Morgunblaðið - 03.05.1914, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ
841
Sannar sag-nir af
Titanic.
Eftir
Archibald Gracie ofursta.
Frh. 5
Nú var mér ekki lengur varnað
þess að komast að bátunum, en eg
fékk leyfi til þess að hjálpa kon-
um og börnum í bátana og sjá til
þess að þeir kæmust eins fljótt frá
borði og mcgulegt var, alveg eins
og eg væri einn af skipverjum, því
nú mátti ekki lengur nokkrum tíma
eyða til ónýtis. Yfirliði sá, er hafði
umsjónina þar, hét Lightoller. Hann
stóð öðrum fæti úti í björgunar-
bátnum en hinum á borðstokk skips-
ins, en við hinir hjálpuðum konum
og börnum fram á borðstokkinn.
Meðal þeirra var frú Astor. Eg
lyfti henni yfir handriðið en maður
hennar hélt í vinstri hönd hennar.
Réttum við hana gætilega til Light-
ollers, sem síðan setti hana niður í
bátinn. Astor beygði sig þá út yfir
riðið og bað hann leyfis um það,
að mega stiga á bátinn til þess að
vernda konu sína og virtist mér
það ékki ósanngjörn krafa, því hún
var þá komin fast að falli. En yfirmað-
urinn, sem vildi ekki brjóta fyrirskip-
anir þær, er hann hafði áður látið
út ganga og þekti ekki miljónamær-
inginn, svaraði þegar: »Nei, það fær
enginn karlmaður að fara í þessa
báta fyr en allar konur eru komnar
niður í þá*. Astor ofursta brá ekki
og bar hann neitun þessa karlmann-
lega.
Hann spurði að eins eftir númer-
inu á bátnum, svo hann gæti fund-
ið hann aftur ef hann kæmist lifs
af. »Númer fjögur* svaraði Light-
oller. Fleira fór þeirra eigi á milli.
Astor fór á brott og eg sá hann
aldrei síðan. Eg legg engan trúnað
á þá sögusögn að hann hafi reynt
að komast í annan bát eða stigið á
annan bát. Lightoller mintist þessa
atviks fullkomlega er eg minti hann
á það, en þá vissi hann fyrst að
maður þessi hafði verið Astor. »Eg
héltf, mælti hann, »að hann hefði
spurt mig um númer bátsins til þess
að geta klagað mig fyrir eitt eða
annað«. En vegna þess að eg sá
ekki Astor framar á bátaþilfarinu og
vegna þess að lik hans var hræði-
lega limlest er það fanst (samkvæmt
vitnisburði Mr. K. White frá Bost-
on, sem sá það í Halifax) álít eg að
hann hafi farist á skipinu, þegar
katlarnir sprungu, eins og síðar mun
sagt verða.
Eins atviks minnist eg sérstaklega,
er skeði meðan eg hjálpaði fólkinu
í bátana. Ung kona kom þar með
barnið sitt í fanginu og var ófáan-
leg til þess að sleppa því meðan
henni væri hjálpað í bátinn. Dró
hún sig heldur i h!é og gekk eg þá
til hennar og lofaði því að sjá svo
um, að yfirmaðurinn rétti henni það
þegar er hún væri komin út i bát-
inn, ef hún þyrði að trúa mér fyrir
því. Eg man eftir því, að hún
skalf á beinunum af ótta, þegar
hún fékk mér barnið. »Hvar er
barnið mitt« ? hrópaði hún angistar-
lega um leið og hún var komin
niður i bátinn. »Hérna er það«,
svaraði eg og rétti henni það gæti-
lega og þá brá fyrir ósegjanlegri
gleði á ásjónu hennar. Eg minnist
þessa atviks vegna þeirra tilfinninga
sem það vakti hjá mér meðan eg
hélt á barninu i fanginu. Þótt það
væri ekki nema aðeins örstutta stund
hugsaði eg þó um það hvernig eg
ætti að fara að, ef báturinn skyldi
fara á meðan og eg yrði að stökkva
útbyrðis með barnið í fanginu.
Nú var farið upp á bátaþilfarið og
tekið að koma fólki út i bátana þar.
Fórum við Clinch Smith þangað
með Lightoller og skipverjum. Þar
var það nokkrum erfiðleikum bund-
ið að losa bátana og koma þeim
svo fyrir að hægt væri að renna
þeim niður með skipshliðinni.
Margar ástæður hafa getað legið
til þessa, bæði æfingarskortur og of
fáir menn í jafn örðugum kringum-
stæðum og hér voru. Og ef til vill
hafa áhöld öll verið stirð vegna þess
að þau voru ný. Verst gekk okkur
með Engelhardtbátinn að koma hon-
um á loft og skjóta honum út yfir
brjóstriðið. Eg varð að setja herð-
arnar við bátinn og spyrna af öllu
alefli til þess að hægt væri að
koma honum út fyrir borðstokkinn.
