Alþýðublaðið - 26.02.1958, Qupperneq 5

M lSvllé&ðaðux 2.6. febfluar 1958

8
Samtal við Guðmund Sveinbjöt nsson fimmtugan -
STÖÐUGT klingja í eyr-
•Um manns upphrópanir um
eyðslusemi, vinnusvik og fyrír
Siyggjuleysi einstaklinganna, og
'alltaf er vitnað til liðinnar tíð-
si* og dæmi nefnd um pað, hvað:
menn þurftu þá að Ieggja að
sér til þess að bjarga sér og
sínum. Það er rétt, að fyrr á
.tíð þurftu menn að leggja
sneira í sölurnar til þess að afla
sér brauðs en nú er, að minnsta
Ikosti aíþýðufóikið og að þá var
meira hugsað uni verðgildi
króúunnar í daglegum bú-
rekstri en nú. Hins v-egar er það
rangt að setja þann stimpil á
samtíðina, að bún sé fvrir-
hyggjulaus, að hún vilji helzt
íhafa sem minnst fyrir lífinu —
<og að hún sleppi mýmorgum
tækifærum til þess að 'geta 1‘if-
að „mannsæmandi lífi.
Ég þekki mikinn f jölda. ungra
csg gamalla •— manna og kvenna
*— sem ieggja svo að segja nótt
víð‘ dag í lífsbaráttunni, unna
ssér lítillar hvíldar, spara allt,
sem sparað verður og nýta allt
til hins ýtrasta til þess að skapa.
sér og sínum öryggi í íramtíð-
Snni og bjargast að öllu leyti af
eigin rammleík. í viðræðum við
margt af þessu fólki kannast ég
Við sjónarmið aldraðra manna,
seip ég hef rætt við á liðnum
áratugum og hafa sagt mér frá
jh'fsharáttunni fyrr á tíð. Þetta
íóljc hefur lítið • breytzt. Hins-
vegar -er sjaldnast vitnað til
jbess og aldrei talað um það for-
dæmi, sem það skapar með lífs-
sraáta simim. Ástæðan er sú, að
•jreiönnum hættir við að draga
J>að fram, sem miður fer í lífi
og-stafli samtímans, þenja það
<út og auka og gera það að sam-
saefnara- fyrír allt líf okkar í
dag. —■ Þetta er jiættulegt. Það
telur æskufóiki trú um að
Bvona sé lífað, öð'ruvísi þýði
ekki að lifa. AlþýðufóIMð lifir
ekkí þannig. Þeix, sem það gera,
<eru helzt nýríkir uppskafning-
ar,-sem krafsað hafa til sín vog-
• :rek úr ólgu síðustu ára, á styrj-
aldarárunum og eftir þau. Hætt
er við að þeir grípi einn góðan
veðurdag í tómt, sjái aðeins
f júk í lófa sínúm. Það, sem ekki
®r byggt upp á. löngum túna
rmeð sjálfsafneitun og fórnum
íerst snogglega. Hygg ég að
dæmin um það séu nærtæk í
samtímanum.
Eg setla hér á eftir að ræða
um miðaldra Reykvíking, sem
ég hygg að sé gott dæmi um
itífsbarátíu dugmikils og fvrir-
liyggjusams alþýðufólks. Hann
varð fimmtugur fyrir nokkr-
am dögum. Ég hafði um skeið
Shaft auga á honum og langaði
til þess að ræða við hann, en
ekki orðið af því. Þegar ég nú
isá, að'hann átti afmæli, lét ég
„verða af því að fara ti hans og
íbiðja hann um samtal. Þessi
maður er Guðmundur Svein-
fojörnsson, Ásvallagötu 27.
borginni, varla heyrist ys að
útan, einstaka bifreið þýtur um
Hringbrautína — ogmyrkur er
allt um. kring. Þá iigg ég vak-
andí og hlusta eftir þÖgninni,
eða ég kveiki Ijós og fer að
lesa. Ég er að bíða eftir fóta-
taki. Þetta fótatak er mér fyrsti
votturinn um vaknandi líf borg
arinnar, og jafnframt kærkom-
inn boðberi utu nýjan dag, ný
viðfangseini og hraðann í lífi
samtímans, ekki aðeins hér á
eða lagt þau inn í forstofuna.
Klukkan er 7.15 eða 7.20.
Ég vakna oftast svo snemma
fciorguns, að enn er kyrrð í
Guðmu n cl u r Sveinhjönis sok
okkar eígin landi, heldur og um
víða veröld. Ég :þarf svo sem
ekki að bíða, því að þetta fóta-
tak fylgir klukkunni. Ég á að
•vita hvenær ég heyri fótatakið.
