Vísir - 29.03.1957, Qupperneq 6

VfSIR
Fpstudaginn 29. marz 1957

D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Afgrdðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm linur)
Otgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala kr. 1,50.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Móðurmáls-
l
Ijáttur
Var það gleymska?
Eins og Vísir benti á í gær,
virtust stjórnarblöðin öll
hafa gleymt því gersamlega,
að þann dag var liðið rétt ár
frá því að kratar og fram-
sókn gengu til liðs við komm
únista í utanríkis- og örygg-
ismálum þjóðarinnar og
samþykktu kröfu þeirra um
að varnarliðið skyldi hverfa
af landi brott hið bráðasta.
Þykir mönnum næsta ein-
kennilegt, að blöð stjórnar-
flokkanna skyldu ekki minn-
ast þessa merka dags, því að
vissulega virðist ástæða til
að minnast þess, þegar tókst
að koma á bandalagi við
kommúnista.
Þó getur vel verið_ að hinir
hyggnari og gætnari í hópi
krata og framsóknarmanna
og líta vel út á prenti, að
betra sé að vanta brauð en
hafa her í landinu á friðar-
tímum. En hvorki þessi þjóð
né nein önnur lifir til lengd-
ar á fögrum orðum — og sízt
þegar þau eru sögð til að
blekkja. Brauðleysistalið var
aðeins sett fram til þess að
reyna að leiða fáeinar sálir
í rétta átt, þegar hætta þótti
á því, að þær mundu ef til
vill fara á flakk og verða
viðskila við aðalhjörðina.
Hér var því um blekkingar
að ræða en hættan var fyrst
og fremst fólgin í því_ að
þegar stefnunni var breytt,
var unnið að hugðarefnum
kommúnista, unnið fyrir
stefnu þeirra og húsbænda
þeirra.
Einstaka orð geta orðið svo veru (sannleika) o. s. frv. Raun
furðulega áleitin, að það er eins er því alíslenzkt orð í þessari
og sumum finnist þeir ekki merkingu, en eigi að síður er
geta stungið svo niður penna, að orðasambandið gefa raun áreið-
þeir noti ekki þessi orð. Ekki anlega nýtt, sennilega fundið
veit ég, hvort þetta stafar af 1 upp af einhverjum, sem hefur
því, að þeim þyki orðin falleg,1 ekki fundizt sögnin að reyna
e. t. v. þægileg eða þau hrjóta I nógu góð, sbr. þann, sem fannst
ósjálfrátt af pennanum. oftlega of hversdagslegt orð og
Varðandi er eitt af þessum tók að nota ekki ósjaldan í stað-
dáðu orðum nú um sinn. Varla ^ inn. Ekki er orðasambandið
er samin svo fundarályktun, að ! heldur íslenzkulegt, því að sögn
þetta orð komi þar ekki fyrir, I in að gefa er hér ekki í íslenzkri
í blöðunum og útvarpsmálinu merkingu, fremur en í setning-
úir og grúir af varðandi, en í um eins og þessum: fyrirkomu-
stað þess eru lögð fyrir róða ^ lagið gefur góða reynslu, hann
ágæt orð, eins og smáorðið um. J gefur annan fyrirlestur um
Dæmi: Upplýsingar varðandi sama efni á mánudagskvöldið.
ferðalagið; ályktun varðandi Er þetta ensk notkun sagnar-
fisksölu; allir þeir, sem veitt innar að gefa, og verður hennar
geta upplýsingar varðandi þetta J alloft vart í íslenzku nú.
mál, eru beðnir að láta vita; ég | Ávallt er hægt að nota sögn-
hef ekki miklu við að bæta ina reynast (vel, illa) í staðinn
varðandi húsakaupin, en hitt vil fyrir gefa góða (slæma) raun,
ég árétta ...; þakka bréf yðar og fer það miklu betur. Þetta
varðandi sölu á byggingareíni; fyrirkomulag reynist vel; vélin
tilboð varðandi sölu á bygging- hefur reynzt vel.
vilji gleyma því sem allra Þegar á þetta er litið, er ekki
fyrst, sem gerðist í sölum
Alþingis fyrir ári eða þar
um bil. Þá var nefnlega rof-
in sú eining, sem ríkt hafði
meðal lýðræðisflokkanna um
skipun utanríkis- og örygg-
ismála íslendinga um langt
árabil, og allir voru sammála
um, að hefðd mátt vera til
fyrirmyndar á fleiri sviðum.
