Vísir - 13.07.1955, Blaðsíða 4

vlsm
Miðvikudaginn 13. júlí 1955
Orðabók Guðbrands ■pnpi
wi SIS Vigfussonar.
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
'W
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Unnið fyrir framti&ina.
■p^ess var nýlega minnzt, að 25 ár eru liðin frá því að Skóg-
ræktarfélagi íslands var hleypt af stokkunum á Alþingis-
liátíðarsumrinu. Menn litu um öxl og athuguðu það, sem hafði
áunnizt þenna aldarfjórðung, og hugleiddu, hvers mundi vers
að vænta í þessum efnum á þeim árum, sem næst eru fram-
undan. Og það, sem menn sáu, virtist gefa í skyn, að óhætt
væri að vera. bjartsýnn í alla staði.
Þótt fyrstu tilraunir til skógræktar eftir aldamótin hafi
ekki virzt gefa verulegar vonir um, að hér mundi hægt að
rækta skóg, er nú annað komið á daginn. í þessum efnum eins
og svo mörgum öðrum verða menn að þreifa sig áfram til að
finna réttar tegundir og aðferðir, sem henta hér á landi. Það
getur tekið sinn tíma að finna hvort tvegg'ja, enda er hér um
þolinmæðistörf að ræða, og menn mega ekki gefast upp, þótt
margar tilraunir misheppnist. Það er ástæðulaust að gera
ráð fyrir, að ekki sé rétt hermt í fornum heimildum, að landið
hafi verið viði vaxið milli fjalls og fjöru, og rnargt bendir
auk þess tiL þess annað en þessar heimildir. Það, sem verið
hefur endur fyrir löngu, ætti því að geta orðið aftur, ef nægi-
lega mikil vinna er lögð í að koma því í kring. En því miður
hefur fé ekki ætíð verið nægilegt til þess að hægt væri að
vinna við ailar þær framkvæmdir, sem nauðsynlegar eru.
Tillaga hefur komið fram um það, að nokkur hluti timbur-
tollsins verði um nokkurt árabil látinn renna til skógræktar-
starfseminnar. Mundi þá fást svo mikið fé til hennar, að unnt
ætti að vera að vinna öll þau verk, sem nauðsynleg eru, til
þess að haldið sé sama starfshraða framvegis sem hingað til.
En þetta fé hefur ekki fengizt, og það hefur leitt til þess, að
nokkuð hefur orðið að draga úr plöntuuppeldi, sem hefnir sín
síðar i að ekki verður hægt að gróðusetja eins margar plöntur,
og æskilegt væri og forvigismenn skógræktarinnar höfðu gert
ráð fyrir.
Það er spá þeirra, sem fróðastir eru um þessi mál, að svo
muni fara, að margir þeirra, sem nú eru uppi, muni lifa það, að
Islendingar þurfi ekki að flytja inn timbur, til þess að fullnægja
þörfum sinum á þessu sviði. Vonandi er þetta ekki talað út í
bláinn, og reynslan virðist líka benda til þess, að menn megi
gera sér vonir um, að þessar spár rætist í fyllingu tímans. Það
er því fyrst og' fremst verið að vinna fyrir framtíðina, þegar
fé er lagt af mörkum til skógræktarinnar, verið að búa í haginn
fyrir þá, sem síðar koma, reyna að skila landinu þannig í
hendur afkomendanna, að það verði betri .samastaður fyrir þá
hina, sem nú eru uppi.
Allir munu vera á einu máli um það, að hverri kynslóð
beri að ávaxta sitt pund — skila ættjörðinni svo til hinnar
næstu, að hún hafi engu verið svift, heldur mörgu við bætt.
Ef við getum ræktað skóga í landinu, sem síðari kynslóðir geta
nytjað, verður ekki hægt að ásaka okkur um að hafa ekki gert
skyldu okkar að þessu leyti.
Hagur Reykjavíkur.
T> æjarstjórn Reykjavíkur rædtli í byrjun vikunnar hag bæjar-
félagsins í sambandi við bæjarreikningana fyrir síðasta ár.