•Ég get næstum vitað það með
vissu. Það skakkar ekki meir
en fimm mínútum, Einu sinni
heyrðist það ekM 'heilan morg-
un, og það þóttu tíðindi í hús-
inu.
Fótatakíð er foungt, reglufast
og hratt. ÞaS heyrist fyrst
dauft utan af malargötunni, en
svo skýrist það upp stéttina.
Það er þreifað á hurðmni, ef
hún er lokuS staðnæmist bað
uia stuhd, en 'ájarlægist síðan;
ef hún er opin, heyri ég eitt
tvö högg í forstofunni, — og
svo fjarlægist það -og deyr út.
Um leið og fótatakið hverfur
kemst hreyfing á i húsínu.
Hurðir opnast, það er Maupið,
upp og niður siiga — og hurð-
ir lokast. Dagblöðin eru kom-
in. Guðmundur Sveínbjörns-
son hefur annað hvort komíð
þeím fvrír á hurðarhúninum
Gúðmundur
er lágur vextí, grannur og dökk
ur ýfiriitum. Hann er mikiil
göngugarpur, gengur hratt
fast, nokkuð langstígur. Það.er
eins og hann gangi alltaf á
frosinni jörð.-Að minnsta kosti
finnst mér að þannig hafi for-
feður okkar.beggja gengið freð-
ann fyrr á árum. Ég hef stund-
um mætt honum á götunum
hérna í kring síðdegis,
á kvöldri. Þá er Iiánn. að tukka.
Einstaka sínnum, þegar ég hef
farið eldsnemma á fætur, hef
ég séð hann með klvfjar sínar,
blaðapokana úttroðna, í bak og
fvrir. Þá er hann þyngri á sér
og fótaburðurinn þunglama-
legri. Hann er rjóður í andliti
og útitekinn.
Hann er Húnvetningur, fædd
ur og uppalinn að' Bjargarstöð-
um í Miðfirði. Guðmundur
vann héima hjá foreldrum sín-
um við alls konar störf, þar til
hann var komínn yfir þritugt.
Árið 1941 fluttist hann til
Reykjavíkur. Veturinn 1941—
42 var hann í Bretavinnunni,
en fór norður um. sumarið.
Næsta vetur vann hann við
skepnuhirðingu að Ási við Hafn
arfjörð, eitt ár vann hann við
sömu störf að Lágafelli, í Mos-
fellssveit og einnig vann hann
í Hveragerði. Hann stundaði
byggingavinnu við og við og
ýmislegt annað, sem fyrir hendi
■varð. Á aðfangadag jóla 1948
kvæntist hann reykvískri
stúlku, sjómannsdóttur. Þor-
björgu Guðjónsdóttur — og þá
byrjaði lífíð fýrst.fyrír alvöru.
Þau' fengu leigt að Hamrafelli,
nýbýli í Mosfeilssveit, en það
er rétt fyrír neðan Lágafell og
stundaði hann sveitastörf þar
efra.
— Én hvenær 'byrjaðir þá á
því að bera út blöð?
„Ég held að ég hafi by-rjað
að bera út Alþýðublaðið um
miðjan febrúar T849.“
— Og áttir þá heima uppi í
Mosfellssveit? En hverníg . . . ?
,,Ég fór eldsnemma á hverj-
um morgni. Lagði a£ stað að
heiman um kl. 6, stundum kl.
5. Ég gekk af stað, en 'komst
oftast á eírin eða anriari 'hátt í
Þetta er gervisólin og maðurínn. sem fann h-ana upp, dr. R.
Camithers. Myndin er tekin í Harwell, þar sem þetta nýja
undratæki varð til.
bíl. Ég fór þetta í öllum veðr-
um og á veturna í svarta
myrkri. Ég þrammaði þetta þar
! til ég komst í bíl. Það yar kalsa
jsamt og óhrjálegt. En hvað á
I maður að gera? Annað hvort er
ao duga eða drepast. Stundum
| vann ég önnur störf niðri í bæ
|og borðaði þá hérna. Og svo fór
jég heim til mín á kvöldin, Þetta
jvár vitanlega erfitt. Svo flutti
jég í bæinn. Ég bjó í lélegri í-
jbúð. Það var slærrit að búa þar.
jmeð börn. en þetta. urðum við
! að gera meðan við áttum ekki
j annarra kosta völ. Ég keppti að
'jákveðnu marki. Ég byrjaði yf-
irleitt að bera út kl. 5 á morgn
ana og hafði lokið útburðinum
kl. 8 og þá skrapp ég oftast
heim, en fór svo ýmsa vinnu
og þá fyrst og fremst bvgginga-
viilnu. Fyrst bar ég aðeins út
Alþýðublaðið, en svo fór ég að
bera út Þjóðviljann og Tímann.
