Alþýðublaðið - 22.01.1958, Blaðsíða 6

«
1.
„Oóðir Reykvfldngar og aðrir
. áheyrendur! j
ÚTVARPSUMRÆÐUM þess
um ér ætlað að fjalla um bæj-
afmál R.víkur vegna þeirra bæj
arstjórnarkosninga, sem frairi
eiga að fara næstkomandi
sunnúdag. — Þær mínútur,
söm ég hef til umráða í kvöld
mun ég nota til þéss að ræða
við yður um þessi mál frá sjón-
'armiði Alþýðuflokksins, eri aðr
ir frambjóðendur A-listans
munú bæta þar ýmislegu við
í kvöld og annað kvöld.
Við bæjarstjórriarkosningar
þessar verður kosið milli fimm
framboðslista hér í höfuðstaðn-
um, þvi að allir stjórnmálaf lokk
arnir, sem nú eiga fulltrúa í
bæjarstjórn Reykjavíkur, hafa
frambjóðendur í kjöri.
Eins og allir vita hefur Sjálf-
stæðisflokkúrinn haft hreinan
meirihluta í bæjarstjórn
Reykjavíkur, ekki einurigis síð
aátliðið kjörtúnabil heldur
miklu lengur, svo að segja má,
að elztu rnenn muni ekki bá
bæjarstjórn hér í bæ, áð ekki
væri þar hreinn meirihluti
Sjálfstæðismanna méð einu
nafni eða öðru. Uir. það bil
helmingur allra greiddra at-
kvæða víð hverjar bæjarstjórn-
arkosningar hefur úm árabil
fallíð á framboðslista Sjálfstæð
isflokksins en hinn helmingur-
inn hefur skiptzt milli annarra
flokka.
iNú segja ýmsir að þetta sé
ékki gott, flokkarnir séu of
margir og heppilegra væri að
þeir væru færri, helzt aðeins
tveir. — Víst má fallast á það
að slíkt væri fyrir margra hluta
sakir æskilegt. Það er augijóst
mál, að núverandi ástancl er
meirihlutaflokknum mjög í
hag og gefur honum uæsta lítið
aðhald. Milli tveggja nokkuð
jafnstórra flokka mundi vafa-
laust myndast heiibrigð og
heppiieg samkeppm um það að
stjórna málefnum bæjarfélags-
ins svo að til fyrirmyndar væri.
— Ég minnist á þetta hér fyrir
þá sök, að um þetta hefur nokk-
uð verið rætt að undanförnu og
Alþýðuflokknum jafnvel borið
á brýn, að hann væri andvígur
slíkri þróun málanna. — Ég
leyfi mér að. benda á, að í þessu
efni er ekki við Alþýðuflokkinn
að sakast nema síður væri. —
Eins og alkunnugt er, var AI-
þýðuflokkurinn fyrir ekki ýkja
mörgum árum stærsti andstöðu
flokkur Sjálfstæðisflokksins
hér í Reykjavík og í örum vexti
eitos og jafnaðarmannaflokkar í
nálægum löndum. Einmitt þá
hófu ýmsir þeir, sem nú tala
hvað mest um nauðsyn eining-
ar og tveggia flokka kerfis,
klofningsstarfsemi sína innan
Alþýðuflokksins og verkalýðs-
hreyfingarinnar með þeim ár-
angri, sem raun ber vitni. —
Þáð eru h<vssir mcnn sem Sjálf-
stæðisflokkurinn á það að
þakka, að hann er. nú stærsti
flókkurinn í Reykjavík og ein-
ráður í bæiarstjóm höfuðstað-
arins. — Það er alveg víst, að
alþýðan verður aldrei samein-
uð undir merkjum kommún-
isriia hér á landi fremur en ann
AiþýHb I a II18 ; MiðVikudagur 22. janúar 1S5P>'!
ars staðar, þar sem frjáls hugs- i
un og lýðræði ríkir. — Reynsla
fjölmargra þjóða sýnir hins-
vegar, að lýðræðisjafnaðar-
stefna verður þar að koma til
RÆðA MAGNÚSAR
2
— Er þetta raunar svo alkunn.-
ugt, að eigi þarf að eyða fleiri
orðum þar um.
eru þess mörg dæmi hér á landi.
sem annars staðar, að samstjóm
tveggja eða fleiri flokka um
stjórn bæjarmála hefur gefizt
ágætlega.
Þeirri aðstöðu, sem Sjálfstæö
isflokkurinn hefur í bæjax-
stjórn, Reykjaví'kur fylgir geysi
Jegt vald og áhrif á íslenzkan
mælikvarða. — Þarf því eng-
an að undra, þótt flokkuxinn
leggi á.það eigi lítið kapp, að
halda. þessari aðstöðu sem
lengst. — Því er öllum áhrifa-
mætti flokksins og málgagna
hans beitt til þess að reyna að
færa Reykvíkingum heim sann
inn um það, að ef til þess kæmj
að flokkurinn réði ekki einn
öllu um stjórn bæjarfélags okk
ar, þá væri voðinn vís.
