Vísir - 06.01.1956, Qupperneq 9

Fostiidaginn 6. janúar 1&&6
VlSIR
Öliiier *Ie Haer:
I Afghanistan
«€3L &€*X
&&hm ÍÞir®%h&
Ilöfundur þessarar greinar því að talið er, að þeir hafi stutt
var foringi í Ieíðangri frá Pakistan í undanförnum þrætu-
Cambridge, sem fór til Afg-1 málum.
hánistan á sl. ári.
Þegar við höfðum ferðast í Forboðin
tvo daga um hina sviplausu' landsvæði.
eyðimörk Austur-Persíu kom-j Bretar og Rússar eru tor-
um við að grindum, sem vörn- tryggðir, en Ameríkanar boðn-
uðu okkur vegarins. Enginn var ir velkomnir, ef þeir koma fær-
þarna til að opna grindurnar | andi hendi. Þjóðverjar eiga það
fyrir okkur og við gerðum það víst. að vera velkomnir. Þýzku-
því sjálfir. Við fórum um Her-j kunnátta er því nær eins gagn-
at og ákváðum þá að ferðast leg og enska og í afskekktustu
meðfram lar.damæruni Ráð- j héruðunum má hitta tækni-
stjófhaiTÍkjanna til Mazar-e-1' menntaða Þjóðverja og Austur-
Sharif og halda síðan suður á ríkismenn og sumir þeirra eru
bógimi um Hindu Kush. íbú-
arnir hvarvetna tóku okkur
með himii mestu góðvild og
hikuðu ekki við að segja okkur
frá'því, hversu mjög þeir ótt-
uðust Rússa.
Jafnvel í minnstu þorpunum
hittum við einhverja menn sem
töluðu um hversu slæmt væri
ástandið í Pakistan. Þar byggi
Pathanir við mikla kúgun. Þeír,
sem litla ábyrgðartilfinningu
höfðu, sögðust jafnvel vera fús-
ir að fara í stríð.
Við fórum yfir fjöll þau, er
Alexander mikli kallaði Paro-
pamisus fyrir tvö þúsund árum.
Komum við þá á Oxus sléttuna.
Er það eyðimörk og getur hit-
inn þar orðið rúmlega 50 á
C. í skugganum um hádegi.
Þar sáum við bændur, sem
höfðu meðferðis færanleg
senditæki, er þeir notuðu. Einn-
ig urðum við þess vísari í þorp-
unum, að svo var sem ætti
menn von á okkur. Sannfærði
þetta okkur um, að eftirlit væri
haft með okkur. Fengum við
vissu um þetta í Kabul; þar var
okkur sagt að kunnugt væri,
hvaða leið við hefðum farið og
jafnvel hvar við hefðum áð.
Aðrir útlendingar í Kabul höfðu
söntu sögu að segja. *
Kabul er þorp.
Kabul virtist okkur helzt
vera stórt þorp. Múlasnar ená
miklu algengari á götunum en
bifi’eiðir, og útlendingar eiga
flestar af þeim. Vatn er leitt í
ræsurn sem liggja. meðfram
götunum. Konur bera allar
döftkár blæjur (clbadri) sem
ná alla Íeið ofan á ökla.
Verzlun við Pakistan er nú
mjög lítil og landamærin til ír-
, ans eru mjög fáfarin. Stafar
það iriikið af skorti á vegum, en
einnig af því, að Afghanistan
á nú í deilu við íran út af vatns-
rét’tindum í Helmandfljótinu.
Væri því auðvelt að ímynda
sér, að Afghanistan væri Rúss-
' um hliðhollt. Ekkert er þó fjær
sanni. Þó að bensínið komi frá
Rúsum, eru nær allar vörubif-
reiðir frá Ameríku. Þó Rú.ssar
séu að gera við göturnar í Ka-
búl eru það Þjóðverjar, sem eru
að býggja rafmagnsstöð við
Kabúla-ána. Þó að Rússar hafi
boðið ótrúlega hagstæð boð,
fékk sænskt félag samninga um
undirbúhings-boranir eftir
olíu. Bretai’ fá lítið að taka að
sér. Þeir þykja grunsamlegir,
fyrrverandi nazistar. Þeir
stjórna rafmagnsstöðvum, vefn
aðarverksmiðjum og sykur-
gerðum.
