Vísir - 07.01.1955, Qupperneq 3

Föstudaginn 7. janúar 1955
vísm
3
Hollusta og heilbrigði
Aldur mæðra og
heilbrígði barna.
Líkurnar fyrir Keilbrigði mestar,
þegar mæðurnar eru á bezta skeiði.
Hver áhrif hefur aldur for-
eldra á börnin? Kemur það
fram á börnunum í einhverri
mynd, ef annað foreldrið eða
bæði, eru nokkuð við aldur,
þegar börnin eru getin — eða
t. d. ef móðirin er af bezta
skeiði? Þessum spurningum
liafa menn verið að velta fyrir
sér fyrr og síðar og bær hafa
verið og eru viðfangsefni vís-
indamanna.
M. a. er stundum um það
spurt hvort aldur foreldranna
hafi nokkur áhrif á hve lang-
líf börnin verða, á sálfar þeirra,
frjósemi. þeirra og viðnámsþrótt
gegn veikindum.
Þessi mál aðallega að því er
varðar aldur móðurinnar voru
rædd í ráðstefnu vísindamanna
í New York fyrir skömmu, en
hún var haldin að tilhlutan
Vísindafélagsins í New York
(New York Academy and
Sciences). Menn komust þar að
þeirri niðurstöðu, grundvall-
aðri á tilraunum sem gerðar
voru á mönnum, dýrum og
jurtum, að margt benti til, að
aldur foreldranna, einkum
móðurinnar, hefðu víðtæk á-
hrif á vellíðan barnsins. Miklu
meiri líkur eru fyrir því, ef
móðirin er ung, að börnin verði
andlega og líkamlega hraust,
en sé móðirin farin að eldast
er það oft talið leiða til þess,
að börnin verði andlega og
líkamlega vanheil.
Douglas P. Murphy, for-
stöðumaður læknadeildar
Pennsylvaníuskólans gerði
athuganir á 466 fjölskyldum,
sem í voru bæði hraust og van-
heil börn. Hann komst að
þeirri niðurstöðu, að meðalald-
ur móður við fæðingu fyrsta
heilbrigðs barns var 23 ár.
Fyrsta vanheilt varn var ekki
fætt fyrr en meðalaldurinn var
28.4 ár. Hlutfallslega fleiri
vanheil börn fæddust, getin af
mæðrum, sem voru yfir þrítugt,
en af þeim, sem yngri voru. Á
aldrinum 45—49 ára fæddust
hlutfallslega þrefalt fleiri van-
heil börn en fyrir þrítugs ald-
ur. Dr. Murphy telur þetta
mjög eðlilegt, þar sem líkams-
hnignun sé samfara því, að
árin færast yfir og að þessara
hnignunaráhrif gæti þegar að
þeim tímamótum er komið, að
konur fara úr barneign.
Annar læknir, enskur, sem
ráðstefnuna sat, dr. L. S.
Penrose frá University College,
London, benti á, að tvö af
hverjum 5 fávitabörnum
(Mongoloide-children), séu get-
in af konum, sem náð hafa
fertugs aldri, en eftir þrítugs
aldur tvöfaldast áhættan að
vanheil börn fæðist á hverjum
5 árum, og eftir 45 ára aldur
sé tala vanheilla (defective)
bai’na 2.5 af hundraði fæðinga.
Rannsóknir á músum hafa
leitt í ljós, aðmúsum, er seinast
fæðast, er hættara við að fá
krabbamein en þeim, sem fyrst
fæðast. Rannsóknir á jurtum
benda til hins sama.
Atlaga gerð að kvefinu.
Samtök vestan bafs, til að berjast
gegn pestinni.
HI|óðbyBgjur
gegn kikhósta.
í Bandaríkjunum er unnið að
tilraunum til að vinna nýja
tegund móteiturs gegn kík-
hósta.
Hljómbylgjur með hæstu
tíðni eru látnar skella á kík-
hóstasýklum, er gefa þá frá sér
vökva, sem virðist hægt að nota
sem móteitur. Um þessar
mundir er móteitur þetta reynt
„Það er kominn tími til þess
að iðnaðurinn snúi sér að því
að ráða niðurlögum þessa
mesta vandamáls hans“.
Þetta segir dr. M. W. New-
quist, heilbrigðismálastjóri
Texas-olíufélagsins, fyrir
nokkru á fundi í New York.
En við hvað átti hann? Ekki
verkföll eða verðbólgu heldur
kvefpestina. Menn áætla, að
kvefið baki iðnaði Bandaríkj-
anna ekki minna tjón árlega
en tveim milljörðum dollara,
og sumir gizka á að tjónið
nemi fimm milljörðum sum
árin.
Newquist tók svona til orða
á fundi fimmtíu iðjuhölda og
fjármálamanna, sem standa að
Kvefstofnuninni, Common Cold
Foundation, er stofnuð var ný-
lega til að samræma alla krafta
Nýtt fyf reynt gegn
háum blóðjirýstingf.
