Vísir - 02.04.1958, Blaðsíða 4

vísra
Miðvikudaginn 2. apríl 1958
íltdráttur úr ræðum Hans G. Ander-
sens og Jóns Jónssonar á Genfar-
ráðstefnunni.
I ræðu fulltrúa íslands á ráð-
stefnu í Genf, þeirra Hans G.
Andersens ambassador og Jón
Jónsson forstjóri fiskideildar At-
vinnudeildarinnar er greinilega
mörkuð afstaða Islands til rétt-
arreglna á hafinu, en það er við-
fangsefni raðstefnunnar.
1 ræðu þeirri, er Hans G. And-
«rsen flutti þann 18. marz á
fundi 1. nefndar segir hann:
„Við höfum þráfaldlega bent á,
.að til þess að tryggja fiskveiðar
strandríkis er ekki nauðsynlegt
að miða við landhelgina, og að
það getur jafnvel haft mikla ó-
kosti að gera það, þar sem land-
helgin felur í sér svo margt ann-
að, sem ekki kemur fiskveiðum
við. Þess vegna er óþarft að
rugla saman hugtökunum um
landhelgi og fiskveiðilögsögu.
Að því er okkur Islendinga
varðar, höfum við ekkert á
móti þröngri landhelgi, svo fram
arlega, sem hin lifsnauðsynlega
lögsaga okkar yfir fiskveiðum
nndan ströndum landsins er
nægilega tryggð með einhverju
móti. Þetta hefur verið sjónar-
mið íslenzku ríkisstjórnarinnar
í mörg ár.
Við skulum nú athuga tillögur
nefndarinnar í 66. grein frum-
varpsins, um svæðið, sem ligg-
nr næst landhelginni. Þar viður-
kennir nefndin viss i-éttindi á
nákvæmlega sama hátt og eðli-
legt væri að láta gilda um fisk-
veiðarnar. En nefndin telur að-
eins upp tollgæzlu, heilbrigðis-
eftirlit og þess háttar, og er því
í þeirri upptalningu gengið fram
hjá fiskveiðum.
Síðan eru ákvæðin um land-
grunnið. Enda þótt þau séu til
nmræðu í annari nefnd, er nauð-
synlegt að geta um þau hér, af
þvi að þau skipta máli í þessu
sambandi. Grynningar land-
grunnsins eru, eins og ég gat um
áðan, grundvöllur fiskveiðanna
við strendur landsins, af þvi að
þær eru hinar hagstæðustu
hrygningar- og uppeldisstöðvar.
Frumvarp nefndarinnar fjallar
aðeins um réttindi, er varða
vinnslu á olíu og málmum á sjáv
arbotni og í jarðlögum undir hon
um, svo og um botnveiðar vissra
skelfiska.
Frumvarp nefndarinnar, þar
sem það fjallar um landgrunnið
ieysir ekki vandamálið um lög-
sögu strandríkis yfir fiskveiðum
undan ströndum landsins.
Kröfur um sérstök fiski-
veiðaréttindi á grundvelli
efnahagsaðstæðna.
Athygli nefndarinnar hafði
verið vakin á tillögu þess efnis,
að þar sem þjóð byggir afkomu
sina á fiskveiðum undan strönd-
um sínum, ætti hlutaðeigandi
ríki að hafa rétt til lögsögu yfir
fiskveiðum innan sanngjarnra
takmarka frá ströndinni með
hliðsjón af aðstæðum, þegar
siíkt er nauðsynlegt, til þess að
varðveita afkomu þjóðarinnar.
Var það lagt til, að í slíkum til-
vikum gæti komið til mála að
færa út landhelgina eða að sér-
stakt viðbótarbelti yrði viður-
■kennt í þessu skyni.
Þegar nefndin hafði rætt þetta
atriði um stund, komst hún að
raun um, að hún hefði ekki að-
stöðu til að athuga nákvæmlega
hvað í því fælist og að hve miklu
leyti væri hér um sérréttindi að
ræða. Nefndin viðurkenndi hins
vegar, að þessi tillaga svo og
reglan um að í vissum tilvikum
hefji þjóðir ekki veiðar á svæð-
um þar sem þær hafa ekki stund
að veiðar áður, kunni að byggj-
ast á hagsmunum, sem þjóðar-
réttinum beri að viðurkenna.
