Alþýðublaðið - 18.02.1958, Síða 6

Alþýðublaðið - 18.02.1958, Síða 6
AlþýSablaSlB Þriðjudagur 18. febrúar 1958 Þorkell Sigurðsson: Síðari grein EN nú skulum við heyra hvað þeir segja: Doktor ítagnar Lundborg segir í Ritdóm.i um réttarstöðu Grænlands, ný- lendu ísiands, 1. bd. og 1.—4. befti 2. bindis: iNú á dögunum kom út byrj- unin af hinni nýju bók dr. jur. Jóns Dúasonar um Grænland. Er það mikið rit. Það sem nú kom út, er 766 blaðsíður, og af samhenginu má ráða, að ekki minna en helmingur bókarinn- ar sé enn óprentaður. Sá, sem þetta ritar, hefur áð- ur við ýms tækifæri skrifað rit- dóma um rit Jóns Dúasonar um Grænland, m. a. í American Journal of International Law og í Archiv fiir Rechts- und Wirtschaftsphifosopíhie, einkum þó um doktorsritgerð hans í Ósló 1928, „Gröníands stats- xétslige Stilling i Middelalder- en“. Sjálfur hafði ég áður að- eins lauslega gefið mig að at- hugun á réttarstöðu Grænlands x sambandi við önnur mál, og í Mkingu við fleiri, er hreyft hafa þessu máil, var ég þeirrar skoð unar, að Grænland hefði verið konungsiaust land, stofnað af íslendingum, en síðar sjálfstætt lýðveldi, unz það kom undir Noregskonung. En eftir að hafa lesið hina nefndu ritgerð Jóns Dúasonar og það, sem hann hef Ur síðar ritað um máiið og kynnt mér aðalheimildarritin, sem hann vitnar í, álít ég það fullsannað mál, að Grænland hafi aHa tíð, allt frá því að það byggöist, verið íslenzk nýlenda. Það stóð undir íslands lögum og kom með móðurlandi sínu undir Noregskonung við gerð Gamla sáttmála. Skoðunum mínum um þetta hef ég haldið fram í riti minu „Islands völ- kerrechtliche Stillung“, er út kom 1934 og síðar var þýtc á íslenzku. í hinni nú útkomun bók hef- Ur Jón Dúason rannsakað mál- ið mjög rsekillega og af mikl- um lærdémi. Hann hefur rök' stuít sknðun sína með sæg af tilvitnunum í bækur og rit, er sýna hinn mikla fræðimann- lega rannsóknaráhuga hans. Hann heldur því fram, að fyrstu landnárnsmenn Grænlands. sem komu frá íslandi, hafi verið í . einum hóp undir sameiginlegri stjórn. Fr hónur samb°s?na. er fara með bjóðfélagsvald, n°ma þanni? pig-’ndalaust land, segir Jón Dúason, fylrir bpgn'kapar- bandíð við þjóðfélag’ð Þ’éttar- samféíagið, ,,lögin“) með, og þegar þegnar þessir hafa tekið sér bústað fyrir sig og eftir- komendurna og taka að fara með þjóðfélagsvald ,laga‘ sinna yfir hinu nýja landi, segir Jón Ðúason, færast landsyfirráðrétt arsamfélagsins eða „laganna“ (móðui’Iandsins) yfir hið nýja land, svo að það verður hluti af landssvæði (territorium) þess þjóðfélags eða „laga“, sem land námsmennirnir eru í. Græn- land tilheyrði einnig ísl’enzka réttarsvæðiniu samkvæmt þeim lögum, er svo kváðu á (sbr. upp hafið á Úlfljótslögum), að ís- land (íslenzk landsyfirráð) næðu til yztu sjónvíddar frá landi. Mcðal hinna ýtarlegu s’ann- ana, sem Jón Dúason færir fyrir því, að Grænland haf: verið óaðskiljan'egur hluti ís- lands, mætti auk þess nefna, að Grágás þekkir ekki Græn- land sem sérstakt þjóðfélag heldur sem hluta úr „várum lögum.