Vísir - 01.02.1958, Blaðsíða 4

'á
vísm
wi&im
DAGBLAB
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýrnist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinri Pálsson.
^Skrifstofur blaðsins eru í Ingóifsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00 18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 20.00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kirkju off irúntál:
Langt yfir skammt.
Tveir flokkar.
Oft hefir verið um það rætt hér
á landi, að margvíslegir örð-
ugleikar á sviði stjórnmál-
1 anna stafi af því, að hér eru
, svo margir flokkar, að eng-
um er mögulegt að vinna
j meirihluta — enda eru kosn-
; ingalögin þannig, að þau
beinlinis í koma í veg fyrir
það á margan hátt, að stór
flokkur geti notið sín sem
: skyldi. í Frakklandi eru
j margir flokkar, og þar er
j hið sama upp á teningnum,
; enginn flokkur er svo stór,
j að hann geti myndað stjórn
j einn. Stjórnmálalífið þar í
j landi oinkennist af þessu, og
; er sannarelga ekki fýsilegt
að kalla slíkan glundroða
yfir neina þjóð.
Sumstaðar, eins og í Bretlandi
og Bandaríkjunum, hefir
hinsvegar þróazt tveggja
j flokka kerfi, og það hefir
marga kosti í för með sér,
j sem aðrir geta ekki notið,
þar sem flokkar eru margir
J og smáir. Slíkt kerfi verður
taka einnig, því að sama er
hvaðan gott kemur, þegar
liðveizlu er þörf. Það, sem
undir býr, er vitanlega það,
að kommúnistar og fram-
sókn skelfast dóminn, sem
á öllum tímum hafa menn
stundað spádóma og trúað á
spár. Sumt af slíku tagi hefur
verið á viti byggt. Athugul al-
þýða allra landa hefur safnað í
forðabúr reynslu sinnar ýmsum
athugunum, er varða t. d. veð-
urfar, og einatt haft góð not af
þeim fræðum sínum, löngu áð-
ur en vísindaleg veðurfræði kom
til sögu. Einstöku menn hafa
verið furðulega di-aumspakir og
flestir munu hafa einhverja
reynslu fyrir því, að menn geti
í draumi eða á annan hátt öðl-
azt eitthvert hugboð eða fyrir-
vitund um daglát og annað, sem
í vændum er. Og þess eru dæmi,
að slíkir fyrirboðar hafi orðið til
hjálpar, til varnaðar við vítum
eða annarra leiðbeininga.
Einnig í Biblíunni er getið
merkilegra drauma, er fólu í sér
upp hefir verið kveðinn, og beinar aðvaranir Guðs eða vís-
bendingar frá honum um það,
sam gera skyldi.
óttast annan slíkan.
Það væri sannarlega mjög
æskilegt, ef kommúnistar
og framsóknarmenn géngju j
í eina sæng svo rækilega, að inyndunin stórvirk. Af bláþráð-
ui yrði einn flokkur — og ^ um raunverulegrá athugana og
kratar flytu þá með, ef þeir veyrislu hafa menn fléttað gilda
vildu það. Kosningarhar á ! þætti, sem alls staðar vei'ða fyr-
um óstigin spor. En leiðsögn
sina lætur hann i té með orði
sínu, sem er farvegur anda hans.
Og athygli hins innra manns á
því, sem Guð gefur til vsgsagn-
ar, skerpist ekki v'ið iðkun
neinna spásagnalista, heldur
með því að gefa gaum að orði
hans og hlýðnast því, þroska
samvizku sína og greiða Guðs
anda veg til áhrifa á hjarta sitt
meo grandvaraleik, íhugun og
bæn. Og kirkjan vissi, að vegir
manna og þjóða eru ekki skráð-
ir skaparúnum, lieldur greymir
í lifandi föðurhjarta.
Þegar menn tóku á 15. og 16.
