Vísir - 20.01.1958, Blaðsíða 3

Mánudaginn 20. janúar 1958
VÍSIR
3
♦ FRAMFARIR OG TÆKNI
Merkar uppfinningar:
Gufubátur FuStons 150 ára.
Sifjtitli s Stjrstu sitin úrið 1S07.
§ólarorka í þágn manna.
HiargvHsBegsr tiSraunir fara
fraan á þvi sviði.
Síðan 1938 hefur verkfræðihá-
skólinn í Massachusetts (MIT)
varið um 500 þús. dollurum i
tilraunir með sólarorkuvélar.
„Ef við þyrftum að reiða okk-
ur á orku sólarinnar nú á tím-
um“, sagði dr. Hoyt C. Hottel,
formaður MIT sólarorkutilraun-
anna, „þá erum við komnir að
niðurstöðu um hvernig hún á að
notast. Við mundum þekja
stórar spildur trogum með gler-
loki á og hita þannig rennandi
vatn á sífeldri hringrás, er færi
inn í guíuketil og framleiddi
gufu til að knýja hreyfil."
stofnkostnaður er ennþá of hár
til þess að hugsanlegt sé að nota
orkuna til iðnreksturs, en kostn-
aðurinn gæti síðar lækkað, að
áliti dr. Hottels. Nýlega hafa
ýms iðnfýrirtæki í Arizona og
víðar í suður-fylkjum Banda-
ríkjanna stofnað félag fyrir sól-
arorkutækni með samvinnu við
rannsóknarstofnunia i Stanford,
til að athuga höguleika á þsssu
sviði.
1 annarri gerð sólarorkuhreyf-
ils eru geislar sólarinnar látnir
falla á holspegil, er framleiðir
mikinn hita, þegar brennipunkt-
I Stærsti spegill af þessari gerð
' var búinn til af franska sérfræð-
ingnum prófessor F. Trombe,
og stendur uppi á gömlum kast-
ala. 1600 metra yfir sjávarmáli í
hinum sólriku Pýrenéafjöllum í
Suður-Frakklandi.
2509—3000 st. hiti.
Hár veggur, þakinn spegTOm,
endurkastar sólargeislunum á
holspegil, 10 metra í þvermál,
er safnar geislum í mjóan
geislastaf, og framleiðir 2500—
3000 stiga C. hita. Þessi hiti er
nægilegur til að bræða um 50
kg. járnklump á klukkustund.
Prófesor Trombe álítur, að slík-
I ii’ risaspeglar verði mikils virði
! i framtiðinni við framleiðslu á
Þegar gufubátur Fultons var
settur á flot á Hudsonánni við
New York árið 1807 liófst saga
gufuskipanna.
Robert Fulton var sonur írsks
innflytjenda, sem hafði sezt að
í Pennsylvaniu. Hann var vel
gefinn ungur maður, sem hafði
rnikinn áhuga á véíum. Vinir
hans hvöttu hann til að fara til
Englands til að glæða áhuga
hans á málaralist, en hann var
efnilegur listmálari. Þar kynnt-
ist hann líka nýjum uppfinning-
um á tæknisviðinu og sérstak-
lega beindist áhugi hans að bygg
ingu skipaskurða og gerði hann
nokkrar uppfinningar á því
sviði og fékk einkaleyfi á þeim.
Síðan fór hann til Frakklands
og hóf þar undirbúning að smíði
kafbáts, Þegar stríðið milli
Frakklands og Bretlands hófst,
fól Napóleon honum að smíða
kafbát fyrir franska flotann. En
begar það kom í ljós, að Bretar
fundu ráð til þess að komast
uhdan tundurskeytum eins og
þeim, er kafbátur átti að skjóta,
misstu Frakkar áhugann fyrir
kafbátasmíði Fultons, og varð
ekkert úr framkvæmdum.
