Vísir - 21.01.1955, Blaðsíða 6

18
VÍSIR
Föstudaginn 21. janúar 1955
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm linur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sextugur í dag:
Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi.
Verður samningum sagt upp?
Eins og Vísir skýrði frá í gær, var efnt til ráðstefnu á vegum
Alþýð'Usambandsins og Fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna í
fyrrakvöld. Hafði verið boðað, að verkefni ráðstefnu þessarrar
yrði aðeins eitt, og var það að ræða um nauðsyn þess, að
verkalýðsfélögin hér í Reykjavík og nágrenni segðu upp samn-
ingum sínum frá næstu mánaðamótum, en þá falla samningar
úr gildi mánuði síðar eða 1. marz. Var þess jafnframt getið,
er sagt var frá hinni fyrirhuguðu ráðstefnu, að ef samningum
yrði ekki sagt upp um þessi mánaðamót, janúar—febrúar, yrði
ekki hægt að segja samningunum upp fyrir en þremur mánuð-
um síðar.
Það voru nær 40 verkalýðsfélög innan bæjar og utan, sem
áttu fulltrúa á ráðstefnu þessari, og munu margir hafa tekið
til máls, þótt ræðumenn væru ekki allir á sama máli. En þó
fór svo að lokum, að f-'ndurinn gerði samþykkt í máli því, sem
hér skal endurt~-’-!”>: , kláðstefna verkalýðsfélanna í Reykjavík
og nágrenni, haldin 15. janúar 1955, lýsir yfir, að hún telur
nauðsyn bera til að verkalýðsfélögin segi upp samningum sín-
um fyrir 1. febrúar næstkomandi til að knýja fram kjarabætur,
svo að tekjur átta stunda yinnudags nægi til mannsæmandi
framfærslu meðalfjölskyldu." Var þetta samþykkt með einu
mótatkvæði.
Gera má ráð fyrir, að flest verkalýðsféögin, sem áttu full-
trúa á ráðstefnu þessari, fari eftir samþykkt hennar og segi
samningunum upp frá þeim tíma, sem jjm er að ræða. Þó er
það svo um sum þeirra, að samningum þeirra verður ekki sagt
upp fyrr en 1. júní, og eru þau vitanlega bundin við það. En
þau sem kommúnistar stjórna munu varla láta á því standa að
segja upp.
Verkamenn eru margir elíki ofhlaðnir af launum sínum,
einkum þeir, sem hafa ekki fasta og örugga atvinnu, en hitt
er einnig ljóst, að íslendingum er lífsnauðsyn að forðast allt,
sem getur fengið nýja verðbólguöldu til að x-ísa. Það er gömul
saga, sem allir ættu að þekkja, að verðbólga og afleiðingar
hennar bitna fyrst og fremst á þeim, sem minnst bei~a úr býtum.
Kjarabarátta getur hinsvegar vel beinzt að því að auka kaup-
mátt launa, og þá er hún ekki aðeins til hagsbóta fyrir verka-
menn heldur yfirleitt allt launafólk í landinu. Slík barátta er
til uppbyggingar en ekki til niðurrifs.
Það eru mikil völd, sem kommúnistar og sálufélagar þeirra
hafa fengið með yfirráðum sínum yfir Alþýðusambandi ís-
lands og Fulltrúaráði verkalýðsfélaganna hér í Reykjavík, og
það er ekki sama fyrir verkalýðinn eða þjóðina í heild, hvernig
farið er með þau, í hvaða tilgangi þeim er beitt. Þeir ganga
undir próf í hvert skipti sem þeir beita þeim, og líldegt er, að
þeir gangi undir hið fyrsta nú á næstunni. Þeir geta ráðið sjálfir,
hvort þeir standast það eða falla.
Lofsverð starfse.nL
T> étt eftir næstu helgi hefur Húsmæðrafélag Reykjavíkur
starfað í tuttugu ár, og ætlar það að sjálfsögðu að minnast
þessa afmælis. Það hefur einnig skýrt almenningi að nokkru
frá starfsemi félagsins frá upphafi, en þótt starfað hafi verið af
kappi, hefur ekki verið hirt um að auglýsa það, sem félagið
hefur afrekað, enda þótt hátt sé haft um margt; sem er minna
virði.
Húsmæðrafélagið hefur kappkostað að gera húsmæðui’, vænt-
anlegar eða þær, sem þegar hafa fyllt þann hóp, sem færastar
um að standa í stöðu simii, vinna fyrir sig, heimili sín og börn.
1 þessum tilgangi hefur félagið efnt til margra saumanámskeiða,
og skipta þær flíkur þúsundum, sem konur hafa saumað undir
handarjaðri félagsins. Er þá ekki minnzt á þá þekkingu og
kunnáttu, sem húsmæður hafa öðlazt vegna þessa framtaks
þess. Ennfremur hofur það efnt til námskeiða í matreiðslu,
og hafa margar konur gripið tækifærið til að öðlast þar undir-
stöðuþekkingu í matargerð eða auka kunnáttu sína.