Þjóðir skulu ekki
hefja veiðar.
Islenzka sendinefndin er sann-
arlega sammála þeirri reglu að
þjóðir skuli ekki hefja veiðar á
svæðum, þar sem þær hafa eigi
stundað veiðar áður (ef slíkt
brýtur í bága við hagsmuni
strandrikisins), og að hennar á-
liti er vandamálið um lögsögu
yfir fiskveiðum sett fram á mjög
raunhæfan hátt í skýrslu neínd-
arinnar. Samt hefur nefndin
ekki gert ákveðnar tillögur hér
hér um og ber við skorti á sér-
þekkingu í íiskifræði og hag-
fræði til þess að gera þessu máli
hæfileg skil.
Sendinefndin treystir því, að
þessi ráðstefna, þar sem kostur ]
er sérfræðinga á öllum þessum '
málum, muni taka mál þetta til1
meðferðar og leysi það.
Þess ber að geta sérstaklega 1
og leggja áherzlu á, að með þess
ari tillögu erum við ekki að gera
neina tilraun til þess að „ganga
á“ reglurnar um frelsi á hafinu, 1
enda þykir oss hlýða að taka það 1
fram, að þessi tillaga snertir á
engan hátt frjálsræði venjulegra
siglinga. En vér erum þess full-
vissir, að grundvallarreglurnar
um lögsögu strandríkis — hvort
sem hún nefnist landhelgi, við-1
bótarbelti eða landgrunn -— og
um frelsi á hafinu eiga jafnan
rétt á sér og að annað kemur
ekki í bága við hitt.
Samþykkur tillögu
Kanada.
I ræðu sinni lét hæstvirtur
fulltrúi Kanada þá skoðun i ljós,
að hvað landhelgi áhrærði bæri
að draga mörkin þrjár mílur út
frá grunnlínum, en að því er
fiskveiðihelgi snertir ætti fjar-
lægðin að vera 12 mílur. Svo sem
ég hef áður tekið fram, fellst ís-
lenzka sendinefndin algerlega á
það, að ekki sé þörf á að færa
landhelgina út að því er varðar
fiskveiðilögsögu strandríkis. Ef
lögsagan yfir fiskveiðunum er
hæfilega tryggð, getur sendi-
nefndin íslenzka fallizt á þrönga
landhelgi. Við lítum einnig svo á,
að yfirleitt muni 12 mílna svæði
vera sanngjarnt hámai’k fisk-
veiðilögsögu. Að því er íslend
varðar, myndu slík fiskveiði-
mörk að miklu leyti reynast full-
nægjandi hvað þarfir Islendinga
snertir, og munum við styðja
þessa tillögu sem almenna reglu.
Sérstakar í-eglur fyrir
fiskveiðiþjóð.
Eins og ég hef áður sagt, telj-
um við nauðsynlegt að sérstak-
ar reglur gildi um þjóð, sem er
að miklu leyti upp á fiskveiðar
komin sér til lifsuppeldis, Þegar
svo stendur á, hlýtur strandrík-
ið að gera sínar ráðstafanir í
ljósi brýnna þarfa, og ráðstefna
þessi mun að sjálfsögðu með
góðum vilja, skilningi og raun-
sæi geta komizt að einhverri
niðurstöðu um i’eglur, þar sem
viðurkenndar séu brýnar efna-
hagsþarfir strandríkis ásamt
reglum, er útiloki misnotkun
slíkrar aðstöðu. Munum við aftur
víkja að þessu vandamáli, svo og
því, hvar setja beri slikar regl-
ur inn í texta frumvarpsins, þeg-
ar komið er að umræðum um
þær frumvarpsgreinar."
1 upphafi máls síns haíði Hans
G. Andersen gert ýtarlega grein
fyrir sérstöðu Islands, sem skap-
ast af þvi að afkoma þjóðarinnar
byggist nær einvörðungu á fisk-
veiðunum og segir hann þar:
„Þýðingu fiskveiðanna fyrir
Islendinga, efnahagslega og fé-
lagslega má bezt marka af eftir-
farandi fimm atriðum:
1. Heildarfiskafli íslendinga
nemur árlega 300 lestum á
hverja 100 íbúa, en ekki nema
48 lestum hjá þeirri þjóð, sem
næst gengur Islendingum í þessu
efni.
