Vísir - 24.05.1957, Qupperneq 7

Föstudaginn 24. niaí 1957
VÍSIR
Réttarhöld hafin í einu mesta
gull- og morðmáli sögunnar.
Var „Ðango-guílið", sem skæruliðar náðu
eftir dráp Mussolinis notað í þágu
kommúnista?
Fjnrsjóaiiriiin kaim að liaía vcriö
a«V verömæti itiilljijarðiir líra.
tuiðað við þávcranili gcngi.
Fyrir skönnnu eru hafin í Padua réttarhöld, sem vekja al-
heims athyg'li, því að gera má ráð fyrir, að þau varpi nýju
Ijósi á það, sem gerðist í lokaþætti sögu einræðisherrans Benitos
Mussolinis. Hann var drepinn á flóltanvan til Svisslands og
rændur hinum mikla fjársjóði, er hann liafði meðferðis. Miklar
getgátur hafa verið upp um, hvað af fjársjóðnum varð, m. a.
að meginhluta fjárins hafi verið varið í bágu starfsemi ítalska
kommúnistaflokksins fyrstu árin eftir styrjöldina.
Hryllileg morð voru og fram-
in síðar vegna fjárins og menn
ætla, að við réttarhöldin verði
einnig varpað ljósi á þau. í
stuttu máli ætla menn, að þessir
örlagaríku atburðir og réttar-
höldin út af þeim, muni vekja
enn meiri athygli en jafnvel
Montesi-málið, sem sagt hefur
verið frá í flestum blöðum
heims að undanförnu.
Hvar er gullið?
Ein höfuðspurningin, sem
leitast verður við að fá svar
við í réttinum er þessi: Hvað
var gert við Dongogullið, fjár-
sjóðinn mikla, sem Mussolini
hafði meðferðis úr landi, og
hvarf sama daginn og hann var
tekinn af lífi af skæruliðum á
flóttanum í apríllok 1945. Það
má búast við, að réttarhöldin
standi marga mánuði, og athygl
, in mun í vaxandi mæli beinast
að þeim, ekki sízt þar sem nú
er skammt að bíða dómsins í
Montesimálinu, en áhuginn
fyrir því mun þá fljótt dvina.
Sænskur fréttaritari í Róma-
borg símar t. d., að allir telji
nokkurn veginn víst, að Picci-
oni verði sýknaður. En nú er
sem sagt komið annað mál á
dagskrá, ennþá örlagaríkara.
enn umfangsmeira, og önnur
nöfn verða nú nefnd í fréttum
blaðanna.
36 ákærðir.
Hvorki meira né minna en
36 menn sitja á bekk sakborn-
inga og 300 vitni verða kvödd
fyrir réttinn. Þarna koma við
sögu karlar og konur, sem oft
hefur verið getið í fregnum,
þeirra meðal kommúnistaþing-
maðurinn Dante Gorreri, sem
var sviftur þinghelgi, til þess
að hann yrði að svara til saka o.
m. fl. Ákæruskjalið er eitt þús-
und vélritaðar síður.
Flóttinn.
Það var hinn 25. apríl, að
bifreiðalest lagði af stað frá
höfuðstöð skæruliða í Milano.
en þangað kom Mussolini með
fylgdarliði sinu frá Salo við hið
íagiýi Gai’davatn. í Milano
reyndi hann árangurslaust að
ná samkomulagi við þá, og
þá virtist eina leiðin fyrir
hann, að reyna að flýja land og
leita hælis í Sviss, nágranna-
landinu. í fylgd með honum var
hjákona hans, Clara Petacci,
bróðir hennar, Marcello, og
kona hans, nokkrir ráðherrar
úr stjórn einræðisherrans og
aðrir fasistaforkólfar. Aff kvöldi
25. aþríl kom bílalestin til Como
og var gist þar. Daginn eftir
var Ivaldið áfram eftir vestur-
bökkum vatnsins, en lestin
komst ekki nema til Menaggis.
Hinn 27. apríl var haldið norð-
ur á bóginn og náð sambandi
við þýzka bílalest, sem einnig
var á flótta. Og nú var ekið á-
fram, og voru Þjóðverjar í far-
arbroddi fyrir bílalestinni, sem
var um kílómetri á lengd.
En milli Menaggis og
Bongos réðst skæruliðaflokk
ur, sem kenndi sig við frels-
ishetjuna Garibaldi, á bíla-
lestina, og hvorki Mussolini,
hjákonu hans né förunautum
þeirra var nokkur miskunn
sýnd. Fólk þetta var þegar
skotið til bana.
Dongogullið.
En Mussolini hafði tekið með
sér feikna fjármuni, peninga,
skartgripi o. fl., sem skæruliðar
nú náðu tangarhaldi á. Þessir
fjármunir voru svo miklir, að
enginn mundi hafa þurft neinu
að kvíða i útlegðinni. Öðru nær.