Höfðu minnihlutaflokkarnir sitt af hverju út á reikningana og
hag bæjarins að setja, og sé' aliar sagnir flokksblaða þeirra
teknar og lagðar saman, verður útkomn helzt sú, að Reykja-
vikurbær sé á heljarþröminni fjárhagslega vegna ' ódugnaðar
bæjarstjórnarmeirihlutans.
Þeim, sem lesið liafa þessar frásagnir blaða minnihluta-
flokkanna, hlýtur að hafa þótt það einkennilegt, að þau skyldu
ekki hafa tekið fram stærri letur en raun varð á, til þess að
auglýsa amlóðahátt ,,íhaldsins“. Hefði það vafalaust verið
gert, ef raunverulegar ástæður hefðu verið fyrir fimbúlfambi
fulltrúa þeirra á mánudaginn, en sakirnar voru sennilega ekki
eins mjklar og fulltrúarnir vildu vera láta.
Fulltrúum minnihlutaflokkanna fannst, að útgjöld bæjarins
hefðu vaxið nokkuð mikið að undanförnu. Þeim var þá bent á
það, að útgjöld ríkisins hefðu vaxið meira. Þeim fannst einnig
að skuldir bæjarins hefðu vaxið. Þeim var bent á það, að eignir
bæjarins )\efðu vaxið margfalt meira á þeim tíma, sem þeir
nefndu. Þetta var. í ráuninni allt, sem þeir höfðu fram að færa,
'<*g það jVafpallt .rekið ófan.í þá -a£tur. jÞað verður fróðlegt.að
,jgá fy-rifsagriirnan*ibíöðum- þeiraia á naéstunnL •.uib. iy í
Ósjaldan er eg spurður hve- j
rær eg haldi að vænta megi
íinnar nýju útgáfu af orðabók|
Guðbrands með viðauka þeim,
2r Sir William Craigie hefur
unnið að nú um sjö ára skeið.
Eg held að nú sé hægt að gefa
rokkurn veginn áreiðanlegt
5var við þessari spurningu. —
Orðabókin á að geta komið á
markaðinn í liaust. Ef ekki
ramla annir í prentsmiðjunni
>g bókbandsstofunni (en annir
/eit eg að þar eru ákaflega
niklar), er jafnvel von um að
lókin verði tilbúin innan
rriggja mánaða.
Vísir hefur áður skýrt frá
rví, að handritinu fullbúnu'
jkilaði Craigie í nóvember-1
nánuði. En allmikiil dráttur
varð á því, að byrjað yrði að
setja, sökum þess að ekki var
til letur það hið skýra og fagra,!
sem er á orðabókinni frá 1874.
En þegar það loks var fengið,
var strax hafizt handa, og 22.
f.m. (júní) var lokið við að
;etja viðaukann. Eg hefi feng-
:ð að sjá próförk af honum öll-
um. Var hún 47 dálkar, hver
þeirra 52 m. á lengd, ef eg
man rétt. Svo að þessi fyrri og
„litli“ viðauki er hreint ekk-
ert smáatriði, og hann nær til
ca. 1400. Samt er hann ekki
nema smáræði í samanburði við
síðari viðaukann, eins og hann
við af honum og ná til loka
jr
Islenzkt hrauntex
til bygginga.
Forstjóri SÍS, Erlendur Ein-
arsson, sagði blaðamönnum í
gær fvá möguleikum til stór-
iðnaðar á íslandi, þar sem er
framleiðsla á nýju byggingar-
efni.
Er- það framleiðsla á hraun-
texi úr islenzku hrauni. Var
fyrir nokkru fundin upp í Sví-
þjóð aðferð til að framleiða
nýtt byggingarefni úr gjalli,
úrgarigi úr málmiðjuverk-
smiðjum. Þetta nýja efni er svip
að að útliti þilplötum, sem
fluttar hafa verið hingað til
lands frá Svíþjóð og Finnlandi,
en hafa þann kost fram yíir
þessar þilplötur-, að það brenn-
ur ekki og hefur mikið ein-
angrunargildi.