öld að leggja nýja alúð við
grísk-rómverska fornöld, fengu
j þeir m. a. áhuga á stjörnuspek-
inni og hún komst til nokkurs
vegs í bili, en sambýli hennar við
I vísindalega stjörnufræði tók
j skjótt enda. En þótt allar for-
| sehdur séu fallnar, sem gáfu
sunnudaginn sýna, að Sjálf-
stæðisflokkurinn þarf eng-
an veginn að óttast slíkan
samruna, því að honum
bæri raunverulega að fagna
því, ef þessir flokkar létu
verða af þessu. Það yrði
banabiti framsóknarflokks-
ins, þótt hann ætlaði að
bjarga sér á því, og mundi
enginn harma, þótt sá ger-
spillti og undirföruli flokk-
ur hyrfi endanlega og með
öllu af sjónarsviðinu.
þó ekki myndað í einu vet- Þá mundu hinsvegar allir heið-
j fangi eða með lögum, það
j verður að þróast smám sam-
an af sjálfu sér, eins og
j flestar þjóðfélagsbreytingar,
sem eru ekki hreinar bylt-
! ingar. Og vel gæti farið svo
; hér á landi, að slíkt kerfi
; yrði um síðir til hér, og ef
| til vill eru kærleikar
I kommúnista og Framsóknar
flokksins upphafið.
Blöð þessara tveggja aðila
keppast nú um að hvetja
, fylgismenn og forustulið til
, miklu nánari sámvinnu en
átt hefir sér stað fram að
1 þessu. Telja þessi blöð, að
j vinstri stjórninni verði ekki
bjargað með öðru móti en
j því, að þessir flokkar renni
! alveg saman í eina heild
j eða því sem næst, og svo er
1 góðurn krötum boðin þátt-
ir i sögunni. Spár af öllu tagi
hafa verið reyndar. Menn hafa
spurt hænsni og aðra fugla um
framtið sína, menn hafa lesið
forlög sín úr eimi og eldsgiæð-
um, úr trjágreinum og lófa-
hrukkum, menn hafa spurt
nautslifrar og sauðaþarma,
stjörnur himins, anda, spil og
bolla. Og allt þetta hefur veitt
sín svör, að menn töldu.
Einna lífseigust allra spá-
dómslista er stjörnuspekin svo
nefnda, sú skoðun, að forlög
manna og þjóða verði ráðin af
arlegir og atorkusamir, stöðu stjarna og stjörnumerkja,
menn, er væru ekki þegar
fylgjandi Sjálfstæðisflokkn-
um, veita honum brautar-
gengi til þess að hægt væri
að kveða niður hinn aust-
ræna þurs. Þjóðin mundi
bókstaflega fagna því, að
kafbátar framsóknar kæmu
loksins upp á yfirborðið,
ef farið sé að réttum reglum um
túlkun á þeirra hljóða huliðs-
máli. Hin forna og merka menn-
ingarþjóð, Babýloníumenn, gsrði
snemma rækilegar athuganir á
gangi himintungla og undruð-
ustþeir að vonum þau öruggu
lögmál, sem stjörnurnar lúta á
brautum sinum. Babýioníumenn
sér grein fyrir því, hverjir
þeir eru. Kommúnistar og
hálf-kommúnistar mundu
gera þjóð sinni mikinn
greiða, þótt þeir ætluðu ekki
að gera það, ef þeir gengju
skúmaskotum, þar sem hann
hefir leynzt innan fram-
sóknar.
Línurnar mundu skýrast.
Það fyrsta og mikilvægasta,
sem mundi fylgja í kjölfar
J þess, ef óskadraumur komm
únista og helztu vina þeirra
j í framsókn rættist, væri það,
j að línurar mundu skýrast.
Það mundi koma í ljós, hvaða
menn innan framsóknar og
j Alþýðuflokksins mundu vera
• fúsir til að ganga undir jarð-
I armen kommúnista, sauð-
! irnir mundu vera skildir frá
höfrunum að því leyti.