Sameinuðu þjóoirnar hafa
sent hingað tækninefnd, sem á
að kenna Afghönum umbætur
í Akuryrkju heilsugæzlu, iðn-
aði, og ótal margt annað, sem á
að efla hag landsins, en er enn
á eftir tímanum. Virðast nefnd-
armenn þessir vera almennt
mjög dáðir. Má vafalaust að
riokkru þakka vinsældir þeirra
því; að störf þeirra eru óháð
stjórnmálum og þjóðerni.
I’msóknum
hafnað.
Við sóttum leyfi til að fara
inn í vissa landshluta, en um-
sókninni var hafnað. Að lokum
var okkur sagt, að við mundum
fá leyfi til að heimsækja af-
skekkt hérað og fáum kunnugt,
landsvæði, sem er í norðaustur
hluta landsins og heitir Badakh
shan.
í lok júlímánaðar fórum við
frá Kabúl og: fhéldum norður
gegnum hið stórfenglega fjalla-
hérað við Hindu Kush.
Aðaltilgangur okkar var að
skoða landsvæðið og við höfð-
um bækistöð við Barak hér um
bil 30 enskar mílur fyrir vestan
óttast
i Stóssa 1
landamæri Ráðstjórnarríkj-
anna. Við gátum rannsakað og
tekið myndir af mörgum döl-
um, sem ómerkir voru á landa-
bréfinu og enginn Evrópumað-
ur hefir áður stígið á fæti.
Við höfðumst við í Barak
fram að miðjum ágústmánuði.
Við ætluðum að sjá og taka
myndir af því, þegar hjarð-
mennirnir kæmi með fénað
sinn ofan frá Shiwa-vatni, en
það er árlegur viðburður. Við
höfðum sótt um leyfi til að
heimsækja þenna ættbálk, en
fengum neitun. Þrjá mánuði á
sumri hverju dveljast hirðingj-
ar þessir í beitilöndum sínum,
sem eru 12 þúsund fet yfir
sjávarmál, en reka síðan fén-
aðinn heim er haustar. Okkur
bárust þær fregnir í tæka tíð,
að nú væri Shiwa-vatn tekið
að leggja og yrði þá farið að
smala fénu niður á Oxus-slétt-
ékki fara þangað. Eitt af því,
sem við höfðum ætlað okkur
var þó, að mæla einn áf þess-
um tindum, en hann var talinn
vera 22 þúsund fet á hæð- Voru
það sár vonbrigði, að geta ekki
farið út fyrir hið takamarkaða
svæði, þar sem við vorum að
starfi. Öryggislögregla var á
hælum okkar aag og nótt, og
allt, sem við höfðumst að, var
nákvæmlega athugað og yfir
því vakað.
Þegar við fórum frá Barak
stefndum við til borgar, sem
Kishm heitir. í grennd við
hana er Herzarat-e-Moham-
mad-fjallið og er hæsti tindur
þess 12 þúsund fet — var það
hæsti tindur, sem við fengum
að klifa þarna í grenndinni.
Badakshan hestarnir eru svo
fótfimir, að undrun sætir —
hinum mikla Kuhlai Khan
hafði þegar fyrir 7 öldum bor-
izt frægð þeirra til eyrna — og
þeir báru okkur upp fjallshlíð-
arnar eins og við værum fis.
Þegar aðeins voru eftir þúsund
fet upp á tindinn fórum við
gangandi. Gátum við þá hrósað
okkur af því, að hafa klifið
fjall, sem enginn Evrópumaður
hafði ltlifið áður.
IVWVWV
una.
LitskrúSið
óvenjulegt.
Aldrei hefi eg séð annað eins
litáskraut og á þessu fólki. Það
er af kyni Pathana og talar
pashto-mál. Lífsvenjur þess eru
nú dauðadæmdar vegna fyrir-
ætlana, sem stjórn Afghanistan
hefir á prjónunum. Fólkið not-
ar enn sína gömlu þjóðbúninga
óg reisir sín frægu svörtu tjöld
eins og það hefir gert öldum
saman. Konurnar eru dramb-
samar á svip og forsmá blæjur
kynsystra sinna, en allir karl-
mennirnir bera byssur af
fornri gerð og skrautlega axla-
fetla. Hestar þeirra og úlfaldar
eru úrvals kyn, en land þeirra
er frægt fyrir kyngæði hesta
og úlfalda.
