Vísir - 22.02.1957, Qupperneq 6

VtSIB
Föstudaginn 22. febrúar 1957’
irxsiR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur)
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
I
attur
IVfóðurmáls-
/
Samkvæmt upplýsingum bréf-
ritjara míns stóð þessi máls-
( grein í dagblaði í vetur: Hann
j átti ekki von á þeim auðæfum,
! sem maðurinn mundi erfa hann
að. Og bréfritarinn spyr, hvort felst: Þjóðin hyllti forsetann.
uð með y) sem notuð er t. d. ij
sambandinu iiylla konung o. fl.!
Sú sögn er persónuleg, með
henni fer ávallt eitthvert tókn
verknaðarins, sem í sögninni
Títuprjónsstunga.
Kommúnistar leika það nú hvað
eftir annað, að gera vinum
sínum í ríkisstjórninni ýms-
ar skráveifur og brellur. Þess.
, er skemmst að minnast, að
þeir vildu ekki um skeið
samþykkja, að Eggert Þor-
steinsson tæki sæti Haralds
Guðmundssonar á Alþingi,
! og voru með ýmsar vífilengj
1 ur í því sambandi, eins og
þeir hefðu aldrei verið fáan-
legir til þess að samþykkja
á síðasta ári, að allir hinir
réttilega föllnu uppbótar-
þingmenn kratanna, skyldu
fá sæti á alþingi. Þeir sam-
þykktu það þó_ er þeir voru
fyrir skömmu búnir að tala
um þingmannarán eða eitt-
hvað álíka viðeigandi, sem
var raunar alveg hárrétt.
Nú í vikunni eru kommúnistar
aftur að bekkjast við vini
sína, og vitanlega er það
hrein tilviljun, að Alþýðu-
flokkurinn verður aftur fyr-
ir títupjónsstungunni. Tveir
uppbótarþingmanna kommi
únista hafa lagt fram tillögu
um það, að sendiráðið í Oslo
verði lagt niður og verði þar
aðeins ræðismannsskrifstofa
framvegis. Benda þeir á, að
með þessu móti verði hægt
að spara nokkur hundruð
þúsund krónur og verður þó
að segja, að það gerir ekki
mikið, þegar heildarupphæð
fjárlaganna er komin yfir
þrjá fjórðu hluta úr mill-
jarði.
Flutningsmenn eru svo nær-
gætnir að taka það fram, að
með þessu sé svo sem ekki
ætlað að hafa neina vegtyllu
eða atvinnu af Haraldi Guð-
mundssyni sem nefndur hef-
ir verið næsti sendiherra Is-
lands í Noregi. Nei. öðru
nær, því að hann geti svo
sem fengið „jobb“ í Kaup-
mannahöfn_ þegar sendi-
herraembætti losni þar inn-
an skamms. Hér sé aðeins
verið að hugsa um að spara,
og er hugsjónin fögur. En
flestir munu þó líta svo á, að
kommúnistar vilji spara allt
við Alþýðuflokkinn — nema
títuprjónana. En kannske
má verzla um þetta mál eins
og fleiri.
ekki sé hér rangt farið með
sögnina að erfa.
Svar: Ég kannast ekki við
þessa notkun sagnarinnar að
erfa og tel hana ranga. Hún
merkir að fá eitthvað í arf, en
ekki láta arf af hendi, eins og
hún er látin þýða ’ í 'umræddri
málsgrein. Samkvæmt Biöndals-
orðabók merkir sögnin að erfa
fernt: 1. fá arf: hann erfði
hundrað þúsund krónur; 2. fá
arf eítir: hann erfði foreldra
sína og fékk þar mikinn auð;
3. Iialda erfisdrykkju: Æxti
öldrykkju/ at erfa bræðr sína
(Atlamál); 4. í samb. erfa eitt-
livað við einhvern: Hún bað
kóng að erfa nrnmseii
manns síns; þú erfir þetta ekki
við mig.
1 umræddri málsgrein mun
blandað saman sögnunum erfa
og arfleiða. Arfleiða einhvern
merkir að láta einhvern fá arf
eftir sig og er einmitt notuð i
samb. erfa einhvern að ein-
hverju: Sigurður arfieiddi dreng-
inn að eigum sínum. Hefði málS'
greinin þá átt að vera þannig:
Hann átti ekki von á þeim auð-
æfum, sem maðurinn mundi
arfleiða liann að.
eru veizla, boð, gildi. Orðið gildi
kemur víða fyrir í fornritum í
merkingunni samdrykkja.
Annar spyr: Er þetta rétt:
Hefur N. N. mikinn liug á því
að gera sérstakar ráðstafanir
til þess að vinna kjötinu vin-
sælda.