Lightoller segir i framburði sínum,
að hann hafi sett tuttugu eða tutt-
ugu og fimm konur í fyrsta bátinn
og tvo ræðara, í þann næsta 30
konur og tvo ræðara, en síðan, þeg
ar útlitið var orðið ískyggilegra,
hafi hann látið kylfu ráða kasti
og látið eins marga menn fara í
bátana eins og hann frekast þorði,
eða hér um bil 33 manns í þriðja
bátinn, Nú rak að þvi að hann
vantaði vana ræðara og leyfði þvi að
einn karlmaður, sem væri farþegi,
mætti fara í fjórða bátinn. Vék hann
sér að einum farþeganna og spurði:
»Eruð þér sjómaður ?«
»Eg hefi stundað siglingar að gamni
minu«, svaraði maðurinn. jJghtol-
ler sagði, að væri hann »sá sjómað-
ur, að hann gæti tekið að sér starfa
í björgunarbátnum, þá mætti hann
stíga á hann«. Þessi farþegi var
majór Arthur Peuchen frá Toronto,
og hegðaði hann sér á allan hátt
eins og hugprúðum manni sæmdi.
Allan þennan tíma hafði eg hugann
svo fastan við það að hjálpa fólkinu
i bátana, að eg gleymdi hinni yfir-
vofandi hættu, og eins þvi, hvernig
tíminn leið. En einu veitti eg þó
eftirtekt, að allir, menn og konur,
yfirmenn skipsins og hásetar, gerðu
skyldu sína án ótta og truflunar. —
Lightoller hafði háa rödd og þrótt-
mikla, og fyrirskípanir hans voru
þannig, að hann ávann sér traast
manna og hlýðni. Engin einasta
kona grét eða sýndi á sér annan
æðruvott. Og á þessum hluta skips-
ins var heldur enginn einasti maður,
sem lét þá ósk í ljós, að mega
komast í bátana með kvenþjóðinni.
Og enginn af skipverjum vanrækti
skyldu sína á nokkurn hátt. Þessi
ró, hugrekki og skyldutilfinning
hreif mig svo mjög, að eg þakkaði
guði af hjarta fyrir það að vera af
hinu engilsaxneska bergi brotinn og
frændi þeirra manna, sem hér sýndu
svo ótvirætt merki hugdirfsku og
sjálfsvalds.
»Þilfarið var að eins 10 fet yfir
sjávarmál þegar eg setti sjötta bát-
inn á flot« mælti Lightoller í skýrslu
sinni um slysið«, en þegar eg lét
út fyrsta bátinn, var það 70 fet yfir
sjávarflöt«.«
Allar konur, er á þessum hluta
skipsins voru, höfðu nú stígið í bát-
ana. Við Clinch Smith hlupum þá
aftur á skipið og hrópuðum: »Eru
hér fleiri konur ? Eru hér fleiri
konur ?« Þegar eg kom til baka
aftur valt skipið svo mjög til bak-
borða að eg hélt því mundi hvolfa.
»Allir farþegar til stjórnborðs*, skip-
aði Lightoller með hárri röddu svo
allir máttu heyra. Á þessu augna-
bliki hélt eg að hið voðalega slys
mundi ske og að við sykkjum þar
allir i sæ.
Og þá fóru hugsinir minar að
nálgast það að vera bæn um frelsi
og líf og það að fá aftur að sjá ást-
vini mína heima. Eg vóg og mat
sjálfan mig til þess að vita hvort eg
verðskuldaði náð guðs og verndun.
Eg spurði sjálfan mig að því, hvort
eg hefði gert trúarskyldu mína eins
og mér hafði verið boðuð hún af
fyrsta guðfræðiskennara minum, Hen-
ry A. Coit presti, sem kendi mér
þegar eg gekk á skólann í Concord
i New-Hampshire. Og æfing sú,
er West Point hafði veitt mér í því
að beygja mig fyrir þeim sem hefir
valdið og gæta jafnaðargeðs, kom
mér nú að góðum notum.
Clinch Smith vinur minn gætti
þess og nákvæmlega að vér skyldum
þegar i stað hlýða hverri skipan og
gengum vér því þvert yfir skipið.