Um þessar mundir hafði fræg-
ur bandarískur stjórnmálamað-
ur, Robert Livington, fengið
mikinn áhuga fyrir gufubátum,
er hann hugðist láta ganga á
stórfljótunum þar í landi. Ýms-
ar tilraunir höfðu verið gerðar,
eri þær þóttu ekki gefa góða
raun. Svo var það að Livingston
vaV sendur til Parísar til þess að
semja um kaup á ríkinu Louisi-
ana af Napóleon. Þar hitti hann
fyrir Robert Fulton og fékk
hann til að vinna að byggingu
gufubáts. Eftir misheppnaða til-
raun tókst Fulaon loks að
byggja bát, sem knjinn var gufu-
vél og gat farið upp og niður
eftir Signufljóti í París með 4
mílna hraða á klst. Þaðan fór
Fultón svo til Englands og kynnt
ist þeim framförum, sem þar
höfðu orðið á þessu sviði. Þá var
útflutningur gufuvéla bannaður
með lögum i Bretlandi, en vegna
Hinn frægi jökull á liæsta
fjalli Evrópu, Mont Blaiic, sem
gengiu’ undir nafninu Jökulliaf-
ið, verður bráðum virkjaður, ef
svo niá segja.
Ekki mun virkjun þessi þó
sýna nein ytri merki eða spilla
fegurð landsins, því hún verður
öll neðanjarðar.
Undan jöklinum fellur á ein
mikil og verður hún virkjuð í
1550 metra hæð. Milulöng leiðsla
verður lögð þar í jörð og verður
hún síðan tengd við vatnsþrýsti-
pípu sem liggur niður mjög mik
' inn bratta og verður um 400
métrá á lengd, og er þá komið
niður í dalinn hjá Chamonix.
Þar verður sjálf aflstöðin með
Félag sólarorkutækni.
Dr. Hottel hefur valið E1 Paso,
Texas, sem hæfilega sólríkan
stað fyrir tilraunir sínar, og
gerir ráð fyrir að framleiða 77
k\v. orku á ekru (ea. 4300 ferm.)
að staðaldri, ef nægilegar raf-
hlöður eru fyrir hendi svo að
líka verði hægt að dreifa ork-
unni, þegar sólar nýtur ekkiYrði
þetta nægileg heimilisorka fyrir
300 heimili með vanalegri notk-
un. En kostnaðurinn yrði þvi
miður margfaldur, miðað við
virkjunarkostnað í dag. Þessi
vélasamstæðum sinum byggð
neðanjarðar.
Svipaðar framkvæmdir eru
fyrirhugaðar við Argentiere-
jökulinn hinum megin í hlíðum
Mont Blancs. Þar verður á einni
hleypt í göng í 2200 m. hæð og
verða þar mörg afrennsli, sam-
tals um 40 km. löng, allt niður
til Emosson uppistöðunnar á
landamærum Sviss og Frakk-
lands og verður þar reistur mik-
ill stíflugarður. Þaðan verður
vatnið leitt niður að mikilli afl-
stöð innan svissnesku landa-
mæranna.
Gert er ráð fyrir að alls verði
framleidd 600 milljón kílöwött á
ári í raforkuverum þessum.
Framh. á 4. síðu.
Frakkar virkfa Jökuiá.
Hún feEfiur úr jökífnum á Mont Bianc.
inum er beint á gufuketil. ! Framh. á 9. síðu.
2.—11. marz 1958
KAUPSTEFNAN í LEiPZIG
VÖRU- OG VÉLASÝNING.
10 000 sýningaraðilar frá 40 löndum. 55 vöruflokkar.
Innflytjendur frá 80 löndum.
Skírteini sem jafngilda vegabréfsáritun afhendir:
KAUPSTEFNAN, Lækjargötu 6 A, Reykjavík,
Símar: 11576 og 32564.
' LEIPZIG[H HtSStAMÉaíiPlíÖ-n vHAINSTRASSE 18
I
Frae«*ir verjenditr I.