Lýðræðisflokkarnir höfðu
mótað stefnuna með heill al-
þjóðar fyrir augum og í
samræmi við þau vináttu-
bönd, sem þjóðin haffi tengt
í ýmsum áttum um langt
árabil. En þegar horfið var
frá þeirri stefnu, var gengið
á mála hjá þeim, sem hafa
allt önnur sjónarmið en ís-
lendingar yfirleitt og vilja
fótumtroða allt það, sem
frjálsar þjóðir hafa eðlilega
í heiðri.
Það kann að hljóma fallega
arefni o. s. frv.
Eg tel. að þetta orð, varðandi,
ætti að forðast eftir megni, ef
til vill er of mikið sagt, að það
ætti að útrýma því, en fallegt
er það ekki. Þetta er svo nefnd-
ur lýsingarháttur nútíðar af
sögninni að varða (snerta, koma
einhverjum við), og er það að
sjálfsögðu alíslenzk sögn og
E. H. F.
og spurningaþætti ritsins. Þá
er vísnaþáttur og nýir þættir,
svo sem Syrpa og skákþáttur
undir stjórn Júlíusar Bogasonar
og bridgeþáttur undir stjórn
Halldórs Helgasonar. Þá er þess
að geta, að í heftinu byrja tvær
nýjar framhaldssögur, sem
verða mjög spennandi. Önnui'
nefnist Klaustrið í Sendomir og
er eftir hinn kumia þýzka
skáldsagnahöfund, Franz von
Grillparzer, þýdd af Friðrik
Þorvaldssyni og Gísla Jóns-
syni, en hin nefnist Brown hinn
þrautseigi eftir brezka rithöf-
undinn C S. Forester. Þá lýkur
í þessu hefti sögunni Pitcairn-
eyjan.
Heftið er prýtt nokkrura
myndum og er prentað á góðan
pappír. Það er 48 lesmálssíður
og kostar í lausasölu 15 krónur,
en verð árgangsins, sem verður
176 síður, er 50 krónur. Ritið er
prentað í Prentsmiðju Björns
Jónssonar, og er frágangur hinn
smekklegasti.
„Nýjar kvöidvök-
ur
u
50
ara.
einkennilegt, þótt Alþýðu-
blaðið ogTíminn hafi leitt hjá
sér að nefna ,,afmælisdag-
inn“, því að þegar af krötum
og framsóknarmönnum hef-
ir bráð, hafa þeir yfirleitt
skilið, hvílíkt glapræði það i
var að ganga í lið með
kommúnistum. Það vekur
hinsvegar heldur meiri furðu>
að Þjóðviljinn skyldi ekki
nota tækifærið til þess að
brýna bandamenn sína og
minna þá á það, að ekki væri
enn búið að hrinda sam-
þykktinni í framkvæmd, og
rétt að hætta öllum ,,undan-
brögðum“ í því efni. Þjóð-
viljinn hefir oft minnzt á
þetta mál af minna tilefni en
þarna gafst, og gegnir furðu,
að blaðið skuli hafa sofnað á
verðinum. Varla kunna hús-
bændurnir því þakkir fyrir.