Félög eins og Húsmæðrafélag Reykjavíkur eru nauðsynleg,
ekki sízt á slíkum tímum sem nú, þegar nær allir fai-a að starfa
utan heimilis, þegar aldur og orka leyfa. Ekki eru hox-fur á, að
slíkt breytist í náinni framtíð, og vonandi vex Húsmæðrafélagið
með auknum verkefnum á komandi árum eins og hingað tiL
Það verður vafalaust ávallt
sniekks- og tilfinningaatriði, hver
sé íiiesta skáldið. Afrek skálda
verða ekki metin og vegin á sama
hátt og t. d. iþrótamannanna, þar
sem brot úr sentimetra geta skor
ið úr slíkri deilu. Dagsverk Jón-
asnr Hallgrimssonar verður ekki
mælt í pundfetum.
1 ’ inn bóginn verður það frá-
.t smekksatriði, hver sé vin-
.ælastur í skáldahópi íslendinga,
þeirra cr nú lifa. Ef einhver er
spurður þeirrar spurningar, kem
ur svarið óðara fram á varirnar:
Davið Stefánsson frá Fagraskógi.
Enginn cr spámaður í sínu föð-
urlandi, stendur þar. Ekki hefur
það sannazt á Davið Stefánssyni,
þvi að langt er síðan litið var á
hann sem spámann, sem boðaði
með vissum hætti nýja stefnu í
ljóðagerð, gerðist landnámsmað-!
ur i túni Braga.
Um leið og fyrsta bók Daviðs.
til þess að leysa þenna Gordions-
hnút.
Þar eð eigi vannst tóm til að
koma annarri og betri skipun á
félagsmál myndlistamanna áður
en í öngþvéiti kom, er þess fast-
lega vænst, að listamennirnir nú
loki augum fyrir þeim ákvæðum
fyrri samþykkta sinna, er fast-
ast standa gegn lausn málsins,
slíðri sverð sin og sameinist um
menningarlega liagsmuni þjóðar-
lieildarinnar.
Þess er einnig vænst, að ráðu-
neytið hafi forystu um lausn deil
winar og skapi sér, — eða afli
sér, — nauðsynlegra heimilda
lil að láta veg þjóðarinnar sitja
i fyrirrúmi fyrir þeim bókstaf,
sem nú bindur.
Takist eigi skjótlega að leysa
málið á viðhlítandi hátt, er sóma
íslands með því bezt borgið, að
setið verði heima og hvergi farið.
abc.
er aö ijúka meö Einari Benedikls
syni, en hið næsta á undan hon-1
um blasa við Matthías og Stein-
grímur.
Hið nýja skáld tekur viðfangs-
efni sín föstum tökum, og geng-
kcmur út árið 1919, þegar hann ur sinar eigin götur. Tilfinninga-
lif hans er heitt og ólgandi, og
Jjóðin ýmist mótuð karlmennsku
eða viðkvæmni. Sjálft ljóðaform-
ið er óþvingað eins og hjá þeim,
sem valdið hefur,
Siðaii rekur hver ljóðabókin
aðra: „Kvæði“, árið 1922, „Kveðj
ur ’, árið 1924, „Ný kvæði“, 1929;
„í byggðum", 1933, „Að norðan“,
1936, óg „Ný kvæðabók“, 1947.
Ótalin eru þá leikrit hans, en
þar ber hæst „Gullna hliðið“, og
•skáldsagnabálkurinn „Sólon Is-
iadus“. I
Sum kvæða Daviðs eru á hvers
manns vörum, svo setn „Seztu
hérna hjá mér, systir min góð“,
„Rokkarnir eru þagnaðir", cn
flest alikunn, svo sem hátiðaljóð
hahs, sem ort voru vegna Al-
þingishátíðarinnar 1930.
Skáídskapur Daviðs er mikili
að vöxtum, en vinnubrögðin ætið
rtin sömu. Vandvirknin og smekk
visin einkenna kvæði hans, eins
og bezt má vera.
Enn er sól Daviðs Stefánsson-
ar i hádegisstað, og enn má
þjóðln vænta mikilla afreka af,
hans hálfu,
Vísir óskar Davíð Stefánssyni
til hamingju með þenna merkis-
dag í lífi hans, jþakkar honum
listaverkin, og trúir því, að mörg
eigi hann eftir óskráð.
cr 24 ára gamall, heyra ntenn óra
nýrrar liörpu, og sá ónntr fann
hljómgrúnn meðal þjóðarinnar
umsvifalaust, — og siðan hefur
harpa Daviðs aldrei þagnað. Og
I strengirnir á þeirri hörpu erú
' l'urðulega margir.
j í dag er Davið Stefánssón
J sextugur. í dag staldrar þjóðin
við og hyllir öndvegisskáldið og
minnist perlnanna, sem hann gaf
ltenni. -— Afmælisins vérður
minnzt með viðhöfn, eins og vera
ber. Hátíðarsýning verður í
Þjóðleikhúsinu i kvöld, þar sexn
j hið sígilda „Gullna hlið“ hans
j veröur flutt, eii annað kveld verö
ur honum haldið veglegt liöf, þar
jsem forseti íslands og frú
halis, menntamálaráðherra og
ýmsir kuiyiustu lærdónismenn
þjóðariniiar munu hylla haniv.