Fernand Labori og Dreyfusmálið
Framh.
menna siðgæði í „Hagfræöiskrif
stofunni" hafði honum tekizt að
líma saman tvær ólíkar pappírs-
tegundir. Það var auðvelt að
uppgötva þessa fölsun fyrir
hvern þann, sem vildi rannsaka
málið. Henry var tekinn fastur
og fyrirfór sér í fangelsínu.
Hann fékk virðulega útför og
Maurice Barrés, sem síðar kall-
aði árásina á Labori „loddara-
skap“ skrifaði hrifinn að Henry
hefði framkvæmt , „þjóðernis-
lega fölsun.“ Kona Dreyfus,
sótti um það með aðstoð Labor-
is, að málið yrði tekið upp af
nýju. Hægt og hægt kom sann-
leikurinn i ljós: í júní 1899 fékk
Dreyfus að yfirgefa hið hræði-
lega fangelsi sitt á Djöflaeyjunni
þar sem hann stundum hafði
verið fjötraður við vegginn.
Siðari herrétturinn var loks
kallaður saman í Rennes.
Dreyfus hafði nú tvo lögfræð-
inga — Edmund Demange, sem
aðstoðaði hann í fyrri herréttin-
um og svo Labori. Þeir höfðu
mismunandi skilning á því hvern
ig ætti að flytja málið. Demange
vildi smátt og smátt sá efa með-
al þeirra, sem sátu í herréttin-
um, tvístra þeim svo að þeir
kvæðu upp sýknudóm. Labori
vildi afhjúpa allar lygarnar og
falsanirnar, hann vildi sýna her-
foringjaráðið eins og það væri
— þeir sem urðu sér mest til
skammar höfðu neyðzt til að
fara eftir að Henry fyrirfór sér
— og hann vildi gera það með
refsiræðum í réttinum, með
skömmum og ósvífnum spurn-
ingum.
Það varð sitt af hverju. De-
magn kom upp um mikið af
hinni skipulagsbundnu lygi, sem
leiddi til þéss hins rangláta dóms
yfir Dreyfus. Og Labori hrakti
vitnin. En Mercier hershöfðingi,
sem bar þyngsta ábyrgð á því
að Dreyfus var dæmdur i fyrsta
sinn, laug bæði frammi fyrir
Demagne og Labori. Og du Paty
de Clam fékk sér vitnisburð um
að hann væri lasinn og gæti því
ekki borið vitni. Það hefur lík-
lega gilt einhver sérstök aðferð,
því að nú var Dreyfus aft-
ur dæmdur sekur, en með mál-
sóknum þó. Demange og Labori
grétu báðir þegar dómurinn var
kveðinn upp. Dreyfus sjálfur,
sem í fimm ár hafði setið í fang-
elsi, án þess að hafa hugmynd
um hvert uppnám hann vakti,
hafði setið hreyfingarlaus, þó að
Rennesmálaferlin vektu hvílíkan
ofsa í heimsblöðunum. Hann var
alveg lamaður eftir fangelsisvist
ina, lifði eingöngu á mjólk, var
sjúkur á næturnar, stamaði, —
eftir að hafa langar stundir i
fangelsinu verið bannað að tala
við nokkurn mann — gat hann
oft ekki fundið orð eða haldið
skoðunum í höfði sér. Stjórnin
flýtti sér að náða hann.
Það liðu sex ár enn, áður en
Dreyfus fékk uppreisn. 1906 var
hann lýstur saklaus, útnefndur
ofursta-lautinant og riddari i
heiðurslegioninni. Milli málsins í
Rennes og hinnar síðbúnu æru
uppreisnar gerðu forsetinn og
stjórnin allt, sem þau gátu til að
breiða yfir hneykslið og undir
það heyrði sakaruppgjöf, er olli
vinslitum milli Dreýfus og La-
bori. Þjóðarsamkundan ákvað
að gefa öllum upp sakir, sem í
málið voru flæktir að einhverju
leyti, og Dreyfus féllst á það.
Hann þráði frið og ró, og hann
var hollur hernum, sem hafði