Vísir - 05.02.1958, Síða 7

Miðvikudaginn 5. febrúar 1958
VÍSIR
2u
Dffita er
Heilsu sinnar vegna eiga nienn
að forðasi hana.
! og kvenna, sem keypt höfðu
; tryggingar á árunum 1925—
Eftirfarandi grein, sem er efíir Valtý Albertsson Iækni,
birtist á sínum tíma í tímarifi Rauða kross íslands, „Heil-
brigt Iíf“. Er hún fródleg og eftirtektarverð fyrir mikinn
fjölda manna, því að offita leitar nú á marga með vaxandi
velmegun og hóglífi. Leyfir Vísir sér þess vegna að birta
grciiiina, svo að hún komi fyrir sjónir fleiri en ella. —
Millifyrirsagnir eru frá Vísi.
Franska lækninum Broca
taldist svo til, að fulltiða maður
ur skyldi vega jafnmörg kiló-
grömm eins og hann er mai-ga
sentimetra yfir 1 metra á hæð1.
Maður, sem er 170 sentimetrar,
ætti því að vega 70 kílógrömm.
Við athugun hefir sýnt sig, að
þessi einfalda formúla er rétt-
ari eða að minnsta kosti sanni
jiær en ætla mætti. Bezt á hún
við um lágvaxið fólk á unga
aldri og hávaxið fólk þegar ár-
in færast yfir, því að jafnaði
verða menn holdugri er þeir
reskjast. Sumir eru vöðvamikl-
ár en aðrir hafa granna og' rýra
vöðva. Veg'na þessa og mis-
munandi vaxtarlags getur frá-
vik frá formúlu Broca, sem
nemur 10 af hundraði, verið
alveg eðlilegt. Skakki um öllu
meira en 10 af hundraði upp á
við er það nálega alltaf vegna
þess, að of mikil fita hefir hlao-
jzt á líkamann.
Alþýða manna
fitnaði ckki.
Lengi vel, að minnsta kosti
fram um síðustu aldamót, þótti
það vottur um heilþrigði og vel-
sæld, að vera vel í skirin kom-
ið. Flestir urðu þá að strita
langan vinnudag fyrir daglegu
brauði. sem oft var þó af skorn-
um skammti. Það voru líka því
nær eingöngu efna- eða yfir-
ítéííamenn, sem gátu látið það
eítir sér að verða feitir. Alþýðu
manna hætti því við að álíta
nokkra offitu æskilega. Naum-
ast var henni þetta Jáandi, því
að þekktur læknir lét þess get-
iS um síðustu aldamót, að líf—
tryggingarfélög litu holduga
umsækiendur hýru auga.
Læknar höfðu þó að sjálf-
jsögðu veitt því athygli, að mik-
il ofíita var hvimleið og jafn-
vel háskaleg byrði, en tæplega
gert sér fulla grein fyrir skað-
semi offitunnar fyrr en á síð-
ustu áratugum. Eftir síðari
heimsstyrjöld gafst óvenjulegt
tækifæri til þess að rannsaka
vaneldi og ýmiskonar hörgul-
sjúkdóma. Nálega samtímis
voru gerðar athuganir varð-
andi ofeldi og offitu og kom þá
á daginn, að hún er mun hættu-
legri en almennt var talið.
Hiíiuin feitari
var hættara.
Amerískt líftryggingarfélag
tók sér fyrir hendur að rann-
saka örlög 50.000 feitra karla
Hcr sést júgóslavncka skipið ,,SIovenia“, sem Frakkar tóku og
færðu til hafnar í Alsír fyrir nokkrn. í skípinu reyndust vera
215 lestir af allskonar vopnum, og töldn Frakkar, að þau nmndu
vera ætluð uppreistarmönnum í Alsír. Skipuðu þeir vopnunum
á land, cn lcyfðu skipinu síðau að „sigla stnn sjó.“
j 1934. I árslok 1950 voru 6400
j þeirra fallnir í valinn. Var nú
j athugað hvernig' öðrum trygg-
1 ingum hafði reitt af á sama
tíma. Menn þessir voru á sam-
bærilegum aldri og þeir feitu,
höfðu keypt tryggingu á sama
tíma, en allir þá verið í meðal-
holdum eða grannholda.
Dánartala hinna feitu reynd-
ist 50 prósent hærri en annarra
tryggðra upp og ofan. Eins og
vænta mátti var manndauðinn
mestur meðal þeirra, sem verið
höfðu mjög feitir. Sem dærni
má geta þess, að dánartalan
hækkaði um 180 prósent meðal
þeirra karla, sem verið höfðu
meira en 60 prósent yfir með-
alþyngd.
Fáir feitir dóu
úr berklum.