1. hefti þessa árgangs af
Nýjum kvöldvökum er ný-
gömul. En aldrei fer vel á því j komið út.
að nota mjög lýsingarhátt nú-1 Kvöldvökurnar eru eitt af
tíðar. Dæmi: Hann hímdi þarna elztu tímaritum, sem nú eru
bíðandi (og beið) eftir móður gefin út hér á landi og verða
sinni. Aftur á móti verður þessi íimmtugar á þessu ári.
lýsingarháttur oft að nafnorði, A síðastliðnu ári urðu eig-
(nemandi, veitandi) og fer þá j en<d.a,- og ritstjóraskipti. Þor-
vel á að nota hann. Kemur(steinn M- Jónsson, sem gefið
varðandi fyrir sem nafnorð í hatði blaðið út í 28 ár. seldi það
fornu máli og merkir vernd- Kvöldvökuútgáfúnni á Akur-
andi verjandi eyri, en ritstjórar eru nú Jónas
Ég held, að langoftast megi Hafnar. fyrrv. yfirlæknir, og
nota smáorðið um, þar sem varð Gisli Jónsson, menntaskóla-
andi er notað nú. Einnig má ^eimari. ^ Framkvæmdastjóri
benda á orðasamböndin: er ritsins er Kristán Jónsson, bæj-
fjallar um, er varðar, að því er arfógetafulltrúi. Blaðið mun
snertir. Upplýsingar um ferða
1 verða í svipuðum sniðum og á
lagið; ályktun um fisksölu; all- , átur, en hefir fengið nýja kápu-
ir þeir, sem veitt geta upplýs-! síðu- sem fru Alice Sigurðsson
Nýjar flugvélar.
Enginn vafi leikur á því, að ís-
lendingar eru mestu „flug-
menn“ í heimi. Engin þjóð
hefir tekið flugvélarnar eins
í þjónustu sína, og engin
flugfélög flytja tiltölulega
eins marga farþega og is-
lenzku félögin, enda þótt það
sé ekki stór hópur, sem þau
flytja árlega, þegar gerður
er samanburður við ,,stór-
veldin“ á þessu sviði. Þetta
er á margan hátt eðlilegt, þvi
að landið er stórt og erfitt
yfirferðar — og auk þess
aískekkt — en landsmenn
alltaf að flýta sér, svo að
þeim finnst ekki henta að
nota farartæki, sem fara
hægar yfir.
Undanfarnar vikur hefir verið
noikið um tíðindi að flugfé-
ingar um (er varða) þetta mál,
eru beðnir að láta vita; ég hef
ekki miklu við að bæta, að því
er snertir húsakynnin, en hitt
vil ég árétta . ..; þakka bréf yð-
ar, er fjallar um sölu á bygg-
ingarefni; tilboð um sölu á bygg
ingarefni o. s. frv.
hefir teiknað,
Enn sem fyrr er höfðutilgang-
ur ritsins að flytja þjóðlegan
fróðleik og góðar og skemmti-
legar sögur. en fjölbreytni í
efnisvali er nú meiri en áður.
Af efni hins nýja heftis vek-
ur mesta athygli upphaf að
Viðvíkjandi, viðkomandi nota endurminninSum og hugleið-
ingum Olafs Tryggvasonar að
Hamraborgum við Akureyri,
lögum okkar. Þau eru bæði
sumir í sömu merkingu og varð-
andi er notað, en það ber einn-
ig að forðast. Líklega er öll|en hann er víðkunnur orðinn
að leggja út í stórvirki, bæði þegsi þrenningj varðandij við-! ÍMrir ^ulskyggni og lækningar.
að afla sér nýrra og hent- víkjandij viðkomandi komin inn' Framhald þessarar greinar
ugri flugvéla en þau hafa . málið sem hrá þýðing á
aður att. Þetta táknar betri dangka Qrginu angáende> en
þjonustu fyrir almenning, I ekki fulIyrði
ég það.
framfarir sem eru gleði-.
