Vísir - 07.10.1957, Qupperneq 3

Mánudagmn 7. október 1957
3
VlSIR
Áxel Thorsteinson:
Flogið til IViarham í Norfolk,
- Lokadagar Nato-heimsóknar í Lundúnum. -

Eg vék að því í seinasta ferða-
þætti minum, er vinm- minn,
Valek Kwaszenko, fylgdi mér i
járnbrautarstöðina, er ég ætlaði
aftur til Eundúna. Gafst mér
fækifæri til þess, við leiðsögu
Iians, að skoða mig um í mið-
bverfi Mancliéster, betur en áð-
ur, og lá leið okkar seinast yfir
bið mikla Piccadmytorg:, sem
hér birtist mynd af.
' ' l
Brátt brunaði lestin til heims- j
borgarinnar miklu, en að morgni
næsta dags skyldi flogið til flug-
stöðvar í Norfolk-gieifadæmi,
en þessi flugstöð er einn hlekk-
urinn i hinni miklu varnarkeðju
Norður-Atlantshafsv’arnarbanda-
lagsins. Ekið var að morgni
þriðjudagsins 25. júní til einnar
stöðvar flughersins brezka fyrir
utan Lundúnaborg og var það
um klukkustundar akstur. Beið
okkar þar Valetta-flugvél til þess
að flytja okkur blaðamennina
til Marham, sem er norðarlega
í Norfolk og skammt frá Sand-
ringham, þar sem konungsfjöl-
skyldan dvelst títt. Er þarna
skammt til sjávar, því að þarna
skerst flói breiður inn í landið
(The Wash).
N orf olk-greif adæmi.
Að norðan og austan liggur
Norfolk-greifadæmi að The
Wash, að sunnan er Suffolk-
greifadæmi, en að vestán Cam-
bridgeshire og Lincolnshire.
Norfolk-greifadæmi er fjórða
stærsta greifadæmi landsins
að flatarmáli, eða um tvær
millj. enskra ferhyrningsmílna
og íbúatalan yfir 2 millj. Lág-
iendi er í greifadæminu, hæstu
hæðir að eins um 100 metra yf-
ir sjávarflöt. Á ströndum eru
sumstaðar kalkklettar og kalk-
lög allviða í jörðu og um Vg mýr-
lendi. Hér gerðu Danir innrás á
9. öld, og margt hefur annað
sögulegt gerzt á þessum slóðum.
Velmegun var orðin mikil á mið-
öldum og landbúnaðurinn megin-
stoð hennar. Kastalar eru all-
margir, sumii' frá 12.—15. aldar.
Kastalinn i Norwich mun fræg-
astur. Landbúnaður er enn mikið
Ætundaður og fiskveiðar og er að-
al útgerðarbærinn Great Yar-
mouth, á austurströndinni.
í Marham.
Veður var gott og héruðin
gráðurrík og fögur, sem flogið
var yfir, á leiðinni til Marham,
þar sem flugstöðin er. Þar var
okkur tekið af mikilli alúð af
yfirmönjnum flugstöðvarinnar.
Vakti þáð þegar hrifni okkar hve
stöðvar-byggingar voru smekk-
legar og vel fyrir komið. Þarna
var eins og að koma í lítinn,
snotran-' bæ, umgirtan skógi, í
nánd mikils flugvallar, og þó var
hér um hernaðarlaga flugstöð að
ræða, se.m var útbúin öllum full-
komnustu tækjum. Yfirmaður
stöðvarinnar ávarpaði okkur og
gerði grein fyrir mikilvægi stöðv
arinnar, en þvi næst var gengið
um skála þá, sem hinum marg-
vislegu tækjum stöðvarinnar var
fyrir komið i radio-tækjum og
öðru, en þar næst var gengið
um flugskála og skoðaðar Vali-
ant og Vulcan sprengju-flugvél-
ar, en flugvélar af þessari gerð
hófu sig þar næst til flugs. Með-
fylgjandi mynd er tekin af
nokkrum blaðamönnunum í ein-
um skálanum, er verið var að
búa Valiant-flugvél til flugs.
skemmtilega ræðu, og þakkaði
góðar móttökur fyrir okkar
hönd.
Var svo flogið aftur til Lund-
úna og tók ferðin í Valetta-flug-
vélinni um klukkustund.
Lokadagar.
Seinustu tvo dagana var m. a.
skpðað' hið svonefnda „Cabinet
Museum“, við ágæta leiðsögn hr.