2. Verðmæti fiskaflans er $206
á íbúa, miðað við $ 24 hjá þeirri
þjóð er næst kemst Islendingum.
3. Næstum fjórðungur brúttó
þjóðarframleiðslu Islendinga er
framleiðsla á sjávarafurðum. Er
þessi hlutfallstala um það bil 5
sinnum hærri en hjá nokkurri
annarri þjóð.
4. Um 95—97r/c af útflutningi
landsins eru sjávarafurðir.
5. Artk framgreindra atriða,
sem hafa eingöngu efnahagslega
þýðingu, eru ýmiss önnur sjón-
armið, aðallega félagsleg, sem i
enn ríkari mæli snerta þýðingu
fiskveiðar.na fyrir ísland."
I ræðu þeirri er Jón Jónsson
fiskifræðingur flutti í fjcrðu
nefnd, ræddi hann um afstöðu
þjóði’éttarnefndarinnar til land-
grunnsins og þá sérstaklega þá
tilhögun, sem kemur fram i til-
lögu nefndarinnar að aðskilja
Iögsögu yfir landgrunninu og
hafinu sem yfir því er.
1 frumvarpi nefndarinnar, er
Iagt til að strandriki hafi ákveð-
in réttindi á botni landgrunnsins
og verðmætum undir honum, svo
sem málmum, oliu og kröbbum
og öðrum sjávardýrum er á
botninum liggja. Málsgrein nr. 3.
í 68. grein frumvarpsins kveður
svo á að „það beri svo að skilja
að áðurnefnd réttindi nái ekki
til botnfiska eða annarra fiska,
sem i sjónum eru og haldi sig
stundum við botn eða alist þar
upp.“
Þessari grein frumvarpsins'
mótmælir Jón Jónsson og bendir
á gagnsleysi slíkrar tillögu fyrir
Island. Hann^sýnir fram á, að á
landgrunni Islands, sé að því er
til þekkist, engin slík auðævi,,
sem tilgreind séu í tillögunni.
Hinsvegar íeiðir hann rök að þvf.
að hrygniiígastöðvar og u.pp-
eldisstöðvar ýmissa fisktegunda.
á landgrunninu séu þær auðlind-
ir, sem íslenzka þjóðin byggir
afkomu sina á.
I stuttu en greinargóðu yfirliti
sýnir hann fram á hvernig geng-
ur á fiskstofnana við strendur
Islands og þegar styrjaldir eða
annað hindra ekki veiði og þann
árangur, sem friðunarráðstafan-
ir af hálfu íslenzka rikisins hafa
haft til aukningar á fiskveíðinni.
----•-----
Bygptg ský|ak§júfs
stö5vu5 í París.
Vinna hefur verið stöðvuð’
við fyrsta skýjakljúfinn, sem
ákveðið hefur verið að reisa í
París.
Nágrannar hinnar miklu
byggingar telja hana ólöglega,
því að byggingarsamþykkt
borgarinnar bennar, að hæð
húsa sé meiri en tvöföld vegar-
lengdin til næstu byggingar.
Skýjakljúfurinn á að verða 21.
hæð.
Nato vill auknar
varnir á hafinu.
Newsweek, bandaríska viku-
ritið, skýrir frá því, að Nato
muni brátt fara fram á, að'
Bandaríkin hafi öflugan flota á
austanverðu N.-Atlantshafi og
Norðursjó.
Segir í ritinu, að fram á þetta
verði farið, vegna þess að varn-
irnar á þessum hafsvæðum
verði allt of veikar. þar sem
Bretar hafi ákveðið að rífa tíu.
flugstöðvaskip og beitiskip.
Piltarnir höfðu verið teknir
fastir nótt eina 1931. Nú var
komið 1934: allir piltarnir níu
höfðu nú setið um þrlggja ára
skeið í kleíum dauðadæmdra,
nema sá yngsti sem var aðeins
13 ára að aldri og hafði verið
dæmdur í lífstíðar erfiðisvinnu.
Hvert réttarhaldið rak annað.
EeiboWitz áfrýjaði og fletti ofan
af. Nýr dómari barði Leibowitz
niður og dauðadómar voru aftur
dæmdir. 1 fimmta réttarhaldinu
kom loksins ljósgeisli: einn af
þeim sem áður hafði verið dauða-
dæmdur fékk í staðinn lífstiðar-
fangelsi.