Þessir fjármunir eru almennt
kallaðir Dongo-gullið.
Kona, sem var í foringja-
ráfti skæruliðanna, Giusepp.
| ina Tuissi, hefur gizkað á, að
I þessir fjármunir hafi verið að
verðmæti 400 millj. líra —
miðað við gengi Iírunnar þá.
| Ymsir aðrir liafa komist að
heirri niðurstöðu, að verð-
mæti þcirra muni hafa numið
I um |i>að bil einum milljarði
j líra á þáverandi gengi.
Hvað hefur orðið af þessu fé?
Það er það. sem leitast er við
' að komast að raun um. Það er
vitað hvaff orðið hefur af dá-
litlum hluta þessa mikla fjár-
sjóðs. — en hvað varð um
meginhlutann?
kommúnistum.
Árin eftir að styrjöldin.ii
lauk, var mikið ritað um þessi
1 mál og mikið um þau deilt í
ítölskum blöðum. svo mikið, að
dálkalengdin mun hafa órðið
margir kílómetrar. Gengu
klögumálin á víxl, en er komm
únistar voru sakaðir um, að
hafa notað þetta fé í flokks-
þágu, var óspart hamrað á því
af þeim, i hvert skipti og
minnst var á Dongogullið, að
skærulic'unum — frelsishetj-
unum — væri sýnt hið megn-
asta vanþakklæti. Allt tal um
þc:ta vssri til komið i árásar
skyni gegn mótspyrnuhi-eyfing-
unni, sem frelsað hefði þjóðina
undan hinu fasistiska oki. Seint
og um síðir kom þó rnálið fyrir
áfrýjunardómstól í Milano, er
lauk rannsókn, en kommúnist-
ar gátu á ýmsan hátt lagt steina
í götu réttvísinnar, og þeir sáu
um að einn þeirra manna, sem
var efstur á blaði sakborninga,
jDante Gorreri, og stóð framar-
(lega í mótspyrnhreyfingunni,
,var kjörinn á þing með þeirra
fylgi, og varð þar með frið-
|helgui'. i
Nokkru var rænt.
Það er kunnugt, að nokkru
af fjársjóðnum var rænt í öng-
þveitinu þegar árásin á bílalest-
ina fór fram og fyrst á eftir.
Til dæmis fanst eitthvað á vatns
botninum við bakkann, vafa-
laust verið kastað í vatnið, i
von um að geta náð því síðar,
en skæruliffár fluttu mestallt til
ráðhússins í Dongo, þar sem at- |
hugun fór fram, og fyrirliðar.
skæruliða á kváðu, að
fjársóðurinn skyldi fluttur til
höfuðstöðva kommúnista-!
flokksins í Como. Var liann
þangað fluttur 26. apríl og
þar tók Dante Gorreri við
honum. Og þar með virðist
fjársjóðurinn hafa horfið.
Var hann notaður í þágu
I kommúnistaflokksins fyrstu ár-
I in eftir styrjöldina? Menn eru
sannfæðir um, að svo sé. En nú
iverður það dómstólanna að
jgreiða úr allri flækjunni og á-
jkveða upp úrskurð um þetta
En það gerðist margt fleira
BAÐHERBERGISTÆKI
/iitet'sýíeí’ ystB'ðir. hréí tptý lituð
Handlaugar, margar gerðir.
Handlaugafætur.
Baðker, 3 stærðir.
W.C. samb. skál og kassi.
W.C. skálar
W.C. kassar
W.C. setur, 6 iitir.
W.C. burstar, 3 gerðir.
Þvagskálar.
Sturtubotnar.
Baðhillur, 3 stærðir.
i. Þorláksson & Norðmann h.f.
Bankastræti 11. — Skúlagötu 30.
Sími 1280.
en hér hefur verið rakið. Einn
skæruliðanna. sem handtók
Mussolini og fylgdarlið hans hét
Luigi Canali, kallaffur Neri.
Hann var við athugunina í
Dongo og hélt því ákveðið fram,
að ríkið væri hinn rétti eigandi
fjármunanna. Hinn 8. maí,
rúmri viku eftir atburðinn, var
hann kvaddur til höfuðstöðva
skæruliða í Milano. En hann
hvarf — og enginn veit hvað af
honum varff. Lík hans hefur
ekki fundist.
ástmey hans, sem einnig var
skæruliði. Hana grunaði, að!-
ekki væri allt með felldu um
hvarf Neris, og lét leita hans af
miklum dugnaði. Hún ræddi.
við Dante Gorreri og aðra kom-
múnistaleiðtoga, sem fóru und-
an í flæmingi, er hún reyndi að
spyrja þá spjörunum úr. Þeir
réðu henni til að „hætta að
leika hlutverk leynilögreglu-
raanns". í lok maí var farið með
hana til Comovatns — þar sem
aftökuflokkur beið hennar.