En þeíía varð o£ erfitt fyrir
rnig. Ég fæ ekki mikið kaúp.
Ætli nokkur vild líta við þessu
nema ég? En hvað um það? Ég
keppti að ákveðnu marki. Kaup
: ið er míðað við eintak. Ég irm-
heimti líka hjá kaupendum.
Til að byrja með var það dálít-
ið erílsamt. Það var einhver ó-
vani í fóikí frá því að börn
báru í hverfið, en þeíta hefur
lagast. Ég þarf yfirleitt ekki að
koma nema einu sinni með
reikning.“
— Aidrei tekið frí?
•„Hefurðu aldrei saknað
keypti þriggja herbergja íbúð
hérna og hér líður okkur vel.
Það var gaman að geta flutt
hingað í eigin íbúð, eða svo
gott sem •— og fara úr bragg-
anum. Það var gott fyrir dreng
ína okkar. Við eigum tvo
órengi, sex og átta ára gamla.
Ég hafði lagt að mér, en hvao
er það þegar maður sér ein-
hvern árangur af stritinu? —
Núna ber ég út blöðin á morgn
ana, innheimti fyrir Brynju og
Fálkann á daginn og innheimti
svo fyrir blöðin á kvöldin.“
B vJfcr' «: 9 F
verpiniéjtím
Iöia, félag verksmiðjufólks, heldur fé’agsfund mið-
vikudaginn 26. febrúar 1958, id. 8,30 i Alþýðu-
húsinu við Hverfisgötu, mnganýur frá Hverfisgctu.
Dagskrá:
1. Félagsmál.
2. önnur mál.
Félagair. Fiölmennið. og mætið réttstundis.
Stjómin,
min:
•—; Þú hefur einstaka sinnum
Iiorfið á sumrin.
.,Já, ég. hef alltaf tekið sum-
arleyfi eins og aðrir menn.“
— Og farið í skemmtíferðir?
l.Neí, það hefur farið Htið
fyrir því. Og þó . . . Aðallega
hef ég unnið í sumarleyfunum,
unnið _ í byggingarvínnu eða
jöðru. Ég hef keppt að ákveðnu
i marki . . . Svo réðist ég inn-
heimtumaður hjá Brynju og
| siðar hjá Fálkanum. Ég hef fast
kaup hjá þessum fyrirtækjum.
. . . Já, ég keppti að því fyrst
og 'fremst að eignast þak yfír
höfuðið. Fyrir þremur árum sá
ég fram á það að mér væri ó-
hætt. Ég viidi nefníiega ekki
ráðast. í neitt, sem ég væri ekkí
viss um að ég gæti haldið. Ég
— Þú ert jbúinn að ganga.
nokkuð inargá kíiómetra?
,,Það er ekki hægt að mæla.
þá vegalengd. Ætli það séu ekki.
nokkrar milljóhir.“. ,
— Og hefur,, séð. margt á.
gönguferðurii þínum?,
,,0, já,- ég hef séð einhvers
konar brak á næturfjörum eða.
hvernig þú vilt orðá það. Nátt-
hrafnar flögra lieim til sín, en.
flugið er stundum skelfilega á-
mátlegt. Ég hef fengið olnboga.
skot, jafnvel högg, en þetta hef
ur ekkert verið. Ég hef stund-
um verið að hugsa um það,
hvort þetta fólk hafi ekki eytt.
á einni nóttu jafnmikilli upp-
hæð .og ég hef unnið mér inn
við blaðaburðinn á veimur
mánuðum. En það um bað. Það
lifir sínu lífi og. ég mínu. Mig
I skiptir ekki málilífannarsfólks
Ég reyni bara að lifa mínu eins
j skynsamlega og mér er unnt
í— og miða aðeins við heimili
Imitt og framtíð drengjanna. Ég
jheld að svona séum við verka-
j menn yfirleitt, þó að að til séu
! undantekningar. Það er ekki
1 hægt að verða ríkur af tekjum
; verkamanna, en það er hægt að
jbjargast af þeim, sérstakle.ga,
1 ef allrar varúðar er g'ætt. Sóun
ifjármuna er einskisvirði. Það
jer mikil hamingja fólgin í því
jað sjá árangur af striti sínu.“
! — Hvað er erfiðast við blaða
jburðinn?
| .Húseigendur ættu að setja
I bréfakassa á útidyr. Það mundi
tryggja þeim að fá blöðin með
skilum og að fá þau óskemmd.
Það hefur komið fyrir, að blöð-
Framliald á 8. síðu.