“ í þeirri lögbók er hverrj nokkurt. o-ð er kr,nrb á grænlenzkan þegnrétt, en hún talar þó um ensita menn, fær- eyska menn (Færeyjar voru þá sérstakt þjóðfélag), sænska menn, norræna menn o. s. frv. Lög íslands voru í gildi í Græn- landi, og þegar Grágás seg'r, að Græn'and sé í „várum lög- um,“ er þar með sagt, segir höfundur, að Grænland og ís- 'and höfðu sama lögþing, sömu lög, sama þegnskap og sömu dómstóla. Og þegar í lögum er ti’greind vernd fyrir lífi út- lendra manna, innan hins ís lenzka réttarsamfélags, eru upptaldar hinar erlendu þjóðir, en Grænlendingar eru þar ?kki með. Enginn getur þó í- myndað sér þann möguleika að Grænlendingar þeirra tíma, er voru náskvldir ís- lendingum, hafi einir allra þjóða verið réttlaus'r, og hafi ver;ð réttH-ræp’r á Jp’pndi. áo þess að við lægi nokkur refs- ing. Þetta er sterk óbein sönn- un fyrir bví, að Grænlendingar hafi verið íslenzkir þegnar. Grænlenzkir dómar giltu á ís- landi og það enda svo, að dóm- ur á Grænlandi gat vikið inn- lendum manni á íslandi, úr ís- ’er.zka þjóðfélaginu og svipt hann öl’um rétti og mann- helgi innan þess. Grágás og síð- ari lögbækur, telja öll lönd og höf fvrir vestan ísland innanlands. í heimi’dum finnst ekki, að sekur íslendlngur haf' komið til Grænlands eða nokk Sííiféníirhijémsveii íslands Tónleikar í Þjóðleikhúsinu í kvö’d kl. 8,30. Stjórnandi: Ragnar Björnsson Einleikari: Ásgeir Beinteinsson Efnisskrá: Tschaikovsky: Capriccio Italien og Píanó konsert nr. 1. Beethoven: Sinfónía rir. 6. U P P S E L T . Nokkrar pantanir seldar eftir kl. 1,15. urs lands í vestri, né sekur Grænlendingur til íslands. Auk þess má nefna, að á alþ:ng; Grænlands finnst getið allra þeirra stofnana, sem voru sér- kennandi fyrir íslenzkt dóm- þing, en ekkert er bendi á lög- þing. Við fornleifarannsóknir hafa menn nú fundið á ný á þingstaðnum allt það, sem til- heyrir dómsþíngi á íslandi, en ekki fundið nokkur minnstu merki eftir lögþing. Heit þau, sem Grænlendingar gáfu Nor- egskonungi á 13. öld, voru sama eðlis og þau, sem bænd- Urnir á íslandi gáfu fram til vorsins 1262. Gam'i sáttmáli gilti á milli Noregskonungs og al’s hins íslenzka réttarsamfé- lags „várra Iaga.“ Þannig eo ipso í'yrir Gænland. í lögbók- inni Jónsbók, er lö«tekin var 1281, er ta'að um Grænland sem innan lands, og séu meiri möguleikar fyrir því, að hið grænlenzka alþing hafi verið lögþing, afmáir Jónsbók með því að segia, að innan hennar réttarsvæðis sé lögþingið haldið við Öxará (á Þingvöll- um) á þingstað réttum, Ein- ungis eitt ’ögþing getur vprið í sama réttarsamfélagi. Eng- inn konungur hefur heldur pokkru s nri lé+,;ð hyl]o ■=in' é Græniandi. Hyllingin á íslandi hefur þannig veno nægileg. Mér virðist, að ekki ætti lengur að leika nokkur vafi á réttarstöðu Grænlands í fo-n ÖM. Það var íslenzk nýlenda, hluti úr hinu ísiinzka réttar- svæði, „várum lögum“. ■ í þeim hlutá áf réttarstöðu Græ'nlands, sem út er kominn, er Jón ekki kominn lengra en til síðari hluta miðaldanna. Það, sem ég nú skrifa hér eft- ir, eru mínar eigin ályktanii* í Græn'andsmálinu. Eftir minni skoðun, sem ég hefi margoft látið í ljósi við hin ýmislegustu tækifæri, var ísland samkvæmt Gamla sátt- mála, einnig eftir samingúnum við Noreg og síðar Danmörk de jure fullvalda og þjóðarrétt arleg persóna. Að — staða þess, j er tímar liðu, varð í fram- j kvæmd á annan veg. stafaði af ' því, að beitt var ofbeldi. Of- beldi getur aldrei skapað var- 'anlegan rétt. ísland hélt alltaf fast við hina sjálfstæðu réttar- stöðu sína. Þar sem Grænland kom- sem íslenzki land, með Islandi í sambandið við Noreg og Danmörku. glataði ísland ekki sínum áður fengna rétti til Grænlands. Það ætti að vera algjörlega Ijóst mál. En enn kom ofbeldið niéð í leikinn. 