Keith S. Grimson, sonur
Guðmundar Grímssonar, dóm-
ara, starfar við sjúkrahús
Duke-háskóla í Durham í S.-
Karólínufylki vestan hafs.
Hann hefur undanfarið unn-
ið við rannsóknir á háum blóð-
þrýstingi, og hélt nýverið er-
indi um þær í félagi amer-
ískra lyflækna. Skýrði hann svo
frá, að nýtt lyf, sem kallað er
Su-3088, virtist vera til mik-
illa bóta, því að einn skammt-
ur, sem tekinn væri með morg-
unverði, héldi blóðþrýstingi
niðri allan daginn. Hefur ekki
enn fundizt lyf, sem þarf að
taka eins lítið af með svo lang-
varandi verkunum, að sögn
Keiths Grímsons.
á músum, og hefur gefið góða
raun í þeim, en hefur ekki
verið notað við menn enn.
í baráttunni við kvefið. Fram
að þessu hafa læknavísindin
verið ráðalaus gagnvart henni.
Lyf hennar hafa verið litlu
betri en heilræði ömmu gömlu.
Menn vita, að það er vírus,
sem kvefinu veldur, en að öðru
leyti stendur mannkindin ekki
betur að vígi en fyrir 200 árum.
Á fundi þeim, sem getið er
hér að framam skýrði dr. Yale
Kneeland frá tilhögun þeirri,
sem höfð verður í þessari bar-
áttu. Fyrsta verkefnið verður
að finna vírusinn, og til þess
að finna hann munu læknar og
vísindamenn njóta styrks
Kvefstofnunarinnar.
Ýmsar stofnanir í Bándaríkj-
unum reyna að finna vírúsinn,
og Kvefstofnunin mun fyrst og
fremst styrkja þær, sem lengst
virðast á veg komnar. Kemur
í Ijós, að mestur árangur hefur
náðst hjá Johns Hopkins-
sjúkrahúsinu, háskólunum í
Virginiu, Harvard og Illinois.
Þessum vísindastofnununum
verður til að byrja með veittur
styrkur, sem nemur 245 þús.
dollurum. Reynt verður og að
styðja aðra vísindastofnanir.
Menn vita ekki, hversu lang-
ur tími getur farið í að finna
vírusinn, en svo getur farið,
að hann finnist fyrirvaralítið,
og verður þá mikið spor stigið
í þá átt að sigrast á þessum
kvilla.
Reykingamenn deyja frekar lír
hjartabiiun en krabba.
Þetta sýna rannsöknir vestan hafs.
Undanfarin þrjú ár hefur
ameríska krabbavarnafélagið
látið fram fara rannsóknir á
tengslum milli reykinga,
lungnakrabba og annara sjúk-
dóma.
Læknafélagið ameríska hélt
ársþing sitt í San Francisco í
núní sl. og var þar skýrt frá
niðurstöðum rannsóknanna.
Þær komu mönnum nokkuð á
óvart, því að þær leiddu í ljós,
að miklir reykingamenn dóu
frekar af hjartabilun en
lungnakrabba.
Alls fóru fram athuganir á
187,766 mönnum á aldrinum
50—70 ára í níu fylkjum. Frá
janúar 1952 fram á sumar 1954
dóu 4854 manna þessarra, og
voru dánarorsakir þeirra og
reykingarvani athuguð. Af
mönnum þessum höfðu 745
reykt 20 sígarettur eða fleiri á
dag. Læknar krabbavarna-
stofnunarinnar litu svo á, að
319 færri hefðu dáið, ef um
bindindismenn á tóbak hefði
verið að ræða. Þá kom í Ijós, að
161 maður hafði dáið úr
krabbameini — 98 fleiri en
tíðast er meðal þeirra, er reykja
ekki. En 334 dóu af hjarta-
sjúkdómum, 163 fleiri-en tíðk-
ast meðal þeirra, sem reykja
ekki. Niðurstaðan varð sú, að
beint samband væri milli reyk-
inga og hjartasjúkdóma, eins
og milli reykinga og krabba-
meins.
Tveir læknar, Hammond og
Horn, skýrðu frá þessu á
læknaþinginu og var annar
þeirra spurður, hvernig á því
stæði, að sumir reykingamenn
dæju ekki úr krabba, þótt
reykingar orsökuðu þann sjúk-
dóm. Hammond svaraði, að
menn væru sennilega misjafn-
lega móttækilegir fyrir krabba,
og einnig mætti ætla, að færri
menn á aldrinum 65—69 reyki
eins mikið og menn á aldrin-
um 50—54 ára. En læknarnir
treystu sér ekki til að fullyrða
neitt um það, hvaða efni það
væri í sígarettum, sem orsök-
uðu krabbamein eða hjartabil-
un, þótt nikótin mundi vera þar
í nokkurri sök.