Mörkin milli framsóknar og
1955, þegar mönnum veittist
erfitt að gera sér grein fyrir
því, hvort Tíminn hefði ver-
ið seldur kommúnistum. í
kosningahríðinni endurtók
þessi saga sig, því að oft
héldu lesendur Tímans, að
þeir væru með Þjóðviljann
í höndunum. Þetta var held-
ur ekki einkennilegt, því að
við útvarpsumræðurnar var
erfitt að greina á milli skoð-
anna sumra framsóknar-
manna og kommúnista.
kommúnista hafa oft veriö Ef framsókn þiggur samruna
I næsta óljós, eins og kom til við kommúnista, munu
j dænris fram í verkfallinu margir menn komast „heim“
henni vísindalegan svip a sinm
En á þessum sviðum hefur tíð, er hún ekki úr sögunni.
hjátrúin verið næsta frjó og i- . . -
Reynsla vorra tima symr, að
almenn upplýsing og sú virðing,
sem borin er i orði kveðnu fyr-
ir vísindum, endist ekki til þess
að kveða niður hjátrú. Hindur-
vitni, sem eru hvort tveggja í
senn, gervivísindi og gervitrú,
rýma aðeins fyrir heilbrigðri
trú. Og einmitt þegar slík trú
í fjarar út hjá fjölda manna, flæð-
ir hjátrúin yfir. Það sannast á
vorum timum m. a. af þeirri
fikn í spásagnir ýmis konar,
sem þau blöð, er einkum höfða
til auðtrúa lesenda, eru til vitn-
is um viða um lönd. Á sama
tíma og Faðirvorið er kallað
braðlítill og flatur skáidskapur,
dingla litil skurðgoð á bilrúðum,
i vélarúmum skipa, i stjórnklef-
um flugvéla. Öryggisleysi og
umrót samtímans kyndir undir
þetta. Fólk er uggandi, óttafullt,
reikahdi í ráði, trúarleg leiðar-
merki í þoku, flest á hverfanda
hveli. Því fálma menn eftir
verndargripum og leita vit-
neskju um örlög sin og heims-
ins. Menn gína við furðufregn-
um um alvitra undramenn aust-
ur í Tibet, forn, frumstæð og
hjátrúarfulj’ lotning fyri.r
egypzkum hieroglýfum og
múraium gægist fram að nýju,
jafnvel Biblían verður spenn-
andi, ef hún er notuð sem vé-
frétt um hulin framtíðarörlög.
Enginn efi er á því, að sumar
þessar kitlur ímyndunaraflsins
eru verk manna, sem „spekú-
lera“ í auðtrú fólks. Kynjar,
sem hafa á sér trúarlegt yfir-
skin og jafnframt „vísindaleg-
an“ blæ, „dulrænar" sögur og
forspár eru vinsælt lestrarefni
og góður markaður fyrir slíkt í
flestum löndum. En á bak
við þetta er að öðrum
þræði trúarlegt hungur og
mannshjartað á kröfu til virð-
ingar í leit sinni, hvernig sem
segulnál þess titrar og geigar.
Hún er að leita að því skauti,
sem hún er að réttu lagi stillt á.
„Eins og hindin, sem þráir vatns-
lindir, þráir sál min þig, ó Guð.
Sálu mína þyrstir eftir Guöi,
hinum lifanda Guði“ (Sálm. 42).
Þessi orð eru töluð í orðastað
allra manna. En þetta vildi ég
segja þeim, sem sífellt erú að
„spyrja og spá“: Það er fólgið
auðugra og sannara svar við
raunverulegrí, innstu þrá þinni
svo að hægt væri að gera settu þetta í samband við guðs-
hugmyndir sínar og ályktuðu,
að stjörnurnar væru himnesk
örlagavöld. Þeir kunnu lítt að
greina á milli raunstaðreynda
og hindurvitna, svo sem eðlilegt
var meðan raunhæfum rann-
í eina fylking’, því að laun-jsóknum var skorinn þröngur
sátursb'ðurinn kæmi þá stakkur, og trúarhugmyndir
væntanlega fram úr þeim jafnframt frumstæðar.
Ymsar spár voru stundaðar
með Grikkjum og Rómverjum
til forna og þegar fram iiðu tím-
ar tóku þeir babýlónskar
stjörnuspár sér til fyrirmyndar.
Stjörnuspekin tengdist fornri
forlagatrú, sem var rik með
þessum þjóðum, og því meir
sem mönnum miklaðist vélgeng-
ið í háttum stjarnanna, því viss-
ari urðu þeir um það, að öll af-
drif væru bundin óhagganlegum
ákvæðum og að sama skapi óx
áhuginn á því að reyna að lesa
það örlagaletur, sem greypt
væri í festinguna.