Mark King’s. Var það skoðað ár-
degis fimmtudaginn 27. júni. Það
er í kjallara einnar stjórnarbygg-
ingarinnar. þar. sem voru höfuð-
stöðvar aðalstjómar Bretlands í
síðari heimsstyrjöldinni. 1 þess-
um sprengjuhelda kjallara voru
haldnir mikilvægustu stjórnar-
fundir á stríðstimanum. Þar
liafði Churchill sína litlu skrif-
stofu, þar sem uppdrættir af öll-
um helztu vigstöðvum huldu
veggi, og þar var svefnklefi
hans. Allt er þarna með sömu
ummerkjum og var á þeim tíma,
er þarna var starfað, og teknar
margar mikilvægustu ákvarðan-
irnar á tima hildarleiksins mikla.
Um hádegisbilið þennan dag
neyttum við hádegisverðar með
nokkrum þingmönnum i St. Step-
hen’s Restaurant, við Bridge
Street, en svo var haldið til þing-
málstofunni, og eftirminnileg-
asta augnablikið, er sjálfur
Churchill birtist allt í einu, og
gekk til sætis síns. Virtist mér
hann allhrumur orðinn.
Góö kynni.
Síðdegis var móttaka í sölum
utanríkisráðuneytisins í Carlton
House Terrace. Lauk þar með
heimsókninni, sem hafði verið í
alla staði hin ánægjulegasta.
Sumir okkar héldu heimleiðis
þegar um kvöldið og árla morg-
uns, næsta dag, föstudaginn 28.
júní, en nokkrir höfðu enn 2—3
daga til umráða á eigin spýtur
og ég þeirra á meðal. Eg held, að
blaðamennirnir hafi allir verið
hinir ánægðustu yfir heimsókn-
inni, ágætum og alúðlegum við-
tökum, og góðri skipulagningu
ferðanna, enda höfðum við
margt séð, víða komið, þar sem
fagurt var, og minningarnar þvi
langt í frá einvörðungu frá hinu
hernaðarlega, sem einnig var
fróðlegt að kynnast, og seinast
en ekki sízt eru minningar um
góð kynni við marga ágæta
menn.
Neðansjávarfjallgarður finnst
í Norðuríshafi.
Að öllu þessu loknu var sezt hússins. Hafði ég komið þar áð-
að borðum og neytt málsverðar. ! ur og hafði því mesta ánægju af
Flutti þar einn úr okkar hópi, i því, þessu sinni, að hlýða góða
Fred Hixon, frá Chattanooga stund á ræður manna, er svarað
Times í Bandaríkjunum, mjög j var fyrirspurnum ýmsum í neðri
Tiu vísindamenn frá Coluin-
bia-háskólanum 5 New York hafa
fundið neðansjávar fjallgarð
í N.-íshafi nærri 5000 fet á hæð,
o ger stefna hans norður frá
Point Barrow í Alaska.
Var það um 1400 km. norður
af Point Barrotv og um 640 km.
frá norðurskautinu, sem fjall-
garðurinn uppgötvaðist, en vis-
indamennirnir höfðust við á ís-
jaka á reki á þessum slóðum.
Þeir eru allir starfsmenn La-
mont jarðseglufræðdathugana.
stöðvarinnar, sem vinnur ,að
rannsóknum Alþjóða jarðeðlis-
fræði ársins, sem hófst í júlí.
Áætlun sú,,sem þeir vinna að,
hefur einkennisorðið Iceskate.
Þeir búast við að isjakinn, sem
þeir eru á, fari yfir norður-
skautið einhverntíma á jarð-
eðlisfræðiárinu.
Maucie J. Davidson, sem
stjórnar flokknum, sendi loft-
skeyti um fundinn. Varð fjall-
garðsins vart á 10.000 feta dýpi
á 49:15 norðl. br. og 165 gr.
vestl. lengdar.
Síðar rak jakann yfir, þar sem
aðeins var 4971 e.f. dýpi. Ekki
gátu vísindamennirnir aflað sér
frekari upplýsinga um breidd
og lengd fjallgarðs, en hann
virtist hafa sömu stefnu og
Lomonsov-fjallgarðurinn milli
Grænlands nyrzt og eyja við
Sibiriu (sjá uppdr.) — Lomons-
ovfjallgarðurinn er um 10 þús
ensk fet á hæð. Hæstu tindar
hans eru að eins um 3000 ens!<
fet niðri i djúpinu. Straumar
yfir fjallgarðinum hafa talsverð
áhrif á veðurlag á*Norður-ls-
hafinu og í Evrópu. —
Davidson sagði ennfremur, að
hinn nýfundni neðansjávarfjail-
garður væri e. t. v. áfram-
haid á neðansjávarfjallgarðinum
frá Chukshi-sjó milli Alaska og
Sibiríu og nær frá Beringssjó
til Norðuríshafs.