Það er fróðlegt að athuga
dánarorsakir feita fólksins. Bar
þar mest á hjarta- og æðasjúk-
dómum, sykursýki, lifrar- og
nýrnasjúkdómum. Á hinn bóg-
inn dóu næsta fáir hinna feitu
úr berklum. Það er líka gömul
reynsla, að holdugu fólki er
! síður hætt við alvarlegri berkla
smitun, og þess eru mörg dæmi,
að reynt var að troða mat í
unglinga, til þess að fita þá,
vegna ótta við berkla. Til
skamms ;tíma var það líka skoð-
un margra lækna, að ekki væri
ástæða til þess að amast við
nokkurri offitu fram að hálf-
fertugu. Það væri einkum eftir
fertugt, að allir ættu að keppa
að því að vera í sem næst eðli-
legum holdum. Þetta er líklega
rangt. Samkvæmt skýrslu vá-
tryggingarfélagsins var dánar-
talan rnjög há hjá þeim, sem
verið höfðu mjög feitir allt frá
æskuárunum. Hitt ætti ekki að
saka þó að krakkar séu feitir
í nokkur ár, ef offita loðir ekki
við þá á fullorðinsárunum. Það
er líka óskemmtilegt og óeðli-
legt í hæsta máta, að sjá ungt
fólk með ístru. Fullyrða má,
að berklaveiki sé orðin það
sjaldgæf, að ástæðulaust sé að
reyna að forðast hana, ineð því
að leiða yfir sig böl offitunnar.
Þess má geta til fróðleiks að
tiltölulega fáir hinna feitu
styttu sér aldur. Sjálfsmorð
var mun sjaldgæfai’i dánaror-
sök meðal þeirra en annarra
tryggðra upp' og ofan. Á hinn
bóginn fórust næsta margir
feitir í bifreiðaslysum.
Menn borða
of mikið.
En hvernig stendur á því að
sumum hættir svo mjög til þess
að verða alltof feitir? Margir
hafa tilhneigingu til þess að
borða meira en þeir þurfa til.
viðhalds eðlilegri líkams-1
þyngd,. til viðhalds ííka-rshita
og til framleiðslu á orku, seni
starf þeirra hefur í för með sér.
Margir brenna til agna og
breyta í hita því, sem er um-
fram þarfir þeirra. En svo eni
aðrir, sem verja svo að segja
hverjum bita og spæni umfram
daglegar þarfir til þess í ð
hlaða á sig spiki. Þessum
mönnum finnst. hlutskipti í-itt
illt og þeir eru einskonar jin-
bogabörn lifsins, borið sainanj
við hina, sem geta raðað í sig
krásunum að ósekju. Oft ræður
það úrslitum að sá, sem fj.tnar
er værukær og beitir okki
vöðvum sínum nema þegur
nauðsyn krefur, en hann sem
jafnmikið borðar, án þess að
fitna, er fjörkálfur.
Skoðun
Shakespeares.
í leikritinu Júlíus Caosar
kemur berlega fram skoðun
Shakespears á feitum mönniiiri.
Þegar Caesar hafði ástæðu iil
þess að ætla að setið væri um
líf hans, leggur skáldið honum
þessi orð í munn: „Eg vll haía í
kring um mig menn, sem eru
feitir, menn, sem ekki liggja
andvaka á næturnar." Og um
hinn mjóslegna og magurleita
Cassius er Caeser látinn segja:
„Hann hugsar of mikið. Hann
er hættulegur“. Margir fræði-j
menn hafa verið Shakespeare
sammála um þetta. Þeir teljaj
að feitir menn séu yfirleitt ]
tregir til stórræða, glaðsinna,
jafnlyndir og værukærir.!
Skýrsla vátryggingarfélagsins
beridir til þess að þeir vilji
ekki yfirgefa lystisemdir þessa
heims fyír en í fulla hriefana.
Þeir hafa yndi af góðum mat]
en reyna lítið á vöðvana. Kyrr-l
seturnar eiga þó oft rót sína að I
rekja tii þess að öll áreynsla
er orðin þeim hálfgert kval-
ræði vegna offitunnar.
Hjá öðrum er þó ekki rósemi
fyrir að fara. Margir reyna að
friða æst og þreytt taugakerfi
með því að reykja hverja sígar-
ettuna á fætur annarri. Aðrir,
einkum þeir sem við matseld
fást, geta leitað sér fróunar í
því að vera sífellt að nasla í
mat eða sætindi og það oft íj
fullkomnu hugsunarleysi. Af |
þessum óvana verða margir
feitir og ekki eru þessir bitar
að jafnaði taldir eða tíundaðir
þegar læknir fer að grennslasf.
eftir matartekju sjúklingsins..