Það er nauðsynlegt fyrir reyk
víska kjósendur að gera sér
þess glögga grein, hvort þessi
kenning sjálfstæðismanna sé
raunverulega það náttúrulög-
mál, sem þeir vilja. vera láta
Mér virðist einna mest hafa
borið á þrennu í röksemda-
færslu sjálfstæðismanna undan
farið:
1) Stjórn þeirra á Reykjavík
urbæ hefur verið með þeim
ágætum, að á betra verður
ekki kosið.
2) Ef þeir missa meirihluta |
sinn í bæjarstjórn Reykja-
víkur, tekur þar við völd
um svokölluð glundroða
stjórn bæjarfélaginu til
hins mesta tjóns og skað-
ræðis.
3) Við- höfum svo slæma rík-
isstjórn í landinu um þess-
ar mundir, að við verðum
að kjósa á móti herm; í þess
um bæjarstjórnarkosning-
um.
Ég vil nú fara fáum orðum
um hvert þessarra þriggja atr-
iða í öfugri röð við það, sem
ég nefndi þau.
Um ríkisstjórnina, kosti henn
ar og galla skal ég ekkí ræða,
til þess er ekki staður eða stund
nú, en hitt má öllum Ijóst vera,
að úrslit þessara bæjaistjórnar-
kosninga í Reykjavík fá engu
ráðið um lífdaga hennar, hvort
beir. verða færri eða fleiri. —
En furðu mikil má bjartsýni
sjálfstæðismanna vera, ef þeir
ímynda sér, að stjórnarandstaða
þeirra, eins og hún hefur verið
til þessa hafi vakið þá aðdáun
almennings, að þeim getl verið
hagur í að draga þessi mál inn
í umr-^ður um bæjarmál
Reykjavíkur.
Ég kem þá að fyrsta atriðinu,
sem ég nefndi; því, sem mikil-
vægast er, og eitt á raunveru-
lega að ráða úrslítum um það,
hyort kjósendur, eiga áfram að
fela. Sjálfstæðisflokknum það
mikla vald, sem hann faefur
haft, að ráða einn öllu um af-
greiðslu mála í bæjarstjórn-
inni, þ. e. hvort stjórn flokks-
komið væri á fót. bæjarútgerð
togara í þessu skyni, en meiri!
hluti bæjarstjórnar drap þá til- j
lögú árum saman. unz a'menn-
j ingsálitið knúðí Sjálfstæðis- .
j fiokkinn til undanhalds i.þessu
efnf einsf og fíeirtim. -Bæjárút-
gerð Reykjavíkur. er nú stærsta -
togaraútgerð á ísiand; og- veitir
hundruðum bæjarbúa • atvinnu
tii sjós og iands árið um kring,
samtímis því sem frarideiðsla
hennar færir þjóðarþúinú millj
ónatugi í erlendum, gjaicteyri.
— SMku ber að fagná. En hitt •
. er uggvænlegt, að árum sainan
' •'Eif -'litíð'er til' MÉ&Hséðismál-
anna, í -bænam; 'ér ég; hræðdúr "
im;- að svipað verðf uþp á ten- ■
i ngnúnr, - þrátt fy-rir 'þakkar-
vert. átak: bæjáxstjorinár-' við
byggingar íbúðarhúsa, sém I
ráunar’hefnr enginn ágreining-
ur verið um i bæjarstjórn, ann-
ar en sá, að ýmsir hafa viijað
byggja meira, vantar énri mik-
ið á það, að aliir bæjarbúar hafi
sómasamlegt- húsnæði fyrir sig.
Þeir múnu enn skipta þúsund-
um, sem hafast við í húsaæðj,
sem heilsu þeirra getur stafað
hæfta af, r— Alþýðufl-okkur-
inn hefur alla íið látið sig þessi
mál miklu skipta. Fyi?if hans
' frumkvæði vora lögin um.verka
mannabústaðj sett .ejns og kunn
igt... er. Alþýðitflokkúrinn vijl,
að sú bæjarstjórn, sem nú verð
ur kosin, setji sér það fyrir á
næsta kjönímabili, að aliir bæj
rrbúar, komist í heiHusamleg
húsakynni áður en kjörtímabil-
ið er út, enda styrki ríkisvaldið
>á viðleitni myndarlega, éiris
og skylt er.
. i
ins á málefnum bæjarfélags-
ins hefur verið með þeim ágæt-
um, að betur'verðí ekki gert. —-
Ef það sannast, má segja, að
eðlilegt sé, að kjósendur sýni
Sjálfstæðisflokknum traust sitt
í feosningunum,.því að um það
er kosið, en hvorki landsstjórn-
ina né glundroðánri.
