Alþýðublaðið - 24.10.1957, Side 5

Fimmtudagur 24. okt. 1957
AiþýðublaSiS
5
Dagur Sameinuðu þjóðanna, 24. októbér 1957:
Á DEGI Sameinuðu þjóð-
anna, þann 24. október, eru 12
ár liðin frá því að Sameinuðu
þjóðirnar tóku til stai'fa . . í
þágu sameiginlegra hagsmuna".
Þeir, sem undirrituðu stofn- i
skrá Sameinuðu þjóðanna í San
Francisco, gerðu það í umboði
rikisstjórna sinna. Þær voru þá
51 talsins. Nú eru þjóðirnar 81,
er að samtökunum standa og
meöal þeirra eru ungar þjóðir,:
sem nýlega hafa hlotið sjálf-
stæði sitt og fuilveldi fyrir til-
stuðlan þeirra samtaka, sem
þær hafa heitið stuðningi til
þess að varðveita frið, örvggi,
mannréttindi, réttlæti og frelsi. I
Þeir undirrituðu stofnskrána
-sem fUlltrúar ríkisstjórna, en
þeir mæltu einnig fyrir munn
'milljóna manna um viða veröld,
þar sem segir í uppKafi stofn-
skrárinnar:
,,Vér hinar "saméinuðu þjóðir,
staðráðnar í að bjarga komandi
kynslóðum undan hörmungum
' ófriðár, sem tvisvar á áevi vorrí
hefur leitt ósegjanlégar þján-
. ingar ýfir mannkynið . . .“
: Þeir 'hétu, „að sýna úmburðar
lyndi og lifa saman í friði, syó
sem.góðum. nágrönnum sæmir,
að sameina inátt vorn til að
varðveita heimsfrið og öryggi,
<og áð tryggja með samþykki
grundvallarreglna og skipulags
stofnun, að vopnavaídi skuli
ekki beitt, mema í þágu sam-
eiginlegra hagsmuna ...“
UMBURÐARL.YNÐI
NAUBSYNLEGT
Stundum, og einkum árið
sem leið, hafa hörmungar ófrið
arins virzt yfirvofandi á ný.
Umburðarlyndi er nauðsynlegt
einmitt nú, en samt vill fara
svo, að óttinn, tortryggnin og
illindi hins liðna gleymist ekki
auðveldlega. En tilraunirnar,
sameiginlegar tilraunir, til þess
að lækna sár hins liðna mega
ekki stöðvast. Á öld hinna al-
eyðandi vopna verða Samein-
uðu þjóðirnar að vinna „í þágu
sameiginlegra hagsmuna“. Þær
geta ekki einar út af fyrir sig
komið á friði eða fyrirskipað
samkomulag. En þær geta notað j
afl þeirra milljóna manna, sem
að samtökunum standa.
Átökin, sem urðu í Egypta-
landi í fyrrahaust, fólu í sér
hættu á, að óeirðirnar breiddust
út og jafnvel var hætta á að
heimstyrjöld skylli á. En þá
lögðu Sameinuðu þjóðirnar til,
að vopnahlé yrði samið og þær ’
fengu því framgengt. Samein-
uðu þjóðirnar lögðu einnig til,
að allt erlent herlið yrði flutt
burt úr Egyptalandi ogþaðvar'
gert. Eftirlitshersveitir Sam-
einuðu þjóðanna, hinar fyrstu
alþjóðahersveitir, sem stofnað-
ar hafa verið í heiminum, komu
saman á ótrúlega skömmum
tíma. Þrémur dögum eft'ir að
Allsherjarþingið hafði sarri-
þykkt stofnun eftiriitssveitanna
lentu fyrstu hersveitimar á sam
komustaðnum á ítalíú. Inn'an
fimm daga voru þær komnar tll
Egyptalands.
SANNKALLAÐ
ALÞJÓÐALIÐ
Þetta var sannakallað alþjóða
lið — nærri sex þúsund manns
frá tíu þjóðum og fjórum heims
álfum — með sinn eigin hers-
höfðingja. Þetta voru sveitir,
sem byggðar voru upp af sjálf-
boðasveitum, sameinaðar undir
hinum bláhvíta fána Samein-
uðu þjóðanna.
•Annar heimssögulegur at-
burður átti sér stað er Samein-
uðu þjóðirnar tóku að sér hið
stórfellda hlutverk, að ryðja
Súez-skurðinn og er því starfi
var lokið fimm vikum á undan
áætlun.
Til þess að vinna það verk
urðu Sameinuðu þjóðirnar að
safna saman björgunarflota,
sem í voru 32 skip frá sjö þjóð-
um. Forstjóri björgunarstarfs-
ins lét svo ummælt, að það
hefði tekizt að ljúka verkinu á
fjórum mánuðum fyrir „ein-
staka alþjóðlega samvinnu“ og
„vegna þess anda hinna Samein
uðu þjóða“, sem ríkt hafi í sam-
Starfinu.
