir fyrir um það þil 5000
árum.
Skammt frá Hults-smiðj-
unni er vatn og úr því fellur
á, er virkjuð hefur verið og
sér henni fyrir rafmagni. Þar
er vélakostur hinn fullkomnasti
sem völ er á, sem unnt er að
frameiða um 1200 axir á dag.
Hin gamla aðferð, að gera ax-
irnar úr járni með stál-egg, er
löngu úrelt, og nú eru áxirnar
smíðaðar úr einu stálstykki, en
hráefnið úrvalsstál frá Domn-
arvet, Fagersta og Uddeholm.
Þar vinna sérþjálfaðir menn
að axarsmíðinni, sem hafa hin
nákvæmustu tæki og áhöld í
þjónustu sinni, og fátt eða ekk-
ert tilviljunum há. Verklægn-
in hefur gengið í arf frá föður
til sonar, og ýmsir axasmiðir
Hults eru afkomendur margra
kynslóða hagleiksmanna í
þessari grein. Geta má þess, að
meðalstarfsaldur þeirra, sem
nú vinna þar, er 23 ára.
Hults-axir þykja beittastar
og vandaðastar allra axa
heimsins, segja þeir, sem bezt
kunna skil á slíku, svo sem
skógarhöggsmenn í Lapplandi
og starfsbræður þeirra, sem
höggva hörðustu trjátegund
heims, quebracho-tréÓ í Suður-
Ameríku, enda er þar einna
betzur markaður Hults-axanna.
Axirnar eru að sjálfsögðu af
ýmsum gerðum, eftir því, til
hvers þær eru ætlaðar: Skóg-
1 arhöggsaxir, slökkviliðsmanna-
axir, skáta-axir óg þar fram
j eftir götunum, en alls eru teg-
1 undirnar 80, sem Hults-verk-
smiðjan framleiðir.
EndurbœttuM*
bílluhtir.
Eftir fjögurra ára rannsókn-
ir hefir bifreiðaluktaframleið-
endum heppnazt að framleiða
bílluktir, sem bera skærari
birtu en áður.
Hafa linsurnar verið teikn-
aðar af nýju og eru þannig
gerðar, að þær beina ljósinu
meira hægra megin vegarins og
útiloka aukageisla, sem trufla
við aksturinn. Þessar nýju lukt-
ir hæfa vel nýjustu gerðum
bíla.
Lyktarlaus málning.
Nýkomin er á markaðinn í
Chicago ný, lyktarlaus máln-
ingartegund, sem ekki getur
lekið.
Málningin lítur út eins og
þeyttur rjómi, en þynriist út
undir burstunum, þegar verið
er að mála.
Til öryggis á
þjóðvegum.
Umferðarslys eru ákaflega
1 tíð í Bandaríkjunum, eins og
nærri má geta þar sem bíla-
mergð er svo mikil.
Margt hefur verið gert til
þess að reyna að draga úr slys-
um á þjóðvegum landsins. —■
Meðal annars hefur verið út-
búin „væluskjóða“ (sírena) á
þjóðvegum sem fer af stað af
sálfu sér, þegar bifreið nálgast
þann kafla vegarins þar sem
aðeins er leyfður hægur akstur.
það er mikill galli á þessum
vagni, að hann er ákaflega
.eldsneytisfrekur, enda aðeins
um tilraunabíl að ræða.
Þa hafa Frakkar smíðað
vörubíla, sem knúðir efu túr-
bínuhreyflum, svo og Fiat-
smiðjurnar ítölsku. Fiat-bíll-
inn náði leikandi tæpum 250
km. á klst. Sá heitir Dante
Giacosa, sém teiknaði þenna
vagn. Hann gerir helzt ráð
fyrir, að túrbínuhreyfillinn
verði fyrst notaður í járn-
brautarlestum og skipum, en
síðar 1 vörubifreiðum.
Þá hafa Tékkar smíðað slíka
vagna, svo og Þjóðverjar, en
Boeing-flugvélasmiðjurnar í
Kaliforníu smíðuðu slíkan
fullsmíðuð á næstu mánuðum. um. Þrýstiloftsflugvél hefur
Hún á einkum að fljúga í há- flogið frá Kyrrahafsströnd
loftunum, í 12.000 metra ,hæð Bandaríkjanna til V/ashington
eða svo, og á að geta flutt allt á 3 klst. 46 mínútum, en þetta
að 120 farþega. j er lO stunda flug í risa-Sky-
Verkfræðingar Boe'ing- mastervél, og má af því marka
smiðjanna verjast flestra frétta hraðann.
af þessari vél, en segja þó, að
varið verði um 15 millj. dollara
til smíði þessarar einu flugvél-
ar.
Flugvélin verður með ská-
settum vængjum, 'dg verða
hreyflarnir hver um sig festir
í Boeing-smiðjunum starfa
um 5000 verkfræðingar og sér-
fræðingar um ýmis atriði flug-
vélasmíðanna, og hafa þeir
öðlazt mikla reynslu í smíði
risaflugvéla.
Hin nýja þrýstiloftsflugvél
við þá, en ekki byggðir inn í (Boeing-smiðjanna, sem sagt
vængina. Það þykir háskalegt, hefur verið frá, mun fljúga
ef vélabilun skyldi koma fyrir. með 800 km meðalhraða.
Talið er, að nota megi hina
nýju flugvél á flugvöllum þeim,
sem þegar eru fyrir hendi, enda
Gott rusuút-
rurpsviðtœk L
Vasa-útvarpsviðtæki eru
ekki ný uppfinning, síður en
svo.
Fyrir nokkru hefur fyrir-
tækið Engineering Associates,
Inc. í Indianapolis, hafið fram-
lieðslu á tæki, sem reynist sér-
lega vel. Það er ekki nema 12,5
cm. á hæð, 7,5 cm. á breidd og
rúm. 3 cm. á dýpt. Engir lamp-
ar eru í tækinu, en þó heyrist
ágætlega í því, bæði tónlist og
tal, að því er sagt er.
í Þýzkalandi ganga sumir a
keðjum, líkt og bílar. Þessi
uppfinning kæmi sér stundum
vel hér heima.
• Raab, kanzlari Austurríkis,
ræddi við Eisenhower for»
seta í gær um alþjóðahorfue
og sáttmála við Austurríki.