Kirkjan var frá upphafi and-
víg allri slíkri spámennsku. Hún
neitaði því ekki, að Guð gæfi
mönnum stundum af frjálsri
náð sinni eitthvað til yitundar
éftir Iáriga“mivíst, og væri
það vel.
Laugardaginn l'. febrúai- 1958
„lítvarpshlustandi" skrifar:
Dægurlögiu.
„Eg var að hlusta á útvarp
eitt kvöldið núna í vikunni og
hlustaði m. a. á nokkur íslenzk:
dægurlög, að þessu sinni mér til
nokkurrar ánægju, enda greini-
lega vandað nokkuð til valsins,
bæði laga og texta. Þótti mér
þessi flutningur góðs viti, þ. e.
að nú yrði faríð að vanda til vals
á því, sem flutt er af þessu tagi,
en það verður að viðurkenna, að
allmörg dágóð íslenzk dægurlög
hafa komið fram. Raunar er ég
•einn af þeim. sem hafa amast við
dægurlögunum, en það er ekki
vegna þess, að ég vilji að hætt
verði að útrýma dægurlögum, —
þau eru sjálfsagt mörgum til
1 skemmtunar, en það á að vanda
til valsins, eins og hér var gerf,
og það er hægt. Það er sem sé
hægt að veita fólkinu skemmtun
af þessu tagi án þess að út-
varpa því lélegasta.
Textarnir.
Það eru sannast að segja ís-
lenzku textarnir við dægurlögin,
sem mest hafa farið í taugarnar’
á mér og öðrum. Nú vil ég taka
það fram, til þess að forðast all-
an misskilning, að nokkrir höf-
undar hafa lagt til texta við dæg
urlög, sem engin ástæða er til
að amast við, og innan um
textar, sem eru vel rímaðir og
líka viðfelldnir efnis vegna, en
það verðui- þvi miður ekki sagt
um meginþorra islenzku dægur-
lagatexta, sem útvarpið er.
Þeir eru sannast að segja fyrir
neðan allar hellur sumir og
hljóta að hafa spillandi áhrif á
smekk ungs fólks, sem jafnan
hlustar á slíkt útvarp.
Krafa, sem verður
að sinna.
Það er að minni hyggju krafa,
sem verður að sinna, að útvai-pa
ekki því, sem spillir málsmekk
fólksins. Og það á ekki að út-
varpa dægurlögum, nema þau
séu þokkalega sungin, og fram-
burðurinn góður. Þetta eru lág-
markskröfur. Eg segi þetta
vegna þess, að mér virðist sem
margir telja slikt útvarp eiga
rétt á sér, ef lögin eru frambæri-
leg. En það er ekki nóg. Það
verður að gera þær kröfur, sem
að ofan greinir. Það er amast
við því, að útvarpað sé erlend-
um dægurlögum með erl. text-
um. Ekki sé ég ástæðu til að
amast við, að þetta fljóti með,
séu textarnir á sæmilegu máli.
Þarna þarf einnig að vanda val-
ið. En réttmætt er að halda því
fram, að islenzk dægurlög eiga
að sitja í fyrirrúmi, — svo fremi
að þau séu frambærileg að öllu
leyti. Erlent dægurlag með texta
á sæmilegu máli, enda þótt er-
lent sé, ber að taka fram yfir
dægurlag með texta, sem er tóm
endileysa og þar á ofan á hrogna
máli en ekki íslenzku. —
Útvarpshlustandi“.
og öruggara veganesti fyrir ó-
komna daga í einum látlausum,
kristnum sálmi, en í mestallri
þeirri huldufræði, sem skýtur
upp úr ólgunni og skolar á fjör-
ur á þessum misvindasömu tím-
um — ef til vill i einum slikum
sálmi, sem þú kannt frá bernsku,
svo sem „Á hendur fel þú hon-
um“, „Þú Guð, sem stýrir stjaim
her“, „1 gegnum lífsins æðar
allar“, og er þá aðeins bent á
þrjá litla eðalstéina úr andlegu
nægtabúri kristninnar.'