Stjórnborðsmegin framskipa á þessu
sama þilfari sá aðalstýrimaður skips-
ins, Murdoch, um björgun kvenna
og barna. Hann gerði skyldu sina
eins og prúðmenni samdi og beið
sjálfur bana nokkru síðar. Hér gætti
hallans á þilfarinu minna en útlitið
var þó ískyggilegra. Öllum björg-
unarbátum hafði verið skotið fyrir
borð, en menn þyrptust þar saman
óttaslegnir. Það var nægilega bjart
til þess að eg gæti þekt þar nokkra
af kunningjum minum. Meðal ann-
ara sá eg þar Mr. John B. Thayer,
aðstoðarforstjóra Pensylvauiu-járn-
brautarinnar og Mr. George D. Wi-
dener. Þeir horfðu tit yfir borð-
stokksgrindurnar og túluðu alvarlega
saman, eins og þeir ræddu um hvert
ráð mundi nú vænlegast. Og mér
hnykti við er eg sá þær frú J. M.
Brown og jungfrú Evans við hlið
þeirra. Eins og áður er getið, fól
eg þær umsjá Moody’s, sjötta fyrir-
liða skipsins rúmlega einni klukku-
stund áður, þegar hann varnaði mér
þess að fylgja þeim fram að bátnum.
Engan óttavott sá á þeim meðan eg
talaði við þær. Frú Brown sagði
mér í fáum orðum frá því, að þær
hefðu í troðningnum, sem þar var,
orðið viðskila við þær frú Appleton
og frú Comell systur sínar.
Af heilum huga óskaði eg
þess þá að þær hefðu gengið á
bakborða eða framskipa á A-þilfar
eða bátaþilfar. En í stað þess voru.
þær nú komnar eins langt frá þeim
stað, þar sem eg skildi við þær,
eins og unt var. Þegar eg var
kyntur jungfrú Evans, heyrði eg
ekki nafn hennar, en á þessari ör-
lagastundu fanst mér það rétt að fá að
vita það og spurði hana því að nafni.
En á meðan störfuðu skipverjar að
því að losa einn Engelhardts-bátinn
ofau af káetuþaki fyrirliðanna. Allir
þessir atburðir skeðu á skemri tíma
en þarf til þess að segja frá þeim.
Nú víkur sögunni þangað er eg
skyldi við Lightoller önnum kafinn
við það að koma fólkinu í seinasta
bátinn. Fer eg eftir því sem hann
sagði mér er við vorum komnir um
borð í Carphatía. Reit eg i minnis-
bók mina frásögn hans og er hún
alveg samhljóða því er hann bar
fyrir réttinum i Washington nokkru
síðar. Hann sagði að farþegar á
miðþiifarinu hefðu þyrpst að bátun-
um og stigið á hann án síns leyfis.
Hann greip þá marghleypu og skip-
aði þeim þegar i stað að fara aftur
upp úr bátnum og hótaði að skjóta
svo fremi sem þeir gcrðu aðra til-
raun til þess að stíga á bátinn.
Meðan þessu fór fram stóð eg
sem sagt stjórnborðsmegin, hjá þeim
frú Brown og ungfrú Evans. Heyrði
eg þá háseta nokkurn kalla, að fleiri
konur gætu komist í þennan bát.
Eg tók ungfrú Evans mér við hægri:
hönd og frú Brown við vinstri og
þaut með þær á stað i áttina til
bátsins. Þrjár aðrar konur fylgdu á
eftir okkur. En ekki höfðum farið
hálfa leið, er á vegi okkar varð
strengur nokkur, sem þar var sett-
ur til þess að varna karlmönnum
þess að þyrpast að bátnum. Kallaði
þá einhver yfirmannanna til min og
sagði að engir aðrir en konur hefðu
leyfi til þess að koma inn fyrir
strenginn.
Siðan veit eg ekkert hvernig þeim
frú Brown gekk, nema það sem hún
sagði mér sjálf er við hittumst aftur
á Carpathia. Ungfrú Evans gekk á
undan fram að hástokknum, en hún
vildi ekki með nokkru móti ganga
á undan frú Brown niður í bátinn.
»Farið þér á undan,« mælti ungfrú
Evans, »þér eigið bæði mann og
börn«. — En er ungfrú Evans ætl-
aði að koma á eftir, var henni það
um megn, einhverra orsaka vegna.
Og í fljótu bragði virðist það svo,
sem kvenþjóðin i bátnum hafi ekki
getað tekið á móti henni. Hún þurfti
fyrst að klifra yfir hinar fjögra feta
háu borðstokksgrindur og engiun af
skipverjum var þar sá er gæti hjálp-
að henni. Eg hefi oft spurt Light-
oller um þetta, en hann hefir ekki
getað gefið mér neinar fullnægjandi
npplýsingar um það hvernig á þessu
hafi getað staðið. Sjálfur skilur hann
ekkert i þessu, þvi þegar hann gaf.