Vísir - 06.11.1957, Qupperneq 9

Miðvikudaginn 6. nóvember 1957
V I S I lí

Silí
mysazt o3íi. ppsi,
æt|j all
UmræSurnar og tillögurn-
ar u;n, að Suezskurðurinn skuli
gerSur háCur eítirliti Samein-
uðu hjóðanna, hafa leitt tii
fjörugra umræðna í Bandaríkj-
unum, um ]>að hvort aíleiðing
þessa gæíi crðið, að sams kon-
ar íilljjgur kæmu fram varð-
andi Panamaskurðinn, scm um
þessar mundir á 42ja ára af-
nræli.
Truman íyrrverandi Banda-
ríkjaforseti minnti á það fyrir
skömmu, að árið 1945 lieí'ði
har.n mælt með því, að allar
hinar mikilvægustu alþjóða-
siglingaleiðir yrðu settar und-
ir alþjóðastjórn og eftjrlit, en
tónninn í Bandaríkjablöðum
er sá nú, að hyggilegast væri
fyrir Truman að láta allt skraf
um alþjóðastjórn alþjóðasigl-
ingaleiða liggja í láginni. í öil-
um blöðum er tekið fram, að
frá ríkisréttarlegu sjónarmiði
gegni óiíku máli um Panama-
skurðinn og Súezskurðinn,
söguleg tildrög séu og ólík og
stjórn þeirra með ólíkum
hætti.
Frakkar áttu
frumkvæðið.
Er ekki ófróðlegt, að rifja
eftirfárandi upp: Eitt er sam-
W?t'éé4ÍS'
vestass —
Framh. af 3. síðu.
eða störfum gegna úti við, munu
íylgjast vel með veðurfregnum
og veðurspám, enda oft sem
veðurspárnar rætast. En stund-
um vill út af því bera, einkum
hér á Vestfjörðum. Venjulegast
munu veðurspárnar vera á eftir,
þ e. veðrið, sem spáð er, er geng
ið yfir, íario hjá, og stundum
komin önnur vjndátt en sögð er
í veðurspánum. Svo var t. d. nú
fyrsta vetrardag. Kvöldspáin
sagði i vændum austnorðar.
storm eða stinningskalda.
Þetta veður var gengið hjá, er
spáin var flutt, og vindátt orðir
önnur, genginn inn í eins og þai
er nefnt í daglegu tali, enda varð
gott veður síðari hluta dags, og
næsta sólarhring. Eg tek þetta
dæmi af því það er nýjast, er.
dæmin um þetta eru næsta mörg.
Eg festi þetta ekki á pappírinn
i þvi skyni, að auovirða veður-
spárnar eða veðurfræðiþjónust-1
una, heltíur vegna þess hve nauo-1
synlegt er að veðurspárnar séu j
sem nákvæmastar a. m. k. t:l'
næstu 10—12 klst. vegna sjósókn ,
ar o. fl. Hér er eflaust eitthvað!
að, sem hægt er að laga, f jölgun j
veðuráætlunastaöa eða nákvæm-
ari veðurfregnir, máske sérsíak-
iega hér á Vestfj., þar sem veðra
brigði eru tíð, og austnorðan á-
Iilaupin koma stundum sem veð-
urhvellir, en standa einnig stutt.
Eg hef áður bent á hve þýð-
ingarmikið er að fá sem oftast
veðurfregnir frá fiskiskipum á
Halanum og Kögurgrunni. Séu
fregnir þaðan fyrir hendi á að
vera hægt að fylgjast vel með
öllum veðrabrigðum við Vest-
firði. — Argr. Fr. Bjarnason.
bæriiegt Frakkar áttu frum-
kvæði aö því að haíist var
har.da um að grafa báða skurð-
ina. Það var franskt félag, sem
hinn 20. janúar 1882 hóf að
grafa. skurð gegnum Panama-
eioi, sem stjórnarfarslega var í
lýðveldinu Kólumbíu — en það
varð gjaldþrota. Árið 1903
lögðu Bandaríkin til að graf-
inn væri skurður gegnum
Nicaragua, og fcó fremur gegn-
um Panama, sem enn tilheyrði
Kólumbiu. Nýtt franskt félag
lxaíði tekið við hagsmunum og
réttindum gamla frar.ska fé-
lagsins, og vildi selja þau
Bandaríkjunum, en Kólumbía
andmælti.
Stjórnarbylting var gerð á
suður-ameríska vísu og afleið-
ingin, að Panama sleit sig úr
tengslum við Kólumbíu, og
lýsti yfir sjálfstæði sínu.