S\'ar: Úlfur hinn rauði mælti
í Svoldarorustu við Ólaf konung,
þegar konungur ætlaði að skjóta
á hann af boga sínum: Skjót
annan veg, konungur, þannug,
sem meiri er þörfin, þér viim
eg það, er eg vinn. Rétt íslenzka
Er orðið gilli góð íslenzka?
Svar: Gilii er danskt orð. Is- er að segja: Vinna einhverjum
lenzku orðin yfir þetta hugtak Frh. á 11. síðu.
Halidór l>orsteinsson,
útgerðarmaður, Vörum í Garði.
Halldór Þorsteinsson, skip-
stjóri og útgerðarmaður í Vör-
um í Garði er sjötíu ára í dag.
Halldór er kominn af hinni
þekktu Meiðarstaðaætt. sonur
Kristínar Þorláksdóttur og Þor-
steins Gíslasonar. Voru börn
þeirra 15 cfg ui'Su sum af þeim
þjóðkunn fyrir dugnað og
myndarskap.
Halldór mun hafa verið 16
ára að aldri, er hann varð for-
maður á opnu skipi. En árið
1917 varð hann skipstjóri á
m.b. Gunnar Hámundarsyni,
sem hann var óg meðeigandi í,
en síðar, 1923, varð hann einn
eigandi þess skips. og var skip-
stjóri til 1938, er sonur hans, 'er kvæntur ágætis konunni
Gísli, tók við skipstjórninni. jKristjönu Kristjánsdóttur frá
Snemma gjörðist Halldór ívarshúsum í Garði, og hafa
bindindismaður, fyrst í barna-^Þau eignast 13 börn, og eru 12
og unglingastúku í Leiru, þá 8 þeirra ern á lífi.
ára að aldri. í stúkunni Fram- | Það væri óskandi að sem flest
för í Garði hefir hann verið um byggðalög á landi hér ættu for-
Sami bréfritari skrifar: Ég 55 ára skeið, og er það allra ustumenn í atvinnu- og menn-
Hrifningin er fítii.
Það ei' mjög áberandi, að al-
menningur hefir ekki fyllzt
neinni hrifningu yfir þeirri
árás, sem kommúnistar hafa
hafið á verzlunarstéttina.
,,Neytandinn“ sem komm-
únistar þykjast vera að
hjálpa gegn „okrurum“, er
ekki viss um, að kommúnist-
um gangi gott eitt til, þegar
þeir setja hin nýju verðlags-
ákvæði. Almenningur gerir
sér grein fyrir því, að kaup-
maðurinn á heimtingu á að
fá laun fyrir þjónustu sína,
og að þegar yfirvöldin
meina honum að fá eins
mikið og hann þarf til að
starfrækja fyrirtæki sitt, þá
hættir hann starfrækslunni.
Og almenningur spyr: Hvað
tekur við, ef kommúnistum
tekst að ganga af allri frjálsri
verzlun í landinu dauðri?
Hvaða verzlunarhættir verða
þá upp teknir?
Kommúnistar erú ekki í vand-
ræðum með svar við þessum
spurningum. Hið opinbera
mun taka að sér að selja al-
menningi mjöl, sykur, kaffi
og annað, sem káupmaðurinn
seiur nú. Þeir þykjast eygja
' það. að þarna geti orðið enn
eitt ríkisbáknið, en almenn-
ingur er ekki hrifinn-af því.
Hann veit, að opinber þjón-
usta er undantekningarlíti 5
léleg þjónusta, og hann veit
einnig, að opinber þjónusta
er ævinlega dýrari en þjón-
usta einstaklinga. Þannig
hefir það til dæmis verið
sýnt í grein í blaði fyrir
slcemmstu, að ríkið ætli tó-
bakseinkasölunni um það
bil 10% til reksturs síns, og
mun þó ekki vera ætlazt til
þess, að hún eyði of miklu.
Og ekki mundi ríkisheildsala
mcð allskonar matvæli og
aðrar vörur, sem rýrna mik-
ið — og kaupmenn verða að
bera rýrnunina — þurfa
minna, að ekki sé nú talað
um kostnaðinn við smá-
ska- .ímtadreifinguna.
Halldór hefir með sóma hald-
ið uppi frægð feðra sinna í at-
vinnu- og félagsmálum. Hann
heyrði vanan útvarpsmann kom- manna mál, er til þekkja að
ast þannig að orði í vetur: Nú hann hafi verið og sé mjög góð-
liilla menn uhdir það, að þeir ur og traustur felagsmaður, og
lái síinann. Er ekki eitthvað Um langt árabil einn helzti og
bogið við sögnina að hilla hér? | duglegasti forustumaður Regl-
Svar: Sögnin að hilla er hér unnar á Suðurnesjum. Umboðs-
rangt notuð. Hún er ópersónuleg 1 maður Stórtemplara í stúku
að merkingu, þ. e. segir frá því, sinni hefir haiin verið um 30
að þetta eigi sér stað, án þess ár.
að getið sé um hvað valdi því:
Borgina hillir uppi, þ. e. borgin
eins og svííur í loftinu: bseina
liillh' í óskanna land. Oft er það
notað sem óákveðið tákn þess, 5
sem veldúr því, er sögnin segir:
Það hillir undir bæina á hóln-
um. En aldrei er hægt að segja,
að einhver hilli úndir eitthvað.