Stefán Loðmfjörð:
Dularfulla þokan,
Niðurl.
Eg fer af baki og segi kon-
uríni að gera það líka, tek svo
taumana á báðum hestunum og
ætla að teyma þá, en segi konu
minni að láta svipuna ganga
hlí'fðarlaust á þeim. Hún gjörir
þaðý sló vel í þá, en.það ber
engkrí árángUi', þ:eir verða bafa
þeim rmin weí'íi.'. ; '
Eg sé að þetta hefur enga
þýðingu, tek við taumunum og
reyni að teyma þá sitt á hvað
meðfram þokunni. Það gengur,
en ætli eg að snúa þeim í
þokuna eða út á við, þá snar-
stanza þeir og fást ekki fet
áfram. Eg sé að þokan hagar
sér eins hún færist ekkert inn
á við, það er að sjá albjart til
beggja handa og eins inn
undan.
Allt í einu mundi eg eftir
því að með' okkur átti að vera
stór og vitur hundur, sem hét
Dogg. Um þenna hund hefi eg
skrifað í tímaritið Samtíðina.
Eg hafði ekkert munað eftir
honum fyrr. Nú fer eg að
svipast eftir, hvar hann sé, og
se að . hánn situr hfeyfingar-
laus á fönninni skammt fyrir
irínan okkur. Eg kalla á hann,
en hvutti hreyfir sig ekki. Eg
endurtek þetta nokkrum sinn-
um en það er alveg sama. Fæ
eg svo konunni taumana aftur
og held í áttina til Doggs, en
þegar hann sér að eg kem,
stendur hann upp ög heldur
undan. Eg sá ekki var til neins
að fara að elta seppa svo eg
sneri aftur til konunnar og
hestanna.
Var eg nú orðinn svo bull-
andi reiður, að ekki tók nokkru
tali. Eg segi við konuna: „Við
skiljum hestana hér eftir og
förum gang'andi iit og upp í
Úlfsstaði."
„Nei,“ svarar konan, „við
snúum bara aftur, það ef auð-
séð að við komumst ekkert
lengra.“ Heldur hún svo áfram
að þrábiðja mig að snúa aftur,
svo að eg læt á endanum und-
an. En eg verð að segja eins og
var að það var ekki gert með
góðu.
Við skelltum svo á þeysireið
til baka. Þegar Dogg sá það,
kom hann og virtist nú vel
kátur. Við höfðum ábyggilega
verið búin að snúast þarna í
fullan klukkutíma. Þegar
við komum inn fyrir neðan
Hjáleiguhúsin varð mér litið til
baka, og sá eg þá að öll þoka
var horfin. Eg' sá öll útfjöllin
eins glöggt og þegar við fórum
út eftir fyrir lítilli stundu. —
Segi eg þá við konuna, að nú
snúum við aftur og höldum
heim, nú sé öll fjandans þokan
norfin. Hún neitar því harð-
lega. „Við förum ekki heim í
kvöld hvað sem því veldur."
Og þar við sat. Við riðurn
hratt, bæði voru hestarnir
fjörmiklir og svo var eins og:
jkrattinn væri á hælunum á
þeim. Sá eini sem virtist í góðu
skapi var Dogg minn.
Við riðum hratt í hlaðið og
um léið kom séra Einar út og
segir hlæjandi: „Eff vissi þa'6
að þið ihímduð ■ koma aftur.“ |
Eg stökk af baki þreif þétt í ;
öxlina á presti og segi: „Þú ætt-
ir það skilið að eg bqrði þig, |
já, við skulum segja.-------—í
eins og hund.“ Því satt að
segja, var eg ofsareiður.
Hann svarar ósköp hæglát-
lega: „Ekki er þetta mér að
kenna.“
í þessu koma þeir bræður
mínir og Bjarni út. Þeir urðu
hissa, að við vorum komin
aftur, þóttust þess fullvissir að
við værum löngu komin heim,
og vildu fá að vita orsakir. Eg
svaraði engu en konan gaf
þeim einhverjar skýringar, án
þess að geta þess rétta. Við
höfðum fastákveðið að geta
ekki um það hvers vegna við
hefðum snúið áftur; En það
sögðu bræður mínir. mér
seinna, að þeim hefði þótt séra
Einar haga sér aileinkennilega
meðan við vorum í burtu ....
Hann hafði gengið um gólf
þegjandi og ekki einu sinni
anzað, þó þeir hefðu verið að
reyna að tala við hann. Þangað'
til hann hefði brugðið við og
snarast út. og' rétt í því hefðu
þeir heyrt að við riðum í
hlaðið.
Nú eru liðin liðug sextíu ár,
síðan þetta atvik kom fyrir.
Eg hefi oft og mörgum sinnum
hugsað og brotið heilann um
þetta, e,n aldrei komist að full-
nægjandi niðurstöðu.