Vísir - 19.02.1955, Blaðsíða 5

VtSIE
$
Laugardaginn 19. febrúar 1955
Pragotxport
PRAHA H-
TEKKÖSLÖVAKlA
Ný bók:
Veðurfræði eftir Jón Eyþórsson.
Er ætlnd almenningi og til kennslu
í skúlum.
Nýlega er komin í bókaverzl-
anir veðurfræði, sem Jón Ey-
'iþórsson veðurfræðingur hefur
samið og gefið út.
Bókln er ekki hvað sízt ætluð
til kennslu í menntaskólurh
landsins, enda var fyrri útgáfa
hennar, sem prentuð var sem
handrit, kennd þar og er fyrir
nokkuru gengin til þurrðar.
En enda þótt veðurfræði þessi
sé meðfram ætluð sem kennslu-
bók, er hún þó fyrst og fremst
ætluð sem alþýðleg veðurfræðí
sem hver og einn getur lært
nokkuð af. ,
Nú er ísland land örra veð-
urbreytinga og miklum veður-
dutlungum undirorpið. Hér á
landi, eða við land, eiga menn
líka að verulegu leyti afkomu
sína imdir veðurguðinn að
sækja og gildir það jafnt um
bændur sem um sjómenn. Hér
skiptir því miklu máli að menn
kunni skil á veðri og veðurút-
liti og geti hagað störfum sín-
um eftir glöggskyggni á veður.
í veðurfræði Jóns Eyþórsson-
ar er að visu tekið nokkuð vís-
indalega á hlutunum og
skyggnzt inn í innstu leyndar-
dóma veðurs og veðurfræði.
Mun mörgum alþýðumanninum
leika forvitni á að vita hvemig
veður myndazt og véðurspár
verða til og er hér um ágæta
fræðibók á því sviði að ræða.
Jón Eyþórsson skiptif bók
sinni í eftirfarandi kafla: Veðr-
ið, Lofthjúpúr jarðar, Mæli-
tæki og áhöld, Hitafar loftsins,
Loftþrýsting og vindar, Raki,
ský og úi'koma, Veðurbreyting-
ar og veðurspá, Þmmuveður,
Ljósfyrirbrigði, Veðurfar á
jörðinni, Veðurfar og veðrátta
á íslandi og loks Nokkur nýyrði.
Þess má geta að Jón Eyþórs-
son er lærisveinh eins mesta
veðurfræðings nútímans próf.
Bjerknes í Qsló, sem er heims-
þekktur maður f>TÍr kenningar
sínar í veðurfræði. Hefur
Bjerknes látið svo ummælt að
Jón Eyþórsson væri í hópi hinna
allra beztu og gáfuðustu nem-
enda sinna, Sjáifur er Jón Ey-
þórsson búinn að geta sér
frægðar fyrir jöklarannsóknir
sínar og nú orðið kemúr engin
jöklafræði í heiminum —. sem
nokkuð kveður að — svo út að
Jóns Eyþórssonar og athugana
hans sé ekki getið. En rann-
sóknir á jöklum byggjast ekki
hvað sízt á veðurfræði,
----★—
NHUirsuðaiH naðu r verður að
byggjast á f|öldafram leiðski.
Ilaiin verðnr einsiEg að iiafa
seiatsamtök.
Dagana 10. til 12. . febrúar
birtu Reykjavíkurblöðin frá-
sagnir af umi-æðum á Alþingi
um niðursuðu. Skýxt var frá
því, að íslendingur hafi sótt um
inngöngu 1 norskan niðursuðu-
skóla. Skóli sá, sem hér mun
átt við, er að öllum líkindum
niðursuðuskólinn í Savanger,
en þar em ekki teknir útlend-
ingas.