■ Hvað snertir annað- atriðið,
sem ég nefndi, svokallaða
glundroðakenningu, nægir að
benda á, að ekki er kunnugt um
að neiriar... líkur, hvað bá sann-
anir hafi verið færðar fyrir
því, að þeim bæjarféiögum
hljóti að vera verr stjórnað,
bar sem einn flokkur hefur ekki
hreinan. meiri hluta í bæjar-
stjórnum. Hvað þá, að allt fari
þar í kalda kol. Þvert á móti
Mikilvægust allra mála
þessa bæjarfélags eins og allra
annarra bæjarfélaga, eru að
sjálfsögðu atvinnumálin. Hagur
bæjarlífsins í heild og bæjarbúa
er fyrst og fremst undir því
kominn, að atvinna sé næg allt
árið og ekki komi til atvxnnu-
leysis. —: Þess vegna faefur Al-
þýðuflokkurinn frá uppliafi
haldið því fram, að bæjarfélag-
ið yrði að hafa vakandi auga
á beim málum og beita sér fyrir
aðgerðum til þess að tryggja
næga atvinnu í bænum. Alþýðu
flokkurinn í bæjarstjórn barð-
ist fyrir því árum saman, að
bætist Reykjavík eriginn viðbót
við togaraflotá sinn, sem óðum
gengur þó úr sér. Er mér ekki
kunnugt um, neinar fyrirætl-
ariir bæjartsjómar til þess- áð
■efla.-og treysta atvinnulífið' í
bænum, en slrks er hin brýn-
asta þörf, þar sem márgxi--bæj-
arbúar stúnda. nú atvirinú, serii
ætla.má, að eigf verði til fram-
búðar. — Ljóst er einnig, að
þáttur Reykj avkur í fram-
leiðslu útflutningsverðmæta
verður að aukast verulega frá
því, sem nú er. Alþýðuf’okkur-
inn vill aí fremsta megni stuðla
að því, að svo verði gert, meðal
annars með því, að-ti! Reykja-
víkur komi hæfilegur hluti
þeirra togara og annarra fram-
leiðslutækja, sem til landsins
eru keypt. —
í atvinnumájum, svo mikil-
væg sem bau eru sýn:St mér
augljóst, að Sjálfstæðisfiokkur-
inn hafi eigi sýnt þá fyrir-
hvggju, sem geri það sjálfsagt,
að honum verði áfram trúað
fyrir hreinum meiri hiuta í bæj
arstjórn Reykjavíkur.
í bláu" bókinni, sem meiri
riiuti bæjarstjórnar sendi ölí-
um kjósendum fyrir síðustu
oæjarstjórnarkosningar fyrir
ijorum- árum voru ýmisleg fog-
ar fyrirheit eins og gengur.
*títt þeirra loforða, sem iíklegt
er, að bæjarbúar hafi fest sér
i minni, var á þá leið, að gætt
skyldi ýtrasta sparnaðar og hag
.ýni um stjóm bæjarfélagsias
og þess vandlega gætt, að bæj -
uroúum væri ekki íþjngt með
aiögum umfram brýnustu þarf
ír, — Hvernig hefur nú verið
verið staðið við þetta fyrirheit?
Tekjuskattar bæjarinx eru að
langmestu leyti útsvörin eins
og kunnugt er. Árið fyrir síð-
xstu bæjarstjórnarkosningar,
1953, voru þeir 100 miiíjanixi og
iiöO þúsund krónur, og þótti
ymsum nóg. — En síðastliðíð
ár, 1957, verða þeir rúmlegá
203 milljónir króna. Hækkun-
in á þessu kjörtímabili nemur
því meira en 100 milljónum
króna, hærri fjárhæð en allir
tekjuskattar bæjarins vörirárlð
1953. — Þarfir bæjarfélagsjns
■ erú vitanlega miklar; og það rná
segja, að óleyst verkefni blasi
hvárveíria við; én er hægt að
halda því frarii; áð hér háf’ vcr-
ið gætt ýtrastá hófs -um álogur
á bæjárbúa? Værii þéss þó
meirá en litii þörf að gætt væri
meirá hófs um álögur á alþýðu
manna, bæði hjá ríki og bæ, eri
nú á sér stáð. — Er' svo nærri
mörgurri launamönnum gerigi'ð
í þessu éfni að engu tali tekur,
en samtímis komast ýmiss kon-
ar braskarar og lausingjalýður
Wá bví að berasinn hluta slíkra
byrða.
I Mikið er gert úr því', hversu
stórfenglegar framkvæmdir
hafi átí sér stað á vegum
Reykjavkurbæjar og hvilik stór
I virki séu þar fyrirhuguð og
j teiknuð. — Það er vitanlega ai-
' veg rétt, að margvíslegar fram-
kvæmdir hafa átt sér stað, og
minnist ég þess ekki, að neinn
I hafi verið þvf • ándvígur, að