legar og bera því vott, að fé- |
lögin muni verða fær um að, ^cfa laun-
rækja vaxandi hlutverk á’. Þá langar mig til að minnast
komandi árum. Það er ástæða a oiðasambandið gefa góða
til að fagna því, að félögin * (slæma) raun. Á því ei þiá-
skuli geta færzt svo mikið í J stagazt: Þetta fyrirkomulag
fang og ekkert er sjálfsagð- gefur góða raun; vélin hefur
ara en að ríkið hlaupi undirj Sefið góða raun o. s. frv. Raun
bagga með þeim og veiti'merkir 1 Þessum setningum
þeim ábyrgð til að festa kaup ’ reynslu> og kemur fyrir í ýms-
á flugvélunum. Með því læt-' um orðatiltækjum og málshátt-
ur hið opinbera í ljós þann'um: Raunin er ólygnust; raun
stuðníng, sem almenningur í er rauPÍ vissara; eins og raun
landinu vill veita þessum fé-' varð ái eins raun ber vitni;
lögmn. | komast að raun um; í raun og
mun birtast í siðari heftum
þessa árgangs og næstu ár-
göngum. Þá er kvæðasyrpa
eftir Hjört Gíslason, verka-
mann á Akureyri, og þáttur af
Þorsteini Þ. Þorsteinssyni, rit-
höfundi, eftir Björn R. Árnason,
fræðimann á Grund í Svarfað-
ardal. Enn er að telja fróðlega
grein um töku togarans York
City í íslenzkri landhelgi.
Greinin er skrifuð af Kristjáni
Jónssyni og er merk heimild
um töku fyrsta erlenda togar-
ans í 4 mílna ísl. landhelgi.
Pálmi Einarsson. landnáms-
stjóri. svarar spurningunni:
Hvað kostar að reisa nýbýli?
og er það upphaf að fræðslu-
Starfsfræðsliidagurinii.
Starfsfræðsludagurinn s.I.
sunnudag — en hann var annar
í röðinni starfsfræðsludaga hér
á landi — gaf góða raun að
allra dómi. Margir munu hafa
óttast, að sá mikli áhugi, sem
fram kom í fyrra, hefði verið
vegna nýjungagirni, en sá beyg-
ur reyndist ástæðulaus. Aðsókn-
in var meiri nú og sannar það,
að það er áhugi unglinganna,
sem knýr þá til þess að koma
og leita sér fræðslu hjá mönn-
um, sem hafa langa reynslu að
baki í ýmsum greinum.
Misskilningur.
Vert er að vikja nokkrum orð-
um að misskilningi, sem ekki
mun gæta að neinu ráði, en er
þó til. Hann er sá, að margir
unglinganná gangi á röðina og
spyrji svo margs, og víða, að
lítið muni eftir sitja — og muni
þarna lítil alvara á ferðum.
Þetta er auðvitað hinn mesti
misskilnlngur. Þessi ungmenni
eru leitandi — þau finna til
ábyrgðar, ekki ábyrgðarleysis,
vegna þess að að þvi rekur, að
þau verði að taka einhverja
mestu ákvörðun lifs síns, hvað
þau ætli að verða, hvernig þau
ætli að verja starfslífi sínu.
Þessum unglingum er vandi á
höndum. Þau, sem mest spyrja
I eru kannske enn i miklum vafa,
! en eitthvað sérstakt kann þó að
t fanga hugann — og gæti þó
■ verið vert, að kynna sér fleira,
munu þau hugsa. Og það er rétt
ályktað, ef þau eru ekki alveg
ákveðin í byrjun, svo ákveðin,
að ekkert nema það, sem þau
hafa ákveðið, komi til greina.
Hin gera rétt i að kynna sér
allt sem bezt — og tilgangurinn
með starfsfræðsludeginum er að
hjálpa þeim.
Góð framkoma.
Ungmenni þau, sem þarna
komu, höguðu sér vel og pruð-
mannlega í alla staði, og það
var auðfundið, að þau spitx’ðu af
álxitga, og höfðu hugsað málið
sjálf frá ýmsum hliðum — og
höfðu sum furðu mikil kynni af
þvi, sem þau spui'ðu um. Getur
sá, sem þetta ritar, staðfest
þetta, þvi að það féll í hans
hlut að vera meðal þeiri'a sexrx
svöruðu fyrirspurnum ung-
mennanna.
Til fyrirmyndar.
Ólafur Gunnarsson sálfræð-
ingur, sem undii'bjó starfs-