1 Menn hiha ekki undir neitt,
hvorki sima né annað. Aftur á
I móti geta menn séð h*ha i!"<>h
1 eitthvað, og hefði mátt orða
! málsgreinina þannig: Nú sjá
menn hilla undir það, að þeir fái
símann.
Þessi sögn er stundum notuð
í sambandinu: einlivern hillir til
einlivers, þ. e. eitthvað gerir vart
við sig í minningunni: Mig hillir
til þess, að ég talaði um þetta
við hann fyrir löngu.
Ekki má bianda saman þessari
sögn og sögninni „ö' hvlla fskrif-
ingarmálum sem Halldór Þor-
steinsson.
Hans heitasta ósk hefir alltaf
verið sú, að sem allra flestir
yrðu bindindismenn eins og
hann hefir verið alla sína löngu
og merkil,egu ævi.
Eg óska Halldóri og fjöiskyldu
hans allra heilla, og þakka fyrir
áratugs félagslega og persónu-
lega vináttu og tryggð.
Þorsteinn J. Sigurðsson.
* •
OrvæntÉitgaríuSI tiLraun.
Kommúnistar vita ekki síður
en aðrir, að fylgið hefir
hrunið af þeim síðustu vik-
ur og mánuði, síðan hús-
bændur þeirra létu fremja
þjóðarmorðið í Ungverja-
að
landi. Með hinum nýju verð
lagsákvæðum eru þeir
gera örvæntingafulla tilraun
til að vinna aftur einhvern
liluta þess fylgis, sem þeir
hafa tapað. Sú tilraun er
þegar dæmd til að verða að
engu, því að almenningur
gerir sér grein fyrir því,
sem vakir fyrir kommúnist-
um. Almenningur hefir eng-
ar mætur á fólskulegum á-
rásum, og þeir, sem gera sig
seka um slíkt athæfi, fá æv-
inlega sinn dóm jafnvel þótt
hann sé ekki kveðinn upp í
sakadómi eða hæstarétti. En
dómur almennings er líka
þyngri á metunum, þegar
pólitískir spekúlantar og ill-
virkjar eru annars vegar.
100 ár liðin frá fæðingu
Baden-Powells skátaböfðingja.
Hálf öld frá stofnun skáta-
hreyfingarinnar.
I dag cru liðin hundrað ár merkjum allra skátafélaga í
frá fæðingu Baden-Powells, heiminum og þjóðfánum yið-
lifundar skátahreyfingarinnar. komandi landa.
í dag eru einnig liðin fimm- | Hér í Reykjavík er mikil
tíu ár síðan hann stofnaði. þátttaka í hátíðahöldunum,
skátáhreyfinguna. Skátar um , Hófust þau kl. 12,30 á hádegl
allan heim minnast þess í dag. |með því, að skátar söfnuðust
Skátahreyfingin nær nú til saman í Lækjargötu, skammt
66 þjóðlanda og innan vé- jfrá styttu séra Friðriks Frið-
banda hennar eru milljónir rikssonar. Fór þar fram fána-
ungra stúlkna og pilta og talið j hylling að viðstöddum dr.
er, að frá upphafi skátahreyf- , Helga Tómassyni, skátahöfð'-
ingarinnar liafj alls um lOOjingja, og forvígismönnum
milljónir æskufólks tekið meiri i skátahreyfingarinnar hér í
og minni þátt í henni. | bænum. Klukkan 3,30 verður
Skátar hér á landi minnast j samkoma fyrir Ylfinga og
þessa merka afmælis með há-jLjósálfa í Skátaheimilinu. Ki.
tíðasamkomum, bæði hér í ( 7 verður svo hátíðasamkoma í
Reykjavík og úti um land, þar
sem skátafélögin eru.
Austurbæjarbíó. Er þangað
boðið forsetahjónunum og
Lady Baden-Powell verður í 1 borgarstjórahjónunum. Verður
Lundúnum í dag af tilefni há-
tíðarinnar, Þangað verða henni
sendar kveðjur frá Bandalagi
íslenzkra skáta. Á gröf Baden-
Powells suður í Kenya, munu
þar ýmislegt til skemmtunar,
en hátiðin hefst með hátíða-
ræðu, sem skátahöfðinginn
flytur. í kvöld verður svo sam-
koma skátaforingja í deildum
skátar leggja blómsveig með Reykjavíkurskáta,