Bölvim fylgir vörpuniii.
Grein úr „The Wide WorId5<
Eftir
Gsorg Goldsmith Carter
Forseti Brezka togarasam-
bandsins skýrði nýlega frá því,
að togaraeigendur myndu fram-
vegis verða að hækka verðið á
hverju ,.stone“ ('14 ensk pund
eða um 6>4 kg.) um 6 pence,
vegna þess að brennsluolíu-
reikningur brezku útgerðarinn-
ar hefði hækkað úr fjórum upp
í fimm millj. stpd. á ári. Brezk-
ar húsmæður, sem þegar voru
orðnar leiðar á hinni vaxandi
dýrtíð, mótmæltu og sögðu: „En
togaramenn borga ekkert fyrir
veiði sína — þeir taka bara
fiskinn úr sjónum!“ Þetta er
rétt, en hérna verður nokkuð
skýrt frá, hvað þetta leiðir af
sér.
í byrjun 19. aldar voru hin
ensku NorðursjávarfiskimiðJ
sem slík, algerlega ókunn. í þá'
daga voru bæir eins og Hull,1
Grimsby og flestir aðrir núver- 1
andi útgerðarbæir algerlega
kyrrstæðir hvað framfarir
snertir. Það voru fiskimenn frá
Barking og Brixham þorpum, •
sem fyrstir allra uppgötvuðu J
og seinna eyðilögðu hin ótrú-
lega auðugu fiskimið Norður-
s.iávarins.
rins og oftar einkenndist
byrj unarstig Norðursj ávarveið-
anna af ofbeldi og grimmd.
Hinir sterkbyggcú segla-togar-
ar þeirra daga voru með fimm
manna áhöfn — skipstjóra,
stýrimanni og þremur viðvan-
ingum.
Undirmennirnir voru venju-
lega munaðarléysingjar frá
munaðarleysingj ahælunum eða
afbrota-unglingar, og kjör
þeirra voru ómannúðlega hörð.
Þeir urðu að fara á fætur
klukkan fjögur á hverjum
morgni og elda fyrir skipshöfn-
ina, hreinsa káetuna og geymslu
klefann, taka við stýrinu, þegar
meS þurfti, hirða og kveikja á
skipsljósunum, sjá um dælurn-
ar og blása í þokulúðurinn,
slægja og þvo fiskinn og hjálpa
til við’ netabætingar. Piltarnir
voru raunverulega þrælar, því
þeir voru algerlega á valdi skip-
s’jórnar.'inna og veru gersam-
lega réttlausir.
Margir hinna gömlu skútu-
skipstjóra vcru svakamenni og
þekktir sem „dýrlingar á landi
—■ djöflar á sjónum“. Þegar
þeir vcru í landi gengu þeir í
kirkju með harða hatta, en þeg-
ar hömlur almenningsálitsins í
landi voru að baki. úthverfðist
skap þeirra svo, að þeir voru
sem hamslausir og mannúðar-
snauðir djöflar. Spörk og pústr-
ar fylgdu öllum fyrirskipun-
um til undirmannanna og sögur
um djöfullega grimmd voru al-
gengar í fiskibæjum okkar.
Ne'ðanð
Einn þessara skipstjóra, sem
var óánægður með hvernig einn
piltanna hafði steikt kvöldverð-
inn hans, rak hendur hans á kaf
niðui’ í sjóðandi feitina til „á-
minningar. Annar togaði einn
drenginn í vörpunni á eftir
skipinu, af því að hann hafði
brotið skipsagann með því að
blístra á þilfarinu. Þegar varp-
an var innbyrt, var vesalings
drengurinn látinn.
George Crabbe, skáld eitt í
Suffolk, segh' sanna sögu af því
í frægu kvæði sínu, er skip-
stjóraruddi einn í Aldeburg
varð orsök þess, að þrír piltar
dóu af illri meðferð, þrælkun
og sulti.
Útgerðarskýrslur frá árunum
1880—1892 segja ljóta sögu.
Þótt nærri því þúsund viðvan-
ingar lykju sínum námstíma,
þá struku meira en þúsund aðr-
ir, en tvö hundruð piltar ■ dóu
við veiðarnar á sama tíma.
En upp af þessum tímum
harðýðgi og mannúðarleysis
spratt kjarni þróttmesta fiski-
mannastofns heimsins, og á
fiskimannakorti Norðursjávar-
ins geta menn ennþá lesið nöfn
hinna hraustu gullleitarmanna,
er leituðu ,,fiskimannagullsins“
þarna — „Harhams hola“,
„Brúsa garður“ og „Smiths