Með hjálp frá UNICEFj barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, lief-
ur Honduras komið af stað umfangsmiklu heilbrigðisgæzlu-
starfi. Hófst það í nýtízku skóla í Danli, sem er í 80 km. fjar-
lægð frá höfuðborg landsins, Tegucigalpa. Þegar skipulagi
starfsins er lokið, á það að ná til um 100 skóla víðsvegar um
landið og mun þá heilsufræði og næringarefnafræði verða tek-
in upp í skyldunámsgreinar skólanna. Á myndínni sjáum við
9 óra gamlan dreng frá Houduras, sem hefur daginn með
þvotti og tannburstun.
UNGVERJALANDSMÁLIÐ j
Um sama leyti sem þetta ’
skeði kom uppreisnin í Ung-
verjalandi á dagskrá hjá Sam-
einuðu þjóðunum. Allsherjar-
þingið hvatti Sovétríkin til þess
að draga herlið sitt úr landinu
og aðalforstjóranum var falið
að rannsaka það, sem geczt
hefði í Ungverjaland. En þess-
um ályktunum Allsherjarþings-
ins var ekki sinnt. Sovétríkin
héldu því fram, að hermenn
þeirra væru í Ungverjalandi
samkvæmt ósk Ungverja ‘
sjálfra og þar að auki væri j
um að ræða innanríkismál, sem j
Sameinuðu þjóðunum kæmi
ekki við.
Allsherjarþingið samþykkti
síðar ályktun, þar sem Sovét-
ríkin voru vítt fyrir brot á
Stofnskrá Sameinuðu þjóðanna.
Sérstök rannsóknarnefnd var
sett á laggirnar, er skyldi kynna
sér hvað raunverulega hefði
skeð í Ungverjalandi. Nefnd
þessi birti síðar . ýtarlega
skýrslu' og 'álit í málinu.'
KJARNORKUMÁL
Miklar framfarir urðu einnig
árið sem leið á sviði kjarnorku-
framkvæmda til friðsamlegra
þarfa fyrir mannkynið. Fulltrú-
ar frá 81 ríkisstjórn, en það var
fjölmennasti og víðtækasti al-
þjóðafundur, sem haldinn hef-
ur verið í heiminum frá því
styrjöldinni lauk, — kom sam-
an og samþykkti einróma stofn-
skrá Alþjóða kjarnörkustofnun
arinnar, sem hefur það hlut-
verk, „að færa og auka hluta
kjarnorkunnar til friðar, heilsu
og velmegunar í heiminum“.
Áætlanir hafa verið gerðar
um annan alþjóðafund vísinda-
manna um kjarnorkuna og verð
ur sú ráðstefna haldin haustið
1958. Sameinuðu þjóðirnar
gengust fyrir fyrsta fundinum,
sem haldinn var um kjarnork-
una í Genf 1955, og sem margir
hafa viðurkennt að hafi verið
þýðingarmesti áfanginn í við-
leitnf manna til þess að nota
kjarnorkuna í friðsamlegum til
gangi.
Sérstök nefnd hefur verið
skipuð til þess að kynná sér á-
hrif kjarnorku geislavérkunar
á menn pg umhverfi þeirra. Vís-
indamennirnir vinna hér „í
þágu sameiginlegra hagsmuna“.
og vera reiðubúinn að mæta
þeim hættum, sem kunnar að
stafa'frá kjarnorkugeislum og
öðru í sambandi við beizlun
kiarnorkunnar, þarf sameigin-
legt átak, kunnáttu og reynslu
allra þeirra, sem við þessi tnál
fást. Hér eru ný vandamál alls
mannkynsins, sem ekki verða
leyst á viðunandi hátt nema
með samvinnu.
En það eru einnig gömul
vandamál á ferðinni. Allir
menn trúa á frið og óska eins-
kis heitar en að hann megi hald
ast. En þegar hungur, fátækt
og hatur sitja í fyrirrúmi í
hjörtum manna, þá er ekki um
að ræða neitt öryggi og sjaldan
um frið.
Og hvernig er þá ástandið á
sviði félags- og efnahagsmála í
heiminum á þessum degi Sam-
einuðu þjóðanna?
ÓTTI OG ÖRBIRGÐ
Nýlegar skýrslur sýna, að
víða er matarskamtur manna
minni en hann var fyrir síðustu
styrjöld. TSæir þriðju hlutar
mannkynsins, flestir búsettir í
Afríku, Asíulöndum, Suður-
Ameríku og löndunum við botn
Miðjarðarhafsins, búa enn við
örbirgð og hafa ekki ofan í sig
eða á. Jafnvel í löndum, þar
sem aðbúnaður manna er tal-
inn betri, skortir mjög.á, að
allir hafi. til hnífs og skeiðar.