Fyrsta
sigling 1?14.
Bandaríkin voru íljót til, að
viðurkenna hið nýja lýðveldi
og að gera samning um að
grafa skui’ðinn og um skurð-
svæði (canal zor.e). Franska
félagið fékk 40 millj. dollara
fyrir þann hluta skurðarins, er
grafinn var, og árið 1904 hóf
Panama Canal Co. að halda á-
fram skurðgreftrinum. Einum
áratug síðar var verkinu lokið.
Plinn 15. ágúst 1914 sigldi
fyrsta skipið um skurðinn frá
Atlantshafi til Kyrrahafs.
Lýðveldið Kolumbía, er ekki
hagnaðist neitt á þessu, fór ekki
dult með það við Bandaríkja-
stjórn, að gengið hafi verið á
rétt þess , og í stuttu máli
.ekkert tillít tekið til þess.
Þetía leiddi þá til þess,
ao Bandaríkin greiddu Kólum-
bíu árið 1921 21 milljpn doll-
ara, og þar með áttu þessi efna-
hagslegu og stjórnmálalegu
p'ætumál að vera til lykta
leidd.
Á vorum dögum sigla ár-
lega um skurðinn skip, sem eru
jsamtals 51 millj. smálesta og
| að meðaltali 23 kaupskip á
degi hverjum. Flest skipanna
eru bandarísk, þar næst brezk,
þá norsk. Panamaskurð'urinn
er talsvert styttri en Súez-
skurðurinn — aðeins 81 rníla á
lengd, — og enn grynnri, svo
1 að stærstu olíuflutningaskip
: nútímans geta ekki notað
hann. Fyrir skip af meðalstærð
! er skutðtollurinn um 70.000
’kr. (ísl.). í fyrra námu tekj-
ur af skurðinum 37.5 millj.
! dollurum, en af Suezskurðinum
nál. 93 millj. Penmgarnir eru
1 notaðir lil gi'eiðslu á viðhaldi
skurðarins og rekstri, en af-
gangurinn rennur í ríkissjóð
Bandaríkjanna. — Skip frá um
35 þjóðum nota skurðinn, en
hann er þó mikilvægastur fyr-
ir Bandaríkin. Annað hvert
skip, sem um skurðinn fer, er
bandarískt.
Bæði hvað stærð og umferð
snertir stendur Panamaskurð-
urinn Suezskurðinum að baki.
Mismunurinn, sem um er að
ræða, frá öðrum sjónarhólum
skoðað, er athyglisverðari. Ef
Panama freistaði að fara að
dæmi Nassefs og þjóðnýta
skurðinn, yrði afleiðingin ekki
deila þegar í stað við félag hlið-
stætt Suezfélaginu, heldur
við Bandaríkin, sem eiga
Panama Canal Co. með „húð
og hári“, og stjórna skurðinum
með 13 forstjórum eða ráði, og
er formaður þess einn af vara-
hermálaráðherrum landsins, en
þar yfir er forseti, nú sem1
stendur John Seybold hers-
höfðingi, sem er skipaður til
starfsins af forseta Bandaríkj-
anna með samþykkt öldunga-
deildar þjóðþingsins.
AUar þjócir
gcta notað skurðinn.
Seybold hershöfðingi er líka
landstjóri á skurðsvæðinu —
8 kílómetra breiðri iandræmu
beg'gja vegna skurðarinS.
Panama hefur ekki formlega
veitt Bandaríkjunum eignarrétt
á þessu landi, en gerður var
sáttmáli, undirritaður af rik-
isstjórnum beggja landanna, og
samkvæmt honum hafa Banda-
! ríkin rétt til að hernema svæð-
! ið, nota það og verja um alla
framtíð eins og það væri j
bandarískt landsvæði. Bygg-
i ingalóðir á skurðsvæðinu eru |
ekki til sölu. Það er algerlega 1
lagt undír hið opinbera í |
Bandaríkjunum. ; S
Ekki verður sagt, að Banda-
ríkin eigi skurðinn, í þeim.
skilningi, að það geti neiíað
skipum annara landa um að-
göngu að honum. Hinn svo-
nefndi Hay-Pauncefoote sátt-
máli frá 1901 er enn í íullu
gildi, en samkvæmt honum
viðurkenna Bandaríkin hlut-
leysissjónarmiðið varðandi
skurðinn og féllust á að reka .
hann með sama hætti og Suez-
skurðinn hefur verið rekinn:
Að skip af öllum þjóðum hafi
aðgöngu að skuvðinum með
sömu skilmáium, þar með tal-
in herskip frá iöndum, sem
eiga í stríði. Hitt er svo anr.að
mál, að ef Bandaríkin sjálf
lentu í stríði, myndu þau að
sjálfsögðu af alefli reyna að
hindra að fjandsamleg skip
kæmu náiægt þessari stór-
mikilvægu samgönguleið.