Fyrir forgöngu Vilhjálms
Þór hefur verið athugað, hvort
ekki væri hægt að nota íslenzka
hraunið til þesarar framleiðslu
og lét Iðnaðardeild Sambands-
ins safna sýnishornum af
hrauni. Síðan voru sendar út
nokkrar smálestir af því hrauni,
sem líklegast þótti og voru
framleidd úr því nokkur sýn-
i'shorri a-f byggingaplötum og
sendar hingað.
Hefir einkaréttur fyrir þessa
framleiðsluaðferð ' á íslandi
verið tryggður Sambaridi ís-
lerizkra samvinnufélaga.
Sagði Erlendur blaðamönnum
að þær tilraunir, sem þegar
hafa verið gerðar, gæfu ástæðu
til fyllstu bjartsýni um það, að
hér væri um að ræða nýja iðn-
grein, sem gæti haft verulega
þýðingu f'yrir atvinnulíf þjóð-
aríÉnar.
átjándu aldar. En þó að stærð-
in sé góð, er þó rneira um hitt
vert, hve vísindalegur hann er
og nákvæmur. Orðabók Guð-
brands var ávallt gersemi á
meðal íslenzkra orðabóka, en
stórum meiri gersemi verður
hún nú, með þeirri miklu um-
bót sem hún fær við þetta. —
Flestir mundu segja að vel
hefði verið unnið af einum
manni að gera þenna viðauka á
ekki lengri tíma, en afköstin
eru lygileg þegar það er athug-
að, að þarna er ekki nema brot
af því efni, sem hann er búinn
að safna.
Kunnugt er mér um það, að
Sir William ýtir mjög á eftir
að prentsmiðjan hraði ver.kinu
eftir því sem unt er, og fullt
tillit mun tekið til óska hans.
En það er nú alltaf svona, að
þó að kóngur vilji sigla, hlýtur
samt byrinn að ráða. Við skul-
um þó vona að tafirnar verði
sem minnstar og helzt að við
fáum að sjá bókina fullgerða
áður en næsti vetur gengur í
garð. En héðan af tel eg að það
standi umboðsmönnum Claren-
don Press nær en mér, að lofa
fólki hér að fylgjast með þessu
máli. Þeir eru, eins og kunnugt
er, Snæbjörn Jónsson & Co.
h.f., og eg vil nota þetta tæki-
færi til þess enn einu sinni að
minna á það, að bókaverzlun
þeirra er mér óviðkomandi og
hefur verið urn átta ára skeið.
Segi eg þetta ekki fyrir það, að
mér þætti ekki sómi að því, að
eiga þátt í henni, eins og hún ^
er nú rekin, heldur fyrir þá,
sök, að það veldur bæði mér og' ]
öðrum þráfaldlega óþægindum,'
að fólk getur ómögulega fengið
þetta inn í höfuðið.
Útkomudagur þessaraf bók-
ar verður merkisdagur fyrir
íslenzka fræðimennsku erlendis
— og vitaskuld hér heima líka.
Það er mikill og margháttaður
fróðleikur, sem hún hefur inni
að halda.
Sn. J.
Bandaríkjamenn eiga
16 sklp í smíBum heima
— 52 erlendis.
SkipasiníSaiðnaðurinn í
Bandaríkjunum. er ekki á neinu
blómaskeiði sem stendur.
Talið or, að á. friðartímum sé
nauðsynlcgt, að 36000 skipa-
siniðir þar hafi atvinnu, til þcss
að fyrir hendi séu nægur hmon-
ufli þjálfaðra skipasmiða á ó-
friðartímum
. Nariðsynlegt va'ri að smíða -í
bandarískum skipasmíðastöðv-
um 60 fiutningaskip á ári, fil
]>ess að þcssár þúsundir skipa-
srniöa. licíðu stöðuga alvinmi, og
mnndi það n’a'gjii til cndiu-nýj-
iiniir bandaríska kanpskip;i-
flotans á 20 áruni, eins og á-
formað var, on á 18 mánuðum
þar til í ágúst 1954 sömdu ein-
staklingar eða fólög ' ekki nm
smíði cins einasta skips i
ban dar í sk um skipasmi ðas t öð v-
urn (hór er átt við millilanda-
skip). Aðeins 16 skip eru í
smíðum, þar af 12 fyrir ríkís-
stjórnina. —- Kn bandarísk fólög
ejga 52 skip. í smíðmn .erleiulis.