Næst kom röðin að Giönnu, Flciri morð
Landsliðið sigraði með
2 —0 í daufum leik.
Leikur landsliðsins og pressu
J liðsins í gærkvöld var mun
1 daufari og tilþrifaminni, en bú-
ast mátti við.
Þrátt fyrir það, að landslið-
ið hafi sigrað í þessum leik og
það að verðleikum, var frammi-
staða þess langt frá því, sem
krefja^t vgrður af slíku liði.
Lið pressunnar- stóð sig áffur á
móti framar vonum, þegar þess
er gætt, að tæpur helmingur
hins upprunalega valda liðs
boðaði forföll, en varamenn og
jgfnvel varavaramenn léku í
þeirra stað. Slíkt fyrirkomulag,
að velja landslið og siðan
pressulið mcð aðeins tveggja
daga fyrirvara er fyrir neðan
allar hellur og fyrirfram dauða-
dæmt til árangurs. Til að kór-
jóna allt saman, er andinn slík-
ur innan hinnar svokölluðu
knattspyrnuhreyfingar, að hann
gefur hinum kunna anda
stjórnmálanna okkar ekkert
eftir í sjúkleika. Hver höndin
er uppi á rnóti annarri og allir
vita bezt og mest. Þegar slík
viðhorf eru ííkjandi, andúð og
úlfúð, í stað samvinnu og skiln-
ings, er ekki von að góður
árangur náist. Við eigum of
marga spekinga og sérfræðinga,
scm hver ríður sínum stóra
hesti og neitar að fara af baki,
hvað sem það kostar.
| Eins og fyrr segir var leik-
urinn frá upphafi daufur og
náði aldrei að koma áhorfend-
anum í verulega stemningu.
Upphlaup beggja liðanna gengu
of seint fyrir sig, voru of lengi
að mótast, og aðeins örsjaldan
brá fyrir skemmtilegum köfl-
um, sem gaman var að. Sókn-
arlína landsliðsins var furðu á-
hrifalíiil ,og fór illa með, að
.undapskildum Rikharði, sem
sýndi einn þeirra það sem bú-
izt var við. Hann skoraði síðara
markið, með kalla eftir horn-
spyrnu, og var það sérlega
fallegt og vel gert. Fyrra mark-
ið skoraði hann einnig, eftir
að þvaga hafi myndast fyrir
framan markið.
Af liði pressunnar var vörn-
j in sterkari hlutinn, bakverðirn-
ir og annar framvörðurinn báru
þó af. Hygg ég, að mesta athygli
hafi vakið leikur Einars Sig-
urðssonar úr Hafnarfirði, en
hann lék vinstri framvörð.
Ragnar Jónsson skilaði stöðu
miðframvarðar prýðilcga, þegar
þess er gætt, að þarna er á ferð-
inni ungur piltur með sama og
enga reynslu í stöðunni. Því
miður er rúm hér í blaðinu af
svo skornum skammti, að eigi
eru tök á að ræða leikinn eða
liðin frekar, þótt rík ástæða sé
til.
Dómari var Þorlákur Þórðar-
son og dæmdi hann vel.
Kormákr.
Orðrómurinn um, að beeði —
Neri og Gianna — hafi verið
tekin af lífi, fékk byr undir
vængi, og hefur aldrei þagnað.
Þá kom röðin að Giuseppi
^Franzi, sem kallaður var Leni’
— hann vissi of mikið. Hann
var líka kommúnisti og skæru-
liði.
Ekki er enn allt talið. Nú
var röðin komin að Önnu Mariu
| Bianchi — vinkonu Giönnu,
! sem hafði sagt henni frá ,,leynd
j armáli Dongogullsins". Hún
j var að aka í litla Popolinobíin-
um sínum á Comoströnd, er
j skot reiff af og þar með var.
hennar sögu lokið. Faðir herin-
I ar, eldheitur kommúnisti, heit-
' strengdi í viðurvist borgarstjór-
ans í Como, að þótt hinir dauðu
gætu ekki talað, skyldu hinir
lifandi neyddir til þess. Hann.
var skotinn til bana. Lik hans
, fannst í Comovatni.
Fimm menn aðrir, sem „vissu
of mikið“, voru drepnir — einn
þeirra var biaðamaður aff nafni
Franco de Agazio, sem hafði
,,of mikinn áhuga fyrir Dongo>
gullinu“.
Og nú bífta menn þess í of-
væni, sem réttarhöldin leiða
í ljós.
• Brctar seldu %'n simmm fleiri
bíla til Baiidarík.janna á
fyrsta fjórðungi þcssa árs en
á sama tíma í íyrra. í marz-
mánuði einmn seldu þelr
meira en á öllum fyrsta árs-
fjórðungi i fyrra.