í N.-Ámeríku er hins vegar
völ á góðum háskólum, sem
kerma matvælaiðnað, og að
sjálfsögðu niðursuðu, sem
. hlúta af því námi. Nokkrir ís-
lendingar hafa á undanförnum
árum stundað nám í matvæla-
jðnfræði í Vesturheimi, þeirra
á meðal undimtaðir, og íiafa
fiestir þessará manna notið op-
jnberra styrkja frá Mennta-
málaráði og Fiskimálasjóði.
Eitt af frumskilyi'ðunum fyr-
ir heilbrigðri þróun í niður-
suðuiðnaði er, að' fullkomin
verksmiðja. sé til í landinu,
sem framleiðir dósir undir það,
sem sjóða eða leggja á niður.
Nokkrir erfiðleikar munu hafa
verið á útvegun á öllum gerð-
ixm af dósum, sem nota þarf við
mismunandi framleiðslu, og ér
■enn þann dag í dag flutt inn
töluvert af dósurn. í Banda-
ríkjunum eru það sömu fyrir-
tækin, sem framleiða dósir. og
vélar handa iðnaðinum.
Félagsskapurinn National
Canners Association veitir iðn-
aðinum tæknilega aðstoð, svo
og fjöldi rannsóknarstofnana
rdðsvegar um Bandaríkfn. í
þessu..sainbandi má benda á,
að hér á landl vantar rann-
sóknarstofnun í niðursuðu,
stofnun, sem ætti að vera búin
góðum tækjum og nægu starfs-
liði til sjálfstæðra tilrauna.
Þær rannsólcnir, sem aðallega
hafa átt sér stað hér, eru í
sambandi við gæðamat, en mat
á útfluttum niðursuðuvamingi
er þó ekld lögboðið. í sambandi
við Rannsóknai'stofu Fiski-
félagsins, sem nú er í stækkun,
er hins vegar gert ráð fyrir
víðtækum rannsóknum á nið-
ursuðu ásamt tæknilegri að-
stoð við iðnaðinn. Vísir. að
þéssari þjónustu er þegar fyrir
hendi hjá Iðnaðardeild At-
vihnudéildar Háskóláns, en su
deild herinar, sem fei' með þessi
Imál, þ. e. gerladeildin, er til
j húsa hjá-Fískífélaginu.
íslendingar.- • gera sér e£ t-il
vill ekki Ijóst, að langsamlega
stærsti iðnaður Bandaríkjanna
er matvælaiffnaðurinn og niður-
suðuiðnaðurinn stærsta. grein
hans (e. t. v. fyrii' utan ný
matvæli). Niðursoðin matvæli
eru ódýr og í flestum tilfellum
ódýrari en fryst matvæli. Hér
ér um stórkostjega fjöldafram-
leiðslu að rgeða („mass
production") og er ■ samkeppni
mjög hörð. S'vipað mun vera í
Noregi. Við getum því ekki
vænzt þess‘ að. verða.samkepphis
færir á erlendum mörkuðum
nema að íakmörkuðu leyti, ef
■við -förum ykki inn. á fjölda-
framleiðslu og tökum í notkun
íljótvirkar vimruvélar og
flutningsbönd. Smáframleiðslá,
théð mikilli ; hándiönguh óg
seinvirkum vélum, getur því
aðeins skilað ágóða, að um sé
að ræða dýra og eftirsótta
vöru, þar sem framboðið er
lítið.
Rétt er einnig að gera sér
grein fyrir því, að íslendingar
eru lítt þekktir á heimsmark-
aði með niðursuðuvarning, en
til þess að vinna nýja markaði
þarf að reka mikla og dýra
auglýsingastarfsemi. Eins og
niðursuðuiðnaðurinn er rekinn,
eru engin sölusamtök og eng-
inn nógu sterkur aðili til að
kosta dýra markaðsleit. Gott
dæmi um slík sölusamtök eru
samtök frystihúsanna, þ. e.
