Morgunblaðið - 25.04.1915, Page 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Grundvallarlögin dönsku
Síðan styrjöldin mikla hófst í fyrra-
sumar, hefir grundvallarlagabreyting-
in danska legið í þagnargildi. Bar-
áttan var áköf, annarsvegar vinstri-
menn, gjörbótamenn (radikale) og
jafnaðarmenn, en hinsvegar hægri-
menn einir. í fólksþingmu er tala
hægrimanna hverfandi, en í lands-
þinginu skiftust menn í tvo flokka
jafnsterka um málið. Þegar Estrup
heitinn dó í fyrravor, mistu hægri-
menn eitt atkvæði og höfðu eigi
bolmagn á móti hinum við atkvæða-
greiðslur. Tóku þeir þá til þeirra
Zahle forsætisráðherra.
ráða að gera þingfundi ólögmæta
með því að ganga af fundum, þegar
grundvallarlögin og kosningarlög þau
hin nýju er þeim fylgdu, voru til
umræðu. í því þófi stóð þegar ófrið-
urinn varð til frestunar málinu.
Nú eru þau tíðindi hingað kom-
in, að þessi lög muni ná fram að
ganga með samþykki allrr flokka.
Hægrimenn hafa stritast á móti frá
J. G. Christensen.
fyrstu, en eru nú komnir að raun
um að barátta þeirra verður aldrei
til sigurs. Og nú síðast í marz urðu
þrír aðalmenn hægriflokksins til þess
að koma fram með samningsgrund-
vö!l, sem allir flokkar hafa tekið
gildan. Eru því allar líkur til að
hin nýju grundvallarlög verði tilbú-
in til konungsstaðfestingar 5. júní á
þessu vori, afmælisdegi gömlu grund-
vallarlaganna frá 1849.
Breytingarnar sem hægrimenn fá
framgengt á fiumvarpi því, sem fólks-
þingið samþykti í fyrravor, eru í að-
alatriðum þessar: Aldurstakmarkið
til kosningarréttar færist smátt og
smátt úr 30 árum niður í 25 ár,
um eitt ár á hverju kjörtímabili. Það
líða því 16 ár þangað til lágmark-
inu er náð, með því að kjörtímabil-
ið er 4 ár. Þetta svipar til ákvæð-
anna í nýju stjórnarskránni hér. —
Önnur breytingin er sú, að 18 menn
taka sæti í landsþinginu, auk þeirra
54 sem þar eiga að sitja þjóðkjörn-
ir. Þessir 18 skulu kosnir með hlut-
fallskosningu af þeim, sem sæti eiga
í landsþinginu, þegar þing er rofið
í fyrsta skifti eftir að lögin eru sam-
þykt. En samkvæmt frumvarpinu
frá í fyrra skyldi hið nýja landsþing
tilnefna þessa 18 menn sjáift. Þetta
var gjörbreytendum lengi þyrnir í
augum, en vilja þó vinna til sam-
komulags að !áta undan.
Síðasta tilraun stuðningsmanna
grundvallarlaganna til samkomulags
var sú, að bjóðast til að taka upp
ákvæði í lögin þess efnis, að til þess
að samþykkja í rikisdeginum lög um
nýja skatta eða álögur eða um eign-
arnámsheimildir skyldi þurfa 2/g at-
kvæða i hvorri málstofu fyrir sig.
Við hið óvænta samningatilboð hægri-
manna fellur þetta úr gildi. Aftur
á móti fara þeir fram á að x/3 fólk-
þingsins geti krafist þingrofs út af
fyrnefndum málum og nýrrar með-
ferðar á nýkosnu þingi.
Þá er og ein nýungin sú, að fram-
vegis skulu grundvallarlagabreytingar
háðar þjóðaratkvæðagreiðslu. Til
samþyktar slíkra breytinga útheimt-
ist meiri hluti greiddra atkvæða og
að minst 45 % a^ra kjósenda greiði
atkvæði.
í blaðinu í dag birtist mynd þess
manns, sem útlit er fyrir að komi
þessu mikilsverða máli heilu i höfn,
Zahle forsætisráðherra Dana. Enn-
fremur gefur hér að líta J. C. Christ-
ensen, sem talist hefir með stuðn-
ingsmönnum grundvallarlaganna, en
ef til vill hefir tafið framgang þess
meir en nokkur maður annar, með
brellupólitík sinni, sem víða er orð-
iu kunn. En mörg eru þau nöfn,
sem getið mun í annálum Dana, þá
er saga þessa merkismáls verður
rituð.
Úfriðarsmælki.
D a n i 1 o ríkiserfingi Svartfellinga
liggur fárveikur um þessar mundir.
Ekki vita menn hvað að honum geng-
ur, en það er talið sennilegt að hann
muni aldrei taka við ríkisstjórn þótt
hann komist á fætur aftur. Sennilega
kemst þá Mirko bróðir hans til valda
að Nikita látnum eða Michael sonur
hans. Mirko er miklu vinsælli í land-
inu en bróðir hans. Danilo er giftur
þ/zkri konu en þau eiga engin börn.
W i 1 s o n Bandaríkjaforseti sendi
Albert Belgakonungi símskeyti á af-
mælisdag hans, og lét þar í Ijós virð-
ingu sína og aðdáun fyrir honum.
U p p þ o t allmikið varð í Genúa á
Ítalíu þ. 8. þ. mán. Heimtaði lýður-
inn með háværð að ítalir færu með
ófriði á hendur Þjóðverjum og Austur-
ríkismönnum. Var síðan gengið urn
göturnar og gluggar brotnir hjá þýzk-
um veitingamönnum og kaupmönnum
og á skrifstofu Norddeutscher-Lloyd.
UPPBOfilÐ
IGODTUAB
fc
byrjar aftur á morgun 26. apríl
kl. 4 e. m.
Verður þar meðal annars selt:
Clófasfur sfeinn, TÐosimalvogir,
díassar, cKunnur og dZalar, Sjqfof éá~
litié sfiomé, Jiafiaraoíia i fotum, JSifur
á íínur ocj net\ Þafimálning, cflbjalfialfi,
iJ'rdsmióafim, Sunémagi\ SCvorfistoinar,
gamalí ^óvorfi, SiorésíqfuBoré og
smœrri Boré, SunéBoífi\ SCoéjulásar,
Sfiqfiur, Siróingasfaurar og onnfromur
qf fií viíí: (Bfnar, Cféavéfar og c7for
og JCoiri sfayptir munir.
Þetta er síðasta tækifærið
til þess að gera góð kaup í
Miljönafélaginu.
Þeir
sem kynnu að vilja selja Holdsveikraspílalanum í Laugarnesi um eitt ár,
frá 14. mai næstkomandi að telja, mjólk þá er spítalinn þarfnast fyrir,
hérumbil 1200 potta af nýmjólk og 600 potta af undanrennu mánaðaf'
lega, heimflutta á hverjum morgni í hús spítalans, sendi mér tilboð
með tilteknu lægsta verði, fyrir lok þessa mánaðar.
Laugarnesspítala 20. april 19x5.
Einar Markússon.