ja'ratóq ' •!,.!/. í!« •**•S'~u. Tl
Áflciðjng þessa er, að aðeins
íþróttavöllurinn og allt hpn-
um viðkomandi er eðlilega mest
rætt á siimrum, en þá fara þar
fram flest mólin og þangað flykkj
ast bæjarbúar, þegar eitthvaS
markvert er að ske á sviði iþrótta
máíánna eins og heimsóknir
kunnra erlendra íþróttamanna
einstakra eða í hópum. Það lief-
ur verið mikið um að vera á.
vellinum imdanfarið, því nýlokið
er góðri heimsókn danskia
knattspyrnumanria og nú erti
komnir hingað Svíar, sem keppa
við Reykjavikurfélögin.
Þröng við völlinn.
Þegar mannmargt er við i-
þróttavöllinn, en það er oftast
þcgar erlendir iþróttamenn eru
liér á ferð, þvi alltaf er gaman
að liorfa á gestina og gera sam-
anburð á þeim og heimamönnum
skapast umferðarteppa fyrir
iiorðan hann. Mikill fjöldi gesta.
koma á bílum sinum og er þar
svo þröngt á stundum, að erfitt
er að komast áfram. Er mesta
furða að ekki skuli hafa hlotizt
slys af í öllum þeim troðningi,
sem þar er stundum. Einhvers
staðar sá ég lika á það minnst aS
bílaþröngin væri þar alltof mik-
il og híleigendur beðnir um aS
skilja bíla sína eftir fjær vellin-
um.
Suðurdyr.
Iin ég hef ekki erinþá lieyrt
neins staðar minnst á beztu lausn
ina á málinu, en henni slcaiit:
kunningi minn að inér í gær.
Hann sagði, að nú væri kominn
timi lil að gera suðurdyr á íþrótta.
völlinn, vegna þeirra, sem búa i.
Högunum, Grimsstaðaliolti og
riýjum hverfum langt fyrir sunn-
an og vestan iþróttavöllinn.' —
Þetta fólk verður að ganga með-
fram vellinum nokkrar míriútur
áður eri það kemur að dynunim,
þar sem hleypt er inn á hann.
Með því að hafa dyr að sunnan,
verður lika að liafa þar niann, er
lekur við aðgöngumiðum, myndi.
þá vera liægt að slá tvær ílugur
i einu hoggi, eins og það er kall-
að. Mínnka álagið við norður-
lilið vallariris og gera þeini, sem
sunnar búa liægára fýrir með aS
komast inn á iþróttasvæðið. —-
Hvernig væri að athuga þeltá
fyrir næsta kappleik, þegar gera
má ráð fyrir mikilli aðsókn. Þetta
er sett fram sem tillaga, en mér
finnst hún vera þess verð aS
lienni sé gaumur gefinn.
Gamalt lyrirkomulag'.
Ivjötkaupmaður við Langholts-
veginri, Árni Sigurðsson, hringdi
lil min í gær og skýrði mér frá.
því, að hann liefði um 2—3 ára
skeið notað þá aðl'erð við af-
gi'eiðslu í verzlun sinni fyrir
helgai'j að/ láta viðskiptavini hafa
núiner! lil þess að grejða fyrir
al'greið.slunni. Lét hann þessa
getið í sambandi við skrif uni
núinerakerfið í Bergmáli í gær.
Það cr i-étt hjá kaupmanninum,
að riúmer hafa þekkst fyrr í verzl
unum, og þau eru mjög nauðsyn-
leg einkum i kjötverzlunum og
injólkurbúðiim, þóU ekki sé bráð
náuðsynlegt að nota þau, nema
á [leim tímum, þegar mjög er
mÍKÍi ös. Það er oftast í kjötverzl-
uiium um helgar. — kr.
6000 skipasniiðir liá'fa atvinnu í
Bandaiíkjunuin um þessar
mundir.
Kaupi ísl.
frímerki.
& Ju S. ÞOPvMAR
Spítalastíg 7
; 'iuJK (eftir kl. 5)
'“rrr^rr-nrrTrvT