Forvitin rauð - 01.05.1975, Qupperneq 4

4
verkalýðshreyfingin
OG SÍÐUSTU SAMNINGAR
Herdis Helgadóttir
Að leggja hönd á pléelnn.
á kreppaárunum sýndi fslensk verkalýðshreyf-
ing það £ verki, að hún stóð sameinuð og
skildi hlutverk sitt f baráttunni til betri
kjara og betra mannlífs.
á þeim árum lögðu allir hönd á plóginn, konur
jafnt sem karlar, samábyrgðin og kjörorðin -
einn fyrir alla og allir fyrir einn - voru höfð
að leiðarljósi.
Þeir, sem sviku eða voru taldir svfkja félaga
sfna £ átökum við atvinnurekendavaldið, voru
miskunnarlaust látnir gjalda verka sinna og
engum duldist, hvað þeir höfðu af sér brotið.
Umræður innan félaganna voru mjög almennar
og félagsmenn tóku sjálfir allar ákvarðanir
um mál sfn og fylgdust með störfum þeirra,
sem kosnir voru í trúnaðarstöðurnar. Forystu-
menn voru flestir sjálfir að störfum meðal
félaga sinna, deildu kjörum með þeim og vissu
þvf gjörla, hvar skórinn kreppti. Félögin
störfuðu sem áhugamannafélög, allt starf
var unnið £ sjálfboðavinnu, þar til rétt
fyrir heimsstyrjöldina að fyrstu starfsmenn-
irnir voru ráðnir hjá einstaka félögum.
Höndunum á pióenum fækkar.
A stríðsárunum óx verkalýðshreyfingunni
fiskur um hrygg, hún efldist mjög við bætt
kjör félagsmanna sinna, flest hinna fjöl-
mennari félaga opnuðu skrifstofur og réðu
sér starfsmenn, sem oftast voru formenn
þeirra um leið. Jafnframt var fundin upp sú
þægilega lausn að fela þessum mönnum bókstaf-
lega öll störf á vegum þeirra £ stað þess að
skipta þeim eins og áður hafði tíðkast, niður
á félagsmenn, sem unnu þau af fórnfýsi £ fr£-
stundum s£num. Afleiðingin af þessari ráð-
stöfun lét ekki á sér standa. Við stöðugar
fundarsetur og of l£tið samband við félags-
menn varð sú hugarfarsbreyting hjá þessum
forystumönnum, að þeim fannst mörgum, að þeir
og þeir einir væru verkalýðshreyfingin.
Einnig varð sú skoðun rfkjandi, að ekki væri
nokkur hæfa að skipa konur f sameiginlegu
karlawog kvennafélögunum til starfa. Sagt
var, að þær hvorki vildu né nenntu að sinna
félagsmálum og sú staðreynd, að flestar konur
búa við tvöfalt vinnuálag sem fyrirvinnur og
húsimeður £ senn hefur aldrei verið viðurkennd
innan verkalýðshreyfingar frekar en utan
hennar. Staða konunnar þar er sú sama og £
daglega lffinu - við erum álitnar óæðri ver-
ur með ákaflega takmarkaðan rétt - réttur
okkar til að vinna fyrir okkur sjálfar með
eigin höndum er ekki virtur - litið er á
okkur f atvinnulffinu sem viðhengi eigin-
manna okkar, ef við erum giftar og þær
okkar sem einar standa eru litnar hornauga.
Enn £ dag friða karlmennirnir £ þessum sam-
eiginlegu karla- og kvennafélögum samvisku
sína með þvf að halda þessum fáránlegu stað-
hæfingum um viljaleysi og leti kvenna til
streitu og finnst nóg að punta upp á stjórn-
irnas- með einni og einni konu jafnvel þar
sem konur eru £ meirihluta innan félagsins.
Við breytinguna á starfsemi verkalýðsfél-
aganna urðu öll samskipti stjórna þeirra
við félagsmenn yfirborðskenndari með hverju
árinu sem leið. A félagsfundum leggja
stjórnir fram sfnar tillögur £ flestum mál-
um og það hefur komist £ tfsku, ef félagsmenn standa
upp til að ræða málin eða koma með saklausar
fyrirspurnir, að einhverjir stjórnarmanna
eða allir, ef mikið þykir f húfi, r£si upp
til varnar, taki allt sem gagnrýni og árásir
á störf s£n með þeim afleiðingum, að þeir
félagsmenn, sem með réttu ættu að virkjast
til starfa vegna áhuga s£ns, eru kveðnir
svo rækilega £ kútinn með allskyns hártogun-
um og útúrsnúningum af hálfu þjálfaðra ræðu-
manna, að flestir sjá sitt óvænna og hætta að
mæta á fundum. Þar með er brostið eitt grund-
vallarskilyrðið fyrir heilbrigðu og lifandi
starfi verkalýðsfélaganna, þ.e. að allir fél-
agsmenn taki þátt £ umræðum, taki ákvarðanir
sameiginlega og finni samstöðu sfna. Ekki
er að furða þótt forystumönnum verkalýðs-
hreyfingarinnar finnist f dag sem hinn venju-
Legi félagsmaður hafi engan áhuga, þar sem
þeir hafa greiniiega aldrei skilið hve röng
svona vinnubrögð eru.