Það er rétt, að nokkuð hefur
orðið ágengt við að útrýma drep
sóttum, fleiri læra að lesa og
skrifa, fleiri börn ganga í skóla
nú en fyrir nokkrum árum. En
því miður vantar mikið að vel
sé, þegar tekið er tiliit til þarfa
manna í heiminum. Og mann-
kjminu fjölgar stöðugt. Það
þarf meiri mat, fleiri. skóla,
fleiri íbúðarhús, meiri atyinnu.
Allt eru þetta alþjóðavandamál,
sem taka verður sameiginleg-
um alþjóðatökum „í þágu sam-
eiginlegra hagsmuna“.
SKIPZT Á KUNNÁTTU
OG REYNSLU.
Og hvað er svo gert?
Jú, til dæmis skiptást þjóðir
á kunnáttu cg reynslu. Tækni-
aðstöð Sameinuðu þjóðanna og
var til Haiti 1952 segir frá þeim
breytingum, sem urðu á liögum
fóiks, þar sem hann og fleiri
sérfræðingar störfuðu á vegum
Sameinuðu þjóðanna' Eftir því
senr bændurnir kynntust og
tóku uþp betr'i ræktunaraðferð
ir og notfærðu scr markaðs-
möguieika betur en áður, eftir
því jókst uppskera þeirra. Bænd
ur fengu þá fleiri peninga miIJi
I handanna og gátu greitt skuldir
sínar. Þeir fóru jafnvel að
jganga í stígvélaskóm á rúmelg-
j um dögum jafnt sem helgum.
Þeir hóíu vegagerð til næsta
þjóðvegar og fóru að ræða um
að eigmlega væri það sjálfsagt
að byggja skóla fyrir héraðið.
Þetta varð til fyrir „saíneig-
inlegt átak“, sagði sérfræðing-
urinn. Bændurnir hjálpuðu
hver öðrum. Það hefði ekki
á þann hátt náð sama árar.gri
og raun varð á. Það kostaði tii-
tölulega lítið fé, að færa þessu
fólki von og trú á framtíðina.
Aörir seriræPingar segja frá
starfi sínu meðal blindra manna
1 í Egyptalandi, cða meðal ör-
l yrkja í Indónesíu og meðal smá
bænda í Afghanistan. Sérfræð-
‘ ingarnir sjá ávöxt starfs síns
mælt á mannlegan mælikvarða.
j Stundum eru verkefnin of
; stór til þess að einstákir sérfræð
lingar ráði við þau. Þá kemur
til dæmist til kasta Alþjóða-
bankans, sem veitir ríkisstjórn-
um lán til nauðsynlegra fram-
Island tekið í S. Þ.
sérstofnana þeirra eru stærstu
sarhvinnu fyrirtæki á þessu
sviði, sem þekkzt hefur. Sér-
fræðingar eru sendir út af örk-
inni frá alþjóðasamtökunum til
þess að kenna í öðrum lönd-
um. Þeir sýna hvernig verk-
ið skal unnið og þeir hjálpá
þeim, sem vilja læra handtök-
in. Sérfræðingar eru því aðeins
sendir til ókunnra landa, að yf-
irvöldin í viðkomandi landi hafi
beðið um aðstoð þeirra. Oft er
starf sérfræðinganna í nánu
sambandi við áætlanir, sem þeg
ar hafa verið gerðar af viðkom
andi yfirvöldum til að bæta hag
lands og þjóðar. Þessi sam-
vinna hefur gefizt vel.
Til þessa hafa um 6000 sér-
fræðingar fr‘á 80 þjóðum unnið
eða vinna i rúmlega 90 lönd-
um. Um 12000 manns hafa hlot
ið námsstyrki eða njóta kennslu
í rúmlega 100 löndum.
Þetta eru háar tölur. En þær
segja ekki söguna alla. Belgísk-
ur verkfræðingur, sem sendur
kvæmda. Ný alþjóðastofnun,
Alþjóðafjármálasamtökin (In-
ternational Finance Corpora-
tion) hvetur íil einkafarmtaks
og fjárfestingar í öðrum lönd-
um. Stofnun sérstaks sjóðs til
eflingar efnahagslegra frámfara
í vanvrktum löndum er til at-
hugúriar.
Stundum er þörf beinnar
hjálpar ,,í þágu sameiginlegra
hagsmuna".
Árið sem leið gekkst Barna-
hjálparsjóður Sameinuðu þjóð-
anna (UNICEF) fyrir því, að
bólusett voru 14 milljónir barna
gegn berklaveiki. Barnasjóðuv-
inn gaf auk þess 2 milljónum
barna og mæðrum mat þegar
illa stóð á fyrir þessu fólki sök-
um stríðs, hungursneyöar, flóða
eða annarra náttúruhamfara.
í löndunum -við Miðjarðar-
hafsbotn eru um 900,000 flótta-
menn frá Palestínu á vegum
Sameinuðu þjóðanna. Og í Evr-
ópu. þar sem fjöldi flóttafólks
I Framhaltl á 7. síðu.