Þessi eilifu málaferli í Seotts-
boro vöktu svo mikla athygli að
allar hugsandi manneskjur voru
sannfærðar um það að stúlkan
hafa áhrif á heiður Alabama.
1 sjötta réttarhaldinu kallaði
Xeibowitz sem vitni Ruby, vin-
konu Viktoríu. Hún hafði verið
með henni í vagninum og vitnað •
móti blökkupiltunum í fyrstu
málaferlunum, en síðan hafði
ekki til liennar heyrst. Nú 4 ár-
um síðar játaði hún að hún hefði
logið: piltarnir hefðu alls ekki
nauðgað þeim. Samvizkan hefði
siegið hana og hún hefði játað
íyrlr presti í New York hið
sanna í málinu. Presturinn hefði
ráðið henni til að vitna i málinu.
Árangurinn: I þetta sinn fengu
nokkrir af blökkupiltunum frelsi,
en aðrir voru aftur dæmdir.
Meðan þetta gerðist hafði tvent
komið fyrir: Ríkisstjórinn í Ala-
bama hafði komið til New York
í venjulega heimsókn og til þess
| að framlengja lán, sem Ala-
bama átti þar. Honum var sagt
að lánunum hefði verið sagt upp
og að engin ný lán yrðu veitt.
Alabama væri riki sem ekki
væri hægt að leggja í peninga.
Scottsboro málið hefði gert það
að sorpbletti á landabréfi Ame-
í'íku og bankarnir lýstu þvi yfir
í stuttu máli að þeir vildu engin
skipti eiga við Alabama. Það lá
við að Alabama yrði gjaldþrota.
Nokkru síðar hringdi ákærandi
blökkumamianna til Leibowitz,
heima hjá honum. Ákærandi
þeirra hét Jonas Krivig — hann
var sjaldgæfur suðrænn maður,
hann var mjög andvígur frelsi
blökkumanna, beinharður á móti
því, fullur af hrekkjabrögðum í
málaferlum en einlægur aðdá-
andi Leibowitz, og líklega hefir
hann verið persónuleg trygging
fyrir þvi að æstur lýðurinn í
Alabama réðist aldrei á hann,
meðan á réttarhöldunum stóð.
Já, hann hafði ferðast til New
York til að geíast upp. Hann
vildi gera samkomulag við
Leibowitz í laumi. Hann vildi að
biökkumennirnir játuðu sekt
sína — að þeir hefðu ráðist á
hina hvítu farþega — og svo
fengju þeir 3.eða 4. ára dóm.
En hrossakaupin mistókust. Og
ný réttarhöld komu á eftir.
Leibowitz vann loks í þessu
langa máli og hann hafði'mikið
fyrir því. Hann útvegaði öllum
j blökkupiltunum frelsi — í dag
situr einn þeirri inni fjrrir ann-
] að afbrot. Hann vann lika rétt-
inn fyrir blökkumenn í Suður-
ríkjunum til þess, að sitja i kvið-
1 dómi með hvitum mönnum.
j Þegar hann varð dómari 1941
og hætti þá störfum, sem verj-
andi, gat hann litið yfir langan
verðleikalista. Hann hafði tekist
á hendur vörn fyrir 101 mann,
l .
sem voru ákærðir fyrir ásetn-
ingsmorð og slík morð hafa
j undantekningarlaust dauðann í
för með sér. Hann frelsaði 100
frá rafmagnsstólnum. En einn:
laug að honum.
1 dag situr hann sem óvið-
jafnanlega skarpskygn dómari,
næmur á heyrn, mildur, vitur og
hygginn dómari, í Brooklyn..
Brooklyn er borgarhluti í New
York á stærð við Parísarborg.
Þar er stærsta samsafn þjóðar-
brota og kynflokka í Bandaríkj-
unum, ólíkir kynflokkar frá ó-
líkum löndum.
Núna nýlega sór fyrsti Kín-
verjinn eið sinn, sem kviðdóm-
andi. Þetta er nokkurskonar
heiðursstarf fyrir Samuel Leibo-
witz, sem er frá fátækrarhverfi
í Rúmeníu. Hann situr þarna,
sem einn af hinum fremstu
frumherjum i því, sem þrátt fyr-
ir allt, hefir verið árangursrík
barátta gegn kynþáttafordómum
í Bandaríkjunum.