(Þýtt).
(ildran, nýtt tæk! tii að
hwdra of hraðan akstur.
Sönnunargögn þannig fengin eru
tekin gild af dómstólum.
Á Bretlandi er farið að nota
„ratlar-gildi'ui'“ til að klófesta þá,
sem gerast sekii' um of hraðan
akstur á þ.jóðvegunum.
Fyrsti dómurinn yfir ökuþór,
samkvæmt sönnunargögnum
er aflað var með þessu tæki, var
nýlega felldur í brezkum rétti.
Talið er, að umferðarlögreglan
muni nú í vaxandi mæli taka
slík tæki í notkun.
Gildrunni er komið fyrir i
lögreglubifreið, sem er staösett
við þjóðvegi, þar sem líkur eru
til, að ökuþórar „spýti í“. Radar- ^
bylgjum er beint að veginum og
tækjaborð í bifreiðinni sýnir
hraðann. Þar næst er sent skeyti
úr lögreglubílnum', til annars
lögregiubils í nokkurri fjarlægð,
og þeir sem i honum eru stöðva
bíl ökuþórsins og fara með hann
á næstu lögreglustöð.
1 mörgum héruðum Epglands
var svo lcomið, að engin ráð virt-
ust ætla að duga til að stemma
stigu við of hröðum akstri og
slysum af völdum hans, en með
radar-gildrunni er komið tæki til
sögunnar, sem glannarnir geta
ekki varað sig á og hafa beyg af.
Sonur trumbusíagarans. n,.
K. C. Andersen
S
-MrnmnÆm

Péíur er alveg vaxmn
upp úr trumbunni, sagfii
hljóoieeraieikan bprgannn-
ar. Hann yerc)ur miklu
meiyi jnaSur en úg:. sagði
hami. Allt sem hann haAi
lært á langri æfi gat Pétur
lært á hálfu ári. Pétnr var
boomn í fínustu húsin í
borginm og meira aÖ segja
til borgarstjcrans sjálís og
kenndi Pétur ungfrú Lottu
að leika á slagnörpu, ÞaÖ
yar sem himr fíngerðu fing-
ur hennar dönsuðu á nótna-
boroinu og hljómurinn
bergmálaði í hjarta Péturs.
Dag nokkurn fór móðir
þegar nún kcm aftur sagði
hún: Nú skal cg segja þér
fréttir, Pétúr. Hun Lptta,
dóttir bcrgarstiérans, æti-
ar aö giítast syni etatsraós-
ins. Þau ívúlefuou sir; j gssr-
kvöldi. Pétur varð fölúr
sem nár, þegar hann heyrði
fréttina cg tánn runnu mð-j
ur kmnar hans. En sagan
er ekki búin, fallegasti
| kaflinn er eftir. Heimurmn
fær að lesa bréfin, sem Pét-j
Péturs niður á torgið, og
ur sknfar rnóður smni,j
sagði grannkonan. Það er
ekkert smáræðis lof, sem
hann fær í dagblöðunum
fyrir fiðluleik sinn. Já,1
hann leikur fyrir kohunga
og kezsara, sagði gamli
hljóoíæraleikari borgar-
innar. Þao fé!I ekki í mihn
hluU.cn ha;in v.ar einu sinni
nemandi mmn og hann
gleymir ekki kennara sín-
um. Og svo var það eitt
smn, að sonurmn gekk inn
í hina fátæklegu stofu for-
eldra smna. Hann var skart
klæddur eins og prins og
móðir hans faomaði hann
að sér og kyssti hann á
munninn og grét af gleði.
Sonurinn kinkaði kolli til
g húsmunanna, en
gömlu hninatrumbuna tók;
Kann cg seíti hana ut á mift
gölíið. í dag Kefði faðirr
minn slegið trumbuna, en
nú verð ég að gera það. —
Trumhunni fannst þetta
svo mikill heiður, að skinn-
ið rifnaði. Já, sá kann nú
svei mér að slá, sagði trumb
an, en nú hef ég þó eitt-
hvað í mmningu um hann.
Og skyldi ekki móðir hans
springa af gleði og ánægju
yfir þessum ágæta syni. Og
svona var nú sagan um son
trumbuslagarans.