1 hinum nýja sáttmála, sem gerð ur var 1918 milli íslands og Danmerkur, var enginn fyrir- vari settur um rétt Islands til Grænlands. En að Island hafði bó ekki þar með gleymt sínum gömlu landsyfirráðum, yfir Grænlandi, kom í Ijós, er harðna tók í Græniandsmálinu, fyrir nokkrum árum, vegna bess, að Noregur gerði kröfu til Austur-Grænlands.. Ágreiningn' o’” var stefnt fyi*ir fasta Al- þjóðadómstólinn í Haag, sem með dómi unpkveðnum 1933 ó- gilti kröfu Noregs. Hann gerði 1~-'!c fi-vrnur s»+t og sannað,' að þau landsyfij-ráð, sem í forn ' öld voru stofnuð yfir Græn- landi, hefðu aldrei glatast (blað- síðu 47—48 í hinni o-oinberu útgáfu . Grænlandsdómsins, Levden 1933). Hér vil ég' minna á það sem ég sagði í: byrjun máls míns, um niður- . stöður dómsins, um að hann, hafi slegið því föstu að það' væru Danir sem ættu Græn- land og háttvirtur síðasti ræðu I FramhaM á 8. síðu. lí5/6nnsb • L TIL forna voru haldnar mikl ar bátíðir og eru haldnar enn erlendis, sem nefndar eru kjöt- kveðjuhátíðir. Nafn sitt draga þær af því, að kjötátið er kvatt og nú skal aðeins snæddur fisk- ur, nema á helgidögum al’a föstuna. Svo var þetta einnig hér á landi, nema hvað ætla má að fastan hafj verið enn strang ari. Nú er þessi forni siður að mestu afnuminn, en í hans stað er annar kominn, sem sá grímu dansleikirnir. Og nú er að koma tími grím.u dansleikjanna. Ef fornar reglur væru í heiðri hafðar, þá yrðu þeir haldnir núna um næstu helgi, þvi að með mðviku.deg inum, öskudeginum, hefst hin raunverulega fasta, þegar menn föstuðu á kjöt og líkam- legar lystisemdir, en nú þetta allt grafið og gleymt. maginn fær að njóta a þeirra lystisemda, er hann ósk ar, jafnt á föstunni sem aðra daga ársins. Þó er bessi grímudansieilda- siður Ieifar hinna fornu hátíða halda og nú þær einu lsifar sem eimir eftir af hér á landi Það, sem mest hefur að segja í sambandi við þessa dansleiki er að búningurinn sé þannig úr garði gerður, að persónan, sem í honum er þekkist, og sé einnig svo fallegur, að geti hlotið verðlaun. Nú kennske ekki alltaf aðalatriðið að bún’ng'Urinn sé fallegur, heldur hitt, að hann sé vel bor- inn af þeim, sem í bonum ex og að persónan komi á einhvern hátt svole'ðis fram að hún tújki persónuleika þess, sem bún'eg urinn gefu til kynna að í hon- um sér. Fyrir þá, sem einhverj um leikarahæfileikum eru gæddir, er t. d. lítill vandi að mæta í fatalörfum og leika þá t. d. drvkkiumann, b°tlara eða einhverja aðra þá persónu, sem þannig gæti verið klædd. Sá eða sú, sem aftur á móti klæð- ist konunglegum skrúða, verð- ur aftur á móti að bera sig tígu lega á allan hátt og koma fram sem konungleg persóna. Klæði sig einhver sem lista- maður, verður sá hinn sami að bera það utan á sér að inni fyr- ir búi listamaður með lista- mannseðli. Þannig er það ekki aðalatrið ið að klæðast. sem fegurstum þúnmgum, heldur að bera. þann þúning, sem er í verið, á viðeigandi hátt. Þetta ættu þeir, er á næstu dögum grímu- búa sig, að athuga og þá ekki síður þeir, sem í dómnefndum sitja og úthluta verðlaunum. Þcgar á annað borð er verið að kaupa nýja tösku, því þá ekki að kaupa, sér tösku samkvæmt nýjustu tízku? Þessi taska sem myndin hér er af mun uppfylla ósldr flestra kvenna, en það er að stór og rúma svo vel, að ekki þurfi að vei-a með auka körfur eð'a net til innkaupa, auk þess sem hún náttúrlega tek- ur alla aðra smáhluti, sem kona þarf að hafa með sér. Taskan á myndinni er frá Jean Durer í París og er úr geitaskinni. Hún er kóralrauð og með höldu úr tré, sem gerir hana enn sterklegri í útliti.

x

Alþýðublaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.