Uin það blandast cngutn hiigur,
lað Davið er spámaður í sínu föð-
Girlandi.
' Davíð Stefánsson er fæddur í
I Fagraskógi í Eyjafirði árið 1895.
jArið 1919 tekur hann stúdents-
próf, en hafði tafizt við námið
sökuni hcilsubrests. Þetta sama
ár kenitir út fyrsta ljóðabók hans,
„Svartar fjaðrir", eins og fyrr
getur, og öllum er ljóst, að hér
er á ferðiiini óvenjulegt skáld.
| Davið kveður sér hljóðs á tíina
: mótum. Öld hinna miklu skálda
Bréfz
Ráöuneytið ganglst fyrir
lausn listamannadeilunnar.
Móðurland og fóstra liinna
fögru lista, Ítalía, býður íslandi,
ásamt frændþjóðum vorum á
Norðurlöndum, að senda til
Rómar yfirlitssýningu um þróun
og stöðu myndlista í löndum
þessmn á næstliðnum áratugum.
Þetta er glæsilegasta boð, sem
Island hefur nokkru sinni feng-
ið til kynningar í ísl. myndlist,
sem nú þegar er orðin ríkur
þáttur í mcnningarlífi þjóðar-
innar.
Þetta er boð, sem erfitt er að
hafna.
En þetta er e'kki einkamál
myndlistamannanna.
í sj lagarsöluniim í Rórtj .vtrð
ur ekki spurt, iivort þessi mynd-
in eða hin.sé eftir PéÍur eða Pái,
héldur: Er þetta íslenzka þjóðin
og menning hennar?
Vegna ágalla á skipun félags-
; mála ísl. mýndlistamanna logar
! nú allt í illdeiluni út af þessú
ináli. Fai'i svo, sem nú stefnir,
er eigi annað sýnna cn að vænt-
I anleg sýning, — ef úr henni
verður. — muni gefa alranga
. mynd af stööu mj ndlistarinnar
I í menningarlífi ísl. þjóðarinnar.
Allir unnendur isl. menningar
j og isl. myndlista bera þvi fram
j við isl. myndlistaanienn og stjórn
i irvöld þá eindregnu ósk, að
i allt, sem imnt er, verði nú gert
: Eftirfarandi bréf hefúr Berg-
máli' borizt frá „Útvarpslilust-
anda“:
„Það er sennilega að bera i
bakkafullan lækinn, að senda
(iagblaði smápistil um útvarpið,
þvi að margir vilja leggja orð í
belg um það, sem útvarpið hefur
að flytja, og er þá oftast rætt um
það, sem mönnum líkar miður
vel. Eg ætla mér ekki að fylla
þeirra hóp, a. m. k. ekki að þessu
sinni, heldur láta i ljós þakkir
rninar til útvarpsins fýrir það,
sein }xað hefur flutt á þesSum
vetri skemmtilegt og fróðlcgt.
Fræðsluþættir.
Vil ég að þessu sinni þakka
fyrir fræðsluþætti útvarpsins,
sem fluttir eru af mennta- og
fræðimönnum. Á ég þar við þátt-
inn „Spurningar og svör um nátt-
úrufræði", þættina um íslenzkt
mál, hæstaréttarmál, og hina
nýju, feinkar greinargóðu þætti,
sem læknar, lögfræðingar og
fleiri stéttar menn hafa flutt
að undanförnu. Þegar um þetta
fer rætt minnist ég þáttar, sem
ég sakna mjög, véðurfræðiþátt-
arins, sem Páll Bergþórsson
flutti, en þessi ungi og efnilegi
veðurfræðingur dvelst nú érlend-
is.
Tilhlökkunarefni.
Mun það tilhlökkunarefni mörg
um, er Páll kemur aftur, þvi að
gera verður ráð fyrir, að útvarp-
ið leyti til hans að nýju, er hann
kémur heim, um erindaflutning.
A'iinars finnst mér óþarft að láta
þessa þætti falla niður, þótt PálL
sé víðs fjarri sem stendur, þvi að
stofnúnin á ágætum mönnuni á
að skiþa, sem vitað er að væru 1
alla staði til þess færir, að flytja
jiætti um þessi efni.
Lestur fornrita.
Eg þori óhikað að fullyrða,
að allt það, sem ég hefi hér
mirinzt á, er vinsælt útvarpsefni
lijá fjölda manna, ungum og gpml
um. Eg get til dæmis fullyrt, að
skólanemar margir, þeirra með-
al nemar úr efstu bekkjum barna-
skóla og yngstu bekkjum gagn-
fræðaskóla, lilusta alltaf á srima
þessara þátta. Sömuleiðis á lest-
ur fornrita. Val manna til lesturs
á þeim hefur tekizt ágæta vél. Að
lokum að eins: Beztu þakkir fyr-
ir þessa þætti, og fleiri, þótt ckki
séu hér nefndir. ;—Útvarpshlust-
andi.“