Við urðum að viðhafa mestu
varúð til þess að eiga ekkert á
hættu og gátum því lítið flutt
okkur til. í norðri var hið for-
boðna Shiva-vatn, en í suðri
voru snævi þaktir tindar Nur-
istans. Var það hreint kvalræði,
að sjá þá svoria nærri, en mega
Vasaleikhúsið endurreist.
t*rí hérst ffg&f t'rek íslasadi.
Fyrir nokkurum árum brann
Vasaleikhúsið. Var það mikið
áfall fyrir hinn gamla höfuð-
stað við Austurbotn. Húsið sem
brann hafði verið endurbyggt
1919, og þótti það hin merkasta
stofnun. Var stundum jafnað
við hið bezta sem sett var á
svið í Þjóðleikhúsinu í Hels-
sinki, og var það eitt elzta
leikhús á Norðurlöndum.
Engin tök voru á að endur-
reisa húsið nema með almennri
söfnun, því vátryggingarupp-
nóvember þá var mikið um
dýrðir í Vasa; hvaðnæfa af
Norðurlöndum komu gestir.
Var fagnaður sá vissulega dýrð-
legur — sigurhátíð.
Við það tækifæri hélt Jarl
Hemmer vígsluræðu, hann.
minntist þess. að leikhúsið
hefði fengið gjafir og stuðning
frá öllum Norðurlöndum, mætti
því með sanni kalla það nor-
rænt leikhús. Ennfremur fluttu
ávörp Wilhelm prins og Fager-
holm ráðherra o. fl. Kvæði voru
hæðin var mjög lág — 6.140.000 flutt og fjöldi listaverka gefinn
mörk finnsk. Gengu Svíar bezt
fram í að safna fé, söfnuðu
460.000 sænskum krónum (um
35.000.000 fins’c mörk). Alls
varð bygginga kóstriáður hins
nýja leikhúss um 130.000.000
milljónir mark ‘. Er byggingin
bæði fögur og önduð en lát-
laust búin líi
Þjóðleikhús. ,
Þegar húsið
og vort eigið
-ar vígt nú 1.
Íeikhúsinu, bæði málverk og
höggmyndir. Hefir myndum nú
verið komið fyrir í hliðarsölum
(foyersj leikhússins.
Almenn gleði var um allt
Finnland vegna atburðar þessa,
og má segja, að sjaldan hafi
skandinaviskar þjóðir verið
jafn samhuga um neitt málefni.
Starf leikhússins er nú hafið
Framh. á 11. síðu.
< 4
Ævintýr H. C. Andersen ♦ 5.
„ALFH0LL"
Álfakóngunnn kallaði nú
á yngstu dót’tur síria. Hún
kom eins og bylgjandi
norðurljós og var óðara
horfin. Svo kom systir
hennar með gutlhörpu og
þegar hún snerti strengina
þá lyfti trölíkarhnn yinstri
fæti og ems symr hans, því
að þeim var tamara að
beita þeim.
„Og hvað skyldi nú
þeirri næstu vera til lista
Iagt?“ spurði tröllkarlinn.
Hún varð sjálí fyrir svör-
um og sagði:
,,Eg hefi fengið ást á
sonum DofrafjalIa,“ sagði
hún. Og enn kom ein og
hun gat sagt eins mörg
ævintýri og hver vildi.
„Hér eru fimm fingur,“
sagði tröllkarlinn, „segðu
mér éitt ævintýri um hvefn
þeirra.
Hún tök um úlnlið hans
og hann skellihló og sagði:
„Slepptu ekki takinu,
þig vil eg fá fyrir konu, en
hvar eru strákarmr.“
En þeir voru á hlaupum
úti og skemmtu sér við að
slökkva á blysunum fyrir
biysberunum, sem komu
til blysfarar.
„Nú galar haninn,“ sagði
^3|/:lSaiS|IPlS
gamla ráðskonan. Og álfa-
borgin lokaðist.
En ferfætlurnar voru á
einlægu iði í rifunum í trjá-
berktinum og mösuðu um
hvað þeim þætti vænt um
tröllkónginn úr Difrafjöll-
um.
„Mér þykir vænna um
strákana harif,“ sagði regn-
ormurinn, en hann var
steinblindur, vesalingurinn.