Heimilismenn sitja til borðí.
með þessu feita fólki, geta þv:i
oft með góðri samvizku vottað
að það sé næsta neyzlugrannl.
og sjálft er það oft sannfærl
um að svo sé.
Þeir voru í
Iiættulega fcitir.
En skyldi nú offita vera mjög-
algeng? í Bandaríkjunum er
talið, að fimmtán milljónir eðf.
fimmti hver maður, sem kom-
inn er yfir fertugt, sé of feitu
og að minnsta kosti 5 milljóni:.
manna séu haldnir alvarlegn
offitu. Hér á landi var offita,
næsta sjaldgæf fyrir nokkrunx
áratugum, en nú er annað up. ■
á teningnum. Af hundrað sjúk-
lingum yfir þrítugt, sem leit-
uðu mín nýverið, voru 12 svo
feitir, að heilsu þeirra virtis
hætta búin af offitunni einni
saman. Ástæðan til þess að svo
margir gerast nú of feitir héi4
á landi, borið saman við það,.
sem áður var, er að sjálfsögðu
bætt afkoma, styttri vinnutímS
og ininna erfiði. Með vaxandii!
velmegun hættir mörgurn vic')
að borða meira en líkaminw
þarfnast og gleyma því, að o:í!
mikill matur getur orðic'i
heilsufræðilegt vandamál engu(
síður en fæðuskortur.
í skýrslu ameríska trygging-
ai'félagsins er getið um álitlegan
hóp manna, sem eitt sinn höfðu
verið feitir en síðan tekið sk]
til og megrazt svo rækilega, ao
nærri var réttu lagi. Dánartala'
hjá þessum flokki manna vao
ekki hækkuð neitt að ráði. EðÞ
ishneigð til offitu er því ekk í
hættuleg í sjálfu sér heldur hitt.
að láta í minni pokann fyriit
henni. í
Sveit Zophoniasar efst í sveita-
keppni T.B.K’
Hafin tvimenningskeppni utan m.fbkks.
Skömmu eftir áramót lauk
sveitarképpni 1. Ookks T.B.K.
og varð sveit Zóphaníasar
Benediktssonar efst með 20 stig
og sigraði alla sína keppinauta.
2. og 3. urðu sveitir Frið-riks
Steinssonar og Ámunda ísfeld
meö' 16 stig. nr. 4 sveit Jónasar
Jónassonar með 11 stig. 5—7.
cveitir Tryggva Gíslasonar,
Björgvins Ólafssonar og Jens
Vilhjálmssonar. Allar þessar
sveitir gengu upp í meistara-
flokk. í keppninni tóku þátt —
sveitir. í sveit Zóphaníusar eru
Lárus Hermannsson, Aðalsteinn
Bjarnason, Klemens Björnsson
og' Ingi Eyvinds.
í einmenningskeppninni urðu
úrslit þau, að sigurvegari varð
Haraldur Briem og' fékk hann
149V2 stig. 2. Bjarni Jónsson
149 stig. 3. Ingólfur Ólafsson
146 stig. 4. Óslcar Karlsson
144Vz stig. 5. Sigurlaugur Gu'ð-
laugsson 143 stig. 6. Sigurjón
Bjarnason 140Vz stig. 7. Helga
Jónsdóttir 13814. stig.8. Bjarn-
leifur Bjarnleigsson 134% stig.
Þátttakendur voru 16 og
eingöngu þeir, sem ekki spila
í meistaraflokki þennan vetur.
Einnig er hafin tvímennigs-
keppni spilai'a utan meistara-
flokks.
Eftir 6 umferðir í meistara-
flokki eru sveitir Hjalta Elias-
sonar og Ragnars Þorsteins-
sonar efstar með 10 stig.
99
Tommy Steel
á AkiEreyrio
66
Frá fréttaritara Vísis. (
Akureyri í morgun.
LionsklúbbiU'iim á Akureyríi
hefur fengið rokksöngvaran rc
„Tomniy Steel Norðurlanda“ og:
hljómsveitarmenn hans til aði
konia til Akureyrar og skenmite.
bæjarbúuni.
Skemmta þeir í Nýja biói á
Akureyri í kvöld. Ágóðanum
verður varið til Ekknasjóðs Ak-
ureyrar, en Lionsklúbburim ■.
hefur beitt sér að undanförnrí
fyrir því að safna til Ekknasjóðs
ins og efla hann eftir föngunv.
■Jt Tilkynnt var frá Washingtoiv
3. þ. m., að samningar liefðut
verið undirritaðr af fulltrú-
um Bandaríkjanna við Júgó-
slavíu um kaup Júgóslavíut
á landbúnaðarafurðum íi
Bandaríkjumun fyrir 62.5
millj. dollara. Bandaríkin
greiða flutningskostnað.