Sölumiðstöð Hraðfrystihúsanna
og Samband íslenzkra sam-
virinufélaga. Sennilégt er, að
mörg frystihúsin ættu erfitt
uppdi-áttar, ef þau ættu sjálf
að sjá um sölu á afurðum sín-
um á frjálsum markaði.
Að lökum viljum við drepa á
nauðsyn þess að koma á fót
tækniskóla í matvælaiðnaði.
Matvælaiðnaðurinn er okkar
stærsti og þýðingarmesti iðn-
aður og á honum veltur hagur
þjóðarinnar. Það er því ekki
vammláust, að enginn íslenzk-
ur skóli skuli veita fræðslu í<
þessari grein. I landinu eru
margir menn með reynslu og
sérþekkingu á sviði matvæla-
framleiðslu og fleiri eru vænt-
anlegir heim. Ætti því vart að
verða skortur á starfsliði.
Halldór Helgason,
Hjalti Einarsson,
maivælaiðnfræðingar.
Nýjungar á
svði raforfco.
Talsmaður General Elec-
tric-verksmiðjanna í Schen-
ectady í Bandarikjunum spá-
ir því, að raforka muni verða
nær eingöngu notuð til hit-
unar þar í landi eftir svo
sem fimm ár. Er rætt var um
rafmasrnsnýjungar, er í und-
irbúningi væru, spáði sami
máður, að í framtíðinni
mundu loft í herbergjum
verða lýsandi með mismun-
andi birtu og lit, og mundu
Ijós kvikna sjálfkrafa, er
komið væri inn í herbergi.
Rafmagnsklukkur mundu fá
straum með stuttbylgjum en
ekki eftir þræði og sjón-
varpsviðtæki yrðu cins og
veggmyndir.
Metskipakomur
á Gautaborgarhöfn.
Skipakomur til Gautaborgar
urðu með mesta móti í fyrra,
eða sem svarar 20 millj. lesta
Hafa aldrei komið fleiri skip
á Gautaborgarhöfn en í fyrra.
Fluttar voru inn vörur um
Gautaborgarhöfn, er voru sam-
tals 3.4 millj. lesta, en útflutn-
ingurinn nam rúml. 1.5 miilj.
lesta. Minna var flutt inn af
kolum og koksi en verið hefir,
en innflutnngur jókst að sama
skapx á olíu.
Á. seitdir flofck
á Lingviku.
Dagana 16.—24. apríl n. k.
heldur Göteborgs Gymnastikför
bund Lingviku og Norðurlanda-
mót í fimleikum, þar sem
flestir beztu fimleikamenn og
konur Norðurlanda munu verða
þátttakendur. Alls rinmu 72
flokkar, frá Svíþjóð, Danmörku,
Finnlandi, Noregi og íslandi
taka þátt í þessu mikla mót.
Stjórn íþróttasambands ís-
lands barst fyrir rúmu ári, boð
um að ísland sendi kvenflokk
til móts og mun úrvalsflokk-
ur kvenna úr Glímufélaginu
Ármanni fara utan undir stjórn
frú Guðrúnar Níelsen. Á þessari
fimleikáhátíl mimu koma fram
flokkar á öllum aldri.
Allar sýningar fara fram I
Lorenbergs Cirkus. —■ Ling-
vikan hefst 16. apríl, en Norð-
urlandamótið 22. aþríl. Áríð
1946 héldu Svíar samskonar
fimleikahátíð í Gautaborg, ög
hér um ræðir, og sýndi á því
móti úrvalsflokkur kvenna frá
Glímufélaginu Ármann undir
stjórn Jóns Þorsteinssohár.
Vakti flokkur sá mikla athygli,
sérstaklega fyrir hinar vanda-
sömu æfingar á hárri slá.
Ráðstjórnin tilkynnir, aS
marskálkur — 60 ára —> hafi
verið sæmdur Leninsorðunni,
Fyrsta flokks
\1 g Ú EÍG'ESs'ððl BB k r
væatanlegiir bráðlega.
Leitið upplýsinga.